De strijd tegen het ijs op
het IJsselmeer
IS
Wintersche kwalen? Dan Mijnhardtjes halen!
Een vergeefsche tocht van Elburg
naar de schepen
BIOSCOPEN TE LEIDEN
ZATERDAG 20 JANUARI 1940
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD - PAG. 14
Bjj Griep, Koorts, Kou, Bheumatische pijnen, Spit, Pijnlijke ledematen, Ziek en hangerig gevoel
De echte zijn niet rond, maar hartvormig. 12 stuks 50 ot., 2 st. 10 ct. Bij Apoth. en Drogisten
1217
GEMENGDE BERICHTEN
VISCHAÜTO GESLIPT.
Twee Denen zwaar gewond.
IDoor de gladheid van den weg ia nabij
het dorp Voorthuiaen een uit Denemarken
komenden 7-tons vrachtwagen, geladen
met visoh, geslipt en tegen de boomen ge
botst
De auto werd zwaar beschadigd. De bei
de inzittenden, het echtpaar F. Nielsen,
van Deensche nationaliteit bekwamen bij
de botsing beiden een hersenschudding en
verwondingen aan het gelaat De man
bleek er vrij enstig aan toe te zijn. Na
voorloopig verbonden te zijn, werden zij
naar bet ziekenhuis te Apeldoorn vervoerd.
AUTO OP OVERWEG DOOR TREIN
GEGREPEN EN VERNIELD.
Bestuurder slechts licht gewond.
Gistermiddag omstreeks half vier is op
een overweg nabij het Biljoen te Velp een
bestelauto door den trein gegrepen en to
taal vernield. De bestuurder van de auto
werd slechts licht gewond.
De overweg is afgesloten met hekken, die
de voorbijgangers zelf kunnen open doen.
Toen de bestelauto van den bakker Theu-
nissen uit Rheden den overweg moest pas-
seeren, is een der inzittenden uitgestapt om
het hek te openen. Toen de bestuurder, een
zoon van den bakker Theunissen, de auto
juist midden op den overweg had 'ge
bracht, sloeg de motor af, meldt „Vooruit".
Hij zag uit de richting Arnhem den trein
naar Apeldoorn naderen, die om 15.29 uit
Arnhem vertrekt. De chauffeur deed zijn
uitersten best, de auto te redden en slaagde
er ook werkelijk in den motor weer op
gang te brengen. Hij had er echter niet op
gelet, dat uit de tegenovergestelde richting
de trein uit Apeldoorn naderde, die om
15.32 in Arnhem moet arriveeren.
Juist toen de motor aansloeg, werd de
auto door de locomotief van dezen trein
gegrepen. De chauffeur werd uit den wa
gen geslingerd, doch bekwam slechts lichte
kwetsuren aan de hand.
Tientallen brooden uit de auto lagen in
het land verspreid. De machinist slaagde
erin vijftig meter verder den trein tot stil
stand te brengen. De machinist van den
trein uit Arnhem zag bijtijds wat er gaan
de was en kon zijn trein voor den over
weg doen stoppen. Beide treinen hadden
een kwartier vertraging.
Daar de ruïne van de auto gemakkelijk
van de rails verwijderd kon worden, on
dervond het verdere treinverkeer op dit
drukke punt op de lijn van Arnhem naar
het noorden geen vertraging.
KACHEL OMGETROKKEN.
Drie kinderen ernstig gewond.
Toen drie kinderen van de familie Voets
in Den Dungen in de huiskamer bij de
kachel speelden, waarop een pan vet stond
te koken, hadden zij het ongeluk de kachel
om te trekken, waardoor zdj de gloeiende
kolen en het kokende vet over het lichaam
kregen. Twee kinderen werden zoodanig
moet brandwonden overdekt, dat zij in le
vensgevaarlijken toestand naar het groote
ziekenhuis te 's-Hertogenlboeoh moesten
-worden vervoerd. De toestand van het der
de kind is ernstig, doch niet levensgevaar
lijk.
