3)e Geid^eli^6oii^cmt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Rampen over
Turkije
DINSDAG 2 JANUARI 194U
31ste Jaargang No. 9529
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11. 4.
V Parlil-politiek en
nationale eenheid
Het Nederlandsche volk moet met alle
kracht strijden voor de verzoeningsge
dachte. Het moet elke gelegenheid te baat
nemen, om de sluiting van een eerlijken
vrede tusschen Duitschland en Engeland
te bevorderen. Aldus het Nationaal-
Socialistisch dagblad in een Nieuwjaars
artikel. Wij zijn het daarmede natuur
lijk volkomen en volmaakt eens. En,
als bedoeld dagblad op deze verklaring
laat volgen: met verbetenheid moeten de
Nationaal-Socialisten aan de taak der ver-
loening arbeiden dan moeten wij hier
aan toevoegen, dat de National-Socialisten
als zij die taak werkelijk goed vervullen,
ons wederom: natuurlijk! aan
hun zijde zien!
Ons wachtwoord is aldus het Natio-
naal-Socialistisch dagblad in hetzelfde ar
tikel strijd „tegen alle volksverdeelers
in ons volk". Oók in dezen wensch sluit
genoemd dagblad zich aan bij wat wij van
ganscher harte verlangen: een eensgezind
volk. Maar: wij zien die eensgezindheid
niet in een gelijk-schókeling van werkelij
ke meeningsverschillen, doch in een zoe
ken naar en vinden van wat boven alle
meeningsverschillen vereenigt in een zelf
de willen en een zelfde streven! En: als
het „Nationaal Dagblad" als wachtwoord
heeft gekozen „tegen alle volksverdeelers
in ons volk" dan mogen wij toch wel van
het blad zélf een goed voorbeeld ten deze
verwachten; dan zal het moeten beginnen,
niet in èlken regeerder of bestuurder, die
niet denkt, zcoals de nationaal-socialisten
verlangen, dat er gedacht wordt, een per
vers, een slecht en gevaarlijk individu te
zien en ook als zoodanig aan de gedweeë
volgelingen voor te stellen; dan zal het
moeten beginnen, niet alles te beoor-
deelen van het standpunt uit, dat alles
wat goed is in de eigen partij n.L de
N.S.B. is te vinden, en in de andere
partijen niéts dan kwaads kan worden
ontdekt!
Dat de N.S.B. streeft naar een andere
samenleving, dan de bestaande ook wij
doen dat.
Dat de N.S.B. streeft naar een dictato-
rialen of, wil men liever: een totalitairen
staat wij doen dat niet, doch men heeft
in ons land de vrijheid, een eigen meening
te bezitten en te propageeren, wanneer
en zoolang men zich onderwerpt aan het
wettige gezag en aan het gezag vah de
wet.
Waarmede echter de N.S.B. de volksver
deeldheid bevordert en propageert is haar
anderen uit-sluitend partij-politiek karak
ter. Andere politieke partijen hebben ook
hun fouten van engheid en bekrompen
heid, maar eerlijk beschouwd is 't, of
de N.S.B. allen hierin wil overtreffen, dat
zij, zooals wereeds zeiden, niets
kwaads in zichzelf en.... niets
goeds buiten haar wil zien en erkennen!
Moge het wachtwoord: strijd „tegen alle
volksverdeelers in ons volk" ook door het
„Nationaal Dagblad" worden beleefd in
het partijleven der eigen politieke partij,
de N.S.B. Dan zouden wij in 1940 een
groote winst maken voor de saneering on
zer politieke verhoudingen en de vervol
making onzer nationale eenheid en saam-
hoorigheid!
V Wal brengt het nieuwe
|aar?
A. B. K. schrijft in de socialistische pers
een Nieuwjaarsbeschouwing, waaraan wij
deze aardige opmerkingen ontleenen:
„De eerste wensch, die ons ditmaal
voor den geest staat, is deze, dat wij
allen er in zullen slagen, niet doorloo
pend van onzen tijd en onze omstan
digheden te spreken met een toevoe
ging van „zorgelijkheid" en „angst" als
dame van gezelschap er naast.
