Een Britsche kruiser
getorpedeerd
Verliezen der Nederlandsche
Scheepvaart
Publicatie van de „Order in Council'
Tekst met
toelichting
WEK UW LEVER-GALOP
WOENSDAG 29 NOVEMBER 1939
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. fi
€ng.etócfi& CucMaaiwal op SSatfitim
Amerlkaansche vliegtuig-
leverantie
KAPITEIN PRIEN ZOU WEER IN ACTIE
GEWEEST ZIJN.
Medetleeüng van Duitseh operbevel.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
„Een Britsche zware kruiser van de Lon-
denklasse is door kapitein luitenant ter zee
Prien, den overwinnaar van de Scapa Flow,
ten Oosten van de Shetland-eilaaden ge
torpedeerd en vernietigd".
Het D. N. B. teekent hierbij het volgen
de aan: De kruisers der Londenklasse heb
ben een inhoud van ongeveer 9800 ton, een
snelheid van 32 zeemijlen en werden in
1927 en 1928 gebouwd. Zij zijn bewapend
met acht stukken geschut van 20.3 c.M. en
acht stukken van 10.2 c.M.
Britsche tegenspraak.
De Britsche admiraliteit heeft gisteren
avond officieel de Duitsche bewering tegen
gesproken, dat een kruiser van de Londen
klasse door een duikboot is vernield. De
mededeeling der Britsche admiraliteit luidt:
„De admiraliteit verklaart, dat de bewering
van den Duitschen omroep, dat een kruiser
van de Londenklasse tot zinken is gebracht,
onwaar is".
GEREDDEN AAN LAND GEBRACHT.
Een Britsche hulpkruiser heeft gisteren
73 Duitsche krijgsgevangenen in een Schot-
sche haven gebracht. Zij zijn de geredden
van een Duitsehi duikboot en drie Duitsche
vrachtbooten.
De reddingboot van Lerwick is gisteren
avond met dertien opvarenden van de „Gu-
stafe Reuter" in de haven aangekomen.
Vier der manschappen, die gewond zijn,
toen het tankschip Zaterdag op een mijn
liep, zyn „ambulancegevallen". Het schip
was nog niet gezonken, toen de redding
boot vertrok. Het werd door zijn water
dichte schotten drijvende gehouden. Ver
klaard werd, dat de sleepboot, die assisten
tie had geboden, vóór de reddingboot aan
kwam, zes man aan boord heeft genomen.
Tevoren was reeds gemeld, dat een treiler
negentien opvarenden opgenomen had.
FRANSCH LEGERBERICHT.
Het Fransche legerbericht van gisteren
avond luidt:
Een kalme dag aan het geheele front,
eenige plaatselijke actie van de artillerie.
Onze oorlogsbodems hebben de Duitsche
schenen ..Trifels", metende 6.000 ton en
„Santa Fé" metende 4600 ton, op volle zee
aangehouden en naar Fransche havens ge
bracht.
DE FRANSCHE BUIT TER ZEE.
Het buitmaken van de beide Duitsche
koopvaardijschepen „Trifels" en „Santa
Fé" heeft de balans van den oorlog ter zee
aanmerkelijk in het voordeel van Frank
rijk doen doorslaan meldt Havas. De Fran
sche vloot heeft in totaal 200.000 ton buit
gemaakt. terwijl een millioen ton op zee is
aangehouden en doorzocht.
TALRIJKE DUITSCHE SCHEPEN
IN MOERMANSK.
Een officier van een neutraal koopvaar
dijschip, dat in Groot-Brittannië is aange
komen, heeft volgens Havas gezegd, dat de
„Bremen" met machineschade in de haven
van Moermansk is aangekomen. De officier
voegde hieraan toe. dat hij meer dan vijftig
Duitsche schepen in de haven heeft geteld,
waaronder de mailstoomer „New York" en
twee geladen petroleumtankschepen.
DE VERLIEZEN DER BRITSCHE
LUCHTMACHT.
Het Britsche ministerie voor luchtvaart
heeft de twaalfde lijst met verliezen gepu
bliceerd. Hierop staan 32 gesneuvelden, 8
vermisten en 3 overledenen.
ENGELSCnE AANVAL OP BORKUM.
