DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BINNENLAND
DINSDAG 30 JANUARI 1940
31ste Jaargang No. 9553
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
Dl! nummer bestaat alt
vier bladen*
V Het openbare gebed
Wij hebben dezer dagen gereageerd op
een beschouwing van A. B. K. in de socia
listische pers over het openbare gebed.
A. B. K. verklaart nu in de socialistische
pers, dat wij en anderen hem verkeerd
hebben begrepen:
Neen, neen, het is niet waar, dat in
dezen hoek verleden week alle open
baar geloofsleven geparadeer zou zijn
genoemd.
Dat woordje „alle" is er door katho
lieke tegensprekers bij gefabriceerd.
Het is wel maar een klein woordje,
maar het is nu eenmaal het meest-om
vatten de, dat zich denken laat.
t Verheugt ons, er nota van te mogen
nemen, dat A. B. K. niet alle openbaar
gebed veroordeelt. Hij had echter zelf
ons inziens alle aanleiding gegeven voor
de conclusie, die door velen getrokken is.
Wij herinneren er even aan, dat hij
schreef:
„Er wordt op het oogenblik in Ne
derland weer druk met openbaar ge-
loofsbetoon geparadeerd. Vooral het
openbare gebed doet daarbij dienst.
Alsof er iets minder ruchtbaars en
meer innerlijks ware dan juist het ge-
bed-"
Maar, nogmaals, wij aanvaarden gaarne
de verduidelijking van zijn meening, die
A. B. K. nu heeft gegeven.
Hij is niet tegen alle openbaar ge
bed. Even zij terloops opgemerkt, dat
wij, van onzen kant, niet zijn voor alle
openbaar gebed!
Hij is echter tegen het openbare gebed
in vertegenwoordigende licha
men.
Daartegen heeft A. B. K. bezwaren, be
zwaren, die voortkomen uit respectabele
motieven, uit goede bedoelingen, maar....
die wij toch niet kunnen aanvaarden!
A. B. K. is tegen het openbare gebed
in vertegenwoordigende lichamen, als daar
een meerderheid het aan een minderheid
oplegt.
Naar onze overtuiging behoeft dat zeker
niet per se een bezwaar te zijn. 't Kan
een bezwaar zijn wij geven dat toe
gelet op de kwaliteit van de minderheid,
die 't er niet mede eens is.
Maar in den regel zal die minderheid
zich behoorlijk weten te gedragen en niet
een bezwaar vormen voor het openbare
gebed.
Wij hebben een tijd gekend, dat de S.D.
A.P. meer republikeinsch was, dan in de
laatste jaren, en van alle erkenning van ons
Koninklijk Huis niets, heelemaal niets wil
de weten; op een feest ter eere van de Ko
ningin zag men geen fatsoenlijk S.D.A.
P.er, en in plaats van het rood-wit-en-
blauw had de sociaal-democraat zijn roode
vlag!
En toch óók in dien tijd gaf de voorzitter
van een gemeenteraad, met een socialisti
sche minderheid, bij voorkomende gelegen
heden in den gemeenteraad loyaal
uiting aan zijn gevoelens voor het Koning
schap en het Koninklijk Huis. En de revo
lutionaire sociaal-democraten hoorden dat
in den regel aan in gepaste stilte en in ge
paste houding.
Men begreep en voelde aan ook al
was men republikein dat in ons
land een dergelijke openbare hulde aan
Koningschap en Koninklijk Huis niet ach
terwege kon of mocht blijven.
En zóó moeten tegenstanders van het
openbare gebed in vertegenwoordigende
lichamen het openbare gebed ook gaan in
zien en aanvoelen. En zóó zullen de
niet-onredelijke onder hen het wel, zij 't
wellicht niet in-eens, gaan inzien en aan
voelen.
Wij kunnen de bezwaren van A. B. K„
zéker zooals ze nu zijn geformuleerd, res
pecteeren in dien zin, dat wij onvoorwaar
delijk aannemen, dat zij voortkomen uit
eerbiedige gevoelens voor den godsdienst,
maar om de hier uiteengezette overweging
aanvaarden wij die bezwaren niet.
