De „Graf Spee tot zinken gebracht DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN ïDaax den commandant aan den ktufae* Bleef kapitein Langsdorff aan boord? MAANDAG 18 DECEMBER 1939 31ste Jaargang No. 9519 £eid4eli£(EkHi/fccwt Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. Adv. en Abonn.-tarleven zie peg 2, Giro 103003. Postbus 11. Dit nummer bestaat uit vier bladen. DE ONDERGANG VAN DE „GRAFSPEE" De „Graf Spee" is in de lucht gevlogen en daarmee is het probleem mede wegge vaagd. Andere problemen zijn echter ach tergebleven tegelijk met de rookende puin hoop van het wrak, dat gedeeltelijk bo ven water uitsteekt. Zoolang de Duitsche vestzakkruiser in de haven van Montevideo lag, was hij een bron van allerlei netelige vraagstukken. Tot hoelang mag een kruiser van een oor logvoerend land in een neutrale haven lig gen? De autoriteiten van Uruguay hebben uitgemaakt, dat het schip niet langer dan 72 uur in de haven mocht blijven. Daarna moest het ofwel uitvaren, ofwel zich laten interneeren. De Duitsche autoriteiten mee- nen, dat de kruiser zoolang had mogen blijven liggen tot hij weer volkomen zee waardig was gemaakt. Zij hebben een pro test ingediend wegens „flagrante schen ding van het internationale recht." Hoe het ook zij, de kruiser moest gisteren de haven uit. Britsche oorlogsbodems lagen op de loer. Zou het tot een gevecht ko men, wederom in de territoriale wateren van Uruguay? Dat zou nieuwe conflicten geschapen hebben. Zoover is het gelukkig niet gekomen; de „Graf Spee" heeft zich zelf vernietigd, zonder zijn bemanning aan het risico van een hopeloos gevecht te hebben bloot gesteld. Volgens een officiee- le mededeeling van de Duitsdie legatie te Montevideo is alleen de kapitein, die het schip tot zinken bracht, met zijn schip ten onder gegaan. Volgens andere berichten zou hij zich aan boord van een Argentyn- schen kruiser bevinden, op weg naar Bue nos Aires. Nu ligt de kruiser op de reede, als een belemmering van het havenverkeer. De Uruguayers zijn boos; de Duitsohers zijn ook boos. De Amerikanen, zoowel van Zuid als van Noord Amerika, hoewel op gelucht, dat het nu niet tot een treffen is gekomen, steken de koppen bijeen om een herhaling van dergelijke dingen te voor komen. Dat zijn de problemen, die blijven Vervolgens doet zich de vraag voor, of men nog kan vasthouden aan de theo rieën omtrent de geveohtswaarde van de vestzakkruisers. In Engelsche vlootkringen heeft men den aanbouw van deze schepen met nauw verholen ongerustheid gadegeslagen, schrijft de N.R.C. Zij zijn namelijk uitge rust met zes kanonnen van 28 centimeter en men achtte het aannemelijk, dat zij slechts te bestrijden zouden zijn door sche pen, die over dergelijk zwaar en verdra gend geschut beschikten. Dat zijn in Enge land alleen de zware slagschepen en deze zouden dus aan andere actie van de En gelsche vloot onttrokken moeten wordc.i voor de opsporing van de schepen van de Graf Spee-klasse, wanneer deze in tijden van oorlog pp kaapvaart uitgingen. Dat beteekende, dat de Britsche vloot haar zware eenheden moest decentraliseeren en daardoor dus een kwetsbare positie kreeg, alleen door het bestaan van deze zwaar gewapende schepen met een inhoud van slechts 10.000 ton. De Exeter, de Ajax en de Achilles heb ben thans geleerd, dat de vestzakslag schepen ook zijn te overwinnen door lichte kruisers. De ondergang van de „Graf Spee" zal stellig het moreel van de Engelsche vloot aanzienlijk versterken en een tegenwicht vormen voor het verlies van zoovele Brit- sohe handelsschepen, door Duitsche duik- booten getorpedeerd of door mijnen tot zinken gebracht. BEMANNING VAN „ANTIOCHIA" OPENDE D5 LUIKEN. LONDEN, 18 December. (A.N.P.) Van daag werd in Londen bevestigd, dat het Duitsche s.s. „Antiochia" (3106 ton) door de bemanning tot zinken is gebracht, toen