AAN BEKOMEN BRANDWONDEN
OVERLEDEN.
IDe 70-jarige mevrouw A. M. Kolderhof-
De Vletter, die eenige dagen geleden in
haar woning in de Zomerhofstraat te Rot
terdam in brand is geraakt, is in het zie
kenhuis aan don Bergweg aldaar aan de
bekomen verwondingen overleden.
BRAND IN MASTMAKER» TE LEMMER
Gistermiddag omstreeks 1 uur is brand
uitgebroken in het peroeel van de firma
D. van der Neut, mast- en blokmakerij in
Lemmer. De brand liet zich ernstig aan
zien, hoog sloegen de vlammen baven het
dak uit. Met de stoombrandspuit en twee
slangen op de waterleiding was men het
vuur tegen drie uur meester. De bovenver
dieping brandde vrijwel geheel uil Even
eens werd een gedeelte van het dak ver
nield. De werkplaats bleef behouden, doch
er was veel waterschade. De brand is
waarschijnlijk in den schoorsteen ontstaan.
WEDEROM DRAADBREUK OP DE LIJN
AMSTERDAM—UTRECHT.
Storing van ruim een uur.
De strenge vorst doet op verschillende
manieren zijn invloed gelden op het
spoorwegverkeer. Hoewel steeds alle
krachten worden ingespannen om de on
vermijdelijke vertragingen wegens het
slecht-functionneeren van wissels te voor
komen, kan men deze stagnatie niet geheel
overwinnen. In de meeste gevallen kan het
verkeer echter normaal voortgang vinden.
Op enkele uitzonderingen na, wanneer
de vorst ernstige defecten veroorzaak! Zoo
was het gisterenmorgen, toen een electri-
sohe voedingsdraad bij bet On tra al Sta
tion in Utrecht brak.
Vanmorgen deed zich eenzelfde euvel
voor in de buurt van Breukelen. Het was
7 uur, toen de electrische treinen tusschen
Amsterdam en Utrecht niet verder kon
den, omdat zij geen stroom kregen. Dade
lijk nam men op de stations in Utrecht en
in Amsterdam alle maatregelen om het
verkeer over Hilversum te leiden. Dit ging
natuurlijk niet zonder stagnatie. De trei
nen vertrokken met ruime vertraging' en
kwamen ook te laat binnen, omdat de lijn
naar Hilversum de grootere verkeersinten
siteit niet kon verwerken.
Om ongeveer 8 uur was de breuk weer
hersteld, zoodat om 8.34 de electrische
trein van Amsterdam C. S. naar Utrecht
over Breukelen en Maarseen vertrok.
Uiteraard duurde het nog eenigen tijd
voordat het reizigersverkeer, dat op deze
uren van en naar de hoofdstad zoo druk
is, weer geheel normaal kon doorgaan.
GEHEIMZINNIGE FIGUUR OP
SPOORBAAN.
Gisternacht bemerkte de militaire wacht
post op de brug over de spoorbaan Nijme
genKleef in den Driehuyezerweg een
man, die een helm droeg en vergezeld was
van een hond. Daar de man zich op ver
dachte wijze gedroeg, sommeerde de schild
wacht hem te blijven staan. Daarop zicht
de man ijlings een goed heenkomen. De
soldaat vuurde vijf schoten in zijn richting
af, doch niettemin wist de man te ontko
men. Op het geluid van de schoten kwam
er spoedig assistentie, waarna de omge
ving werd afgezocht. Er was echter geen
spoor van den vluchteling te vinden en
ook verder was er niets verdachts te ont
dekken. „Vad."
JEUGDIGE DIEVENBENDE TE
KERKRADE.
Den laatsten tijd werden te Kerkrade-
Bleyerheide van de rijwielen actetasschen,
lampen en andere onderdeelen gestolen.
Geen dag ging er voorbij of van dergelijke
diefstallen werd aangifte gedaan bij de po
litie, die veel moeite deed om deze diefstal
len op te helderen.