De eerbied, aan het gebed verschuldigd,
behoeft niet per se verloren te gaan of ge
schaad te worden, als de minderheid het
niet met het openbaar uitgesproken
gebed eens is.
Indien en hiermede besluiten wij
indien dit door omstandigheden in bepaal-
DE NIEUWE TACTIEK
VAN DE KOMINTERN
Ook in Nederland duidelijke
wijziging
Het Katholiek Comité van Actie „Voor
God" schrijft ons.
In zijn orgaan „De Kommunistische In
ternationale" van November 1939, heeft
het Uitvoerend Comité der Communistische
Internationale zich officieel gericht tot de
arbeiders van de 'geheele wereld. „Am die
Proletariër und Werktatigen der ganzen
Welt". Het is de proclamatie welke op den
7 September, den 22en verjaardag van de
groote socialistische Octoberrevolutie werd
geadresseerd aan alle proletariërs. Sedert
enkele weken is zij ook in Nederlandsche
vertaling op groote schaal verspreid. Beide
stukken hebben wij voor ons liggen; zij
dienen tot waarschuwing.
Met zich weer rechtstreeks tot de prole
tariërs te richten, heeft de Komintern
weer aan eerlijkheid gewonnen. In het be
wuste stuk krijgen alle niet-proletariërs,
die men sinds 1936 met moeite aan zich
had trachten te binden, den „ezelstrap" na.
„Voor de strijd tegen den oorlog, de reac
tie en het offensief van het kapitaal hebt
gij de eenheid in den strijd, de eenheid
van uw krachten, noodiger dan ooit. Maar
deze eenheid is thans slechts mogelijk
zonder en tegen de leiders van de sociaal
democratie, welke zich met lichaam en
ziel in dienst van de imperialisten hebben
gesteld. Met hen kan er, evenmin als met
de leiders van andere kleinburgerlijke
partijen, die den oorlog ondersteunen, noch
eenheidsfront der arbeiders, noch volks
front zijn! Thans moet de eenheid van de
arbeidersklasse, het eensgezinde Volks
front van onder op tot stand worden ge
bracht." Een nadere verklaring hiervan
geeft George Dimitrof in zijn artikel: „Der
Krieg und die Arbeiterklasse der kapita-
listischen Lander", in dezelfde aflevering,
wanneer hij schrijft: „Dat de communis
ten geen enkel eenheidsfront kunnen heD-
ben met hen, die in een gemeenschappe
lijk front met de imperialisten staan en
den misdadigen, volksvijandigen oorlog
ondersteunen". „In den huidigen toestand,
zegt Dimitrof, „kan en moet het herstel
van de eenheid der arbeidersklasse van
onder op worden bereikt".
Hier heeft men dus de volksfrontgedach
te, welke drie jaar lang in alle gelederen
der samenleving is gepropageerd, om allen,
arbeiders, boeren, middenstanders, intel-
lectueelen, vrouwen en jeugd, van boven
af samen te brengen in den strijd tegen het
fascisme, volkomen laten varen.
De mantel waaronder het eigenlijke
communisme zorgvuldig verborgen werd
gehouden, is weer afgerukt en de fana
tieke strijd voor het communisme zelf is
weer met alle kracht ingezet. Hoe wij deze
veranderingen moeten beschouwen, weten
wij reeds uit een andere uitlating van Di
mitrof op het zevende Internationale Con
gres van de Komintern in 1935, toen hij
zeide: „Men verwijt ons soms, dat wij onze
beginselen verloochenen. Welk een dom
heid en verblinding! Wij zouden geen mar-
xistisch-leninistische revolutionairen zijn,
als wjj onze tactiek niet geheel wisten te
wijzigen overeenkomstig de omstandig
heden. Maar alle omwegen en alle zigzags
van onze tactiek hebben slechts één doel:
de wereldrevolutie."
