ZATERDAG 11 NOVEMBER 1939 31ste Jaargang No. 9488
S)e £ekitöli£0oi4/tai/nt
Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11. v
DU nummer bestaat alt vi|l
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
V Vrijheid en bandeloosheid
Het feit en de oorzaken van de gees
telijke crisis, waaronder Europa lijdt,
worden zoo buitengewoon klaar uiteenge
zet in de eerste encycliek van Paus Pius
XII by herhaling bevelen wij de lezing
van dit wereld-rondschrijven aan!
In deze geestelijke crisis wijst alles er
op, dat het verschil tusschen bolsjewisme
en nationaal-socialisme steeds kleiner
wordt; dat de stamverwantschap dezer
twee dwalingen steeds duidelijker blijkt.
Men concludeere hieruit echter niet,
dat er geen vijandschap meer zou bestaan
tusschen de machten, welke deze twee
stelsels als 't ware representeeren. Beide
staan, ondanks uiterlijke schijn, naar onze
meening, nog in bittere vijandschap te
genover elkaar een vijandschap, die
haar bron vindt niet zoozeer in ideolo
gische tegenstellingen als wel in tegen
overgestelde machts-strevingen en in fei
telijke verhoudingen van machts-bezit.
In ons land zijn de Communisten en de
Nationaal-Socialisten d e twee partijen, die
de regeering bestrijden in felle oppositie
en haar ook in dezen tijd, inplaats van
steunende medewerking te verleenen, be
lemmerende moeilijkheden veroorzaken.
Niet alléén in ons land echter staan deze
twee stroomingen tegenover de regeering.
Volgend bericht van Havas uit Brussel is
typeerend:
Het orgaan van de rexistische be
weging „Pays Réel" is door de regee
ring voor onbepaalden tijd verboden,
wegens ophitsende artikelen tegen
Engeland.
Een zelfde mataregel is getroffen
tegen het communistische weekblad
„Het Vlaamsche Volk", dat in Ant
werpen verschijnt, en het Waalsch ge
zinde radicale dagblad uit Charleroi
„Bataille Wallonne".
De regeering heeft ook in België
verboden het anti-Joodsche Duitsche
organ „Der Stuermer".
Uit dit bericht blijkt ook. dat de Bel
gische regeering krachtdadiger optreedt te
gen vrijheids-misbruik apert en ernstig
vrijheids-misbruik in de pers, dan men
in Nederland pleegt te doen!
Er verschijnen in Nederland in bepaal
de bladen critieken op de regeering, in
zulken vorm en met zulk een on-nationa-
len en anti-nationalen inhoud, dat kracht
dadig optreden daartegen wél hoogst ge-
wenscht zou zijn. Al was 't alléén maar
om bevrediging te geven aan de publieke
opinie, die een dergelijke schrijvery ver
foeit, vóóral in dezen tijd.
Dat vrijheid is ontaard in immoreele
bandeloosheid, is ook een der moreele
ellenden van onzen tijd, waartegoenver
men niet onverschillig mag staan, óók niet
al zou men er geen direct en tastbaar na
deel van vreezen.
DE H. VADER OVER
DEN VREDE.
Gods Oppergezag en de wereld
.In een toespraak, welke de H. Vader by
de overhandiging van de geloofsbrieven
van den gezant van Haiti gehouden heeft,
zeide Hij onder meer:
De eenheid van het groote menschenge-
zinen vooral die van de geloovigen in
Christus legt den volken, die zoo gelukkig
zijn buiten den oorlog te zyn gebleven, de
verplichting op belangstelling te toonen
voor hen te lijden en hun smeekgebeden
te vermenigvuldigen tot de Barmhartig
heid van God, opdat Zijn almachtige hand
de wereld orde en vrede lerugschenke.
Maar, zooals Wij reeds vaak zeiden,
de wereld zal den vrede, en de orde
welke de grondslag van den vrede is,
niet genieten, als de mannen, die voor
de regeeringen en de volken verant
woordelijk zijn, niet in hun wederzijd-
sche betrekkingen afzien van den eere-
dienst van de macht, welke tegen het
recht gebruikt wordt. Als zij niet, in
de erkenning van de onvoldoendheid
en de vaagheid van een moraal, wel
ke zuiver op menschelijke grondsla
gen gebouwd is, het opperste gezag
van den Schepper aanvaarden als de
basis van elke individueele en collec
tieve moraal.