Het Britsche ministerie van luchtvaart
deelt mede: Gistermiddag heeft één van
onze patrouilles lange afstands-gevechtstoe-
stellen, die was uitgezonden om te zoeken
naar vijandelijke, mijnen leggende water
vliegtuigen, de watervliegtulgbasis op Bor-
kum verkend en daar drie van deze water
vliegtuigen gevonden en met machinege
weervuur aangevallen. Onze gevechtstoe
stellen werden onder zwaar luchtafweer-
vuur genomen, waarop zij antwoorden. Al
onze vliegtuigen zijn veilig teruggekeerd.
VREEMDE VLIEGTUIGEN BOVEN
BELGIë.
In den loop van den ochtend hebben
gisteren vreemde vliegtuigen op groote
hoogte boven Belgisch gebied gevlogen.
Belgische jachtvliegtuigen zijn opgestegen,
en het luchtdoelgeschut is in actie geweest
te Brussel, Mechelen, Gent, Brugge en
Oosteinde.
Ook boven Luik zijn gisteren buitenland-
sche vliegtuigen waargenomen. De lucht-
do'elartillerie heeft het vuur geopend.
Gisterochtend is boven Herenthals een
losgeslagen kabelballon gezien, -welke zich
voortbewoog in de richting van Neder-
landsch Limburg.
AMERIKA LEVERT VLIEGTUIGEN.
De correspondent in Ottawa van de
„Daily Telegraph" meld., dat twee lan
dingsterreinen ter weerszijden van de Ca-
nadeesch-Amerikaansche grens aangelegd
zijn, verbonden door een specialen weg ter
vergemakkelijking van de aflevering van
vliegtuigen zonder inbreuk op de Ameri-
kaansche neutraliteitswet. Vijftien oefen
toestellen zijn daai reeds afgeleverd. De in
de Vereenigde Staten gebouwde vliegtui
gen landden op Amerikaansch gebied, taxi
den in Noordelijke richting over het veld
en werden over de grenslijn getrokken. Op
Canadeesch geMed gingen Canadeesche
vliegers aan boord, die ze verder taxiden
naar het Canadeesche vliegveld, vanwaar
zij opstegen naar de bases der luchtmacht.
De Califomische correspondent van de
„Daily Telegraph" meldt, dat de 250 ver-
kennings-bombardementsvliegtuigen, die
het Britsche ministerie voor de luchtvaart
besteld heeft bij de Lockheed Aircraft Cor
poration in Juni J.I., gereed zijn, hetgeen
beschouwd wordt als een schitterende pres
tatie van de Amerikaansche industrie. De
toestellen, met reserve-onderdeelen en een
speciale uitrusting zijn gebouwd in den re
cordtijd van 42 weken, hetgeen een gemid-
dt-'de weekproductie van zes vliegtuigen
bt teekent, de opdracht is zeven weken vóór
den contractdatum uitgevoerd.
(Sedert het uitbreken van den oorlog)
30 dooden
6
Hr. M's VAN EWYCK
Hr. M's VAN GELDER
MARK (Houtvaart)) 1514 ton
BINNENDIJK (H. A. L.) 6873 ton
TEGRI (Eefkingh) 280 ton
SAFE (Salomons) 375 ton
SIMON BOLIVAR (K N. S. M.) 8309 ton
SLIEDRECHT (v. Ommeren) 5133 ton
SPAARNDAM (H. A L.) 8857 ton
O
In totaal betreurt men 167 dooden.
Behalve de Sliedrecht, die getorpedeerd werd, en de Tegri
en de Safe, omtrent wier lot niets bekend is, werden alle
andere genoemde Nederlandsche schepen, geheel of ge
deeltelijk door mijnen vernield.
7
7
86
26
5
ROSSUM DU CHATTEL DRIESSEN
JUWELIERS BREESTRAAT 95
TAFELZILVER
Uitgebreide ■orteering.
Nieuwste modellen.
&egzti dan %hUtö,cften eocpavt
NA VIER DECEMBER.
