OMGEVING
UIT HET VERLEDEN VAN
VOORSCHOTEN
Èli Alle soorten van
(3 verzekeringen
NED. OOST-INDIE
Myra. hef elfje en de booze kabouter Zwarfvoet
WOENSDAG 6 DECEMBER 1939
CE I.EWSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 7
Buitenlandsche Berichten
DER X-STRALEN.
Bij het overlijden van Vaillant.
Charles Vaillant, de groote radioloog,
die Maandag in het Parijsche Hotel Dieu
op 67-jarigen leeftijd is ontslapen, behoor
de ongetwijfeld tot één der meest held
haftige slachtoffers van het wetenschap
pelijk onderzoek, aldus meldt de Parijsche
correspondent van de „Msb." Sedert 1897
dirigeerde hij het' radiologisch onderzoek
in de kliniek van Baudelocque, welker
radiologisch laboratorium hij had helpen
inrichten.
In 1900 kwam hij aan het hoofd te staan
van het radiologisch laboratorium van het
Hotel Dieu. Zooals men weet, waren de
wetenschappelijke vorschers, die zich voor
het welzijn der menschheid aan het toe
passen van de radiologie in de klinieken
gaven, aanvankelijk onbeschut tegen de
gevaarlijke uitwerkingen van het voort
durend blootgesteld zijn aan die stralen
en vele slachtoffers zijn gevallen.
In 1906 moest de rechterwijsvinger, in
1910 de linkerwijsvinger van Vaillant ge
amputeerd worden. In 1915 moest hem de
linkerhand worden afgezet, maar de ge
leerde zette zijn arbeid voort.
In 1920 moest hij een zware operatie
aan den schouder ondergaan en met den
arm in een toestel gesloten, heeft hij des
niettemin zijn laboratorium-onderzoek
voortgezet.
In 1922 nam zijn lijden zoodanig toe, dat
hij voorgoed het werk moest prijsgeven.
De Carnegiestichting verleende hem de
gouden medaille voor menschlievend on
derzoek en de gezant der Vereenigde
Staten, de heer Hyron Therrick, reikte
hem die medaille over tijdens een groote
plechtigheid. De Fransche regeering had
hem tot groot-officier in het Legioen van
Eer verheven.
Jarenlang heeft Vaillant tegen de ver
schrikkelijke gevolgen Van de radiodermi-
tis gesireuen. Hij werd als invalide der
wetenschap in het Parijsche Hotel des In
valides opgenomen, waar bij zijn komst
de troepen hem de militaire eerbewijzen
brachten. Daar teruggetrokken bleef hij de
vorderingen van de radiologie volgen en
één van zijn groote genoegdoeningen wa
ren de resultaten, die gemaakt werden om
de wetenschappelijke onderzoekers en de
toepassers der radiologie tegen het bloot
gesteld zijn aan de gevaren te beschermen.
Vaillant zal één van de schoonste voor
beelden blijven van den geest van opoffe
ring der wetenschappelijke onderzoekers.
BranTm— n~m
IVó
„ADMIRAL SCHEER" HIELD
„MAPIA" AAN.
Ten Zuiden van Madagascar.
De „Tel." verneemt uit Batavia, dat het
Nederlandsche schip „Mapia", varende op
de lijn JavaNew-York, op 16 November
j.l. bezuiden Madagascar is aangehouden
door de „Admiral Scheer". De „Mapia"
draaide bij, doch ondervond geen overlast
en kon verder varen.
Dit is één van de twee Duitsche vest
zakschepen, die reeds geruimen tijd op
zee zijn en door het tot zinken brengen
van koopvaardijschepen van zich hebben
doen spreken. De „Admiral Scheer" ope
reerde dus half November in den Indischen
Oceaan.
VADER DOODT CHAUFFEUR.
Drama op Celebes.
Aneta meldt uit Makassar: Een drietal
inheemsche kinderen is in de omgeving
van Bonthain door een reclame-auto aan
gereden. Alle drie zijn gedood. De Chinee-
sche chauffeur vluchtte, doch werd achter
volgd door den vader van een van de
jeugdige slachtoffers. De vader viel den
chauffeur aan en doodde hem met mes
steken.