De taak van het
Katholiek Dagblad
HERDERLIJK SCHRIJVEN VAN
KARDINAAL SCHUSTER.
Naar aanleiding van den „Katholie
ke Pers-Zondag" in Noord-Italië
op Zondag, 12 November, heeft
Kardinaal Schuster, Aartsbisschop
van Milaan, een herderlijk schrij
ven gericht tot de geloovigen over
de zending en de beteekenis van
de Katholieke Pers. Wij meenen
ook hier op deze plaats dit schrij
ven te moeten afdrukken, opdat
de gedachten, daarin tot uitdruk
king gebracht, ook onder ons over
wogen worden.
„Binnenkort zal de dag van de Katholie
ke Krant en van de Goede Pers gehouden
worden, en gaarne richt ik, evenals vorige
jaren, hiervoor een aanbeveling tot u allen.
Over het algemeen hebben de neutrale
bladen ofwel geen begrip ofwel geen vol
doende belangstelling voor de verschillen
de gebeurtenissen, die zich in het kerke
lijke leven voordoen. Zy hechten maar
zeer weinig aandacht en waarde aan do
cumenten van den H. Vader en van het
Katholieke Episcopaat. Men zou zeggen,
dat zy over het geestelijke niet willen of
niet kunnen spreken. Dit is niets nieuws,
want twintig eeuwen geleden werd ten
opzichte van de omstandigheden, waarin
de Kerk vertoefde, reeds geschreven: „En
het licht kwam in de duisternis, en de
duisternissen hebben het niet begrepen".
Ik schrijf deze woorden met diepe droef
heid en zonder iemand te beschuldigen:
maar toch moet ik getuigenis afleggen
van de waarheid van het Evangelie.
Welnu, als de politieke pers over het al
gemeen niet zorgt voor een betere kennis
van de Kerk, wie anders zal dan de nood
zakelijke zending op zich kunnen nemen,
om de „Blijde Boodschap van het Evange
lie" aan de wereld te brengen, dan de Ka
tholieke Pers? Al het geschapene, de zon,
de planten, de dieren verheerlijken Gods
Glorie. De Kerk daarentegen heeft onder
de verschillende middelen, die zij ter be
schikking heeft, om zich te doen kennen
en te beminnen, vooral het Katholieke
Dagblad. De zending van het Katholieke
Dagblad is tweevoudig. De eerste zending
is innerlijk, bijna familiair, en zy is vooral
van belang voor de geloovigen, voor wie
het dagblad iederen dag het leven en de
gedachten van de Kerk weergeeft, evenals
de meest belangrijke woorden van den H.
Vader en van het Episcopaat, en die de
juiste plaats inruimt voor problemen van
godsdienstigen en zedelijken aard en voor
vraagstukken van recht en rechtvaardig
heid.
De tweede zending van de Katholieke
journalistiek valt buiten onze eigen sfe
ren. Zeer vele menschen staan buiten het
leven van de Kerk, en het leven van zeer
velen druischt juist lijnrecht tegen de Kerk
in. Voor hen is het Evangelie even onbe
grijpelijk als een oud-Indisch gedicht.
Des ondanks moeten de regeerders, de
intellectueelen en de groote massa in con
tact blijven met de Kerk, daarom is het
voor hen van belang, de oplossing te we
ten die de Kerk aangeeft in de verschei
dene moeilijke problemen, die- het mo
derne staatsleven zoo gecompliceerd heb
ben gemaakt.
Ook voor die intellectueelen, die de God
delijke autoriteit van de Kerk ontkennen,
is het van belang de ideeën te kennen van
een godsdienstig genoodschap, dat over
twintig eeuwen studie en ervaring be
schikt.
Dan is er voor de regeeringen van on
zen tijd nog een andere reden. Waar de
moraal, het publieke en gezins-recht, de
trouw aan internationale verdragen, we-
derzijdsch vertrouwen en onderlinge inter
nationale samenwerking ineenstorten, daar
kan alleen de Kerk redding brengen; al
leen zij kan verhinderen, dat de wereld te
rugkeert tot een woeste barbaarschheid.
