DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BINNENLAND
WOENSDAG 17 JANUARI 1940
31ste Jaargang No. 9542
Ste £etubdve(2oii/Ya/nt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonm-tarleven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
DII nummer bestaal uil
drie bladen.
Polemiek
Polemiek geeft een gereede gelegenheid,
om kostelijke gaven van verstand en hart
te demonstreeren, een fijnzinnigen geest
zich te laten uitleven in fijn-gekozen vor
men.
De Leidsche hoogleeraar prof. van Eyck
heeft in zijn polemische beschouwingen over
een Vondel-leerstoel aan de Leidsche Uni
versiteit deze gelegenheid niet benut op
do hier bedoelde wijze.
Naar aanleiding van een verdediging in
de „Maasbode" van de instelling van een
bijzondere leerstoel in de Vondelstudie aan
de Leidsche Universiteit en de benoeming
tot buitengewoon hoogleeraar van den heer
Asselberghs (Anton van Duinkerken),
schrijft prof. van Eyck o.m. in het „Va
derland":
„Ware de leider van „De Maasbode"
met meer gezond verstand en een ster
ker gevoel van elementair fatsoen toe
gerust, dan zou hü" enz.
„Het optreden van het bestuur der
Vondelstichting is, van het begin, n.l.
de intrigante voorbereiding van zijn
verzoek aan de Koningin, tot het ein
de, namelijk het besluit, om een sterk
propagandistischen onbevoegde te be
noemen, een reeks van flaters ge
weest."
Dit is heel wat anders dan het spele
meien, in hoofsche vormen, van een intel-
ligenten geest, zooals men dat in een pole
miek kan genieten óók in een zéér za
kelijke polemiek.
Dit is héél wat anders!....
De „Maasbode" reageert met fijne ironie
op het hier-bedoelde artikel van prof. van
Eyck in het „Vaderland".
Wij willen hier in z'n geheel dat artikel
tje van de „Msbd." overnemen:
„In het zoo ongemeen vriendelijk uitgc
vallen en polemisch zoo hoogstaand artikel
van prof. mr. van Eyck in het „Vader
land" van Maandag j.L schrijft hij o.a.:
Ook hier vergunt wat De Maasbode
tegen mij aanbrengt ons, de voorge
schiedenis van het Koninklijk besluit
iets duidelijker te zien. Immers, da
teerde het advies van den Raad van
State van 7 Maart en diende de mi
nister drie en een halve maand later,
23 Juni een „nader rapport" aan de
Koningin in, dan moet het feit, dat een
„nader rapport" aan de Koningin noo-
dig geweest is, toch beteekenen, dat
ook de Raad van State met 's minis
ters eerste voorstel niet onmiddellijk
zonder bedenkingen accoord is gegaan.
Dit is toch wel een dwaze fout bij een
hoogleer aar, die eertijds in de Rechten pro
moveerde!
Wat hij hier over 't „nader rapport" zegt,
raakt eenvoudig kant noch wal. Boven
iedere wet en iederen algemeenen maatre
gel van bestuur kan hij lezen, dat na ver
melding van 't advies van den Raad van
State steeds komt „gezien het nader rap
port van den minister".
M.a.w. zelfs als een advies van den Raad
van State volledig gunstig en instemmend
is, wordt dit door de Koningin aan den mi
nister gezonden, voor „nader rapport".
Uit het feit, dat hier „nader rapport" is
uitgebracht, kan dus onmogelijk geconclu
deerd worden, dat de Raad van State „be
denkingen" had.
Of hij deze had, is 't geheim van Konin
gin en minister.
Voor een jurist een rare flater!
„Lites finiri oportet": 't Is noodig, dit
twistgesprek te staken, ook in het belang
van de juridische reputatie van den zoo
fijn en feilloos polemiseerenden Leidschen
hoogleeraar-meester in de rechten!"
