DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Jiamt de „S.pee" exuit of niet?
Een spel van kat en muis
Versterkingen
onderweg
DIT JAAR GEEN VERLAGING
LEERLINGENSCHAAL
De K.L.M. in de West
ZATERDAG 16 DECEMBER 1939
31ste Jaargang No. 9518
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Adv. en Abonm-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
DU nummer beslaat uil vlfl
bladen, w.o. geiUustreerd
Zondagsblad.
Actie voor God!
In dezen tijd vooral is het plicht van al
len, die God erkennen,ook in het open
baar, op passende en waardige wijze,
daarvan getuigenis te geven.
Dat is in dezen tijd vooral plicht, omdat
de God-loochening in steeds brutere vor
men in het openbaar optreedt.
Uit Moskou b.v. bereikt ons vandaag het
volgend bericht:
Ook dit jaar wordt door den Russi-
schen bond der strijdende God-loozen
een campagne tegen het Kerstfeest ge
organiseerd. Van begin December tot 9
Januari, op welken datum het Kerst
feest valt volgens de Orthodox-Griek-
sche kalender, moeten allen leden van
den godloozenbond bijzonder actief
zijn. In tal van vergaderingen moet te
gen het Kerstfeest geageerd worden.
Bioscoop, radio en pers zullen in dienst
gesteld worden van deze propaganda.
Aan de armen zullen geschenken
worden uitgedeeld, voorzien van anti
godsdienstige spreuken.
't Is gruwelijk!
En tegenover dezen gruwel moét worden
gesteld de openbare Gods-erkenning van
millioenen, welke openbare Gods-er
kenning natuurlijk moet worden gedragen
door en moet opbloeien uit een particu
liere, een intieme Gods-erkenning in het
zuiver-persoonlijke leven.
O, mochten we, met Gods genade, wij al
len, tegenover de ..strijdende God-loozen"
stellen onszelf als, met apostolisch vuur ge
laden, leden van het strijdende leger
van God in de actie „Voor God"!
V KweekeUngen, mei acle
De regeering ziet geen kans, in den loop
van het komende jaar, den befaamden
leerlingen-schaal voor het lager-onderwijs
te wijzigen.
En de regeering wil niet zich bemoeien
met de salarissen van de zoogenaamde
kweekelingen-met-acte, welker aanstelling
althans wat velen dezer betreft voor
den goeden gang van het onderwijs nood
zakelijk is, gezien die leerlingen-schaal,
welke het aantal onderwijzers in een
school, dat door het Rijk wordt gesala
rieerd, zeer heeft gedrukt.
De regeering stelt zich op het stand
punt: gij, gemeente-besturen en school
besturen, wilt meer onderwijzers aanstel
len, dan het Rijk, klaarblijkelijk, noodig
oordeelt dat moet gij zelf weten, maar
dat is dan ook gehéél en al üw zaak, en
wij, regeering, bemoeien ons niet met de
salarissen, die gij wenscht uit te keer en:
wij wenschen ni e t voor die door u aan
gestelde kweekelingen-met acte een mini
mum-salaris te bepalen.
Maar: waarom niet?
Vóór de zoogenaamde kweekelingen-
met-acte kenden we de boventallige on
derwijzers, n.l. die onderwijzers, die waren
boven het getal, dat door het Rijk werd
gesalarieerd, en wier salarissen kwamen
voor rekening der gemeente- en school
besturen.
Deze stonden dus in precies dezelfde
positie, als nu degenen, voor wie men den
dwazen titel van „kweekeling-met-acte"
heeft uitgedacht.
Maar zij verdienden een salaris als de
andere onderwijzers. 't Kwam alléén
uit een andere kas.
De instelling van kweekeling-met-acte,
gezien de feitelijke salarieering spe
ciaal van hen. die reeds vele jaren
een zelfs tan d i g e positie in een school
hebben, is een onrechtvaardigheid. Wij
aarzelen geen oogenblik, dit te beweren.
RIJKSMIDDELEN.
Over de eerste 11 maanden 1939
31 millioen boven de raming.
De Rijksmiddelen brachten in de maand
November f 39.998.798 op, hetgeen
3.188.382 meer is dan de raming en
3.185.016 meer dan over November 1939.
Over de eerste 11 maanden van 1939
was de opbrengst f 436.219.929.of
31.305.346 meer dan de raming was en
32.709 meer dan over dezelfde periode
in 1938.
NIEMAND WEET HOELANG HET SCHIP
TE MONTEVIDEO MAG BLIJVEN.
Het hoofdtheama van de Britsche
pers is de vraag of de „Admiral Graf
Spee" al r'an niet de haven van Mon
tevideo zal verlaten. De „Daily Tele
graph" verneemt van zijn correspon
dent te Montevideo, dat met man en
macht wordt gewerkt, om het schip
zeeklaar te maken en dat brandstof
aan boord is genomen van het Duitsche
schip „Tacoma". De „Daily Mail" ver
neemt, dat de Duitsche officieele per
sonen te Montevideo hebben ver
klaard, dat geen volgeling van Hitier
de schande van een interneering kan
aanvaarden.