Het schijnt tot de goede stijl te be-
hooren, dat van de huidige tijd niet
mag worden gewaagd, zonder dat hy
duister, onzeker of ten minste zorgelijk
moet worden genoemd. Staatslieden
doen het met statige zelfverzekerd
heid, alsof zij daarvoor hun feitelijke
motieven achter de hand hebben, die zij
slechts uit mede'ijden aan het gewone
volk niet mededeelen. Zij weten, onder
ons gezegd, precies zooveel als u en
wy, hetgeen meteorologisch hierop
neerkomt, dat het vriezen of dooien
kan.
De gewone menschen volgen dit of-
ficieele voorbeeld met de grootste ernst
en y'ver. Ook zij kunnen van onzen
tijd niet spreken, zonder de cijns hun-
neer aandacht te voldoen aan de don
kere wolken, die zich boven onze hoof
den samenpakken."
Dat is heel aardig gezegd.
Er zijn menschen, die een donkere toe
komst voorspellen, en die moeilijk anders
kunnen, omdat ze nu eenmaal een zwarte
bril dragen zonder dat ze 't zelf weten!
Maar daar zijn er ook, die uit een ze
kere gewichtigdoenerij zoo geheimzinnig-
angstig doen. Zij hebben een kennis, die
een minister als kennis heeft, en dus zou
den zij wel meer kunnen zeggen, als zij
niet moesten zwijgen....
En in feite kunnen de ministers zelf niets
van de toekomst mededeelen, „Zij weten,
onder ons gezegd, precies zooveel als u en
wij, hetgeen meteorologisch hierop neer
komt, dat het vriezen of dooien kan",
zegt A. B. K. geestig.
Wij weten niets van de toekomst. Maar
toch wel iets, iets heel belangrijks. En dat
belangrijke willen wy even onder de aan
dacht brengen met een citaat uit een
Nieuwjaarsartikel in de „St Bavo":
„We weten niet wat er gebracht zal
worden door de dagen, die we nu met
jonge cijfers gaan aftellen, we weten
niet of ze vrede of oorlog, rust of on
zekerheid in hun kleed verbergen.
Dit alles weten we niet.
Wél weten we dat God zal geroerd
worden en dat Hij om wille van onze
boetvaardigheid de dagen der ver
schrikking zal willen verkorten, wel
weten we, dat Hij om wille van Zijn
barmhartigheid, die Hij bezworen heeft
in eeuwigheid, den nederigen zal verge
ven en den zondaar weer zal opnemen.
Maar dan dienen we dit nieuwe jaar
ook te beginnen met een diep besef
van onze schuld, met erkenning van
onze afval, met berouw over onze ver
zaking van plicht en naastenliefde."
HET JONGE
OORLOGSJAAR
Het nieuwe jaar is ingezet, zooals het
oude ons verlaten heeft. De oorlogsaffaire
wordt op den ouden voet voortgezet.
Wij rillen, als wij onze neus steken bui
ten ons behagelijk verwarmd huis en op
de thermometer buiten het raam zien, dat
het kwik eenige graden onder nul is ge
zakt. En dan te denken aan de kerels, die
in den Finschen Poolnacht bij een inten
se koude van 30 graden vorst moeten vech
ten. Gewond raken beteekent daar den
onvermijdelijken dood door bevriezing.
Eenige kentering is daar nog niet te be
speuren. Gemeld wordt, dat het Kremlin
krijgsraad heeft gehouden en besloten
heeft om de Finnen koste wat het kost
neer te slaan, zoo snel mogelijk. Er is haast
bij, want de vrijwilligers stroomen naar
Finland van uit Zweden en materieele
zoowel als humanitiare hulp (Roode Kruis)
wordt aan alle kanten aangeboden. Een
zeer belangrijke factor is daarbij de hou
ding van Duitschland. De Duitsche regee
ring heeft meegedeeld, dat zy het zenden
van hulp via Zweden niet zal opvatten als
een daad, welke Zweden in conflict zal
brengen met zijn neutraliteit. Er kunnen
dus allerlei personen, laten we zeggen
„touristen", vrijelijk naar Zweden komen
en dat land weer over de Finsche grens
verlaten als vrijwilligers. Dat kon' inder
tijd in Spanje ook, waarom zou het hier
niet kunnen?