Onze zelfstandigheid
Naar aanleiding van het torpedeeren van
een Nederlandsch schip door een Duitschen
duikboot schrijft de „Rotterdammer"
(A.-R.) van gisteravond o.m.:
„De vraag moet worden gesteld, of de
Duitsohers van plan zijn, de zee-oorlog op
nieuw zoodanig te gaan verscherpen, dat
zij aan geen enkel schip van een neutrale
mogendheid, voor zoover zij daartoe bij
machte zijn, nog langer zullen toestaan,
een voor Duitschland vijandige haven aan
te doen. Mocht zulks inderdaad het geval
wezen, dan heeft men hierin een conse
quentie te zien van de maatregelen tegen
den Duitschen im- en export, welke Groot-
Brittannië in werking heeft gesteld, en die
gelyk bekend zich eveneens over Duitsche
transporten aan boord van neutrale sche
pen uitstrekken. In alle deze dingen ligt
een straffe lijn van consequentie, het mag
niet worden ontkend. Zij demonstreeren
tevens, hoe betreurenswaardig het is, als
een der oorlogvoerende partijen oorspron
kelijk van het internationaal geldende recht
afwijkt, teneinde zijn doeleinden gemakke
lijker kunnen verwezenlijken. De daar
op volgende represailles der andere partij
verscherpen dan opnieuw zulk een afbui
ging, en een der gevolgen daarvan is, dat
het den neutralen, vooral zoo zij klein zijn,
schier van dag tot dag moeilijker wordt ge
maakt. zich nog te bewegen. Voor een land
als het onze, dat voor een niet onbelang
rijk deel op internationale vrachtvaart is
aangewezen, beteekent zulk 'n toestand
niet minder dan een ernstige bedreiging
van zy'n welvaart en zelfstandigheid."
Zonder op deze beschouwing momenteel
in te gaan wij wachten rustig af het
oordeel van onze Regeering over het ge
beurde willen wij toch wel opmerken,
dat, als de internationale vrachtvaart voor
Nederland onmogelijk wordt gemaakt,
dat w e 1 is „een ernstige bedreiging" van
onze welvaart ongetwijfeld! maar
daarom nog niet per se „een ernstige be
dreiging" van onze zelfstandigheid!
Toevallig lazen we ook gisteravond déze
slotregels van een artikel in de „Tijd", ge
titeld: „Oorlog maakt arm":
„Arm en eerlijk" is een verheven
levensdevies, waarop gemakkelijk
Shakespeare's uitspraak in Othello ge-
ent kan worden: „Poor and content is
rich, and rich enough".
Wij vertalen letterlijk: „Arm en tevre
den is rijk, en rijk genoeg".
En wij voegen hieraan toe:
Rijk genoeg ook om onze zelfstandigheid
tï bewaren en volkomen te bev/aren!
RIJKSMIDDELEN.
In 1939 33.7 millioen boven de raming.
De Rijksmiddelen brachten in de maand
December 39.262.493 op, hetgeen
2.452.076 meer is dan de raming en
ƒ2.629.721 meer dan over December 1938
In 1939 was de opbrengst 475.482.422 of
ƒ33.757.422 meer dan de raming was en
35.338.749 meer dan over 1938.
BERLIJN EN DE
NFDERLANDSCH-BELGISCHE
MAATREGELEN
Uit Berlijn wordt medegedeeld:
Zooals reeds in een D.N.B.-bericht werd
vastgesteld, beschikt men in politieke krin
gen over aanwijzingen, dat de door België
en Nederland genomen militaire maatrege
len niet in de laatste plaats verband hou
den met een Fransch informatie- initiatief,
vooral schijnt een bezoek van den Nederl.
gezant te Parijs aan Daladier een rol te
hebben gespeeld. (Hierbij kan op grond
van informatie te bevoegder plaatse wor
den aangeteekend, dat het bezoek, waar
van in de internationale pers van Zondag
en Maandag melding werd gemaakt, in
werkelijkheid betrof een bezoek bij den
president der Fransche republiek, den heer
Lebrun, en dat bij die gelegenheid met uit
sluiting van andere onderwerpen, behan
deld is een gratieverzoek ten behoeve van
een in Frankrijk wegens spionnage ver
oordeelden Nederlander. Red. A.N.P.)
