De aanslag te Münclten
opgehelderd
Qeavtesieetde uwidacfite zou
fakend, hekfafi
Vernuftig aangebrachte Installatie
WOENSDAG 22 NOVEMBER 1939
31ste Jaargang No. 9497
e Ccid^cli^Soii^cmt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Adv. en Abonn.-tarleven rle pag TL
Giro 103003. Postbus 11.
IN DE KNEL
Het minder aangename vermoeden, dat
wij gisteren uitspraken^ doch waaraan wij
toen nog liever niet wilden gelooven, be
gint aan waarschijnlijkheid te winnen.
Duitsohland sohynt een nieuw wapen in
het oorlogsspel gebracht te hebben, dat de
scheepvaart op de zeeën rond Engeland
zóó riskant moet maken, dat practisch el-
scheepvaart onmogelijk wordt gemaakt.
Het groote aantal schepen Britsahe
zoowel als neutrale dat in korten tijd
tot zinken is gebracht, wijst erop, dat men
hier niet te doen heeft met enkele door
dien storm losgeslagen mijnen, doch dat
doelbewust mijnen in zee zijn gelegd. Er
wordt zelfs gewag gemaakt van een nieuw
soort mijn, de z.g. magnetische mijn, wel
ke scheepvaart onmogelijk wordt gemaakt,
e" omhoog getrokken wordt, rood ra de
metalen romp van een schip erover heen
vaart. Deze mijnen zouden een bijzonder
explosief vermogen bezitten.
Dat zou het geheime wapen zij waarop
Hitier eenige weken geleden beeft gezin
speeld in zijn radio-rede.
Het vermoeden dat men hier met een
doelbewuste Duitsche actie te doen heeft,
wordt versterkt door mededeelingen van
Duitsche radio-stations, die o.a. de vol
gende zinsneden moeten hebben bevat.
„Duitsohlands doel is zijn vijanden te
treffen in maritieme wateren. Engeland
is niet in staat de neutrale schepen te be
veiligen in de wateren, die de Britsdbe
eilanden omgeven. De resultaten zijn vrij
ongunstig voor neutrale schepen. Duitsch-
land betreurt deze ontwikkeling, voor zoo
ver het neutrale schepen betreft, maar is
niet in staat er iets tegen te doen. De oogst
moet worden binnengehaald."
Een Duitsche marine deskundige heeft
in een artikel in de Essener National Zei-
tung bevestigd, dat het Duitschland is,
dat thans vlak ondier de Engelsohe kust
zulke harde slagen aan de scheepvaart toe
brengt.
Volgens Berlijn moet men aan die wat
onbesuisde triomfantelijke uitlatingsin
niet al te veel gewicht hechten, maar in
Engeland doet men dat wel. Chamberlain
heeft in een verklaring voor net Lagerhuis
gisteren gewezen op het illegale karakter
van deze Duitsche oorlogsmethode en
heeft reeds represailles aangekondigd.
„De Britscbe regeering is niet voorne
mens, zoo zeide bij, toe te laten, dat deze
methodes van oorlogvoering voortduren
zonder vergeldingsmaatregelen. Ik moge
het huis er aan herinneren, dat gedurende
den vorigen oorlog bij wijze van gerecht
vaardigde represaille voor de duikboot-
aanvallen op koopvaardijschepen exporten
van Duitschen oorsprong of van Duitsche
eigenaars op zee in beslag zijn genomen.
De vele schendingen van het internatio
nale recht en de meedioogenlooze ruwheid
der Duitsche methoden hebben ons er toe
doen besluiten thans een dergelijken koers
te volgen.''
Daar Duitsobe exporten op Duitsche
schepen toch reeds in beslag werden geno
men, kan de Engelse he represaille-maatre
gel niet anders inhouden, dan een ver
scherping van de controle-maatregelen ten
opzichte van de neutrale schepen, en een
straffere inmenging in de handelspolitiek
der neutralen.
Een prettig vooruitzicht is dat aller
minst.
Het Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons:
Het gezin, kiemcel
der samenleving.
Predikt en onderricht zooveel gij
wilt, indie.i het huiselijk leven het
goede zaad niet beschermt en koes
tert, zal uw aangewende moeite
meestal als water in zand verloren
gaan. Ja. ik weet niet, of er voor
het gedijen van den godsdienst nog
hoop bestaat, indien deze kostbare
gave Gods niet in den kuischen
schoot van uitmuntende huisgezin
nen wordt bewaard en verzorgd.