Gisteren is te Londen de tekst gepubli
ceerd van de .Order in Council" betreffen
de de Britsche economische represailles te
gen de Duitsche mijnenactie.
r>"1 „Order" treedt 4 December in wer-
;n bepaalt het volgende:
1. Elk koopvaardijschip, dat uit een
vijandelijke haven vertrekt, inclusief eeni
ge haven in gebied, dat onder vijandelij
ke bezetting of controle staat, kan, na 4
December 1939 gelast worden in een Brit
sche haven of een geallieerde haven, de
goederen te lossen, welke in zulk een
vijandelijke haven aan boord zijn geno
men.
2. Elk koopvaardijschip, dat na 4 Decem
ber vertrokken is uit een niet-vijandelijke
haven, en goederen aan boord heeft, welke
van den vijand afkomstjg zijn of eigendom
van den vijand zijn, kan gelast worden
zulke goederen te lossen in een Britsche
of een geallieerde haven.
3. De in een Britsche haven krachtens
voornoemde voorschriften geloste goede
ren, zullen gesteld worden onder de hoe
de van het Prijzenhof. Tenzij het Hof ge
last, dat de goederen worden opgevorderd
voor Z.M.'s gebruik, zullen zij worden
vastgehouden of onder leiding van het Hof
worden verkocht. De opbrengst van de
goederen zal betaald worden aan het Hof.
Na het sluiten van den vrede zal het Hof
beschikken over deze opbrengst en over
de vastgehouden, maar niet verkochte goe
deren. Niets kan echter het Hof verhinde
ren om betalingen te verrichten uit de op
brengst of goederen vrij te geven, wan
neer het Hof dit noodig acht, en wel in de
volgende twee gevallen:
a) Indien aan het Hof op bevredigende
wijze wordt aangetoond, dat de goederen
neutraal bezit zijn geworden voor den da
tum van deze „Order".
b) Met toestemming van den bevoegden
„officer of the crown".
4. In alle gevallen welke tot deze „Or
der" behooren zullen zooveel mogelijk de
wetten en gebruiken van het Prijzenhof
worden toegepast.
5. Niets in deze „Order" zal van invloed
zijn op de mogelijkheid, dat schepen of
goederen in beslag worden genomen of
gebracht onafhankelijk van deze „Order".
6. De woorden „goederen, welke van den
vijand afkomstig zijn" omvatten goederen,
welke hun oorsprong vinden in eenig ge
bied onder vijandelijke controle of bezet
ting, en de woorden „goederen, welke
eigendom van den vijand zijn" slaan op
die goederen, welke aan eenig persoon in
eenig zoodanig gebied toebehooren.
7. Processen voortvloeiende uit deze
„Order" kunnen worden gevoerd voor elk
Prijzenhof met jurisdictie, waarop de re
gelen van het Prijzenhof van 1939 van
toepassing zijn.
8. De woorden „Britsche havens" kun
nen slaan op elke haven binnen de juris
dictie van eenig Prijzenhof, waarcp de re
gelen van het Prijzenhof van 1939 van toe
passing zijn.
OFFIC1EELE TOELICHTING.
Het ministerie van Economische Oorlogs
voering heeft een toelichting gepubliceerd
op den „Order in Council", met vermelding
van de omstandigheden, waarin goederen
kunnen worden vrijgelaten of de op
brengst van den verkoop uitbetaald. Deze
omstandigheden zijn:
1. Indien wordt aangetoond, dat de goe
deren neutraal bezit werden vóór 27 Nov.
2. Naar goeddunken van de „Officer of
the Crown", indien het schip, dat de goe
deren vervoert, uit de laatste neutrale
haver vertrokken is vóór II December.
3. Naar goeddunken van den „Officer",
indien het contract, waarbij de goederen
werden besteld, was opgesteld vóór 27 No
vember en indien de kooper hierbij ver
plicht werd de goederen in ontvangst te
nemen op of vóór de verscheping, en mits
hij ze vóór de verscheping betaalde en de
goederen zich aan boord bevonden van een
schip, dat uit zijn laatste neutrale haven
vertrok vóór 1 Januari 1940.
De controlehavens zijn Kirkwall of
Duins, Duinkerken of Le Havre, of, ko
mend van de Zwarte Zee of van de Mid-
dellandsche Zee: Malta, Haifa, Port Said,
Gibraltar, Marseille, Oran.