Dezelfde grondgedachte, dus slechts de
Volksfront-tactiek van het „Paard van
Troje" is voorbij en heeft plaats gemaakt
voor den openlijken klassenstrijd.
Het zal dus intusschen gedaan zijn met
het onschuldig uitziend en daarom zoo ge
vaarlijke werk van een „Comité van
Waakzaamheid", een „Algemeen Vluchte
lingen-Comité", de „Internationale Vre
descampagne" en dergelijke volksfront
organisaties, welke in den loop der laatste
3 jaren ook in Nederland leefden, en waar
tegen wij herhaalde malen hebben ge
waarschuwd.
De nieuwe tactiek, welke ook door de
Comm. partij in Nederland zorgvuldig
wordt nageleefd, dwingt ons intusschen
tot nieuwe waarschuwingen. Dat de C.P.N.
de aanwijzingen zorgvuldig naleeft, is te
bewijzen aan de hand van iedere afleve
ring van het Volksdagblad en Politiek en
Cultuur. Reeds in October 1939 concludeert
ook de voorzitter der C.P.N. Buizemaker:
„dat met alle kracht de klassenstrijd moet
worden voortgezet" (Politiek en Cultuur).
Men wordt tenslotte voldoende overtuigd,
wanneer men r.agaat hoe de acties, welke
uit de tactiek-wijziging voortvloeien, ook
in Nederland met zorg worden gevoerd.
Dit moge in het kort hier volgen.
„Voor de arbeidersklasse", schrijft Dimi
trof, ligt er maar één weg open. Dat is de
de gevallen wel zou gebeuren indien wel
die eerbied verloren zou gaan of geschaad
zou worden dan zouden ook wij he
openbare gebed niet wenschen. Maar zul
ke gevallen zouden, naar ons inzicht, in ons
land wel tot de zeer uitzonderlijke moeten
worden gerekend.
PRINSES BEATRIX
Morgen viert Nederland den verjaardag
van Prinses Beatrix.
Onder omstandigheden, die betrekke-
1 ij k in vergelijking met die van vele
andere landen zeer gunstig zijn....
Moge God den jongen Prinses zegenen
en haar schenken een waarlijk gelukkigen
toekomst haar en met haar het Neder
landsche volk, dat zich één weet en één
voelt met het Huis der Oranjes.
Om uit te drukken onze vreugde om het
bezit van deze Oranje-telg morgen de
vlaggen uit!
onverzoenlijke, moedige strijd tegen den
imperialistischen oorlog, de strijd tegen de
schuldigen en voorvechters van dezen oor
log vooral in eigen land."
De vele stakingen sinds September 1939
zijn hier het rechtstreeks uitvloeisel van.
Overal waar op het oogenblik geroddeld
kan worden tegen dé heerschende klas
sen, zijn stoottroepen bezig. Men moge wel
bedenken, dat in koortsachtigen ijver wordt
gewerkt, om, zoodra het ook in ons land
zou komen tot een verbod van de C.P.N.,
overal de menschen klaar te hebben staan,
om onmiddellijk op illegale wijze het werk
voort te zetten. Een bewijs levert hier
Frankrijk, waar ondanks het verbod, het
dagblad „l'Humanité" telkens weer er
gens in Frankrijk verschijnt, en waar
overal illegale bonden doorwerken. On
der de werkloozen en op de bedrijven
wordt weer harder dan ooit gewerkt.
Stooltroepen van den landelijken Bond van
Werkverschaffingsarbeiders „Een draent
maakt macht", duiken overal op, verzame
len handteekeningen onder de werkloozen
georganiseerd in het Nederlandsch Arbei
ders Secretariaat, verspreiden honderd
duizenden manifesten en duizenden kran
ten, om aan te zetten tot den strijd en, in
diepsten grond, de revolutie in eigen land
op hoog bevel voor te bereiden.
Overal vinden wij weer de gestencilde
blaadjes en vlugschriften in de bedrijven.