Naar te Montevideo vernomen wordt
maakt de „Admiral Graf Spee" zich
gereed om de haven van Montevideo
te verlaten.
Men verwacht ieder oogenblik, dat
het schip zal vertrekken.
Volgens andere mededeelingen zou de
„Admiral Graf Spee" opdracht gekre
gen hebben de haven vóór Zondag
middag 17 uur plaatselijke tijd (21.00
uur Greenwich) te verlaten.
Volgens sommigen zou de „Admiral
Graf Spee" voornemens zijn onder
dekking /an de duisternis de haven te
verlaten en te pogen de haven van
Buenos Aires te bereiken, teneinde op
deze wijze den tijd om zich gereed te
maken voor den strijd, te verlengen.
Havas verneemt uit Buenos Aires, dat de
minister van buitenlandsche zaken van
Argentinië, Cantilo, telefonisch de min-
nisters van buitenlandsche zaken van Bra-
zilë, Ahanha, en van Uruguay, Guani, heeft
geraadpleegd over de vraagstukken, wel
ke zich voordoen voor de Amerikaansohe
neutraliteit door het gevecht van de „Ad
miral Graf Spee" met de Britsche oorlogs
bodems.
Uit Montevideo verneemt Havas, dat de
minister van buitenlandsche zaken, Guani,
een nota heeft gericht tot de regeeringen
van de landen, welke hebben deelgenomen
aan de conferentie van Panama, waarin
waarin wordt medegedeeld dat e enzeeslag
is geleverd binnen de veiligheidszone, wel
ke door deze conferentie is vastgesteld.
De minister heeft ook hierover gespro
ken met de diplomatieke vertegenwoordi
gers van Brazilië. Chili en Paraguay te
Montevideo.
Omtrent het verblijf van het Duitsohe
schip in de haven van Montevideo heeft
de minister nog geen beslissing genomen.
MOGELIJKHEID VAN EEN ZEESLAG.
Wanneer de „Graf Spee" de haven
van Montevideo zal moeten verla
ten, bestaat de mogelijkheid, dat een
zeeslag zal plaats hebben.
Een Britsche mededeeling, dat de
Britsche strijdmacht bij Montevideo
versterkt is en een Duitsch besluit om
hetzelfde te doen, versterken dit ver
moeden. Ofschoon men in Duitsche
kringen weigert commentaar te geven,
gaat het hardnekkige gerucht, dat de
Duitschers oorlogsschepen, mogelijk
onderzeeërs, naar de La Plata zullen
zenden.
In verband met het verblijf van de
„Ark Royal" en de „Renown" in Kaap
stad acht men het niet uitgesloten, dat
ook deze schepen bij de Britsche ver
sterkingen zijn inbegrepen.
DE VERLIEZEN DER ENGELSCHEN.
De Britsche marineattaché te Buenos
Aires verklaart, dat de kruiser „Exeter"
van het gevechtstooneel in Zuidelijke
richting is vertrokken. Het schip heeft een
geringe snelheid. Verklaard wordt, dat
eenige kanonnen buiten actie zijn en dat
enkele ruimen onder water staan. Men
gelooft, dat de „Exeter" vergunning heeft
gevraagd de zwaargewonden in een Ar-
gentijnsche haven aan land te zetten. Ge
meld wordt, dat de „Ajax" lichtelijk be
schadigd is, doch dat de „Achilles" er
zonder schade afkwam.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat
de schade, die aangericht is aan boord van
den Britschen kruiser „Exeter" grooter is,
dan tot dusverre kon worden aangenomen.
De kruiser heeft zware treffers gekregen
in het voorschip, waardoor de beide voor
ste geschuttorens tot zwijgen gebracht zijn.
Een andere treffer, die brand veroor
zaakt heeft, sloeg in de brug in. Bovendien
hebben zware treffers klaarblijkelijk de
ketels beschadigd, want na deze schoten
verwijderde de Exeter" zich uit het ge
vecht.
Een officieel communiqué va de ad
miraliteit deelt mede:
De secretaris der admiraliteit maakt be
kend, dat de volgende verliezen in den
strijd door de Achilles" geleden zijn op 13
December. De verliezen aan boord van de
andere betrokken schepen zullen bekend
gemaakt worden, zoodra zij ontvangen zijn.
In het communiqué volgen dan de na
men van vier dooden en drie gewonden.
DE DOODEN VAN DE „GRAF &PEE".
De lijken van 38 man, die aan boord van
de „Admiral Graf von Spee" den dood
hebben gevonden, zijn vandaag aan land
gebracht eh met militaire eer ter aarde
besteld.