Een Chineesche inzittende wist, door
naar Bonthain te vluchten, aan de wraak
van den woedenden vader te ontsnappen.
482e STAATSLOTERIJ
(Niet officieel)
2de klasse, 3de lijst
Trekking van Woensdag 6 December 1939
Hooge Prijzen
1000.— 5108 14259
100.— 2012 14712 18484 20881
Prijzen van 30.—
1130 1271 1289 1320 2541 2607
2866 3077 3196" 3420 3732 3940
4735 4742 5160 5289 5442 6022
6999 7304 7336 7568 8038 8054
9141 9169 9307 9384 9602 9G96
10419 10474 10737 11419 11740 12210
12854 13172 13331 13350 13536 13818
14026 14291 14747 14787 14861 15212
15907 16131 16246 16310 16834 17455
17843 18159 18290 18922 19111 19355
20023 20038 20321 20423 20436 20455
20836 21310 21373 21532 21554 21754
HILLEGOM
Zilveren kloosterjubileum.
van Zuster Fabiana.
Vrijdag a.s. hoopt de eerw. zuster Fa
biana van de St. Elisabethstichting in de
Hendrikstraat te Breda, werkzaam in huize
St. Joseph, haar zilveren professiefeest te
vieren.
's Morgens te 8 uur, zal een H. Mis uit
dankbaarheid worden opgedragen in de
kapel van het gesticht, waaronder een feest
predikatie.
Tusschen 10 en 11 uur 's morgens be
staat er gelegenheid de zilveren jubilaresse
geluk te wenschen.
KATWIJK AAN DEN RIJN
De bisschop van Myra officieel ontvan-
vangen. Het was voor St. Nicolaas gis
teren een drukke dag. Niet alleen had hij
veel particuliere bezoeken af te leggen en
enkele scholen te bezoeken, doch boven
dien waren er tanhs de militairen, die als
ontspanning een bezoek van der. goeden
Sint wel op prijs steilden. En aangezien St.
Nicolaas hiervan tijdig in kennis was ge
steld, kon de goede man het niet over zich
verkrijgen, om dat verzoek van de ge
trouwe landsverdedigers af te slaan. Al
vroeg in den morgen arriveerde St. Nico
laas in open rijtuig, zwarte Pieten in de
koets, palfeniers achter op de koets en ge
pluimde paarden voor het rijtiug. Een mi
litair muziekgezelschap, dezer dagen juist
samengesteld, luisterde een en ander op.
Eerst werden alk militairen in ons dorp
bezocht, vervolgens even uitgestapt aan de
R.K. School en daarna naar het gemeente
huis, waar hartelijke woorden werden ge
sproken door den Burgemeester, dan door
Majoor Mallinckrodt en hierna dankte St.
Nicolaas. De goede Sint reikte hier ook
geschenken uit, om, na een kop koffie met
banket gebruikte te hebben, naar Katwijk
aan Zee toog, om alle daar verblijvende
militairen te bezoeken. Het militaire mu
ziekkorps liet geregelu zijn vroolijke to
nen hooren. Alle hier verblijvende militai
ren werden getracteerd op koek, banket
en sigaren. Ten slott2 was er des avonds
in het Parochiehuis voor de militairen
een filmavond, waarvan door velen een
dankbaar gebruik werd gemaakt. De zaal
was geheel bezet. De militairen hebben
een mooie St. Nicolaasviering meege
maakt.
LEIDSCHENDAM
Bouwrijp maken terreinen. Door B.
en W. worden aan den raad plannen over
gelegd tot het bouwrijpmaken van de ter
reinen omsloten door Prinses Julianaweg,
Vijversloot, Veurscheachterweg, van Ruijs-
daellaan, St. Bonifacius- en St. Willibror-
dusstraat. In een breedvoerig prae-advies
lichten B. en W. de plannen toe. De kos
ten hiervan zullen bedragen ƒ65.109.05. In
dit bedrag is opgenomen een bedrag van
15.416.99, hetgeen voor rekening komt
van de Mij. Stadsuitbreiding „Noorder
kwartier" te Den Haag. Verder hebben
zich bereid verklaard in de kosten bij te
dragen de Rctterdamsche Hypotheekbank,
10.000.en de N.V. Mij ,.Damsigt" te
Voorburg 2000.—, terwijl een bedrag van
15.000.in mindering behoort te wor
den gebracht, waarop is gerekend bij de
kostenraming van den bouw van het nieu
we raadhuis. Het nog resteerende bedrag
ad 22.692.06 komt voor rekening van de
gemeente.