A. Kolping.
De dader inwoner van
Münctien
PUBLICATIE VAN DE DUITSCHE
POLITIE.
Terugkeer naar Miinchen werd den dader
noodlottig.
De Rijksleider der S.S. en chef der Duit
sche politie maakt bekend:
„Onmiddellijk na den snooden. aanslag
in den .Buergerbraeukeller" op 8 Novem
ber zijn maatregelen getroffen, welke voor
de opheldering van het misdrijf noodig le
kken en konden leiden tot arrestatie van
dader of daders. Bij deze opsporingsmaat
regelen ging men onverwijld over tot slui
ting van de geheele Duitsche grens en een
verscherpte grenscontrole.
Onder de nog in dienzelfden nacht ge
arresteerden bevond zich een man, die
trachtte langs illegalen weg naar Zwitser
land te vluchten. Het was de 36-jarige
Georg Eiser, laatstelijk wonende te Muen-
chen. De inmiddels bereikte resultaten
van de speciale commissie, die door de vei
ligheidspolitie naar München was gezon
den, verschaften talrijke aanwijzingen be
treffende voorbereiding en ten uitvoerleg
ging van de daad. Als dader scheen iemand
in aanmerking te komen, van wien reeds
op 12 November een nauwkeurig signale
ment gepubliceerd kon worden. Nieuwe
ontdekkingen versterkten de verdenking,
dat Georg Eiser ten minste in eenig ver
band met den aanslag moest staan. Onder
den last van het bewijsmateriaal, dat de
speciale commissie op de plaats van de
misdaad en in de intusschen bekend ge
worden schuilplaatsen van Eiser verza
meld had, alsmede na verscheidene con
frontaties legde Eiser, die eerst hardnekkig
ontkende, op 14 November een volledige
bekentenis af.
Op een wijze, die in de geschiedenis der
criminologie eenig is, had hij in een ar
beid, die wekenlang duurde, in een der
pilaren van den Buergerbraeukeller een
tijdbom aangebracht, waarvan het uur
werk op zes dagen of 144 uur was gesteld.
Het ontwerpen van de misdaad gaat terug
tot September resp October 1938, in
Augustus 1939 werd de ruimte voor de
helsche machine gereed gemaakt. De la
ding bracht Eiser op den zevenden dag
vóór de bijeenkomst in den Buergerbraeu
keller aan. Zes dagen tevoren beproefde hij
voor het eerst, de op tijd gestelde bom in
de aangebrachte holte te plaatsen, dit mis
lukte. Ook de vijfde nacht voor den aan
slag was hem ongunstig gezind. In den
daarop volgenden nacht echter kreeg Eiser
gelegenheid zijn helsche machine te plaat
sen. Hij vertrok daarna onmiddellijk om
zich over Stuttgart naar Zwitserland te
begeven, waar zijn opdrachtgevers reeds
op hem wachtten. Om zekere redenen
keerde hij in den middag van den zeven
den Nov. nog eens naar Muenchen terug.
Hij slaagde er in, in den nacht van 7 op
8 November opnieuw in den Buerger
braeukeller binnen te dringen om zich
nogmaals van het tikken van het uurwerk
te overtuigen. De misdadiger had niet ver
zuimd er voor te zorgen, dat het geluid
van het uurwerk gedempt werd. Hij her
haalde zijn controle eenige malen in dien
zelfden nacht. Des morgens ontbeet hij in
een koffiehuis te Muenchen om vervolgens
per spoor over Ulm naar de grens te rei
zen. In den nacht van 8 op 9 November
trachtte hij in de nabijheid van Constanz
over de Zwitsersche grens te komen. Het
algemeene alarm, dat intusschen gemaakt
was, verijdelde deze poging echter en leid
de tot de arrestatie van Eiser.
Opdrachtgever, respectievelijk financier
voor de daad, was de Britsche Intelligence
Service, organisator van het misdrijf Otto
Strasser. Het onderzoek naar opdrachtge
vers en medeplichtigen heeft mededeelin-
gen daarover nog niet gewenscht doen
voorkomen. Een deel van de individuen,
die met de misdaad in verband staan, is
echter reeds gearresteerd".
De chef der Duitsche politie roept de be
volking daarna op, alles mede te deelen,
wat men van Eiser weet.
