DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
STORM OP TIL?
Het vrachtschip „Tajandoen" getorpedeerd
Vrachtauto in
Betuwe
omgeslagen
de
Nederlands houding
DONDERDAG 7 DECEMBER 1939
31ste Jaargang No. 9510
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag
Giro 103003. Postbus 11.
De oorlog is een brandhaard en zoolang
deze brandt, kan met nooit weten, of het
vuur niet op een belendend perceel over
slaat. Uitbreiding moet altijd worden ge-
vi eesd.
Behalve in het Westen is sinds kort een
nieuw brandje uitgebroken in het Noord-
Oosten en het verontrustende is, dat men
niet weet, hoe het een met het ander ver
band houdt. De veronderstelling ligt voor
de hand, dat Moskou bij de onderhandelin
gen met Duitschland de vrije hand ook
ten opzichte van Finland heeft bedongen.
Berlijn heeft hierin toegestemd en ziet
thans dan ook volkomen onbewogen toe,
hoe de bolsjewieken hun invloed over de
Oostzee versterken in een dergelijke mate,
oat het onder andere omstandigheden
Duitschland ten zeerste had moeten ver
ontrusten. De prijs, dien Berlijn betaalt,
lykt zóó hoog, dat de vraag rijst, of het
zooveel heeft over gehad alleen voor de
neutraliteit van Rusland? Of is er nog
meer in den koop begrepen? In dit verband
wordt nauwkeurig gelet op hetgeen zich
aan de Zuidgrens van Rusland afspeelt,
speciaal aan de zijde van den Balkan. Daar
bij trekt een artikel van de ,-,Communisti
sche Internationale" het orgaan van de
Komintern sterk de aandacht, omdat daar
uit. de belangstelling van Moskou blijkt
voor Roemenië. Vooral in dezen tijd is
een dergelijke „belangstelling" ietwat
beangstigend.
Ih het artikel, dat van de hand van Ste-
panof, volkscommissaris voor de Staats
domeinen in Rusland, afkomstig is, wordt
Roemenië het denkbeeld aan de hand ge
daan een pact van wederzijdschen bijstand
n et de Sovjet-Unie te sluiten, in den geest
van de verdragen, die Moskou met de drie
Oostzse-staten gesloten heeft.
Moet Roemenië soms denzelfden weg op
alf Finland?
Maar Roemenië staat niet alleen, zooals
Finland. Indien Rucland een daad van
agressie pleegt tegenover Roemenië, komt
het in conflict met Engeland, dat een ga
rantie aan Boekarest heeft gegeven. De
oorlog wordt dan belangrijk uitgebreid en
blijft niet langer beperkt tot West-Europa.
Opmerkelijk is, dat een correspondent
van het „Hamburger Fremdenblatt" ook
reeds in die richting wijst. Hij komt bij
een bestudeering van den toestand tot het
resultaat, dat de gebeurtenissen in de eer
ste week van de vierde oorlogsmaand' op
gevat moeten worden als een zichtbaar tee-
ken voor een uitbreiding en verscherping
van het conflict.
En dan wijst er o.a. op, dat in het nabu
rige Oosten aan de Zuidelijke, Kaukasi-
sche grens van Rusland de mogelijkheid
zich begint af te teekenen van een uitbrei
ding van den Europeeschen oorlog buiten
de Europeesche grenzen. De eerste om
trekken daarvan worden zichtbaar.
Wat dit in het licht der geschiedenis van
iiet Britsche Rijk beteekent, weet men in
Eowningstreet beter dan ergens elders,
zegt de correspondent.
Dat laatste slaat op de mogelijkheid van
Wij vernemen, dat het vrachtschip
„Tajandoen" van de stoomvaart
maatschappij „Nederland" in het
kanaal is getorpedeerd.
Het schip, dat ir 1931 werd gebouwd, en
8159 bruto reg. ton groot was, was op weg
naar Nederlandsch Indië. Het had een be
perkte passagiersaccomodatie.
Op 28 November vertrok de „Tajandoen"
uit Nederland, op 4 December uit Antwer
pen. Gisterochtend te half elf passeerde
het Dungeness.
Met inbegrip van de passagiers waren 68
personen aan boord.
De kapitein van de „Tajadoen" was de
heer Roeterink.
EEN SLOEP MET OVERLEVENDEN
OPGEPIKT.