Een uitgebreide stille activiteit wordt ont
plooit in het leger. De vrouwen der ge-
mobiliseerden en werkloozen worden ac
tief ingeschakeld in de overal opgerichte
VrouwencomiLé's. De „Nederlandsche
Jeugdfederatie" is van „neutrale" jeugd-
vereeniging voor cultuur, ontwikkeling en
ontspanning, weer een ware communis
tisch jeugdbond geworden. Haar orgaan
„De Stormvogel" laat hieromtrent niet den
minsten twijfel over. „De geldzakken
open. Hooger loon. Hooger soldij", luidt de
titel van een artikel in „De Stormvogel'
van 19 Januari 1.1. „Jeugd in de fabrieken
en bedrijven! Steekt jullie koppen bij
elkaar, maakt gebruik van het feit dat
jullie onmisbaar zijt." Overal wordt weer
voorbereid de jaarlijksche „Dag voor de
Jeugd". Jongeren van allerlei richting
worden erheen genoodigd; in Haarlem
werd hij bezocht door 200, in den Haag
door 40U jongeren. In Amsterdam zou bij
gehouden worden in het Concertgebouw,
maar er kwam een verbod van de politie.
Nu zal daar de Dag der Jeugd worden ge
houden op 11 Februari. In Zaandam was
hij aangekondigd tegen 27 Januari. Men
zal er de jeugd inlichten omtrent de „waar
heid over den imperialistischen roof-
oorlog."
Het Communisme heeft niet afge
daan, al wordt reeds gesproken van
een „bankroet van de Sovjet-Unie."
Want niet het Ruasische imperialis
me, maar de wereldrevolutie steekt
zijn klauwen uit over Europa. En een
voortwoekeren van de wereldrevolu
tie, thans zorgvuldig voorbereid door
de nationale revoluties en verontrus
tingen, beteekent onherroepelijk een
voortwoekeren van den strijd tegen
godsdienst en beschaving. Alles zegt
hier tenslotte het 27e wachtwoord, dat
op den 25e verjaardag van de Inter
nationale der Communistische Jeugd
aan de jongeren werd meegegeven:
„De lieden van de Kerk en de secta-
risten trachten het bewustzijn van de
jeugd en de kinderen te vergiftigen
met het venijn van den godsdienst.
Wij zullen een beslissende slag toe
brengen aan het ondermijnende wer
ken van de vijanden uit het duister.
Ontplooien wij de propaganda tegen
den godsdienst!"
PAUSELIJKE RADIOREDE TOT
NIEUW-ZEELAND.
De Britsche legatie te 's-Gravenhage
deelt ons mede, dat Z.H. de Paus op Don
derdag 1 Februari des ochtends 9.20 uur
Ned. tijd in de Engelsche taal voor het
Eucharistisch Congres in Nieuw-Zeeland
een radiotoespraak zal houden, welke
door de B.B.C. zal worden uitgezonden.
DUITSCHE VLIEGTUIGEN BOVEN ONS
LAND.
De regeeringspersdienst meldt;
Gistermiddag zijn in het Noordoosten
en in het midden van ons land Duit-
sche vliegtuigen gesignaleerd. Zij zijn
door vliegtuigpatrouilles en luchtdoel-
artillerie verjaagd. Te Berlijn zijn naar
aanleiding van deze schending van
onze neutraliteit stappen ondernomen.
RADIO-UITZENDING OVER PRINSES-
BE ATRIX-FONDS.
Vanavond zal de voorzitter van het
Prinses-Beatrix-fonds, mr. A. J. A. A. ba
ron van Heemstra, over de beide zenders
tusschen 8.10 en 8.20 uur een rede uitspre
ken, getiteld „Het tweejarig bestaan van
het Prinses-Beatrix-fonds".
VASTENMEDITATIES VAN DEN K.R.O.
Naar wij vernemen zullen de vasten
meditaties, die telkenjare door den K.R.O.
worden uitgezonden, dit jaar worden ge
houden door pater A. van den Maagden
berg C.ss.R. in de parochiekerk te Drie
bergen.