Het gevaar, dat het gros van het Finsche
leger van de Zweedsche grens zou wor
den afgesneden, is voorloopig geweken, nu
de Finnen de Russen in de z.g. wespentaille
hebben teruggeslagen.
Het is althans voor buitenstaanders
een spannende strijd, waarvan men het
verloop met belangstelling volgt, zoolang
het nog altijd niet zeker is, dat de Finnen
inderdaad het onderspit zullen moeten
delven.
In het Westen gaat de strijd op de zeeën
door, alsof er geen jaarswisseling had
plaats gevonden.
Het eenige feit van beteekenis is de aan
val van een paar Duitsche vliegtuigen op
de kust van Schotland, waarbij zij in ge
vecht raakten met een paar Engelsche
vliegtuigen. Het eerste luchtgevecht in het
nieuwe jaar. Overigens is het steeds het
oude nieuws: zinkende schepen.
De aankomst van troepen uit Canada
en het onder de wapenen roepen van
nieuwe Engelsche lichtingen, (welke nieu
we maatregelen in den loop van het jaar
zal worden uitgevoerd) zijn feiten, welke
ideren optimist, die rekent op een spoe-
digen terugkeer van den vrede, de moed
ontnemen. Ook in Duitschland spant men
zich in, om aan de wereld te toonen, dat
men niet meer aan den vrede denkt. De
belligerenten zijn thans van top tot teen
op oorlog ingesteld en zy zullen den oor-
Na de heftige aardbevingen is thans
Turkije door nieuwe natuurrampen ge
teisterd. Sedert eenige dagen woeden in
het Westen des lands hevige plasregens
en stormen. Groote gebieden staan onder
water, talrijke dorpen zijn geheel geiso-
leerd. Verscheidene huizen zijn door de
sterk gezwollen beken en rivieren wegge
slagen, talrijke personen werden door den
bliksem gedood.
Vooral de provincies Bursal, Menemen,
Izmir en Mahmissa zijn zwaar getroffen.
Niet-officieel wordt gemeld, dat tot dus
ver 300 slachtoffers bekend zijn geworden
in de overstroomingsgebieden. De vlakten
van Kradjabey Kemal Pasja Manisa, aan
de spoorlijn van Smyrna naar de Zee van
Marmara, evenals het gebied van de Is-
mid-golf, waar de Turksche vlootbasis is
gelegen, staan bijna geheel onder water.
Op vele plaatsen staat het water twee
meter hoog. De bevolking van twintig dor
pen heeft de wijk genomen naar de ber
gen, maar 500 dorpelingen zijn door het
water geïsoleerd. Gendarmes en afdeelin-
gen militaire pioniers brengen met roei-
booten de bewoners in veiligheid.
De snelle was van het water deed de dij
ken te Kemal Pasja bezwijken, waardoor
enorme watermassa's over het land stroom
den. Huizen stortten in en bedolven de
bewoners onder het puin. Andere perso
nen verdronken. Men gelooft, dat de ma-
terieele schade aanzienlijk is. De laatste
berichten melden, dat het overstroomings-
water weer begonnen is langzaam terug te
vloeien naar de rivierbeddingen. De onge
rustheid der bevolking is echter door het
regenachtige weer gestegen. De vluchte
lingen hebben te lijden onder de bittere
koude. Men vreest, dat de volle omvang
der overstroom in gen eerst over verschei
dene dagen bekend zal worden, wanneer
reddingscolonnes overal in de overstroom
de gebieden zullen zijn doorgedrongen.
Storm woedt op Zwarte Zee.