het vaartuig de vorige maand in het Noor delijke deel van den Atlantischen Oceaan werd achtervolgd. Duitsche bemanning had het schip verlaten DRIE ONTPLOFFINGEN. Nadat men gisteren te Montevideo den geheelen dag nog in twijfel had verkeerd over het verdere lot van de Graf Spee en in het bijzonder over den tijdslimiet van het verblijf van het Duitsche oorlogs schip in de neutrale haven van Uruguay, is gisteravond de oplossing van de span ning gekomen: het Duitsche vestzakslag schip is even voor zes uur gisteravond plaatselijken tijd 5 mijl buiten de kust door de bemanning tot zinken gebracht. Er deed zich allereerst een heftige ont ploffing voor, die werd gevolgd door een aantal andere zware en minder zware ont ploffingen en toen zonk het groote schip in de wateren van de La Plata-monding. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit Berlijn: De voor het herstel van de zeewaar digheid van het pantserschip Admiral Graf Spee noodige tijd werd door de re geering van Uruguay geweigerd. Onder deze omstandigheden heeft de commandant besloten, het schip buiten de territoriale wateren van Uruguay in de lucht te laten vliegen. AAN BOORD VAN DE „TACOMA". Vóór het schip de haven van Montevi deo had verlaten, waren ongeveer 700 le den van de bemanning aan boord van het Duitsche stoomschip „Tacoma" gebracht, dat zich eveneens in de haven van Monte video bevond. Toen begonnen de toeschou wers, die in enorme hoeveelheden de ka den van de haven van Montevideo vulden, reeds te begrijpen, dat het lot van het oor logsschip bezegeld was en dat de Duit- schers het schip vermoedelijk zelf tot zin ken wilden brengen. Om half vier plaatselijken tijd begon men aan boord van het schip alles in ge reedheid te brengen voor het vertrek. Even tevoren waren nog gereedschappen, die gebruikt waren voor de herstellingswerk zaamheden, aan boord gebracht van een Duitsch schip, dat langszij was gehaald. O.a. werden eenige laschapparaten over gebracht. Na haar vertrek uit de haven begaf de Graf Spee zich met geringe snelheid in Zuidelijke richting, later wijzigde zij haar koers en stoomde toen in Zuid-Oostelijke richting. De Duitsche vlag wapperde van den grootbramsteng en op het achterschip. Aan den horizon ontwaarde men de sil houetten van twee oorlogsschepen, een Britsch en Argentijnsch. De Graf Spee was vrij spoedig uit het gezicht verdwe nen. Van gevechtshandelingen is geen sprake geweest, vermoedelijk waren de Britsche schepen op de hoogte van het voornemen van de Duitschers om verder geen strijd meer te leveren en de Graf Spee te vernietigen. Toen de Graf Spee volgens sommige be richten 3 mijl, volgens andere telegram men 5 mijl uit de kust was, ging zij voor anker. Begrijpelijkerwijze was in de ha ven van Montevideo niet de geheele be manning van boord gegaan, omdat natuur lijk een aantal manschappen benoodigd was om het schip naar buiten te brengen. Nadat het anker was uitgeworpen, werden zes reddingbooten gestreken en het over blijvende deel van de bemanning begaf zich nu aan boord van deze booten. De ma trozen stieten snel af en roeiden van het schip weg. Om 11.27 Amsterdamsche tijd, deed de eerste ontploffing zich voor, daarna volg den de anderen. De sloepen met de offi cieren en manschappen, die zoo juist het schip hadden verlaten, werden eveneens opgepikt door de „Tacoma". Gedurende de paar minuten, dat het slagschip drijvende bleef, bevonden zich de „Tacoma" en twee Argentijnsche oorlogs bodems in de buurt. Zwarte rookwolken hingen boven de plaats waar de Graf Spee in de diepte verdween met al het geschut aan boord. De Graf Spee is na 3 opeenvolgende ont ploffingen gezonken, terwijl zes redding booten, naar men meent, 500 leden der bemanning aan boord namen. Voor het vertrek van de Admiral Graf Spee waren de oudste en gehuwde leden