Verschillende perceelen grond worden
gratis aan-de gemeente afgestaan, met uit
zondering van den grond van mevr. E.
Kuijes-Zweegman, welke 1600.vraagt.
Aan de hand van het vorenstaande stellen
B. en W. den raad voor in beginsel te be
sluiten tot het aangaan van een geldlee-
ning tot een bedrag van ten hoogste
23.000.— ten behoeve van het aanleggen
en verbeteren van wegen, in verwijderd
verband staande met den bouw van het
raadhuis en vast te stellen het in con
cept overgelegde raadsbesluit ter zake
aanvaarding „om niet" van diverse per
ceelsgedeelten grond en daarmede ver
band houdende andere transacties, enz.
Bij aanneming dezer voorstellen zullen
de noodige ramingen op de begrooting 1940
worden gebracht.
NOORDWIJK
Comité voor R.-K. Militairen-Tehuizen.
Ter aanvulling van het verslag van den
uitstekend geslaagden feestavond voor de
R. K. Militairen, verzoekt men ons te wil
len mededeelen, dat deze avond niet is
uitgegaan van O. en O., maar geheel geor
ganiseerd was door het Comité voor R. K.
Militairen-Tehuizen.
NOORDWIJKERHOUT
Kindertractatie. Alle kinderen van de
lagere scholen op het dorp zijn gistermid
dag getracteerd, omdat zij anders met de
kermis werden onthaald, en dit jaar geen
kermis is gehouden in verband met de
tijdsomstandigheden.
OEGSTGEEST
St. Josephsgezellen. Morgenavond zal,
na de kerkelijke oefening, het St. Nicolaas-
feest worden gevierd. Alle leden worden
dTingend uitgenoodigd.
Woningbouwvereeniging „Buitenlust".
Het voordeëlig saldo van de exploitatie
rekening der woningbouwvereeniging „Bui
tenlust" bedraagt voor bouwplan I (27 wo
ningen) 313.77, voor bouwplan II (36 wo
ningen) 522.64, voor bouwplan III (37
woningen) ƒ1.114.52, totaal 1.980,33.
De balans sluit op een bedrag van
ƒ333.990,39 aan inkomsten en uitgaven.
WASSENAAR
BEGRAFENIS M. C. KORS.
Onder zeer groote belangstelling had
gisterochtend de begrafenis plaats van
den heer M. C. Kors, in leven hoofd van
de R.K. Jongensschool aan de v. Heecke-
renstraat alhier.
Onder de aanwezigen merkten wij op,
den Zeereerw. heer C. B. M. Wiemers, Pas
toor van de Parochie „St. Joseph", Dom.
R. v. d. Plas O.S.B., de weleerw. heeren
J. Schoots en P. A. v. d. Bosch, kapelaans
van de Parochie „St. Willibrordus", de
eerw. Zusters Fidelia en Xaveria, de echt-
genoote van den burgemeester, Baronesse
van Wijnbergen (de burgemeester was
zelf verhinderd), de heeren H. van Dam
en W. F. de Bree als vertegenwoordigers
van de Vereeniging van Hoofden van
Scholen in de gemeente Wassenaar, de
heer H. Bunschote, directeur van de
Hanze-avondschool, de heer J. J. v. Duu-
ren, oud-schoolhoofd van de R.K. Ulo
school, de heer G. A. van Leijenhorst,
voorzitter van den R.K. Volksbond, de
heer Barten, waarnemend hoofd van de
R.K. Jongensschool aan de v. Heeckeren-
straat, het onderwijzend personeel en de
leerlingen der school. Vanuit de woning
werd de kist met het stoffelijk overschot
naar het kerkgebouw van den H. Willi
brordus gedragen door leden van de St
Vineentiusvereeniging, terwijl in de be
grafenisstoet nog meekwamen de leden
van het Kerk- en Schoolbestuur.