Het is thans gelukt de daders op te spo
ren, allen nog schoolgaande jongens, die
een bekentenis hebben afgelegd.
In de woningen hunner ouders werden
gestolen voorwerpen in beslag genomen.
Daar de diefstallen zeer talrijke zijn, wordt
het onderzoek nog voortgezet.
HONDERDEN KOETEN STERVEN
AAN HET STRAND.
Do mecsten verhongeren, maar ook
meeuwen dooden er veel.
Uit IJmuiden wordt aan het „Hbld."
gemeld:
De felle koude van den laatsten tijd
maakt onder de vogels tallooze slachtof
fers, nu deze harde winter samenvalt met
het vrijwel stilliggen van de IJmuidensche
visscherij. Deze visscherij immers levert
ieder jaar voedsel op voor ontelbaar vele
vogels. Aan het strand ter weerszijden van
IJmuiden liggen honderden doode m'eer-
koeten. De dieren zijn zoo lang mogelijk
bij open water gebleven en ten slotte van
honger gestorven. Stookolie-slachtoffers
zijn het in geen geval. In de omgeving van
de haven kan men bovendien dagelijks
zien, hoe de eveneens uitgehongerde meeu
wen de koeten aanvallen, zoodra deze een
stukje voedsel hebben gevonden. De uitge
putte koeten kunnen niet vluchten of zich
verdedigen en tientallen komen op deze
wijze aan hun einde. Soms glijden zij op
de steenen glooiingen in de haven uit en
vallen dan hals over kop naar beneden op
de ijsschotsen. Vaak drijven deze anders
zoo schuwe vogels op een schots, tot vlak
bij de menschen, de dieren zijn te veel ver
suft om te vluchten.
Dagelijks komt men aan het strand
meer vogellijken tegen. De overlevenden
schuilen des nachts te zamen onder stei
gers en in de nabijheid van woningen.
Duurt de winter nog lang, dan zijn deze
vogels ten doode opgeschreven, zelfs te
IJmuiden, waar andere jaren nog zooveel
vischafval als voedsel te vinden was.
Thans ligt de visscherij stil en zelfs de
brutale meeuwen zien geen kans meer aan
den kost te komen.
KATHOLIEK COMITÉ VAN ACTIE
„VOOR GOD"
SXe inaCaed aan
het yezin
„Zoolang aan den huiselijken haard
de heilige vlam nog straalt van het
geloof in Christus en zoolang de
ouders het leven van hun kinderen
in overeenstemming brengen met dit
geloof, zal de jeugd steeds bereid
zijn den Verlosser te erkennen met
zijn koninklijke voorrechten, en zat
de jeugd zich verzetten tegen hen.
die den Verlosser willen verbannen
uit de maatschappij".
Paus Piu» XII.
Encycliek ..Summi Pontificahis"
De „Holland" en de „IJssel"
vanmorgen te Amsterdam
aangekomen
DE OP HET IJSSELMEER INGEVROREN
SCHEPEN.
Gisteravond om half negen kwamen te
Elburg zes dcodelijk vermoeide mannen
aan met een ijsvlet van het IJsselmeer.
's Morgens om acht uur waren zij uit El
burg vertrokken om te trachten de inge
sloten schepen de „IJssel" en de „Hol
land" te bereiken en voedsel te bren
gen. Onder hen bevond zich een expert
van de verzekeringsmaatschappij, welke de
lading van de „Friesland" 70 ton blik
ter waarde van ongeveer 23.000 had
verzekerd. Getracht zou worden deze la
ding te bergen of althans de mogelijkheid
tot berging onder oogen te zien. Ook be
hoorde tot het gezelschap een filmopera
teur, die wilde trachten de terugreis van
de schepen naar Amsterdam mede te ma
ken.
Na een vermoeienden tocht kwamen om
ongeveer twaalf uur de schepen in zicht.