der beman ning overgegaan aan boord van de „Ta coma". WRAK BELEMMERT HET HAVEN- VERKEER. Urugueesche verontwaardiging. Er steekt niet veei van het wrak van de „Graf Spee" boven water uit, hoewel de zee ter plaatse slechts een meter of acht diep is. Het wrak vormt een ernstige belemme ring voor het havenverkeer. In sommige kringen verwacht met, dat Uruguay in verband daarmede stappen zal doen bij Duitschland. De stookolie uit het wrak van de „Graf Spee" heeft vlamgevat, als gevolg waarvan het wrak in vlammen werd gehuld. Aan de kust stond een zeer groote menigte naar het brandende wrak te kyken. De brand heeft omstreeks een uur gewoed. Te Montevideo geeft men algemeen uitdrukking aan verontwaardiging over het feit, dat de plaats, welke was uitge zocht om de „Graf Spee" in de lucht te la ten vliegen, de voornaamste ankerplaats is. Het wrak vormt een ernstige hinder paal voor het havenverkeer en waarschijn lijk zal het alleen met behulp van dyna miet kunnen worden opgeruimd. Vóór het vertrek van de „Graf Spee" heeft de commandant, kapitein ter zee Langsdorff, een langen brief gezonden aan den Duitschen gezant, waarin hij op bitte ren toon protesteert tegen de weigering der regeering van Uruguay meer tijd toe te staan aan herstellingen aan het schip. Met het oog op de houding der autoritei ten van Uruguay en zijn verantwoorde lijkheid voor het leven van duizend man was de eenige weg, welke hem overbleef, de redding vóór te bereiden van de be manning en als protest het schip op te bla zen in de buurt van de haven van Monte video. IS KAPITEIN TER ZEE LANGSDORF MET ZIJN SCHIP ONDERGEGAAN? Draadloos is medegedeeld, dat de Duit sche legatie te Montevideo heeft bekend gemaakt, dat kapitein Langsdorff, de com mandant van de „Graf Spee", met zijn schip is ondergegaan. Volgens een bericht uit Montevideo ech ter heeft een boot van een Argentijnschen kruiser den commandant en officieren van de „Admiral Graf Spee" aan botrd geno men. De Britsche gezant te Montevideo, Dra ke, heeft verzocht de „Tacoma" in beslag te nemen, op het oogenblik dat bekend was, dat een deel van de bemanning van de „Admiral Graf Spee" zich aan boord van dit schip had begeven. Voor hij ant woord had gekregen, was het schip even wel zonder loods uitgevaren. Men ver onderstelt dat, het naar de haven terug zal keeren, aangezien het niet voldoende voed sel aan boord heeft, bovendien zal het schip worden buitgemaakt wanneer het op zee blijft. NAAR BUENOS AIRES. Volgens een Reuter bericht uit Montevi deo, zijn de commandant en de bemanning van de „Spee" op weg naar Buenos Aires aan boord van sleepbooten en lichters. Slechts eenige honderden opvarenden wa ren aan boord van het schip gebleven, de overigen waren met de meeste voorraden overgegaan op de „Tacoma", welke in de haven lag. Bij het verlaten van de haven, vclgde de Tacoma den oorlogsbodem. Vóór de drie ontploffingen het lot van het schip bezegelden begaven de commandant met zijn staf en de overige leden van de be manning zich in de booten. In het licht van de vlammen, welke oplaaiden, nadat de wegstroomende olie in brand was gevlogen, werden zij aan boord van de „Tacoma" genomen. Twee Britsche schepen bewaken de „Ta coma", welke nog steeds op de rede van Montevideo ligt. Staande op het dak van zijn hotel te Montevideo heeft de correspondent van de „New York Times" gezien, dat kapitein Langsdorff en andere officieren van de „Graf Spee" staande het saluut brachten, toen hun schip in de golven verdween. De correspondent bericht verder, dat ka pitein Langsdorff pp een electrische knop drukte, toen de zon onder de horizon ver dween en de lucht hierdoor gloeiend rood gekleurd was. Het geheele schouwspel scheen onwerkelijk, drie minuten later zonk liet schip. De electrische knop was met een craad verbonden aan een groote