Behalve door de aardbeving en de over-
stroorriingen is Turkije door een derde na
tuurramp getroffen: vreeselijke stormen
woeden op de Zwarte Zee en men vreest,
dat vele schepen verloren zijn. Het in
Istanboel thuisbehoorend stoomschip „Tur-
kan", groot 604 ton, is, naar gemeld wordt,
gezonken met eer» bemanning van 20 koo-
pen en met de geheele lading. Geweldige
golven beuken op dc* Turksche kusten.
Nieuwe bijzonderheden over de aardbeving
Over de aardbevingsramp in Anatolië
zijn nieuwe bijzonderheden ij ontvangen.
Reizigers verhalen, dat heele dorpen
zijn ingestort en daarna zijn ingesneeuwd,
waardoor het zelfs onmogelijk werd de
geteisterde plekken te herkennen. De
sneeuwstorm woedt voort en verhindert
den vliegtuigen levensmiddelen en brand
stoffen voor de slachtoffers uit te werpen.
De sneeuwmodder maakt de wegen voor
de auto's onbegaanbaar en de spoorlijnen
zijn op talrijke plaatsen vernield. Uit
Istanboel zijn schepen vertrokken naar de
havens van de Zwarte Zee in de buurt
van de geteisterde gebieden. In het ge
heele land zijn de nieuwjaarsfeestelijkhe
den afgelast.
Voligens de laatste schattingen zouden
er 45.000 slachtoffers zijn, waarvan onge
veer 30.000 dooden. Volgens de laatste me-
dedeeling van den minister van binnen-
landsche zaken, is de halve bevolking van
Erzindjan, een district met 65.000 bewo
ners, omgekomen, terwijl 20 procent der
bevolking werd gewond. Eenige treinen
zijn er in geslaagd Erzindjan te bereiken.
Tal van treinen met gewonden kunnen
niet vertrekken, daar eerst de sneeuw van
de rails moet worden verwijderd. Een
trein waarin zich honderd ernstig gewon
den bevonden, o.w. een generaal en vele
officieren, heeft zich een weg door de
sneeuw gebaand.
log blijven voortzetten met ijskoude bere
kening.
Zoo zet het nieuwe jaar in.
Zijn wij pessimistisch?
Neen, dat is niet noodig. Er kan van al
les gebeuren, waardoor de situatie totaal
omslaat. De oorlog wordt niet alleen met
de wapens uitgevochten; diplomatieke suc
cessen zijn vaak van grooter importantie
dan een veldslag. En op dit gebied zijn
nog groote wijzigingen mogelijk.
Het jaar is nog jong.
BRAND IN DE APOSTOLISCHE
KANSELARIJ.
Groote schade aan kunstschatten.
Aan de Apostolische Kanselarij te Rome
is gisteren brand uitgebroken, welke aan
zienlijken omvang heeft aangenomen. De
brand greep snel om zich heen en binnen
korten tijd was bijna de helft van het
groote gebouw, dat een der fraaiste ge
bouwen van de Italiaansche Renaissance
is, in vlammen gehuld.
Dank zij bijna bovenmenschelijke po
gingen van de Romeinsche brandweer,
welke met veel materiaal was uitgerukt,
is men er in geslaagd het vuur in te per
ken tot den rechtervleugel, welke even
wel de meest belangrijke deelen van het
gebouw bevat, nl. de St. Dominicuskerk en
de groote zaal der „Honderd Dagen".
De schade is zeer aanzienlijk. De ge
heele Noordelijke vleugel was één vuur
haard; de kerk, welke versierd is met
fraaie fresco's en schilderijen uit de 17e en
18e eeuw, is ernstig beschadigd, evenals
de groote ontvangzaal, welke rijk versierd
was met schilderijen uit de 16e eeuw en
een prachtig gebeeldhouwd houten pla
fond.
Eenige dagen geleden heeft een brand
van geringeren omvang in het gebouw ge
woed. De oorzaak van beide branden is
niet opgehelderd doch men veronderstelt
dat hier sprake is van misdaad.
De autoriteiten van het Vatikaan en de
Italiaansche politie hebben een gemeen
schappelijk onderzoek ingesteld.
DONAU VOOR SCHEEPVAART
GESLOTEN.