Nader meldt men: In verband met de
torpedeering van de „Tajandoen" van de
stoomvaart maatschappij „Nederland", ver
nemen wij nader, dat het Belgische stoom
schip „Louis Scheid" zich in de nabijheid
van de „Tajandoen" bevindt en reeds een
sloep met overlevenden aan boord heeft
genomen. Het schip is thans op weg naar
een tweede sloep van de „Tajandoen". wel
ke eveneens in de nabijheid op zee drijft.
Andere schepen, welke zich in het Ka
naal bevinden, zijn gewaarschuwd om uit
te kijken naar meer sloepen van de „Ta
jandoen".
Op het Scheepvaarthuis te Amsterdam
was het na het bekend worden van het be
richt over de torpedeering van het motor-
een Russischen aanval op Britsch-Indië.
Het zijn lugubere perspectieven, welke
zich afteekenen. Straks komt de Volken-
bondsraad bijeen om tè beraadslagen over^
het Russisch-Finsche conflict. Dan zal
Engeland zijn houding tegenover Rusland
r.ader moeten bepalen en uit de berichten
uit Genève zal al spoedig blijken of de
barometer naar storm gaat wijzen.
Verliezen der Nederlandsche
Scheepvaart
(Sedert het uitbreken van
den oorlog)
Hr. M's VAN EWYCK
30 dooden
Hr. M's VAN GELDER
6
MARK (Houtvaart) 1514 ton
BINNENDIJK (H. A. L.) 6873 ten
TEGRI (Eefkingh) 280 ton
7
SAFE (Salomons) 375 ton
7
SIMON BOLIVAR (K. N. S. M.) 8309 ton
86
SLIEDRECHT (v. Ommeren) 5133 ton
26
SPAARNDAM (H. A. L.) 8857 ton
5
TAJANDOEN (Mij. Nederl.) 8159 ton
In totaal betreurt men 167 dooden.
Behalve de Sliedrecht en de Tajandoen, die getorpedeerd weiden,
en de Tegri en de Safe, omtrent wier lot niets bekend is, we.rden
alle andere genoemde Nederlandsche schepen, geheel of ge
deeltelijk door mijnen vernield.
vrachtschip „Tajandoen" tijdens het stille
koffieuur in de afdeelingen van de Mij. Ne
derland buitengewoon druk.
Niet alleen trachtte het personeel zoo
veel mogelijk inlichtingen in te winnen
over de torpedeering en natuurlijk vooral
over het lot der passagiers en bemanning,
maar van vele kanten vraagt men ten kan
tore van de maatschappij om inlichtingen.
De heer Schogt van de maatschappij
„Nederland" vertelde ons, dat op de „Ta
jandoen" alle mogelijke maatregelen wa
ren genomen om de reis zonder ongelukken
te doen verloopen Zoo is het de gewoonte,
sioepenrol te houden, voordat het schip
buitengaats is terwijl het daarenboven
voorschrift is, dat de sloepen buitenboord
gedraaid in de Davits blijven hangen.
De „Tajandoen" is een molorvrachtschip
van 8158 ton en behoort tot de zeven sche
pen van de T-klasse van de Mij. Neder
land. Het werd gebouwd in 1931. Voor deze
reis was het geladen met stukgoederen, be
stemd voor verschillende havens in Neder
landsch Indië. Er waren 14 passagiers, on
der wie verscheidene kinderen, en 54 leden
Drie inzittenden gedood
In den afgeloopen nacht is een groo-
te vrachtauto, geladen met fruit, te
Deil in een sloot gereden. De drie in
zittenden zijn om het leven gekomen.
De slachtoffers zijn de fruithande
laren J. Verwey en W. M. Heicoop,
beiden uit Den Haag. De chauffeur,
de 25-jarige W. de Wit, was uit Bode
graven afkomstig.
De vrachtauto kwam van de fruitveiling
ie Geldermalsen. Bij een kruispunt te Deil
is de wagen, toen de chauffeur een bocht
wilde nemen, van den weg gegleden, waar-
dier het voorstel in een sloot terecht
kwam. Door den schok schoven de kisten
naar voren, tengevolge waarvan de cabine
werd ingedrukt.
Rijks- en gemeenteveldwachters waren
spoedig ter plaatse. Inmiddels had men
ook eenige geneesheeren gewaarschuwd.
Toen men de drie inzittenden uit de cabine
had bevrijd, bleken de levensgeesten reeds
geweken, de lijken zijn naar hel gasthuis
ir Zaltbommel vervoerd.