Velen beginnen reeds in te zien, dat het
hoogste heil van den staat uitsluitend ligt
in de Kerk; ziedaar het motief van vele
overheden en vele menschen van goeden
wil, om zich te oriënteeren naar Christus
en Zyn Kerk.
Zoo opent zich voor de katholieke jour
nalistiek een breed apostolaatsveld en een
zeer edele zending ten gunste van de hui
dige maatschappij; het is alleen noodzake
lijk, dat de herauten van het Evangelie
overal de vrijheid verkrijgen om de Waar
heid te verkondigen. Dit vooral heeft de
Kerk noodig: waarheid en vrijheid.
Terwijl wij op den Pers-Zondag deze
gunsten van den hemel afsmeeken, bren
gen wij dank aan onze diocesanen voor
hun steun aan dit heilig apostolaat ge
schonken".
Tweede Kamer over
het defensiebeleid
Blijkens hét voorloopig verslag der
Tweede Kamer over de defensiebegrooting
voor 1940 wenschte men, alvorens over te
gan tot beschouwingen over dit wetsont
werp, met een enkel woord te getuigen
van de waardeering, welke bij heel ons
volk leeft voor de persoonlijke offers, ge
bracht door hen, die voor de handhaving
van deze onzijdigheid uit arbeid en gezin
zijn weggeroepen.
Deernis ging uit naar de nabestaanden
van de mannen, die in dienst van het va
derland hun leven lieten.
Algemeen stemde men in met het beleid
van den minister. Leger en vloot zijn op
het juiste oogenblik rustig en snel gemo
biliseerd. Onze weermacht is thans een
zeer krachtig wapen tegen hen, die onze
onzijdigheid zouden bedreigen. Tegen
schendingen van ons grondgebied door
vliegtuigen is aanstonds krachtig opgetre
den.
Vele leden vestigden er de aandacht
op, dat van vele gemobiliseerden de
bedrijven na hun terugkeer in de bur
germaatschappij zoozeer zullen zijn
verloopen, dat zij daarin geen bestaan
meer kunnen vinden. Men achtte het
noodzakelijk, dat tijdig maatregelen ge
troffen worden om deze personen te
hulp te komen.
Algemeen gaf men uiting aan zijn waar
deering voor den goeden geest, die leger
en vloot bezielt.
Verscheidene leden vestigden de aan
dacht op het feit, dat sommige staven
zijn ondergebracht in hotels, welke tot
de duurste van het land behooren, zoo
bijvoorbeeld in hotel Paulez te 's-Gra-
venhage en in het Casino te Schevenin-
gen.
Kon in deze en dergelijke gevallen
niet een goedkooper gebouw worden
gevonden?
Sommige leden meenden, dat te veel
auto's en paarden zijn gevorderd. Dui
zenden gevorderde auto's staan onge
bruikt dag en nacht in de open lucht.
Als dit nog enkele maanden zoo voort
duurt is al dit materiaal waardeloos.
(O.i. een zeer juist* opmerking! Red.
„L. Crt.").
Zeer vele leden achtten aflossing van
de oudste lichtingen dringend gewenscht
zoowel in het belang van een goed geoefen
de weermacht, van de dienstplichtigen zelf
a:s in dat van de schatkist, aangezien on
der de oudste dienstplichtigen het aantal
kostwinners het hoogst is.
De vraag werd gesteld of het mogelijk
is, de zakenmenschen in de omgeving van
hun woonplaats te legeren.
Men zou het op prijs stellen, indien de
minister nauwkeurig wilde uiteenzetten, in
welke gevallen bedrijfsschade wordt ver
goed, hoe het beroep is geregeld, hoe de be-
taii'if geschiedt en hoe hij denkt te berei
ken, dat vorderingen door meer deskun
dige personen geschieden.
Onder erkenning, dat het gemobiliseerde
leger aan een groot aantal artsen behoef
te heeft, meenden vele leden er toch de
aandacht op te moeten vestigen, dat er op
tal van plaatsen een groot aantal artsen
is, nie nagenoeg gene of in het geheel geen
taak hebben.