DE „DEUTSCHE DIENST" GEEFT
NADERE BIJZONDERHEDEN.
In verband met de opheldering van den
aanslag in Muenchen verneemt de Deut-
scher Dienst nog de volgende bijzonder
heden:
Onmiddellijk na den aanslag op den
avond van 8 November kwamen op bevel
van den rijksleider der S.S. alle deelen der
Duitsche politie in hoogsten alarmtoestand
in actie. Er begon reeds in het uur van
den misdaad van buiten naar binnen als
het ware een omsingeling van den dader.
Alle grensovergangen werden gesloten,
open grenssectóren bijzonder scherp be
waakt. In uiterst korten tijd waren daar
mede dus de deuren, die den toegang naar
het buitenland konden geven, hermetisch
gesloten. Tegelijkertijd begaf zich een spe
ciale commissie der crimineele pclitie naar
Muenchen, waar eveneens onmiddellijk na
het vervoer van de dooden en gewonden
de plaats van het misdrijf volledig werd
afgezet.
Er begon toen hier nog in de nachtelijke
uren van Dinsdag op Woensdag een bij
zonder moeilijk werk. Alle puin werd
zorgvuldig gezift en systematisch door
zocht en geordend. Ne methodisch zceken
gedurende dagen en nachten en met de
meest nauwkeurige drukberekening, waar
bij aandacht geschonken werd aan den
aard der ontploffing, kwam de politie in
het bezit van enkele, deels onbelangrijk
schijnende splinters, schroefjes en deelen
van een veer, die de voorwaarde vormden
voor de eerste reconstructie van het ob
jectieve feitenmateriaal. Er kon thans een
eerste duidelijk beeld verkregen worden
omtrent het uurwerk, dat de ontploffing
tot stand bracht, van den aard en ongeveer
van den omvang van het springstofmate
riaal, evenals van de vermoedelijke plaats
waar de helsche machine was aangebracht
en de eigenlijke constructie van den bom.
Gevonden deelen van een speciaal uurwerk
maakten het mogelijk belangrijke conclu
sies te trekken ten opzichte van de fir
ma's, die het vervaardigd hadden, en ga
ven daarmede zeer bijzonder waardevolle
vingerwijzingen voor Hp oosporing van
den dader
Op dezen grondslag uouwde de commis
sie der veiligheidspolitie, bestaande uit
ambtenaren van de Geheime Staatspolitie,
haar verdere werkzaamheden op en nu
konden de duizenden mededeelingen uit
het geheele Duitsche volk nagegaan wor
den. De omsingeling van den misdadiger
werd steeds nauwer. Toen de kring van
verdenkingen om Eiser gesloten was, toen
alle persoonlijke contacten, zijn levensweg,
zijn milieux tot op de seconde nauwkeurig
vastgesteld konden worden, kon weer in
nieuwe herhaalde verhooren en confronta
ties de overtuiging verkregen worden, dat
men de werkelijke dader in handen had.
Onder den druk van het bewijsmateriaal
en de intusschen op de plaatsen, waar de
dader een toevlucht gezocht had, vastge
stelde bijzonderheden kon de bekentenis
van den misdadiger nog slechts een be
vestiging geven van het resultaat van het
onderzoek.
Hoe nauwkeurig en systematisch Eiser
gewerkt heeft, blijkt uit de volgende bij
zonderheid, die in den loop van het ver
hoor aan het licht is gekomen. Na zijn
eigenlijke bekentenis zou Eiser ter ophel
dering van eenige kwesties naar den Buer
gerbraeukeller in Muenchen gebracht wor
den. Eiser verklaarde, dat dit overbodig
was, en vervaardigde ten bewijze daarvan
in het locaal, waar hij verhoord werd, uit
de vrije hand en uit het hoofd een tot in
de kleinste bijzonderheden nauwkeurige
schets van de plaats waar de daad ge
pleegd is, en die het geheele technisch ge
compliceerde moordplan nauwkeurig en
waarheidsgetrouw inhield.
Het was do politie in den loop van de
opsporing een raadsel gebleven, waarom
de dader met het oog op den langen loop
tijd van het uurwerk in zijn helsche ma
chine onderweg naar het buitenland nog
eens terugkeerde. De dader heeft dit punt
opgehelderd.