In het genoemde D.N.B.-bericht was er
ook reeds op gewezen, dat men deze Fran
sche manoeuvre in verband brengt met
bepaalde neigingen, een meer levendige
oorlogsbedrijvigheid tot stand te brengen,
waarbij men te Parijs, gezien de onmoge
lijkheid, tegenover den Duitschen Westwal
een offensief te ontketenen, Duitschland,
ook elders, zooals in België en Neder
land zou willen provoceeren. Zooals be
kend, speelt het bewustzijn der westelijke
mogendheden, dat de oorlog op de tot dus
ver gevolgde wijze niet tot een resultaat
kan leiden en derhalve een uitbreiding
noodig heeft, sedert geruimen tijd een be
langrijke rol. In dit beeld passen talrijke
berichten, o.a. ook die van een Ameri-
kaansch agentschap, dat kortgeleden meld
de, dat Engeland Zweden wil „garandee
ren". Een tegenspraak is tot dusver nog
niet gepubilceerd.
Interessant zijn in dit verband voorts
stemmen van Fransche bladen; die, nadat
de door hen en door de Britsche pers rond
gestrooide beweringen over een zooge
naamd Duitsch vredesinitiatief in Finland
en Rusland meermalen waren tegenge-
INTERNATIONALE
BIDWEEK
18—25 JANUARI.
Als geen ander werk van oprechte naas
tenliefde en toewijding aan Christus' Kerk
heeft de Internationale Bidweek zich baan
gebroken over geheel de wereld, niet het
minst ook over ons vaderland.
Ofschoon uitheemsch van oorsprong èn
wat het land èn wat de religie betreft (het
idee ging uit van een Anglicaansche gees
telijke, Paul J. Wattson) heeft zij sinds
's Pausen goedkeuring (Pius X in 1909) in
luttel jaren tijds de harten veroverd van
alle Katholieken, en wordt ze beoefend in
al onze kerken en in ai onze gezinnen.
Het is een kruistocht van gebeden, om de
verhooring van Christus' bede in het Laat
ste Avondmaal voor allen te verkrijgen:
„Vader, geef dat zij één zijn".
De oorzaak van die spoedige en alge-
meene verbreiding ligt ongetwijfeld in den
inwendigen drang van alle goedgezinde
harten, dat er een einde komt aan den
tweespalt onder de Christenen, en aan de
verbrokkeling van het Christendom in al
lerlei tegenstrijdigheden.
Hierbij voegt zich het heilig verlangen
om de reddende hand uit te steken naar
de afgescheiden Broeders en Zusters, en
hun een vastheid van gelocf te schenken,
die steun op de Rots, tot welke Christus
gezegd heeft: ,,Op U zal ik mijn Kerk bou
wen". Dit wat de inwendige oorzaak beT
treft.
Voor de uitwendige mogen we in ons va
derland wijzen op twee organisaties, die
zich voor de Bidweek bijzonder interes
seeren: het Apostolaat des Gebeds en het
Apostolaat der Hereeniging.
Het eerste zorgt elk jaar voor eenige
keurige artikelen in de „Heraut van Jezus'
H Hart", en strooit jaarlijks honderddui
zenden gebeds-formulieren uit, die eiken
dag een intentie aangeven, met korte ge
beden, die daarop betrekking hebben. Het
Apostolaat der Hereeniging geeft in zijn
driemaandelijksch tijdschrift telken jare
een of ander puntig artikeltje, en biedt
zich aan alle pastorieën aan, met een cir
culaire voor de priesters.
Bij het gebed wordt meteen een daad
gesteld van menschafijke medehulp. Bij on
geveer alle katholieke kerken wordt Zon
dag in de Bidweek, een speldje aangebo
den. Het Hereenigingsspeldje. In al zijn
eenvoud een sieraad cm gaarne te dragen,
en daar komt het op aan, het spreekt
zoo duidelijk van ons vertrouwen, dat de
Moeder van Altijddurenden Bijstand ons
zal brengen tot de zoo lang verhoopte her
eeniging.
De eerste intentie dus morgen 18 Ja
nuari is algemeen: Terugkeer van alle
dwalenden tot den éénen Schaapstal van
Petrus. Daarvoor morgen bijzonder de H.