Naar aanleiding van de ongevallen met
de Willem van Ewyck en de Jan van Gel
der, stelde men de vraag, of de minister
de Kamer nauwkeurig wil inlichten om
trent de oorzaken, welke tot deze rampen
hebben geleid.
Het voorval aan de
grens
Onze regeering heeft te Berlijn een
onderzoek gevraagd naar dit
ernstig misdrijf.
Het onderzoek, door de bevoegde
autoriteiten ingesteld, inzake het Don
derdag aan de grens bij Venio voorge
vallene, heeft, naar wy vernemen, het
gebeurde wel nader gepreciseerd, ech
ter niet opgehelderd.
Er is komen vast te staan, dat Don
derdagmiddag te half vyf op enkele
tientallen meters van de grens een Ne-
derlandsche auto heeft gestopt. Twee
van de inzittenden stapten uit, waar
op een zestal personen in burger toe
snelden en hen beschoten, tengevol
ge waarvan een inzittende vermoede
lijk werd dood geschoten en een ander
waar werd gewond.
Daarop naderde uit Duitschland
een auto,.die den Nederlandschen auto
met de nog inzittenden en de beide
slachtoffers over de grens voerde.
Een en ander gebeurde in snel tem
po onder bedreiging met geweld en kon
niet worden verhinderd.
Uiteraard is van de zijde der Neder-
landsche regeering van dit ernstig mis
drijf mededeeling gedaan te Berlijn,
met het verzoek een onderzoek in te
stellen.
- De Nederlandsche autoriteiten zijn
aanstonds begonnen aan deze zijde der
grens alle beschikbare gegevens te
verzamelen.
100 millioen voor
defensie
Tweede Kamer bereid het nieuwe crediet
te verleenen.
Aan het voorloopig verslag der Tweede
Kamer over het wetsontwerp Wijziging en
verhooging van het achtste hoofdstuk der
Rijksbegrooting voor het dienstjaar 1939
ontleenen wij het volgende:
Behoudens enkele leden, die van mee
ning waren, dat ons land de steeds hoo-
gere defensiekosten niet kan betalen, of die
op principieele gronden tegen uitgaven voor
de versterking van defensie bezwaar
maakten, verklaarde men zich algemeen
bereid, de regeering dit nieuwe crediet van
100 millioen ten behoeve van de defensie
te verleenen.
Nietemin maakten verscheidene leden
ernstig bezwaar tegen de wijze, waarop we
derom een aanzienlijk bedrag wordt aan
gevraagd ter bestrijding van de uitgaven,
voortvloeiend uit de huidige buitengewone
omstandigheden.
De leden, hier aan het woord, drongen
er.- met kracht op aan, dat de regeoring, al
thans in den vervolge, de Staten-Generaal
in staat zal stellen hun budgetrecht naar
behooren uit te oefenen. Daarom vroegen
deze leden, of de regeering in groote trek
ken wil mededeelen, voor welke doelein
den het thans gevraagde crediet zal wor
den aangewend.
Dit moge de eerste maal slechts zeer glo
baal kunnen geschieden, een volgende maal
kan dit overzicht aan scherpte en overzich
telijkheid winnen.
Verschillende leden brachten in herinne
ring, dat bij herhaling gepleit is voor de in
stelling van een vaste commissie uit de
Kamer voor overleg met de regeering om
trent defensie-aangelegenheden. De regee
ring verklaarde desgevraagd telkens aan
de instelling van zulk een commissie geen
behoefte te hebben. De leden, hier aan het
woord, meenden, dat er thans meer aanlei
ding is dan voorheen, om dezen aandrang
te herhalen.
Verscheidene leden zouden het toe
juichen, indien de regeering voor de
dekking van de buitengewone mobili
satie-uitgaven een premieleening wilde
uitgeven.
Gevraagd werd, of de regeering kan me
dedeelen, hoeveel de kosten der mobilisa
tie per dag ongeveer bedragen.
Bepalingen voor het
teelt jaar 1940
TEELT VAN WARMOEZERIJGEWASSEN,
FRUIT, VROEGE AARDAPPELEN
EN TUINBOUWZADEN.