Schepen, die zich niet vrijwillig melden
in een van deze havens, zullen onderhevig
zijn aan opbrenging ter controle. Alles zal
worden gedaan om onnoodig oponthoud te
voorkomèn.
Den reeders wordt dringend aangeraden
er voor te zorgen, geen lading aan te ne
men, welke riet vergezeld gaat van certi
ficaten van oorsprong. Het bezit van deze
certificaten zal het onderzoek in de con
trolehavens zeer vergemakkelijken.
TOELICHTING VAN CHAMBERLAIN.
Neutralen hebben den tijd om zich voor te
bereiden.
In een bijeenkomst van het Lagerhuis
heeft de minister-president Chamberlain
het woord gevoerd.
Hij begon met aan te kondigen, dat de
Britsche exportcontrole op vier December
a.s. in werking zal treden, en dat deze
controle het gevolg was van de talrijke niet
te rechtvaardigen daden door Duitschland,
waarbij het de overeenkomsten en conven
ties, welke het zelf heeft onderteekend,
heeft geschonden.
De oorlog zooals deze thans te land
wordt gevoerd kan inderdaad, zooals wel
wordt gedaan, een „belegeringsoorlog"
worden genoemd; ter zee echter is de si
tuatie anders, zoo zeide Chamberlain.
Daar wordt met doodelijken ernst gevoch
ten, en. al'is er tot dusver geen groote
vlootactie geweest, 'er zijn individueele ge
vechten geleverd van groote hevigheid.
Wij strijaen thans tegen een vijand, die
geen eerecode schijnt te bezitten en die
elke overeenkomst breekt, wanneer dit
zijn zaak ten goede komt. Dit heeft ons ge
noopt, de maatregelen te nemen, welke
vervat zijn in de gepubliceerde „order in
council".
„Deze maatregelen", zoo aeide Cham
berlain, „waartoe behoort de inbeslagne
ming van Duitsche exporten, kunnen den
neutralen last en wellicht verlies berokke
nen, maar de maatregelen, welke er toe
zullen bijdragen, de inspanning van Groot-
Brittannië tot een goed resultaat te bren
gen, kunnen ook de neutralen helpen. Wij
zijn voornemens, ons best te doen, den
neutralen, met wie wij geen twist hebben,
zoo weinig mogelijk ongemak te bezorgen,
voor zoover vereenigbaar met de aanhou
ding van Duitsche exporten.
De datum, waarop de nieuwe maatregel
in werking treedt, is met opzet vastge
steld op den 4en December, ten einde den
neutralen landen ruimschoots tijd te geven
zich er op voor te bereiden.
Al onzen moed, vastberadenheid en va
derlandsliefde zullen wij noodig hebben,
om ons oorlogsdoeleinde te bereiken. Laat
ons niet de fout maken, de kracht van on
zen vijand te onderschatten. Wanneer wij
dat doel bereikt hebben, dan zullen wij
wellicht bemerken, zelfs een nog ruimeren
blik en een sterker wil noodig te hebben,
om den vrede te veroveren, dan noodig
was om den ooriog te winnen.
Ik twijfel er niet aan, of, wanneer die
tijd komt, er mannen zullen zijn, die dien
blik en dien wil bezitten. Ik vertrouw, dat
zij wellicht meer geluk zullen hebben met
en u zult 'e morgens uit bed springen,
gereed om bergen te verzetten.
Tederen dag moet uw lever een liter lever-gal lnuw
Ingewanden doen vloeien. Wanneer deze stroom van
lever-gal onvoldoende la, verteert uw voedael niet,
het bederft. U voelt u opgeblazen, u raakt verstopt.
Uw lichaam ls vergiftigd, u voelt u beroerd en
ellendig, u ziet alles zwart.
De meeste laxeermiddelen zUn slechts lapmidde
len. U moet CARTER'S LEVER-PILLETJES nemen
om deze liter lever-gal vrij te doen vloeien en u
zult u een geheel ander mensch voelen. Onschade
lijk, plantaardig, zacht, onovertroffen om de lever-
gal te doen vloeien.
Elscht Carter's Lever-Pilletjes bjj apothekers sn
drogisten, f. 0.76.
het najagen van hun idealen, dan degenen
gehad hebben, die tot taak hadden den
vrede te winnen na den oorlog 19141918.