Mis en de H. Communie, en minstens één
maal per dag het voorgeschreven gebed
op de formulieren.
sproken, niettemin beweerden, dat Duitsch
land tot dit initiatief was overgegaan om
na bijlegging van het Finsch-Russische con-
fliict tezamen met Rusland tegen het Eu-
ropeesche Oosten te velde te kunnen trek
ken. Al deze symptomen zijn voldoende
^oor Berlijn om alle bewegingen der
tegenpartij, die tracht, waar dan ook, in
troebel water te visschen, met de uiterste
waakzaamheid te volgen aldus het be
richt uit Berlijn.
DE NATIONALE INSCHRIJVING VOOR
FINLAND.
STOCKHOLM, 17 Jan. (A.N.P.) Alle
Zweedsche handelslieden hebben besloten
op 3e Februari tien procent van hun ont
vangsten te storten op de nationale in
schrijving voor Finland, welke thans ruim
8.700.000 kronen bedraagt. Dagelijks wor
den staaltjes bekend van sympathiebetui
gingen met Finland. Zoo heeft een huis
moeder al haar spaargeld, n.l. 2.000 francs,
aan Finland gegeven. Mevrouw Sandler,
de echtgenoote van den oud-minister van
buitenlandsche zaken, die zich belast heeft
met de verzorging der naar Zweden uitge
weken Finsche gezinnen, heeft 300 kinde
ren en 75 moeders onderdak verschaft. De
trein, waarmede de vluchtelingen door
Finland vervoerd zijn, bevatte een restau
ratierijtuig uit den tsarentijd.
HET LUCHTBOMBARDEMENT OP
VHPURL
STOCKHOLM, 17 Jan. (A.N.P.) De cor
respondent van social-demokraten seint uit
Viipuri, dat de stad j.L Maandag een ware
verschrikking heeft ondergaan. Zeventig
Russische vliegtuigen wierpen van een
hoogte van 5000 meter bommen uit van
250 300 kilogram. Een geheele straat
werd verwoest. De Russen zouden nu in
totaal 170 vliegtuigen verloren hebben.
NEDERLAND EN ITALIë.
Oriënteerende besprekingen over afzet van
industrie - producte n.
Naar aanleiding van een uitnoodiging
van de Italiaansche regeering aan den Ne-
derlandsche minister van Defensie, is een
Nederlandsche missie naar Italië vertrok
ken om in contact te treden met Italiaan
sche industrieelen, ter bespreking van een
mogelijken afzet van Italiaansche produc
ten in ons land.
Den laatsten tijd zijn herhaaldelijk voor
aanstaande Italiaansche zakenlieden in
Nederland geweest om de mogelijkheid van
den afzet van industrieele producten in
ons land te onderzoeken. Als gevolg van
deze bezoeken is een Nederlandsche mis
sie naar Italië vertrokken. Zij staat onder
leiding van generaal-majoor H. D. S. Has-
selman. Haar arbeid zal in hoofdzaak van
oriënteerenden aard zijn. Tegen het einde
van deze maand wordt de missie in ons
land terugverwacht. Uiteraard zal aan den
minister van Defensie rapport worden uit
gebracht.
REGELING MENAGEGELD.
Vergoeding bedraagt ƒ0.50 per dag.
Een nieuwe regeling voor de menagegel-
den is thans afgekondigd. De vergoeding
bedraagt ƒ0.50 per man en per dag.
In de hierop betrekking hebbende leger
order staat, dat de soldij-genietende mili
tairen (soldaten, korporaals en onder-offi
cieren die niet op jaarwedde zijn gesteld)
gedurende alle dagen van hun periodiek
verlof vergoeding zullen ontvangen wegens
gemis van levensmiddelen. Bij ziek thuis
achterblijven van dit verlof krijgen zij de
vergoeding eveneens uitgekeerd, uitgezon-
der over de eerste vier dagen na het ver
strijken van het verleende periodieke ver
lof.