De H. Mis van Requiem werd opge
dragen door den zeereerw. heer C. Thole-
naar, pastoor van de parochie St. Willi
brordus. Het zangkoor voerde onder -lei
ding van den heer J. C. Beuk de Gregori-
aansche gezangen uit, terwijl het Kyria,
Sanctus en Agnus Dei werden gezongen
door de leerlingen van de school.
Deze leerlingen vormden na de H. Mis
een haag, waartusschen het stoffelijk
overschot grafwaarts werd gedragen. Na
de begrafenis-plechtigheden, die eveneens
door pastoor Tholenaar werden verricht,
werd gebeden voor de zielerust van den
overledene.
ZOETERMEER
De soldaten zorgden voor 300 surprises.
Door de alhier gekantonneerde militai
ren is in hun O. en O-gebouw het St. Ni-
colaasfeest gevierd. Door een commissie
waren verschillende spelen georganiseerd.
Voor de prijswinnaars van de diverse
spelen waren aardige prijsjes aangekocht
en, zooals in die kringen gebruikelijk,
werden de prijzen op vlotte wjjze uitge
reikt en in ontvangst genomen. Omstreeks
9 uur kwam St. Nicolaas met zijn knecht
een bezoek aan het gebouw brengen. De
goede Sint werd ontvangen door den kan-
tonnementscommandant en den comman
dant van een alhier gelegerde afdeeling.
Eerstgenoemde sprak zijn erkentelijkheid
uit voor het bezoek nameiis de militairen
en verzocht St. Nicolaas de noodige ca-
deaux uit te reiken. St. Nicolaas scheen
zijn Pappenheimers goed te kennen, want
een ieder kreeg een woord van pas, het
welk telkens groote hilariteit verwekte.
Ververschingen werden rondgediend. Na
het zingen van verschillende toepasselijke
liederen, solo en gezamelijk, nam St. Nico
laas afscheid om een bezoek te brengen
aan de miltairen, die door dienst verhin
derd waren aanwezig te zijn.
Dinsdagmiddag deed St. Nicolaas met
zijn beide knechts, gezeten op een schim
mel, voorafgegaan door trommelslagers en
trompetters een rondgang door de ge
meente, onder zeer groote belangstelling.
Op het plein van de openbare school
werd een bezoek gebracht aan de kinderen
en de noodige toepasselijke liederen ge
zongen. Na eenige versnaperingen ge
strooid te hebben, werd de toch voort
gezet. Daarna zetten St. Nicolaas en zijn
knechts zich in een auto om een 300-tal
surprises bij de burgerij uit te reiken. In
KASTEEL EN-
TOCHT.
I
door
A. N. DUYNISVELD, pr.
Het Rynlandsche dorp Voorschoten
wordt reeds onder den ouden naam Fo-
reschate, voor welken naam meerdere ver
klaringen worden gegevens, genoemd in
een blafferd der goederen 1) van de Utrecht
sche kerk omtrent het jaar 866.. De Utrecht-
sclle kerk bezat daar drie hoeven. 2) Aan
genomen wordt dat Voorschoten ook toen
reeds een kerk bezat.
De middeleeuwsche parochie, onder be
scherming van den Romeinschen martelaar
Sint Laurentius, omvatte de burgerlijke ge
meenten Voorschoten, Veur en Stompwijk,
behalve de Tedingerbroec bezuiden de Ver-
Avensloot. 3) Vier kapellen, te Veur, bij
Schakenbosch, bij Leiden en in Wilsveen
dienden voor de Katholieken dezer uitge
strekte middeleeuwsche parochie, die ver
van de oude Moederkerk verwijderd woon
den.
De heerlijkheid Voorschoten behoorde
sedert het jaar 1205 aan het geslacht Van
Wassenaer van Duivenvoorde. 4) Ook
Veur. Het geslacht Van Wassenaer behoor
de sinds omstreeks 1200 tot de eerste en
aanzienlijkste edelen van Holland, in af
komst zoowel als in grootgrondbezit. De
heeren van Wassenaer bezaten talrijke
leenen en kasteelen, ook te Voorschoten,
o.a. het adellijk kasteel Duivenvoorde en
Rozenburg. 5) Daarenboven waren zy na
de 13e eeuw burggraven van Leiden, toen
Philips van Wassenaer het burggraagschap
kreeg van graaf Willem IV, na den dood
van Dirk van Kuik, zijn oom.