electri sche mijn in het munitiemagazijn. De wer king was doedtreffend, binnen tien minu ten sloegen de vlammen over de geheele lengte uit het schip, terwijl voortdurend ontploffingen in de ruimen werd gehoord. Het schip brandde 80 minuten. De gehuwde leden van de bemanning* waren vóór het vertrek uit de haven aan boord van de „Tacoma" gegaan. Sleep booten hebben thans de opvarenden aan boord genomen en voeren hen naar Buenos Aires. GAF HITLER BEVEL HET SCHIP OP TE BLAZEN? Te Buenos Aires wordt vernomen, dat de Kapitein van de „Admiral Graf Spee" kapi tein ter zee Lansdorff, alvorens te vertrek ken telefonisch om de laatste instructies heeft gevraagd aan Hitier. Deze zou hebben gezegd: „U bent com mandant van het schip en u moet het de finitieve besluit nemen". Hierop zou ka pitein Langsdorff hebben gezegd: „Heel goed, eerder dan my over te geven zal ik het schip in de lucht laten vliegen." Volgens een bericht uit Berlijn zou de Fuehrer en opperste bevelhebber van leger en vloot zelf den commandant het bevel gegeven hebben het schip in de lucht te laten vliegen. DE WACHT VOOR DE LA PLATA- RIVÏER. Tot de schepen welke volgens Engel- -che berichten, de Graf Spee voor Monte video op wachtten, behoorden'de Renown (32.000 ton, met zes 15 duims kanonnen), het Fransche slagschip Dunkerque (26.500 ton met acht 13 duims kanonnen), de krui ser Achilles (7000 ton met acht zes duims kanonnen), de Ajax (7000 ton met 8 zes- duims kanonnen), het vliegkampschip Ark Royal (22.000 ton, met aan boord zestig vliegtuigen). De Ark Royal is het Britsche vliegkampschip, dat volgens berichten uit Duitsche bron tot zinken zou zijn gebracht. (De Renown en de Ark Royal waren Zon dag in de haven van Rio de Janeiro aan gekomen). De Engelsche verliezen. De Britsche admiraliteit maakt bekend, dat aan boord van de Exeter gedurende het gevecht met de Graf Spee de volgende verliezen zijn geleden: dooden 5 officieren en 56 minderen; gewonden: 3 officieren en 20 minderen. Officieel wordt medegedeeld, dat zeven leden der bemanning van de Ajax om het leven zijn gekomen en dat vijf werden ge wond, van wie één ernstig, bij den slag in het Zuidelijk deel van den Atlantischen Oceaan. DE COMMANDANT AAN BOORD VAN ARGENTIJNSCHEN KRUISER? Uit Montevideo wordt nader gemeldt: Duizenden personen sloegen vanaf de kust de ondergang van de „Admiral Graf Spee" gade. Rond de vlammenzee waren een aantal schepen verzameld, die de be manning van het Duitsche schip aan boord namen. Ook de Fransche en Britsche oor logsbodems hadden booten uitgezonden. De meeste opvarenden zijn naar Buenos Aires gebracht door den Argentijnschen kruiser „Libertad", aan boord waarvan zich ook de commandant van de „Graf Spee" be vindt. Deze zou reeds vóór het vertrek uit Montevideo toestemming hebben gevraagd met een Argentijnsch schip naar Buenos Aires te worden vervoerd. Achtereenvol gens keerden de verschillende schepen, welke aan het reddingswerk deel hadden genomen, naar de haven terug. DUITSCH PROTEST TE MONTEVIDEO. De Duitsche gezant te Montevideo heeft ir. opdracht van de Rijksregeering by de regeering van Uruguay geprotesteerd, om dat zij aan het beschadigde oorlogsschip „Admiral Graf Spee" onder de meest fla grante schending van het internationale recht en gebruik, de overeenkomstig de omstandigheden vanzelfsprekende termijn tot herstel der zeewaardigheid geweigerd heeft. NA DEN ZEESLAG IN DE ZUID- AMERIKAANSCHE WATEREN. Naar gisteren te Santiago de Chili verno men werd, heeft Brazilië de leiding geno men in een nieuwe actie om de Ameri- kaansche landen te vereenigen achter een krachtiger en meer doeltreffende neutrali teitspolitiek. De minister van buitenlandsche zaken van Brazilië, Aranha, heeft reeds nota's gewisseld met zijn ambtgenoot van Chili, Ortega, waarin de wensch der beide lan den