De mannen zagen ten Westen van de
„Holland" twee rookpluimen. Later bleken
dit de rookpluimen van de beide sleepboo-
ten te zijn, die toen reeds met de twee
schepen op weg naar Amsterdam waren.
Aanvankelijk begreep de bemanning van
de ijsvlet niet, wat er met de schepen in
het ijs gebeurde. Ondanks het feit, dat
men stevig liep, naderde men de schepen
niet. Integendeel zij raakten steeds verder
weg. Tenslotte drong het tot de mannen
door, dat de schepen den terugtocht reeds
aanvaard hadden.
Bij het wrak van de „Friesland".
In plaats, dat him nu een maaltijd
wachtte, vonden zij slechts het wrak van
de „Friesland", die sinds Woensdag steeds
dieper gezakt was en nu met de gangboor
den op het ijs rus!
Het water stond aan boord van het wrak
tot over de dekken. Van eenig comfort was
dus geen sprake en toen de vertegenwoor
diger van de verzekeringsmaatschappij zijn
inspectie had geëindigd, werd de terug
tocht zoo spoedig mogelijk aanvaard.
Het vroor hard, doch gelukkig was er
slechts weinig wind. Aan boord van de
„Friesland" werd de medegenomen mond
voorraad verorberd en om half twee bega
ven de zes mannen zich weer op het ijs om
te trachten zoo spoedig mogelijk Elburg te
bereiken.
Op de vlet was een groote hoeveelheid
vleesch, worst, koffie, boter, brood en ta
bak, alsmede honderd kilo aardappelen ge
laden. Wel had men de lichtste vlet, die
te krijgen was, yoor dezen tocht medegeno
men, doch het was nog een heele vracht,
welke de mannen door de laag bevroren
sneeuw, welke sinds eergisteren het ijs
bedekt, moesten trekken.
Na ongeveer een uur werd een der man
nen onwel. Waarschijnlijk was hij door
oververmoeidheid en koude bevangen. Be
sloten werd de aardappelen op het ijs ach
ter te laten en op deze wijze was voldoen
de ruimte in de vlet ontstaan om den zie
ke een plaats te geven. Met kranten en
overjassen werd de man toegedekt en ge
lukkig bleek hjj spoedig weer in orde te
zijn.
Geul in het ijs van ongeveer
30 meter.
De geul in het ijs op ongeveer anderhalf
uur gaans van Elburg, welke reeds Woens
dag was gesignaleerd, bleek te zijn uitge
dijd tot een breedte van ongeveer dertig
meter. Reeds op de heenreis had de be
manning van de vlet hier met moeilijkhe
den te kampen gehad, doch toen men op
den terugtocht de spleet bereikte, bleek
het water te zijn bevroren, echter niet vol
doende, om de vlet te dragen.
Met stokken moest eerst een vaargeul
worden gemaakt, voordat men met de vlet
den overtocht kon maken. Dit oponthoud
was voor een tweede lid van de beman
ning te machtig. De korte rustperiode deed
zijn spieren verstijven. Ook voor hem
moest een plaatsje in de vlet worden in
geruimd.
Het was voor de zoo zwaar beproefde
mannen een verademing toen zij om on
geveer half acht op het ijs een vijftal in
woners van Elburg tegen kwamen, die hen
tegemoet waren gegaan. Deze namen het
touw van de vlet over en toen was het
grootste leed geleden.
In het café van den heer De Vries in
Elburg had men alles klaargezet om de
mannen zoo goed mogelijk te ontvangen.
De vlet uit Urk.
De vlet, welke Woensdag uit Urk naar
de „Holland" en de „IJssel" was vertrok
ken, is gisteravond om zes uur, nadat de
sleepbooten de schepen uit het ijs hadden
verlost, op Urk teruggekeerd. De beman
ning van deze vlet wist te vertellen, dat
aan boord van de schepen de stemming
uitstekend was. Het kruien van het ijs in
den nacht van Woensdag op Donderdag
had den schepen weinig schade berok
kend. De situatie was, nadat de passagiers
Woensdag de „Holland" hadden verlaten,
vrijwel niet gewijzigd. Er was, dank zij
de goede zorgen van den wal en den aan
voer per vliegtuig, voldoende voedsel aan
boord. Het ijs was kalm en er was slechts
weinig wind. Het vriesweer was gunstig
voor de beschadigde schepen, daar het de
kans op kruiend ijs sterk verminderde.