Wat het huis Rozenburg of Roosenburch
betreft, dit zou gebouwd zijn door Philips
van Wassenaer 6); volgens andere berich
ten door Jacob van Wassenaer, broer van
den Leidschen burggraaf vóór het jaar
1200. 7)
Tijdens den strijd tusschen Hoekschen en
Kabeljauwen in 1350 werd het van 28
Maart tot 15 Mei belegerd. Hertog Willem
van Beieren voerde oorlog tegen zijn moe*
der Margaretha, belegerde met zijn troe
pen weken lang het sterke kasteel en be
stookte het met een bijzonder krachtigen
stormram gelijk de oude rekeningen ons nog
verhalen: „van een bootswagen (een vier
kanten toren op wielen met een valluik
om op de muren neer te laten) van 's-Gra-
venzande met vijf paarden ende vier man
nen, die den zwingel voerden, van De Zijt-
winde tot Roosenburg, van vier dagen, dat
sij daer waren op heur selfs kost.... 3
pond".
Te 's-Gravensande bezat de graaf een
hofburcht.
De belegering was te vergeefs; Roosen
burg viel niet. De muren van het slot wa
ren te stevig vermeld wordt, dat zij
wel zes Rijnlandsche voeten dikte hadden
en doorstonden alle aanvallen.
Het oude slot is, op den toren na, later
geheel in verval geraakt; op de fundamen
ten werd een nieuw gebouwd, dat tot in
de 18e eeuw er hoeft gestaan, totdat in het
eerste kwartaal der 18e eeuw ook dit adel
lijk huis werd gesloopt en in p'.aats daar
van een nieuw landhuis werd gebouwd,
dat nauwelijks gereed, weer werd afgebro
ken 8)
vele geizinnen werd een bezoek en blijd
schap gebracht.
Dit St. Nicolaasfeest is uit waardeering,
bij wijze van tegenprestatie, door de mili
tairen aan de burgerij aangeboden. Het
nitiatief daartoe is spontaan uit de mili
tairenkringen opgekomen en de kosten
daaraan verbonden, zijn proportioneel uit
die kringen opgebracht. Van hoog tot laag
werd bijgedragen. Het is wel een bewijs
van medeleving, en deze geste wordt dan
ook ten hoogste gewaardeerd. Een woord
van warme hulde is hier wel op zijn
plaats De militairen alhier hebben het St.
Nicolaasfeest als een geeffeest opgevat
Het kasteel Duivenvoorde werd door Dirc
van Wassenaer in leen geschonken aan zijn
broer Philips in het jaar 1226.
Het slot werd menigmaal herbouwd en
gerestaureerd en vooral door den zestien
den opvolger van Philips, Amoldus baron
Van Wassenaer en Duivenvoorde, prach
tig hersteld en vergroot in 1727.
Toen Dirk van Wassenaer in 1226 zijn
broer Philips beleende met dit slot, begon
de laatste den naam Duivenvoorde te voe
ren. Zoo werd het kastel het stamslot van
het geslacht Duivenvoorde, waaruit voort
sproot Arend van Duivenvoorde, in 1390
medeplichtig aan den moord op Aleid van
Poelgeest. 9) Ook zijn bekend Arend van
Duivenvoorde, zijn kleinzoon Dirk en Gijs-
bert en Jacob van Duivenvoorde, als be-
hoorende tot het Verbond der Edelen. 10)
Een zoon van den laatsten, Jan van Was
senaer Duivenvoorde was een der verove-
reeds van Den Briel, en werd later bekend
als admiraal. 11)
Eveneens onder Voorschoten lag het adel
lijk huis Ter Horst, dat ook zijn oorsprong
dankte aan het geslacht Van Wassenaer.
Vervolgens het huis te Roukoop, ook Mid
delgeest geheeten, hetwelk vooral hierom
bekend is, dat Gebhard Truxes, aartsbis-
schap en keurvorst van Keulen, toen hij
van z(jn geloof was afgevallen en getrouwd
was met een gravin van Mansfeldt, in 1577,
eenigen tijd hier heeft gewoond.