De eerste openbare bekendmaking van
het afzeggen van de plechtigheid in de
Buergerbraeukeller en de latere verande
ring van den termijn voor de redevoering
van Hitier op den avond van 8 November
had hem ertoe gebracht zich nogmaals naar
de plaats van den midaad te begeven. De
gelukkige omstandigheid, zoo besluit de
Deutscher Dienst, die den Fuehrer en
daarmede ons allen behoed heeft voor een
ontzettenden rampspoed, werd den misda
diger noodlottig. Hij kon gegrepen worden
vóór hij zich in het buitenland aan een
arrestatie kon onttrekken. Wij allen moe
ten deze omstandigheid dubbel dankbaar
zijn, want de arrestatie van dezen man
heeft in al zijn consequenties een beteeke-
nis, welker strekking in het geheel niet
te schatten is.
EEN MEDEDEELING VAN HET
BRITSCHE DEPARTEMENT VAN
BUITENLANDSCHE ZAKEN.
Het Britsche departement van buiten-
landsche zaken publiceert een mededee-
ling betreffende het bericht over de ar
restatie van een Duitscher in verband met
de bomontploffing in Muenchen. Gezegd
wordt: „Officieele kringen beschouwen de
verklaring van de Duitsche regeering als
volkomen onbegrijpelijk. Noch de Britsche
regeering noch eenig agent van de Brit
sche regeering wist iets van den gearres
teerden Duitschen onderdaan. Het publiek
zal in staat zijn zijn eigen conclusie te
trekken uit zijn langdurig verhoor door de
Duitsche politie".
V De nare kunst
Het St. Bernulphusgilde heeft in een al
gemeene vergadering te Utrecht, waarop
priesters en kunstenaars bijeen waren, zijn
70-jarig bestaan herdacht.
De Deken van het Gilde, pastoor C.
Meysing van Wassenaar, betoogde in zijn
openingswoord, dat de kerkelijke kunst
een deel van de zielzorg is. Wij
moeten ook „bidden in schoonheid", vol
gens het woord van Paus Pius X.
Nadat prof. Henneman van Warmond een
lezing had gehouden over de geschiedenis
van het St. Eernulphusgilde en dr. K.
Smits over samenwerking van geestelijken
en kunstenaars in het Gilde, sprak ten slot
te de Aartsbisschip, Mgr. de Jong.
In deze vergadering behoeft eigenlijk, al
dus Mgr., niet over de hooge roeping der
kerkelijke kunst gesproken te worden. Het
is een groot apostolaatswerk, dat uitdruk
king geeft aan de leer der openbaring.
Daarom heeft de Kerk de kunst in hooge
eer gehouden en het is vooral op dit ter
rein, dat Zij Haar bewonderenswaardige
cultuurkrachten heefi getoond.
Na het herstel der kerkelijke hiërarchie
was voor het St. Bernulphusgilde een prach
tige taak weggelegd, die het ook schitterend
heeft vervuld. Katholiek Nederland is het
St Bernulphusgilde daarvoor dankbaar.
Mgr. weet, welke moeilijkheden de eco
nomische crisis voor de kunst en den kun
stenaar heeft gebracht, waarom spr. aan
spoort om te bidden voor een betere toe
komst. Intusschen mogen we den moed niet
verliezen. Ieder, die er toe in staat is,
moet zijn steun blijven verleenen aan de
christelijke kunst, een der kostbaarste ga
ven van het christendom. Moge de kunste
naar steeds het schoonste blijven geven,
waartoe hij in staat is.
Wij brengen gaarne op deze plaats deze
woorden onder aller aandacht.
De ware kunst is „een groot apos
tolaatswerk, dat uitdrukking geeft aan de
leer der openbaring"!
V De taak van de politie
Bij de besprekingen in de Tweede Ka
mer heeft de heer Wendelaar, die als bur
gemeester van Alkmaar hoofd der gemeen
telijke politie is geweest, eenige opmerkin
gen gemaakt over de gemeente-politie.
Deze opmerkingen komen overeen met
wat wij eenigen tijd geleden, en ook reeds
daarvoor, ook als ónze meening hebben
neergeschreven.
Wij schreiven toen n.l., dat het niet de
voornaamste taak der politie is, als 't wa
re een jacht te houden op overtreders van
kleine misdrijven, teneinde die te bekeu
ren. Tot onzen spijt (voor de betrokke
nen zelf spijt 't ons het meest!) meen
den twee Leidsche politie-agenten deze
goed-bedoelde opmerkingen van algemee-
nen aard te moeten beantwoorden door....
voor het abonnement op „De Leidsche
Courant" te bedanken! Een niet speciaal
voor hun klaar gezetten schoen hadden zij
blijkbaar aangetrokken, terwijl hun dat
pijn had veroorzaakt; maar dat was niet
ónze schuld. Doch dit terloops.