De Scola Cantorium van het Groot-Se
minarie „Rijsenburg" zal muzikale mede
werking vérleenen.
OPROEPING VAN BUITENGEWOON
DIENSTPLICHTIGEN.
Spoedig nadere mededeelingen.
Bij de behandeling van de begrooting
van Defensie in de Tweede Kamer heeft
minister Dijxhoorn medegedeeld, dat het
in zijn bedoeling ligt buitengewone dienst
plichtigen op te roepen, behoorende tot de
lichtingen 1938, 1939 en 1940, ter vervan
ging van de oudste lichtingen. Uit deze
drie lichtingen zullen meer buitengewone
dienstplichtigen beschikbaar zijn dan er
voor samenstelling van de vervangings-
ploegen noodig zijn. Dit zal gelegenheid
bieden om hen, die in zeer moeilijke om
standigheden verkeeren, voorloopig van
opkomst vrij te stellen, ofwel hen bij een
later opkomende ploeg in te deelen. De
oproepingen zullen in April ingaan.
Naar wij thans vernemen, kunnen zeer
binnenkort nadere mededeelingen tegemoet
worden gezien over de data van opkomst
en over de categorieën buitengewone
dienstplichtigen, die onder le oproeping
komen te vallen.
DE AMBULANCE VAN HET
NEDERLANDSCHE ROODE KRUIS
NAAR FINLAND.
Tot de commissie van voorbereiding voor
de uitzending van een ambulance van het
Nederlandsche Rcods Kruis naar Finland,
bestaande uit de heeren generaal-majoor
N. A. A. de Roemer, voorzitter, mr. dr. F.
W .Donker Curtius, dr. H. K. Offerhaus,
dr. H. H. Maas en dr. Ch. W. F. Winckel,
zijn als adviseurs toegetreden twee verte
genwoordigers der Finsch-Nederlandsche
vereeniging, te weten hare voorzitter, de
heer A. J. Th. van der Vlugt, en één ha
ren bestuursleden, de heer W. de Ruyter.
De commissie heeft besloten om haar lid,
den voormalig leider der ambulance naar
Ethiopië, dr. Winckel, naar Finland af te
vaardigen teneinde aldaar met de autori
teiten en met het Finsche Roode Kruis in
verbinding te treden om de uitzending der
ambulance voor te bereiden.
Chirurgen, algemeene artsen en verple
gend personeel, die voor uitzending met
de ambulance in aanmerking wenschen te
komen, moeten zich schriftelijk, met inslui
ting van een korte levensbeschrijving aan
melden bij het secretariaat van de ambu
lance-commissie die gevestigd is in het
gebouw van het hoofdbestuur van het Ne
derlandsche Roode Kruis te 's-Gravenhage.
REGELING VOOR LANDBOUWERS, DIE
GRASLAND GESCHEURD HEBBEN.
Naar wij vernemen zullen zij, die na 1
September 1939 blijvend grasland scheur
den, of nog zullen scheuren, een derde van
de op deze gescheurde graslanden geteelde
granen voor eigen gebruik mogen behou
den, dan wel een toewijzing zullen ontvan
gen voor een extra hoeveelheid mengvoe
der, hiermede overeenkomende.
Het op deze gescheurde graslanden ge
teelde ruwvoeder (aardappelen, voederbie
ten, enz.) wordt voor eigen gebruik gela
ten.
Echter kunnen op deze regeling alleen
die landbouwers aanspraak maken, die
hun na 1 September 1939 gescheurd of te
scheuren grasland hebben doen goedkeu
ren door den productiecommissaris en
geen nieuwe graslanden ter vervanging
van deze gescheurde graslanden hebben
aangelegd.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Binnenland
DUITSCHE LUCHTAANVALLEN BO
VEN DE NOORDZEE EN DE ENGEL
SCHE KUST. (2de blad).
DALADIER RICHT ZICII TOT DE
FRANSCHEN ACHTER HET FRONT.
(2de blad).
OM DE ROEMEENSCHE PETROLEUM.
(2de blad).