wordt uitgesproken een herhaling te vermijden van de gevechtshandelingen zooals in de wateren van Uruguay is ge schied door Britsche kruisers en het Duit sche Vestzakslagschip Admiral Graf Spee." De wereld en Finland In den stryd tusschen Rusland en Fin land kiest het grootste deel der wereld o p e n 1 ij k party. En, waar men niet openlijk partij mag kiezen in Duitschland b.v. zullen toch velen en verreweg de meesten staan aan de zijde van Finland en verafschu wen de daden van de Russische machtheb bers. Wij zeggen: de Russische macht hebbers, en niet: het Russische volk, om dat, naar onze overtuiging, ook een groot deel van het Russische volk zelf den hui- digen strijd tegen Finland niet wil. Meermalen is op deze plaats in ons blad onomwonden verklaard, hoe over de strijd van Rusland tegen Finland gedacht moet worden. Wy ontleenen aan buitenlandsch over zicht van de „Maasbode" van Zaterdag avond: „Filmjournaals geven een afschuw wekkend beeld van de misdadige ver woestingen, welke in de Finsdie hoofdstad Helsinki zijn aangericht. Is er nog iets menschelijks in zoo'n stryd. Wie die gruwel der verwoesting op het witte doek aanschouwd, zelfs zon der iets te bespeuren van al het men- schenleed, dat daar moedwillig werd gesticht, kan slechts één woord vin den: dat is satanisch. Dergelijke bom bardementen, ook al geschieden zij om het moreel van regeering, leger en bevolking te breken, zijn en blijven duivelsch". En verder lezen we in dezelfde beschou wing deze zoo juiste vaststelling van de verschrikkelijke en vreeswekkende wer kelijkheid: „Voor hem (Stalin) bestaat geen probleem van recht en billijkheid; hij wil; hij wil „zonder eenige wettelijke rechtvaardiging" bepaalde deelen van Finland bezitten. Zijn wil moet wet zyn; wie zich tegen zijn wel verzet, zal vernietigd worden. Of dit stroomen bloeds, ontelbare menschenlevens, kost bare cultuurgoederen zal eischen, is een ondergeschikte, zelfs in het geheel geen kwestie. Het land, aan hetwelk de eischen gesteld worden, is klein; een geweldige overmacht kan het des noods met den grond gelijk maken; dictator Stalin kan een onmetelijken, een nieuwen doodenakker aan zijn rijk toevoegen; hij zal daarna nog meer doodenakkers maken om „uitzicht op den Oceaan" te hebben. Om een ander ryk, wellicht twee andere rijken, des te doodelijker te kunnen treffen. Om dan de proletarische revolutie des te sneller te doen triomfeeren, de we reld in nog dieper ellende te storten dan die waarin ze reeds verkeert." Met warme sympathie en innig-oprecht medeleven staat de wereld aan de zijde van Finland. Van de sympathie en van dat medeleven moet worden getuigd, daadwerkelijk. Op alle manieren, waarop dat mogelijk is. Die manieren zijn verschillende voor verschillende volkeren, en zyn afhankelijk van de omstandigheden, waarin men ver keert. Onze Koningin heeft hier den weg gewe zen en in een daad, allen ter voohbeeld, van haar medeleven met de arme Finnen ge tuigd: Van officieele zijde meldt men ons, dat door H. M. de Koningin een bedrag van 1500, is verstrekt aan het hoofdbestuur van het Ned. Roode Kruis als blijk van hoogstderzelver belangstelling in de hulp van het Roode Kruis aan Finland op hu manitair gebied. En nadat het bovenstaande was geschre ven vernamen wij nog, dat door het Prin selijk Paar voor hetzelfde doel en om de zelfde beweegredenen 1000 is geschon-> ken. ADVENT-REDE VAN H.M. DE KONINGIN H. M. de Koningin heeft het voornemen zicb op Woensdag, 20 December a.s. des na middags te 1 uur met een Advent-rede te richten tot haar volk, zoowel in Nederland als in de overzeesche gebiedsdeelen des Rijks. De rede zal door alle Nederlandsche om- roepstations, alsmede door de rijkckorte- golf-zenders te Kootwijk en door de Phohi worden uitgezonden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1