Driehonderd Duitsche matrozen namen
aan de plechtigheid deel, terwijl studenten
van de Uruguaysche marineschool een
ee re wacht vormden.
DE TEGENSTANDERS VAN DE
„ADMIRAL GRAF SPEE".
LONDEN, 16 December (ANP). De
bijzondere correspondent van de „Times"
te Montevideo bericht, dat het smaldeel,
dat voor de haven van Montevideo ligt te
wachten op het Duitsche vestzakslagschip
„Admiral Graf Spee", versterking heeft
gekregen van het Fransche slagschip
„Dunkerque". Dit slagschip meet 26.500
ton en is bewakend met kanonnen van
33 c.M.
Verder wordt gemeld, dat vermoedelijk
het slagschip „Renown" en het vliegtuig-
moederschip „Ark Royal", dat volgens dr.
Goebbels vernietigd is, op wej zijn naar
Montevideo.
MINISTER DOLK EST E1N ONTVOUWT ZIJN PLANNEN
VERGOEDING KWEEKELING MET AKTE WORDT
NIET VERHOOGD
STOF ZAL BIJ VERSCHILLENDE
EXAMENS WORDEN BEPERKT
TER VERLICHTING VAN
HUISWERKLAST.
Het verlangen naar een verbetering
der leerlingenschaal deelt de minister. Bij
haar optreden meende de regeering een
voorstel ter verbetering te kunr.en doen.
Daarna kwam de oorlogstoestand, die
groote eischen aan de schatkist stelde.
De regeering meende, dat thans deze
verlaging niet te verantwoorde is
Geenszins heeft zij daarmede haar aan
vankelijk voornemen losgelaten.
Zelfs wil de minister uez^ kwestie geheel
losmaken van een, die er mede samen
hangt: de werkloosheid van de onderwij
zers. Deze is door de mobilisatie zeer sterk
verminderd
Zeer urgent is zeker een afdoende re
geling van de schrijfwijze der Nederland-
sche taal. Om aan dez* regeling een wet
telijke basis te geven, is reeds een wets
voorstel ontworren, dat omdat de be
doeling is, daarbij ook de overzeerche ge
bieden en 't Koninkrijk te betrekkenn
om advies Is gezonden naar de regeerin
gen van Nederlandsch-Indië, Suriname
en Curasao. Hierop is nog geen antwoord
ontvangen.
Gaarne zal de mmisteï zijn medewerking
ve leenen aan een vermindering van den
1 ..klast der leerlingen. Het eerste mid-
de1 daartoe is een beperking der stof by
verschillende examens, vooral wat de ge-
vrcrgde parate kennis aangaat.
De minister deelt geheel de meening, dat
ook onder de 1-estaande moeilijke omstan
digheden, zaken, die eerlang zeker aan de
r. oeten komen, dienen te w irden voor
bereid.
De regeering neemt b.v. het rapport van
het Rykscollege voor de lichamelijke op-
v eding in ernstig overweging.
De vraag, of de minister bereid is te
bevorderen, dat de zelfstandig optredende
kweekelingen met aetk bij 't L.O. een bil
lijker vergoeding voor hun arbeid ont
vangen, beantwoordt hij ontkennend. Het
toekennen van zulk een belooning be
hoort, naar het oordeel van den minister
overgelaten te worden aan de gemeente
en schoolbesturen, welke de kweekelin
gen in hun scholen toelaten, ook al, om
dat de Lager-Onderwijswet 1920 vergoe
ding uit 's Rijks kas aan die besturen van
belooningen van kweekelingen niet kent.
Dat die belooningen afwijken van de sa
larisregeling, welke in artikel 30 dier wet
voor de onderwijzers is voorgeschreven,
kan voor den minister geen reden zijn om
zich te scharen aan de zyde van die leden,
die hun afkeuring uitspraken over rege
lingen, als zijn vastgesteld door de gemeen
ten Amsterdam, Gravenhage en Utrecht,
noch om de hier bedoelde raadsbesluiten
voor vernietiging voor te dragen.
De vraag om den diensttijd, door de be
zitters van de onderwijzersakte doorge
bracht als z.g. kweekelingen met akte, te
doen medetellen voor het toekennen van
periodieke verhoogingen, beantwoordt de
minister ontkennend. Omtrent deze zelf
de vraag ten aanzien van aktebezitters, die
werkzaam zyn als cursusleider eener com
missie voor het geven van onderwijs en
ontspanning aan jeugdige werkloozen, is de
minister bereid in ove.-.eg te treden met
zyn ambtgenoot van Sociale Zaken.
Van een wettelijke regeling van de volgor
de van de benoeming van onderwijzers acht
de minister de bezwaren voor beide takken
var het lager onderwijs zoo groot, dat hy
van een wettelijke regeling in dit opzicht
meent te moeten afzien.