Jaarwedde-genietende militairen nemen
voor rekening van het Rijk deel aan de sol-
datenmenage. Heeft de commandant van
het legeronderdeel bepaald, dat een jaar
wedde-genietende militair niet aan de sol-
datenmenige deelneemt, dan ontvangt hij
vergoeding wegens gemis van levensmid
delen.
Een en ander geldt uitsluitend voor de
jaarwedde-genietende militairen, die ver
plicht zijn buiten de woonplaats te over
nachten, en voor hen, die in de woonplaats
de oorlogsopstelling hebben ingenomen,
daarbij verplicht zijnde de maaltijden bui
ten het gezin te nuttigen. Jaarwedde-genie
tende militairen (gehuwde en ongehuwde)
die in hun woonplaats, in de woning (ka
zerne, enz.) verblijven en aan de soldaten-
menage deelnemen, betalen den kostprijs
van een rantsoen levensmiddelen, n.l. 50
cent.
In alle gevallen bedraagt de vergoeding
wegens gemis van levensmiddelen 0.50
per man en per dag.
MILTVUUR-GEVALLEN NEMEN AF.
Hoeveelheid veevoeder geblokkeerd.
In verband met de miltvuur-explosies,
is de regeering er toe overgegaan een vrij
aanzienlijke hoeveelheid veevoeder te
blokkeeren, waarvan vermoed wordt, dat
het met miltvuursporen is besmet. Men kan
ons van officieele zijde niet meedeelen hoe
groot de hoeveelheid precies is. Zij maakt
echter slechts een gering percentage uit
van de totale beschikbare voorraad vee
voeder in ons land.
Naar men weet, meent de Veeartsenij-
kundige Dienst, dat de smetstof in Neder
land is gebracht door buitenlands been
dermeel, dat in veevoedermengsel is ver-
mepgd. De door een Utrechtsche fabriek
afgeleverde partijen zijn daarop zooveel
mogelijk achterhaald, teneinde te voor
komen, dat het veevoeder wordt verbruikt
en de smetstof op de dieren overbrengt.
Intusschen vernemen wij, dat het aantal
miltvuur-gevallen geleidelijk afneemt, al
doet zich hier en daar een nieuw geval
voor. Het aantal gevallen per dag is ech
ter sterk teruggeloopen. Waar miltvuur nu
geconstateerd wordt, meent men aanwij
zingen te hebben, dat daar eveneens het
besmette veevoeder is gebruikt. Er is dan
reden voor de overheid om een om meer
partijen te blokkeeren, waardoor de ziekte
geleidelijk tot staan kan worden gebracht.
De Veeartesenijkundige Dienst bestrijdt
het miltvuur met serum-inspuitingen. Ge
ruchten, dat er een tekort aan serum is,
zijn volkomen ongegrond.
„Vooruit".
Einde Kerstreces Tweede Kamer.
Vermoedelijk zal de Tweede Kamer op
Dinsdag 6 Februari weder in openbare ver
gadering bijeenkomen. Voordien komt de
Kamer in de afdeelingen bijeen tot het on
derzoek van een aantal wetsontwerpen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
VERKLARINGEN VAN CHAMBER
LAIN EN IIORE BELISHA IN HET LA
GERHUIS (2de blad).
DE RUSSEN VERSTERKEN HET
SALLA-FRONT (2de blad).
BERLIJN HANDHAAFT ZIJN VISIE
OP DE NEDERLANDSCHE EN BELGI
SCHE MILITAIRE VOORZORGSMAAT
REGELEN (1ste blad).
Binnenland
DE RIJKSMIDDELEN HEBBEN IN
1939 33.7 MILLIOEN MEER OPGE
BRACHT DAN DE RAMING. (1ste blad).
REGELING MANAGEGELD BIJ PE
RIODIEK VERLOF. (1ste blad).
NEDERLANDSCHE MISSIE TE ROME
TER BESPREKING AFZET INDUSTRIEE
LE PRODUCTEN. (1ste blad).
COMMISSIE UITVOERINGSMAATRE
GELEN KINDERBIJSLAGWET. (1ste
blad).
KATHOLIEK ONDERWIJZERS
VERBOND.