Met behulp var een takelwagen is de
vrachtauto og in den loop van den nacht
gelicht en naar een garage te Gorinchem
vervoerd.
Omtrent het auto-ongeulk te Deil verne
men wij nog, dat dit geschiedde op het
kruispunt van de nieuwe verkeerswegen
MeterenGorinchem en VianenZaltbom
mel.
Het ongeluk is eer. gevolg van den he-
vigen mist, welke het uitzicht ter plaatse
belemmerde. De chauffeur is hierdoor mis
leid en door een wit verkeershek aan den
verkeerden kant te passeeren raakte de
auto van den berm van den weg en reed
met volle vaart de sloot in. Door het ge
wicht van de volgeladen kisten met fruit
werd de cabine nagenoeg verpletterd. Twee
der inzittenden moeten op slag zijn gedood.
De derde werd ernstig gewond en in be-
wusteloozen toestand uit den wagen ge
haald. Tijdens het vervoer naar het zie
kenhuis is Mj overleden. De burgemeester
van Deil, mr. W. M. Kolff, was op de plaats
van het ongeluk aanwezig.
der bemanning aan boord.
Het bericht van de torpedeering werd op
het kantoor van de Mij. Nederland door de
regeering medegedeeld. Naar het schijnt, is
na de torpedeering aan boord brand uitge
broken. Verschillende schepen zoeken in
het Kanaal naar de sloepen met leden van
de bemanning en de passagiers. Het weer
is goed.
REEDS 34 OPVARENDEN OPGEPIKT.
Te Londen is bericht ontvangen, dat in de
sloep, die reeds in het Kanaal is opgepikt,
zes passagiers en acht en twintig leden
van de bemanning van de „Tajandoen"
waren, die dus allen in veiligheid zijn. Zij
werden opgepikt door een Italiaansch schip,
dat hen aan boord nam en de geredden
vervolgens overgaf aan het Belgische
stoomschip „Louis Scheid".
.De „Tajandoen" is zinkende.
HOE HET BEKEND WERD.
Omtrent de wijze, waarop de eerste be
richten omtrent den ondergang van de „Ta
jandoen" bekend werden, vernemen wij,
dat de Stoomvaart Maatschappij „Neder
land" de eerste mededeeling kreeg uit
's-Gravenhage, waar men een telegram had
ontvangen van den marine-attaché te Lon
den, die sprak van het zinken van de „Ta
jandoen" en daarbij het vermoeden van
torpdeering uitsprak.
Korten tijd ater ontving de directie van
de „Nederland een telegram van het in
de nabijheid zijnde Nederlandsche vracht
schip „Kota Agoeng", dat positief mede
deelde, dat de „Tajandoen" was getorpe
deerd.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
SOVJET-DREIGING VOOR ROEMENIE
(2de blad).
RUSSISCH OFFENSIEF TEGEN HEL
SINKI INGEZET. (2de blad).
CHURCHILL OVER DEN ZEE-OORLOG.
(2de blad).
Binnenland
IIET VRACHTSCHIP „TAJANDOEN"
GETORPEDEERD. (1ste blad).
EEN VERKLARING OVER NEDER
LANDS NEUTRALITEIT. (1ste blad).
DRIE DOODEN BIJ EEN AUTO-ONGE
LUK. (1ste blad).
FINSCHE VERDEDIGINGSLINIE NIET
DOORGEBROKEN.
PARIJS, 7 Dec. (A. N. P.). In een tele
gram dat vanochtend te elf uur te Parijs
ir ontvangen, wordt ontkend, dat de Sovjet-
Russen de Finsche verdedigingslinie op de
landengte van Karelië hebben doorbroken.
Finland kan tot Juni weerstand bieden met
eigen middelen.
NEW YORK, 7 Dec. (A. N. P.). De Fin
sche consul-generaal te New York Kaarlo
Kusano, heeft in een vergadering ter her
denking van den 22sten verjaardag van de
Finsche onafhankelijkheid gezegd, dat de
Finnen tot Juni van het komende jaar uit
eigen middelen weerstand kunnen bieden,
•lij voegde hieraan toe, dat het duidelijk
ir, dat niet slechts de Finsche onafhanke
lijkheid, doch de toekomst van de demo
cratie op hei spel staat. Ook Zweden en
Noorwegen worden bedreigd.
Denemarken en Sovjet-Rusland.