BOEKAREST, 2 Januari. (A.N.P.) Nu de
Donau gedeeltelijk is dichtgevroren, is de
scheepvaart geheel verboden. De uitvoer
van voor Duitschland bestemde Rcemeen-
sche goederen moet thans per trein via
Hongarije geschieden
Inlevering van boonen
en capucijners
Naar aanleiding van de van verschillen
de zijden gestelde vraag, wanneer met de
distributie van bruine boonen en capucij
ners zal worden begonnen, betreurt de
Minister van Economische Zaken te moe
ten mededeelen, dat de voorraden van de
ze artikelen nog niet voldoende zijn om
tot distributie te kunnen overgaan.
Ondanks het feit, dat reeds eenigen tijd
tot een aanzienlijke verhooging van de
prijzen der bruine boonen, witte boonen
en capucijners is overgegaan, zijn deze
producten nog niet in voldoende mate bij
de provinciale voedselcommissarissen ge
leverd. Ten deele is dit toe te schrijven
aan den natten herfst en aan het feit, dat
vele landarbeiders door de mobilisatie aan
hun werk zijn onttrokken, waardoor het
dorschen later dan anders geschiedde. Ver
moedelijk zijn er ook onder de landbou
wers, die voorraden hebben vastgehouden
in de hoop op hoogere prijzen.
Inderdaad zijn die soms behaald in den
illegalen handel. Het spreekt vanzelf, dat
de laatste handelwijze, welke getuigt van
een volkomen gebrek aan gemeenschaps
zin, niet genoeg afgekeurd kan worden.
De minister heeft dan ook besloten en
kele maatregelen te treffen, waardoor hij
de inlevering van boonen en capucijners
hoopt te bevorderen en daardoor het in
stellen van de distributie te bespoedigen.
Zooals bekend mag worden veronder
steld, is het afleveren en vervoeren onder
meer van bruine boonen, witte boonen,
grauwe erwten en capucijners verboden.
Tot dusverre is van deze verbodsbepaling
evenwel ontheffing verleend voor zoover
het betreft de aflevering aan uiteindelijke
verbruikers. Deze ontheffing is nu inge
trokken. Elke verkoop van de genoemde
producten, ook aan het publiek, is derhal
ve verboden.
Het ligt in het voornemen van den mi
nister om, indien onverhoopt nog niet tot
voldoende inlevering zal worden overge
gaan, de totstandkoming van een konin
klijk besluit te bevorderen, waarby het
voorhanden en in voorraad hebben van
bruine boonen, witte boonen, grauwe erw
ten en capucijners in ongedorschten toe
stand met ingang van 22 Januari 1940 zal
zijn verboden. Het gevolg van deze bepa
ling zal dan zijn, dat elke teler verplicht
is de door hem geoogste hoeveelheden
bruine boonen, witte boonen, grauwe erw
ten en capucijners te dorschen, indien hij
zich althans niet wil blootstellen aan in
beslagneming van de in ongedorschten.
toestand aanwezige partijen.
Zooals overigens bekend zal zijn, is het
dorschen met het oog op de controle
zonder verlof verboden. Dit verlof wordt
door de provinciale voedselcommissarissen
of plaatselijke bureauhouders op aanvrage
verleend in den vorm van een algemeene
of bijzondere dorschvergunning.
Teneinde in den overgangstijd, waarin
de verkoop van boonen, grauwe erwten en
capucijners verboden zal zyn, diegenen
niet te benadeelen, die aan deze peulvruch
ten op medische gronden behoefte hebben,
zal een aparte regeling voor zieken en
daarmee gelijkgestelden worden getrof
fen. Ook met de bijzondere behoeften van
ziekenhuizen zal rekening worden gehou
den.
Dit nummer bestaat alt
vier bladen*
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
NIEUWE RAMPEN OVER TURKIJE.
OVERSTROOMINGEN EN STORMEN
VEROORZAKEN TALRIJKE SLACHT
OFFERS. (Ie blad).