Dezer dagen vergaderde te Utrecht im
„Noord-Brabant" het Verbo-ndsbestiuur vam
het Katholieke Onderwijzers Verbond.
In zijn openingswoord sloeg de voorzit
ter, de heer Willem Wiltsohut, een terug
blik op 1939. Dat voorbije jaar was hoop
vol, omdat we daarin zeker de verbetering
van de leerliingensohaal verwachtten. Het
is thans gezmoegzaam bekend, dat de te
genwoordige minister van Onderwijs bij
zijn toetreding tot de regeering verzekerd
was van die zoo lang verbeide verbetering.
Daar komt in het laatst van Augustus de
mobilisatie voor ons land en begin Sep
tember de oorlog. Daarmee is verbetering
van de schaal „voorhands" verdwenen.
Nieuwe actie voor een verbeterdie leer-
lingenschaal zal spoedig krachtig worden
ingezet.
Naar aanleiding van de notulen van het
Dagelijks Bestuur werd instemming be
tuigd met de actie, welke is ingezet tot
het verkrijigen van de intrekking van de
5 pet. korting op de salarissen, welke in
1936 is toegepast.
De heeren Willem Wiltschut te Arnhem,
H. Wijnen te Maastricht en Joh. H. M.
Derksen te Amsterdam werden herkozen
respectievelijk tot voorzitter, secretaris en
penningmeester. De heer M. R. Teijssen te
Nijmegen wordt herkozen als redacteur
van „Het Katholieke Schoolblad.'.
Besloten wordt dit jaar in Nijmegen de
Verbondsvergadering te houden.
Aangenomen wordt een voorstel, waar
bij aan het Dagelijks Bestuur wordt opge
dragen het initiatief te nemen ot een actie,
die er toe kan leidien, dat de religieuze
leerkrachten lid worden van ie diocesane
organisaties, die-tezamen het K.O.V. vor
men.
Besloten wordt, dat ernstige pogingen
in het werk gesteld zullen worden om te
bevorderen, dat voortaan geen rijwielbe
lasting meer verschuldigd is voor rijwie
len van leerlingen der lagere scholen of
althans van leerlingen, die meer dan 2
K.M. van de sohoo verwijderd wonen.
Hierin zal samenwerking gezocht worden
met de R.K. Bond voor Gezinnen.
Gestreefd zal worden om in alle bisdom
men zooveel mogelijk een uniforme akte
van benoeming voor het onderwijzend per
soneel te verkrijigen. Men acht het ge-
wensoht, dat in die akte van benoeming
dan zal worden opgenomen: 1. dat het lid
maatschap van de diocesane onderwijzers-
organisaties verplichtend gesteld wordt
voor de duur van de benoeming; 2. dat het
verlof in buitengewone gevallen wordt
verleend met inachtneming van de be
staande bepalingen omtrent de uitkeerimg
van salaris overeenkomstig de regeling
van het buitengewoon verlof voor de rijks-
onderwijzers; 3. dat de afvloeiing van per
soneel bjj noodzakelijke opheffing van be
trekkingen zal geschieden overeenkomstig
de normen, welke in 'het 'betreffende bis
schoppelijke reglement voor de scholen zijn
opgenomen. Geijverd zal dan worden om
in alle bisdommen zooveel mogelijk gelij
ke normen te verkrijgen. Ook zal er voor
geijverd worden, dat in de akte van be
noeming geen bepalingen voorkomen, die
het schoolbelang niet aangaan.
Uitvoerig wordt gesproken over een
voorstel betreffende de mogelijkheid om
de diocesane organisaties, waaruit het
K.O.V. bestaat, zoo uit te bouwen, dat ze
ook toegankelijk zijn voor hen, die bij an
dere takken van het onderwijs, zooals
b.v. het voorbereidend lager onderwijs, het
nijverheidsonderwijs, het land- en tuim-
bouwonderwijs enz., werkzaam zijn en zoo
noodig daartoe de statuten van het K.O.V.
te wijzigen.
De vergadering komt tot geen besluit
hierover. Het voorstel wordt voorloopig
aangehouden, opdat de hoofdbesturen der
diocesane bonden zich er over zullen be
raden.