Om elf uur verliet de bemanning van
deze vlet de schepen. Deze aanvaardden
~op dat tijdstip den terugtocht Voorop voe
ren de „Wilhelmina" en de „Daniël", die
een breede geul in het ijs maakten; dan
volgde de „IJssel" op eigen kracht en dit
schip sleepte weer de „Holland", welke
zijn machinevermogen moest gebruiken om
te pompen. Toen de schepen n.l. eenmaal
los waren gekomen, bleek, dat de schade
aan de „Holland" ernstiger was, dan aan
vankelijk gedacht werd. Men achtte het
aan boord daarom raadzaam dit schip te
laten sleepen om geen enkel risico te loo-
pen.
Weer in "veilige haven
teruggekeerd.
Vanmorgen om kwart voor drie kwam
het konvooi, bestaande uit de sleepbooten
„Daniël Goedkoop" en „Wilhelmina Goed-
koftp", en de beide schepen van de reederij
Koppe, de „IJssel" en de „Holland", in
zicht van de Oranje sluizen af. Reeds vroeg
in den avond had men van Marken uit de
schepen waargenomen en om half tien zag
de vuurtorenwachter van Durgerdam den
schijnwerper van de „Daniël".
Met spanning werd uitgezien naar de
vordering van de schepen, want het was
bekend, dat juist het laatste gedeelte van
den terugtocht uiterst zwaar zou zijn, daar
de vorst en de wind hadden samenge
werkt om een koek van gemiddeld zestig
centimeter dikte over het water te leggen.
Omstreeks middernacht circuleerde het
bericht, dat de schepen tusschen het ijs
zouden overnachten en bij het opkomen
van de zon de reis zouden voortzetten. In
derdaad lagen de schepen gedurende ruim
een half uur stil, naar later bleek om ge
legenheid te geven de vuren schoon te
maken eneen intiem afscheidsfeestje
te vieren. Met de haven in zicht riep de
heer Koppe Jr. alle opvarenden aan boord
van de „Holland", waar de hofmeester, die
gedurende de geheele reis reeds blijken
had gegeven zijn vak op uitmuntende wij
ze te verstaan, een wijngrog had gemaakt
en enkele blikjes had geopend. Dit geïm
proviseerde souper gold als laatste maal
tijd aan boord en werd door den heer Kop
pe benut om allen te danken voor de voor
treffelijke wijze waarop men zich van
zijn taak had gekweten, ook al had de
tocht een tragisch verloop gehad. Gedu
rende zes etmalen, was de bemanning der
schepen vrijwel voortdurend in touw ge
weest
Om kwart voor drie zagen wü op de
Oranjesluizen de schepen naderen en spoe
dig daarna hoorden wij het kraken van
het brekende ijs.
Voorop voeren de „Daniël" en de „Wil
helmina", gevolgd door de „IJssel" en de
„Holland", die in tegenstelling met de
eerste berichten de reis op eigen kracht
volbracht en niet gesleept behoefde te
worden.
Om half vier lagen de „Daniël" en de
„Holland" in de kolk. De stemming aan j
boord was opperbest. Iedereen was blij I
weer thuis te zijn na de spannende avon- I
turen, welke beleefd waren.
Een zware reis.
De sleepbooten hadden een zeer zware
reis gehad naar de schepen toe. Om kwart
over zes waren de „Daniël" en de „Wilhel
mina" Woensdagochtend uit Amsterdam
vertrokken. Op volle kracht was doorgeva
ren tot des avonds kwart over tien. Toen
woedde een felle sneeuwstorm. Het zich
bedroeg ten hoogste vijf meter, zoodat de
bemanningen van beide sleepbooten elkaar
niet meer zagen.