KOPENHAGEN, 7 Dec. (A. N. P.). De
Leensche nationaal-socialistische partij
;ieeft in het parlement de vraag gesteld of
pet niet nuttig zou zijn, dat het parlement
hol verbreken van de diplomatieke betrek-
xuigen met de Sovjet Unie zou bespreken in
verband met de gebeurtenissen in Fin
land. Met alleen de stemmen van de drie
nationaal-socialisten vóór besloot het par
lement deze vraag niet in behandeling te
nemen.
Laidoner op de mat.
KOPENHAGEN. 7 Dec. (A. N. P.) Het
bezoek van generaai Laidoner, den opper-
levelhebbei van het Estlandsche leger,
aan Moskou, wordt door de „Berlingske
Tidende" toegeschreven aan de sympathie,
velke in Estland is getoond voor Finland.
Het blad vnegt hierran toe, dat de Sovjets
*wuden verlangen, dat een deel van het
eger van Estland gedemobiliseerd zou
worden, 0Dd?t het niet de Finnen te hulp
'cu kunnen komen.
tegenover de oorlogvoerenden
GELIJK OPTREDEN TEGENOVER
BEIDE PARTIJEN.
Nederland zal zijn neutraliteitshandhaving
recht doen wedervaren, dat haar toekomt.
Men schrijft ons van gezaghebbende zijde:
Een officieus Duitsch bericht spreekt er
verwondering over uit dat de neutralen
waarom in dit verband alleen Nederland
met name wordt genoemd en niet óók an
dere onzijdige zeevarende landen, zooals
bijvoorbeeld Italië, Japan en Noorwegen,
is onduidelijk -- geen daadwerkelijk ver
weer stellen tegenover de Britsche en
Fransche maatregelen ter zee, door koop
vaarders te bewapenen of eigen convooien
samen te stellen.
Indien men deze uiting niet als een po
lemische wending, doch als een naar de
letter te nemen, weloverwogen uitspraak
zou moeten opvatten, zouden dus Italiaan
sche, Japansche, Noorsche en Nederland
sche schepen naar Duitsche opvatting zich
tegen Britsche en Fransche geweldmaat-
regelen met geweld moeten verzetten.
Wat hiervan het einde zou zijn, is niet
twijfelachtig: porlog met Engeland en
Frankrijk.
Of dit aan Duitschland welgevallig zou
zijn, is een vraag, die hier niet behoeft te
worden beantwoord.
Wel moet een antwoord worden gegeven
oc een andere vraag, die door het Duit
sche bericht rijst, en wel deze: legt de on
zijdigheid aan Italië, Japan, Noorwegen en
Nederland en zoovele andere neutrale sta
ten, de verplichting op, het hier bedoelde
geweld met geweld te riposteeren?
Het antwoord is, dat zulk een verplich
ting hoegenaamd niet bestaat, evenmin als
er een verplichting bestaat om met geweld
te antwoorden op actie van Duitsche onder
zeebooten of hel onredelijk lang vasthou
dt n door de Duitsche autoriteiten van tal
rijke Nederlandsche houtbooten, afkomstig
uil de Oostzee.
Men wete in Duitschland, dat gen enkel
onzijdig land overmacht gelaten onder
gaat. Het is kwelsend voor den nationalen
trots, in die positie te worden geplaatst. Zoo
ondervond het ook Bismarck in 1870, toen
het onzijdigs Enge'and oorlogsmateriaal
leverde aan Frankrijk.
Maar was dat een reden voor den ijze
ren kanselier om, wat hij onneutraal acht
te met geweld te beantwoorden? Geens
zins. Hij bepaalde zich tot vertoogen tegen
over de Britsche regeering, omdat de ar
chieven spreken ten dezen onmiskenbare
taal hij niet in staat was, zich met goe
den uitslag tegen de Britsche overmacht ter
zee te keeren.
Zoo gaat het ook den onzijdigen, althans
den kleineren onder hen de grootere
hebben andere motieven om zich bij de
Britsche actie neer te leggen, doch verlie
zen daarom hun onzijdigheid evemin als
wij. Het is een kwestie van maat. Ls de
maat vol, dan zal ook de kleine neutrale
geweld met geweld beantwoorden, van wel
ke zijde het ook moge komen.
Wat tenslotte de insinuatie betreft dat
Nederland tegenover de eene partij anders
zou optreden dan tegenover de andere, dit
zal niemand gelooven die Nederland kent
en onze neutialiteitshandhaving gadeslaat
met den ernstigen wil om haar het recht
tc doen wedervaren dat haar toekomt.