Transatlantische verbinding
Amsterdam-Paramaribo
Het feit, dat vijf jaren geleden, n.l. op
15 December 1934, de Kerstvlucht van de
„Snip" werd ondernomen en dat daarme
de een aanvang werd gemaakt met de
stichting van het K.L.M.-bedrijf in West-
Indië, waar zich sedertdien rond onze ge-
biedsdeelen een luchtnet met groote per
spectieven heeft ontwikkeld, heeft onze K.
L.M.-directie aanleiding gegeven daarover
in een persconferentie het een en ander
mede te deelen.
De heer PIcsman deelde mede, dat
dezer dagen n.l. op 5 Januari aanstaan
de de dienst van Trinidad naar Ciudad
Bolivar zal worden geopend. Ciudad
Bolivar, een reeds vrij aanzienlijke stad
in het binnenland van Venezuela, is
sterk in opkomst; verschillende belang
rijke ertsgebieden in de omgeving
werden den laatsten tijd in exploitatie
genomen.
Een andere verbinding, welke in West-
Indië vooral bij Nederlanders zeer de aan-
dhcht trekt, is de luchtlijn tusschen Suri
name en Curagao. Snelle verkeerswegen
tusschen beide gebiedsdeelen bevorderen
uiteraard een nauwere samenwerking tus
schen beide gouvernementen, en herhaal
delijk maakten ambtenaren in overheids
dienst reeds van de K.L.M.-vliegtuigen ge-
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
ZAL DE ,GRAF SPEE" NAAR BUITEN
KOMEN? (1ste blad).
FINLANDS ZWARE STRIJD TEGEN
DE RUSSEN. (2e blad).
K. L. M.-PLANNEN IN WEST-INDIë.
(lste blad).
Binnenland
VERHOOGING VAN STEUN WERK
LOOZEN EN LOONEN WERKVERSCHAF
FING. (lste blad).
DE MINISTER VAN ONDERWIJS OVER
ZIJN PROGRAM, (lste blad).
OPBRENGT DER RIJKSMIDDELEN.
(lste blad).
BELASTINGBETALEN MET SCHULD
BEKENTENISSEN. (2de blad).
Steun verhooging
werkloozen
MET 5 PROCENT.
De regeeringspersdienst meldt:
De regeering heeft besloten, de steun-
uitkeering aan de werkloozen en de loo-
nen in de werkverschaffing gedurende den
termijn van Maandag 18 December a.s. tot
Zaterdag 2 Maart a.s. met vijf procent te
verhoogen. Door deze verhooging zullen
in het algemeen niet overschreden mogen
worden de thans in verband met de in het
vrije bedrijf geldende loonen gestelde
maxima.
KERSTUITKEERING AAN SPOORWEG
PERSONEEL.
De directie van de Nederlandsche
Spoorwegen heeft besloten, als uiting van
haar waardeering voor de bijzondere
krachtsinspanning, welke door het gehec-
le personeel, dit jaar in het bijzonder door
de mobilisatie, is betoond, een Kersttoe
lage uit te keeren, ten bedrage van één
dag bezoldiging.
bruik.
Vooral voor Suriname valt de nadruk op
de taak van de luchtvaart in dienst van de
karteering.Op dit gebied werd in West-Indië
aan de K.L.M. reeds belangrijk werk opge
dragen. Met het oog op de olie-ontginning
werd o.a. het eiland Trinidad reeds cenigen
tijd geleden geheel in kaart gebracht.
Groote aandacht wordt besteed aan
de vestiging van een trans-atlant Vhe
verbinding Amstejidam—Paramaribo
via Portugal en de Kaap Verdische
eilanden. Indien de voorbereidingen
hiertoe normaal voortgagn kunnen vin
den, kunnen in den zomer van 1940
zeker eenige postvluchten worden ver
wacht. Tegen het einde van 1941 zullen
dan gemengde passagiers- en post
diensten kunnen worden tegemoet ge
zien. Aals voorwaarde geldt uiteraard,
dat de oorlogsomstandigheden de voor
bereidingen niet te zeer in den weg
mogen staan.
Op de kaart is de nieuwe luchtverbin-
ding naar Ciudad Bolivar in Venuzuela
aangegeven; interessant is hierop de groei
van de K.L.M. te volgen, welke met twee
luchtlijntjes begonnen is n.l. van Curagao
resp. naar Aruba en naar Bonaire en thans
een belangrijke schakel geworden is tus
schen de omringende luchtlijnen der andere
imatschappijen.
4 lijnen geven verbinding naar Venezu
ela, twee lijnen naar de Britsche eilanden
Barbados en Trinidad en één lijn naar Co
lumbia terwijl onze koloi.ie Suriname
eveneens met Cur&gao is verbonden.
V