FELLE KOUDE ONTWRICHT HET VER
KEER IN ENGELAND. (2de blad).
Bollenland
MAN TE ENSCHEDE VERMOORDT
ZIJN DOCHTER EN SLAAT DE IIAND
AAN ZICHZELF. (1ste blad).
DE FRIESCHE ELFSTEDENTOCHT
VANDAAG GEHOUDEN. (4de blad.).
AFSCHUWELIJK DRAMA TE ENSCHEDE
Vader vermoordt zijn dochter en slaat
daarna de hand aan zichzelf.
In den afgeloopen nacht heeft zich
te Enschede een verschrikkelijk drama
afgespeeld. Een 51-jarige man heeft
zijn zestienjarige dochter in een vlaag
van waanzin met een mes van het leven
beroofd en daarna de hand aan zichzelf
geslagen.
De man was geruimen tijd in een zenuw
inrichting verpleegd doch zou juist a.s.
Donderdag zijn werk hervatten. Hij stond
algemeen bekend als een rustig mensch van
wien men zulke daden nooit had verwacht.
Het drama heeft zich midden in den
nacht afgespeeld. Vermoedelijk is het
meisje, dat eenig kind is, in den slaap over
vallen.
De politie stelt een nauwkeurig onder
zoek in.
DE DURE BRUINE BOONEN.
Vragen van het Tweede Kamerlid Amclink
aan den minister van oeconomische zaken.
Het Tweede Kamerlid Amelink heeft
aan len minister van oeconomische zaken
de volgende vragen gesteld:
Is het juist, dat de Nederlandsche Ak-
kerbouwcentrale Zeeuwsche bruine boonen
en Mansholt capucijners van de producen
ten koopt voor den prijs van respectieve
lijk 17 en 18.50 per 100 kg. en deze beide
producten aan den handel levert voor
23.30 per 100 kg., zoodat een bruti winst
gemaakt wordt van respectievelijk 6.30
en 4.80 per 100 kg.?
Is het voorts juist, dat de bruto winst,
die de Akkerbouwcentrale maakt op het
artikel witte boonen, 7.80 per 100 kg. be
draagt?
Indien dit juist is, wil de minister dan
maatregelen nemen teneinde deze sterke
prijsverhooging tegen te gaan?
DUITSCH JOURNALIST OVER DE
GRENS GELEID.
Geen termen voor vervolging.
Naar de „Tel." verneemt, is de Duitsche
journalist M. May, die op 14 Januari was
gearresteerd als verdacht betrokken te
zijn bij een geval van spionnage en tegen
wien ten slotte geen termen voor een ge
rechtelijke vervolging ter zake van over
treding van art. 100 lo. van het Wetboek
van Strafrecht aanwezig werden geacht,
over de grens geleid.
De politiebewaking, waartoe men ten
aanzien van den heer May, wiens belan
gen behartigd werden door den Leidschen
advocaat mr. A. T. J. Etmans, was over
gegaan, nadat de rechtercommissaris de
voorloopige heahtenis niet had verlengd,
heeft slechts eenige dagen geduurd in ver
band met den blijkbaren wensch van de
justitie, om de spionnage-affaire, waarin
de heer May aanvankelijk ook verdacht
werd, af te handelen.
De twee andere verdachten in deze zaak,
de Duitsche journalist D. en de Nederlan
der B., bevinden zich, zooals men weet, te
Rotterdam in voorarrest. Het onderzoek in
deze zaak wordt met kracht in verschil
lende richtingen voortgezet.
Art. 100 van het Wetboek van Straf
recht bedreigt sub. 1 met gevangenisstraf
van ten hoogste zes jaren hem, die, in ge
val van oorlog, waarin Nederland niet
betrokken is, opzettelijk eenige handeling
verricht, waardoor de onzijdigheid van
den Staat wordt in gevaar gebracht of
eenig bijzonder voorschrift, tot hand
having van de onzijdigheid van regeerings-
wege gegeven en bekendgemaakt, opzet
telijk overtreedt.