Om half zes werd Donderdag de reis
weer hervat. Het ijs was gemiddeld vijftig
tot zestig centimeter dik, waardoor het
uiterst moeilijk was te vorderen. Tegen
half tien 's avonds werden de in het ijs
beknelde schepen bereikt. Op enthousiaste
wijze werd de bemanning der sleepboo
ten begroet.
Een korte bespreking van de kapiteins,
de chefs van den technischen dienst van
de reederijen Koppe en Goedkoop en den
heer Koppe Jr. had tot resultaat, dat be
sloten werd naar Amsterdam terug te kee-
ren. Het werd niet mogelijk geacht Kam
pen te bereiken, daar juist in die richting
het ijs zeer dik en glashard is.
Vrijdagochtend om zes uur werd begon
nen met het uitbreken van de „Holland"
en de „IJssel", waarmede men na twee
uur klaar was en toen de totale kolen-
voorraad over de vier schepen was ver
deeld, werd om'half twaalf de terugtocht
aanvaard. Deze verliep zeer vlot, daar het
mogelijk bleek van de geul, welke de
sleepbooten op hun heenreis hadden ge
broken, gebruik te maken. Het weer was
uitstekend. De lucht was helder en er
stond vrijwel geen wind. Wel was het in
tens koud. De terugreis binnen een et
maal volbracht, was een uitstekende
prestatie.
Het bleek ons thans, dat de schepen
van het kruien van het ijs op Woens
dag vrijwel geen schade hadden onder
vonden. Het was mogelijk geweest de
lekken te dichten, zoodat de schepen
thans slechts zeer weinig water maken.
Hoe groot de totale schade is, kan na
nog niet worden vastgesteld, al zeide de
heer Koppe ons wel, dat zij in de tien
duizenden guldens zal heloopen.
Drie schepen voeren Maandag uit om
den strijd aan te binden tegen het ijs, een
der meest verbeten vijanden van de
scheepvaart Twee van de drie schepen
keerden naar huis terug. Zwaar bescha
digd, voorloopig niet in staat om uit te
varen. Het derde schip is achter gebleven.
Eenzaam ligt het nu te midden van het
vijandige ijs, dat wacht cp zijn bondge
noot, den wind, om het vernielde schip ge
heel te vermorzelen.
De overwinning van het ijs is wel vol
komen.
DE MILITAIREN UIT URK TE LEMMER
AANGEKOMEN.
De vijftig militairen, die, zooals gemeld,
gisterochtend uit Urk zijn vertrokken, zijn
des middags omstreeks half vijf te Lem
mer aangekomen.
Eén der militairen was onderweg onwel
geworden. Met een ijsvlet, die zich toeval
lig ter plaatse bevond, is hij naar Urk te
ruggebracht.
THEATER
HOOFDFILMS
INHOUD
AANVANGSULR
KEURING
Luxor:
Robert Koch (Emil
Jannings).
Onverwacht vader
(Mischa Auer, Do
nald Briggs).
Levensarbeid
van Dr. Koch
Komisch
lederen avond 8 uur
Zondag van 27 uur
lederen middag ma-
tinée behalve Vrij
dag.
Goedgekeurd
Casino:
De passagier die ver
dween (Gas tav
Diessl, René Delt-
gen).
De Oceaan-vlucht
(Dick Merrill).
Sensationeel
Vliegerij
lederen avond 8 uur
7ondag 4 uur en
8 uur.
Zaterdag en Woens
dag half drie mati-
née
Goedgekeurd
Rex:
Wie is de Vader?
(Ginger Rogers, Da
vid Niven).
Vijf kwamen terug.
(Chester Morris,
Wendy Barry).
Vrooüjk
Dramatisch
lederen avond 8 uur
Zondag van 27 uur
lederen werkdag 2
uur matinée.
Goedgekeurd
v. volwassenen
Afgekeurd
Trianon:
Lido:
1
Afgekeurd