Het huis dankte zijn naam waarschijn
lijk aan het oude geslacht Middelgeest.
Het werd in de 18e eeuw, in het begin
daarvan, aanmerkelijk verbeterd en ver
fraaid door Koenraad Ruisch, burgemees
ter van Leiden.
Verder noem ik nog te Voorschoten het
adellijk huis Adegeest, in het oosteinde van
het dorp, aan de noordzijde van den Hee-
renweg. Htt behoorde eveneens aan de Van
Wassenaers, maar werd 14 Februari 1394
door Dirk van den Bossche aan Hertog Al-
brecht van Beieren opgedragen, die er Dirk
van den Bossche weer mede beleende. In
den Spaanschen oorlog werd het kasteel
nagenoeg geheel vewoest; het werd we
derom opgebouy/d en kwam later aan de
familie Dorrepaal. 12)
Een kleine rol in den Reformatietijd
heeft gespeeld het huis Ter Wadding, vroe
ger te Keubei geheeten, omdat daar de
eerste gereformeerde bijeenkomst zou ge
houden zijn in het jaar 1566. Wij komen
op die geschiedenis nog terug.
Ter Wadding behoorde voor 1673 tot de
goederen van den huize Van Werve. Tij
dens het beleg van Leiden, lag er een
schans; het werd geheel verwoest. In plaats
van het verwoeste slot werd later een hee
renhuis gebouwd, hetwelk in de vorige
eeuw eigendom was van P. G. van Oute-
ren. 13)
Ten slotte nog het huis Ter Lips, dat
eerst behoorde aan het geslacht Van Hoog
straten, en later aan het adellijk geslacht
Oem van Wyngacrden. Het was gelegen
aan De Voorwatering; een oud kasteel tus
schen dicht geboomte. In 1743 werd het
verkocht en afgebroken, en in zooverre
het een leen was, tot onleen verklaard. 14)
1) Tirion I.: Tegenw. Staat der Ver.
Nederl.: dl. VI, bL 415; vgl. Bergh, Mr. L.
Ph. C. v. d.: Middel-Nederl. Geografie bl.
156.
2) Hist. Episc. Ultraj., pag 490.
3) Joosting, Mr. J. G. C. en Muller, Mr.
S.- „Bronnen voor de geschied, der kerk.
rechtspraak in het bisd. Utr. in de Middel
eeuwen, dl. n bl. 278.
4) Aa, A. J. v. d.: Aardrijksk. Woor-
denb., dl. XI. bl. 850.
5) Blok, P. J.: Geschied, eener Holl.
Stad in de Middeleeuwen, bl. 87.
6) Orlers, J.: Beschrijving van Leiden,
bl. 9.
7) Hist. Episc. Ultraj., pag. 490.
8) Tirion, L; O.c., bl. 420.
9) Aa, A. J. v. d.: O.c., dl. III, bl. 668.
10) Te Water, J. W.: Historie van het
verbond en de smeekschriften der Ned.
Edelen, st. II, bl. 351 zv.
11) Scheltema, J.: Staatk. Nederl., dl.
I, bl. 304, ev.
12) Aa, A. J. v. d.: O.c.; dl. I, bl. 52.
13) ld.: dl. XII, bl. 40.
14) ld. dl. VH, bl. 359; vgl. Tirion, L:
O.c., bl. 419.
281. Ter eere van Myra geeft de koning nog dien zelfden
dag een feestmaaltijd. Peter en Myra mogen ieder aan een
kant van den koning zitten. Ook koning Inktzwam zit mede
aan tafel. Een der Inktzwammannetjes houdt een tafelrede,
waarin hij Peter bedankt voor zijn goede hulp bij Myra's
terugreis.
282. Aan het slot van het feest vertelt de koning, dat
Myra van nu af aan de Elfenkoningin zal zijn. Spoedig
daarop doet zy als Elfenkoningin haar intrede in het bosch.
Een paar elfjes houden verlichte waaiers boven haar hoofd
en de sterretjes flonkeren van pleizier over zoo'n groot
feest.
2835 2838
4189 4359
6339 6539
8955 9041
9900 10337
12348 12506
13932 13951
15532 15822
17487 17628
19715 19947
20605 20776