ANTI-BRITSCHE TOON IN
ROMEINSCHE PERS.
„Levensrecht en bewegingsvrijheid van
van beschaafde naties".
De Romeinsche correspondent van de
„Tijd" seint Dinsdagavond:
Evenals eenige dagen geleden op een
artikel in de „Evening Standard" van die
strekking, reageert de „Giomale d'Italia"
op een artikel in „News Chronicle", dat de
mogelijkheid voor Engeland besprak van
de sluiting der Dardanellen, het Kanaal
van Suez, de Straat van Gibraltar. Het Ka
naal en den zeearm tusschen Schotland en
Noorwegen, om aldus Duitschland volledig
te blokkeeren.
De „Giornale d'Italia" noemt dit thema
zeer gevaarlijk. Het kan er toe leiden, dat
ook de volkeren die thans niet deelnemen
aan den oorlog, gaan mediteeren over de
heerschappij over territoria, havens en le
vens, welke in de wereld worden gescha
pen. Het noodigt hen uit dit alles te over
wegen en dit steeds meer gefundamen-
teerd, daar die toestand met het oog op
levensrecht en de gerechtigde bewegings
vrijheid van de beschaafde naties niet in
eeuwigheid kan blijven voortbestaan.
Terwijl hier zoowel officieuze als offi-
cieele commentaren op de Engelsche en
Fransche decreten betreffende den Duit
schen export nog geheel ontbreken, is spe
ciaal tegenover Engeland de toon in de
Italiaansche pers niet bepaald vriendelijk.
Behalve in de „Giomale d'Italia" signa
leerden wij gisteravond uitgesproken anti-
Engelsche artikelen in de „Messagero", de
„Tribuna" en de „Popoio d'Italia".
GEMEENTERAAD VAN ZOETER V/OUDE
Gisteravond vergaderde de Raad der ge
meente Zoeteiwoude onder voorzitter
schap van den burgemeester. Aanwezig al-
la leden. De ingekomen stukken werden
voor kennisgeving aangenomen.
Door ir. J. C. Christiaanse wordt, in een
aan den Raad gericht schrijven, geadvi
seerd,, met het oog op mogelijke stijgingen
van de prijzen van materialen en arbeids-
loonen terstond na de goedkeuring de ver
nieuwingen van de bruggen uit te voeren,
waartegen, met het oog op de financieele
basis van uitkeering en de annuiteitslee-
ning, geen bezwaren worden gemaakt.
De nachtverlichting.
De voorzitter deelt mede, dat van den
Minister van Binnenlandsche Zaken een
nadere omschrijving omtrent het geduren
de den geheelen nacht laten branden van
de straatverlichting is ontvangen en, reke
ning houdende met den wensch van de Re
geering, zijn B. en W. met de Sted. Licht
fabrieken overeengekomen de lantaarn-
series te wijzigen, waardoor het mogelijk
wordt de straatlantaarns voor de helft te
ontsteken na 11 uur des avonds. De kosten
voor deze nieuwe inschakeling bedroegen
slechts 11.— Hiermede is tegemoetgeko
men aan de door den heer Paardekooper ge
maakte bezwaren tegen de groote uitgaven
voor de verlichting.
Een adres van C. L. van Velzen betref
fende een inrijhek wordt, waar deze zaak
bij B. en W. reeds in behandeling was, naar
hei College gerenvoyeerd ter afdoening.
Zonder hoofdelijke stemming wordt bij
de behandeling van art. 12 van de Oorlogs-
wet de minimum-vergoeding, die aangege
ven was op de normen van de werkver
schaffing (zijnde 28 ct. per uur) geadvi
seerd aan den Opperbevelhebber deze te be
palen op 3.per dag.
Een „bakkie" koffie zonder
suiker. Er komen babbelaars
in den Raad.
Onderwijl wordt dcor den bode de kof
fie geserveerd en maken de raadsleden de
opmerking, dat deze zonder suiker is ge
schonken.