BRAND IN DE APOSTOLISCHE KAN
SELARIJ TE ROME. (lebla
OORLOGSINZET VAN HET NIEUWE
JAAR. (2e blad).
Binnenland
BEPALINGEN INZAKE INLEVERING
VAN BOONEN EN CAPUCIJNERS. (1ste
blad).
BENOEMINGEN IN HET BISDOM
HAARLEM. (2de blad).
TRAGISCH MOORDDRAMA TE HOE
VEN (N.-B.), WAAR EEN LANDARBEI
DER BIJ VERGISSING IS DOODGESCHO
TEN; DE DADER PLEEGDE ZELFMOORD
(3de blad).
TE JAARSVELD SCHOOT EEN JON
GEMAN ZIJN BROER DOOD. (3de blad).
Lelden
HET 300-JARIG BESTAAN VAN HET
SALVATOR-HOFJE. (1ste blad).
Geen reden om te
wanhopen
De minister van Staat dr. Colyn heeft
gisteravond door de radio een nieuwjaars
rede gehouden.
Hij schetste het groote en droeve wereld
gebeuren, om te besluiten dat er metter
daad oorzaak is, om op dezen nieuwjaars
dag de toestand met bezorgdheid in te
zien; dat het zeer begrijpelijk is, dat er
zijn, wien het bang om het hart wordt.
Maar toch, aldus spr., mogen wij niet
wanhopen en hij vervolgde: mag ik u eens
herinneren aan enkele episoden uit onze
historie, aan onzen tachtigjarigen strijd
tegen Spanje en aan de daarop gevblgde
oorlogen met Engeland en Frankrijk. In
de jaren tusschen 1568 en 1713, d.i. bijna
150 jaar, hebben we slechts ongeveer een
vierde van dien tijd vrede gekend. Drie
vierde van die anderhalve eeuw was ons
land in oorlog gewikkeld. Denk ook aan
de binnenlandsche verwikkelingen in de
tweede helft der 18e eeuw, waarvan we
thans onder het koningschap der Oran
jes gelukkig bevrijd zijn. Denk aan den
Franschen tijd en de gevolgen daarvan op
de staats- en volkshuishouding. In het be
gin der vorige eeuw is er een jaar aan te
wijzen waarin het totaal der gewone
staatsinkomsten slechts 30 millioen gulden
bedroeg, terwijl alleen de rente van de
staatsschuld reeds 34 millioen vorderde.
In Amsterdam werd destijds de helft der
bevolking bedeeld. In Den Haag en Haar'
lem, die toen zeer veel kleiner waren dan
thans, werden resp. 650 en 500 groote hui
zen en lusthoven gesloopt, wijl er geen be
woners meer voor te vinden waren.
En let er dan eens op, hoe Nederlana,
onder Gods zegen al die moeilijkheden to
boven kwam en ten slotte Engeland, waar
schijnlijk het rijkste land der aarde, in
welvaart zeer nabij kwam.
Neen, als men de historie laat spreken,
dan is er, hoe donker het uitzicht momen
teel ook is. geen reden om te wanhopen
aan de toekoms1 van ons volk, geen oor
zaak tot defaitisme.
J AP ANSCH-RUSSISCHE VISSCHERIJ-
OVEREENKOMST GETEEKEND.
TOKIO, 2 Januari. (A.N.P.) Officieel
wordt gemeld, dat Zondagavond een voor-
loopige visscherij-overeenkomst tusschen
Japan en de Sovjet-Unie te Moskou is ge-
teekend. Tevens is een accoord bereikt
over de kwestie der betaling van den laat-
sten termijn van den verkoopprijs der
Noord-Mandsjoerijsche speorweglijn. De
bijzonderheden hiervan zullen geregeld
worden in een bijeenkomst, welke binnen
kort in Tokio of Charbin zal gehouden
worden.
BEMANNING VAN „CABO SAN
ANTONIO" TE DAKAR.
DAKAR, 2 Januari. (A.N.P.) Een
Fransch oorlogschip heeft de passagiers
van de Spaansche mailboot „Cabo San
Antonio", die in volle zee in brand staat,
te Dakar ontscheept