De heer Wendelaar dan betoogde in de
Tweede Kamer, dat er een door hem zeer
gelaakt streven is, om de politie uit de
handen der gemeenten te halen, teneinde
Dit nummer beslaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
VOLGENS MEDEDEELING VAN DE
DUITSCHE POLITIE IS DE AANSLAG
VAN MÜNCHEN OPGEHELDERD. (Ie
blad).
NIEUWE STRIJDMETHODE VAN
DUITSCHLAND. (2e blad).
HET STANDRECHT IN HET PROTEC
TORAAT OPGEHEVEN. (2e blad).
Binnenland
DUITSCHE OFFICIEELE LEZING OM
TRENT DE BEKENDE SCHIETPARTIJ
BIJ VENLO. (Ie blad).
NA DE RAMP VAN DE „SIMON BOLI
VAR". (2de blad).
er een Rijksdienst onder Rijkstoezicht en
Rijksleiding van te maken. Degenen, die
een gecentraliseerde politiezorg voorstaan,
vergeten te zeer, aldus de heer Wende
laar, dat de eerste taak van de politie niet
ligt in het opsporen van de misdaad,
doch in het voorkomen er van. Elke
gepleegde overtreding is een verliespost op
de rekening der politie, schreef mr. Van
Deventer. De politie moet zorgen, niet dat
de justitie zoo véél, doch dat zy zoo wei
nig mogelijk te doen krijgt. En die taak
de handhaving der openbare orde ver
vult zij het best in gemeentelijk verband.
Deze opmerkingen van den heer Wende
laar onderstreepen wij gaarne.
Van de politie moet allereerst een zekere
leiding uitgaan, waardoor overtredingen
of herhalingen van onbewust bedreven
overtredingen worden voorkomen.
Het incident bij Venlo
TWEE LEDEN VAN DEN ENGFLSCHEN
GEHEIMEN DIENST DOOR DE DUIT
SCHE POLITE GEVANGEN GENOMEN.
Bij een poging om over de Duitsch
Nederlandsche grens te komen.
Het D. N. B. seint uit Berlijn, d.d. 21 No
vember. Officieel wordt bekend gemaakt:
De in den Haag aanwezige centrale van
de Britsche Intelligence Service voor West-
Europa heeft sinds geruimen tijd getracht
in Duitschland complotten te doen smeden
en aanslagen te organiseeren resp. contact
tot stand te brengen met door hem ver
moede revolutionnaire organisaties. Op
grond van een even misdadige als onnooze-
le inlichting door Duitsche emigranten
leefde men bij de Britsche regeering en de
onder haar staande Intelligen e Service in
de meening, dat zich in den staat, in de
party en bij de weermacht een opDOsitie
bevond, die het doel had in het rijk een
revolutie te doen ontstaan.
Onder deze omstandigheden werden
ambtenaren van den veiligheidsdienst der
S.S er mede belast contact t-* zoeken met
deze Britsche terreur- en revolutiecentrale
in den Haag. In de meening werkeliik te
onderhandelen met revolutionnaire Duit
sche officieren onthulden de vertegen
woordigers van de Britsche Intelligence
Service den Duitschen ambtenaren hun
voornemens en plannen, ja, om een duur
zaam contact met ^eze vermeende Duitsche
off'cieren te kunnen onderhouden lever
den zij hun bovendien een bepaald draad
loos- zend- en ontvangtoestel, waarmede
de Duitsche geheime staatspolitie tot op
den dag van vandaag het contact met de
Britsche regeering in stand heeft gehouden.
Op 9 November nu trachtten de leiders
van dezen Britschen Intelligence Service
voor Europa, de heeren Best en kapt. Ste
vens, de Nederlandsche grens hij Venlo
naar Duitschland te overschrijden. Zij
werden daarbij door de hen bewakende
Duitsche organen overweldigd en als ge
vangenen der staatspolitie afgeleverd.
De met elkander in strijd zijnde mede
deelingen betreffende hun gevangenne
ming, of deze nog op Nederlandsch ge
bied, dan wel op Duitsch gebied geschied
is. worden op het oogenblik onderzocht.