De voorzitter maakt van dit intermezzo
gebruik mede te deelen, dat het Centraal
Distributiekantoor afwijzend heeft be
schikt op het verzoek het Raadhuis als
cantine te beschoüwen, weshalve ook geen
suikerbonnen zijn ontvangen. Gelukkig
kan de voorzitter mededeelen, dat een
raadslid de toezegging heeft gedaan sui
ker voor den Raad (ook voor de Pers?) be
schikbaar te zullen stellen. De heer Wes-
sel zegt toe „babbelaars" te zullen mee
brengen.
B. en W. stellen voor, art. 20, derde lid,
van het ambtenarenreglement toe te pas
sen ten aanzien van de Wed. P. Sep, zijnde
3 maanden uitkeering van de laatst geno
ten wedde.
De heer Meydam vraagt, of de Raad zich
hierover moet uitspreken, waarop de voor
zitter antwoordt, dat het regl. rept van
een maximum van drie maanden, waaruit
B. en W. hebben gelezen, dat het niet im
peratief is voorgeschreven, en waar de
Raad aldus de voorzitter de koorden
van den buidel in handen heeft, moet daar
ook de beslissing worden genomen. Z.h.st.
wordt het voorstel van B. en W. aangeno
men.
Op het verzoek van het R.-K. Lyceum te
Den Haag, wordt conform de begrooting,
een subsidie van 25.verleend.
B. en W. stellen voor de huishuur van
het hoofd van de O. L. school te verlagen
met f 50.en te brengen op 300.
Adressant heeft deze verlaging gevraagd
omreden, dat de herstellingen aan zijn wo
ning, hoewel door den Raad goedgekeurd,
door Ged. Staten zyn afgevoerd, dat zijn
huis in slechten staat van onderhoud ver
keert, vochtig en door de ligging naast een
smederij minder goed bewoonbaar is.
De voorzitter wyst er op, dat in de be-
greoting voor 1940 een bedrag van 600.
is uitgetrokken voor onderhoud van dit
huis.
De heer Paardekooper acht het nu niet
het juiste tijdstip over deze huurverlaging
te beslissen, vooral met het oog op de in
uitzicht gestelde begrootingspost van 600
voor verbetering.
De heer Meydam meent, dat het bepa
len van de huur niet behoeft vastgekoppeld
te worden aan het behoorlijk bewoonbaar
houden van een huis.
De voorzitter heeft echter geen bezwaar
om de discussies niet te verlengen dit
verzoek aan te hóuden tot de behandeling
van de begrooting.
Een verzoek van Klijn Hesselink om te
gemoetkoming in de vervoerkosten van
schoolgaande kinderen, als bedoeld in art.
13 der L. O.-wet 1920, wordt op voorstel
van B. en W. afgewezen, omdat de christe
lijke school aan de Stadhouderslaan op
geen K.M. van de woning van adressant
ligt.
Een gementebode uit
duizend.
Aan de orde komt nu de benoeming van
een gemeentebode. Ingekomen zijn de sol
licitaties van 751 personen waarvan 11 te
laat. De alphabetische aanbeveling van B.
en W. luidt als volgt: J. van Bemmelen, M.
G. Broxterman, Th. Heemskerk, N. van
der Meer, N. F. Slootweg en B. J. van
Veen. B. en W. stellen voor de benoeming
te laten ingaan op 1 Januari 1940.
De Raad gaat ter bespreking van de sol
licitanten in geheime zitting en na een
kwartier wordt na de heropening tot de
stemming overgegaan. De uitslag van de
stemming was Th. C. Berg 7 stemmen, B.
J. van Veen 3 stemmen en N. v. d. Meer
1 stem. Gekozen de heer Th. C. Berg.
Van de rondvraag maakte alleen de heer
Paardekooper gebruik met de opmerking,
dat de raadsleden in den laatsten 'tijd ge
heel verstoken blijven van de toezending
van de raads- tukken, met verzoek deze
weder, als vroeger, te verstrekken.
De voorzitter zegt, d?t de stukken dezen
keer '"elfs langer dan anders ter visie heb
ben gelegen en dat er ock geen belangrij
ke stukken waren. Dok de tijdsomstandig
heden hebben de besparing van werk noo
dig gemaakt, doch in dei vervolge zullen
belangryke stukken wpder bij de agenda
worden ingesloten. Hierna sluiting.