De minister van economische zaken
maakt bekend, dat, gezien de wenschelijk-
heid van een zoo doelmatig mogelijke
voedselvoorziening van mensch en dier,
voor het teeltjaar 1940 de volgende rege
lingen worden voorbereid:
De teelt van frambozen, fruit onder glas
en warmoezerijgewassen onder glas, zal
voor dezelfde oppervlakte, welke was toe
gestaan krachtens de per 31 December 1939
geldende teelt vergunning, zijn geoorloofd.
De teelt van warmoezerijgewassen an
ders dan onder glas, van vroege aardappe
len met of zonder nateelt, van warmoeze
rijgewassen als nateelt, spruitkool, witlof
wortel, roode peen en blomkool zal voor
de volle oppervlakte, welke was toege
staan krachtens de per 31 December 1939
geldende teeltvergunning, zijn geoorloofd
aan die telers, wier bedrijf, met inbegrip
eventueel van boomgaard, boom- en
bloemkweekerij, bloembollenteelt, akker
bouw, weiland, enz. in het jaar 1939 een
totale oppervlakte van 10 H.A. niet over
schreed.
Telers, wier bedrijf in het jaar 1939 wel
een totale oppervlakte van 10 H.A. over
schreed, mceten er rekening mede hou
den, dat, behoudens in byzondere omstan
digheden, de per 31 December 1939 te hun
nen name staande teeltvergunning voor
genoemde gewassen voor het jaar 1940
niet zal worden bestendigd.
Aanleg van boomgaarden zal, behoudens
met toestemming van de Nederlandsche
Groenten- en Fruitcentrale, verboden zyn.
Vervanging van oude boomen door nieu
we en aanleg van nieuwe boomgaarden ter
vervanging van oude zal, mits geen groo-
tere oppervlakte zal worden beplant, zijn
toegestaan. De aanplant van vruchtboo-
men of struiken in een hoeveelheid, waar
van aannemelijk is, dat zij uitsluitend voor
eigen en/of gezinsgebruik bestemd is, blijft
toegestaan.
Telers van tuinbouwzaden dienen er re
kening mede te houden, dat zij in 1940 ten
hoogste een oppervlakte voor de teelt van
deze zaden zullen mogen bestemmen als
door hen in 1939 met deze zaden is be-
teeld.
Overdracht van tuinbouwteeltvergunnin
gen zal, in verband met de bovenstaande
regelingen, met ingang van 11 November
1939 totdat een nieuwe regeling hierom
trent tot stand zal zijn gekomen, behou
dens in bijzondere gevallen en ten aanzien
van reeds ingediende aanvragen, niet meer
worden toegestaan.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
HERLEEFDE ACTIVITEIT AAN HET
WESTFRONT. (2e blad).
NA DEN AANSLAG TE MüNCHEN.
VANDAAG BEGRAFENIS DER SLACHT
OFFERS. (2e blad).
NOG GEEN BASIS VOOR OVEREEN
STEMMING TUSSCHEN DE FINNEN EN
DE RUSSEN. (2e blad).
Binnenland
TEELT VAN WARMOEZERIJGEWAS
SEN, FRUIT, VROEGE AARDAPPELEN
EN TUINBOUWZADEN. (1ste blad).
DE TWEEDE KAMER OVER HET DE
FENSIEBELEID. (1ste blad).
HET GRENSINCIDENT BIJ VENLO.
(lste blad).
BON 3 DER RIJKSDISTRIBUTIEKAART
GEEFT RECIIT OP HET KOOPEN VAN
EEN HALF KILO GROENE ERWTEN.
(2de blad).
TWEE ONTPLOFFINGEN EISCHEN
ZES DOODEN. (4de blad).
Aanvullende
verhooging
Tuinbouwsteun.
Door de groenten- en fruitcentrale zyn
met ingang van a.s. Maandag de minimum
prijzen van verschillende tuinbouwpro
ducten aanzienlijk verhoogd. Zoo is de mi
nimumprijs van waspeen gebracht van
ƒ1.50 op ƒ3.50 per 100 K.G.; roode kool
van 2.op f 3.kroten van f 0.70 op
1.40, knolselderie 2.op f 3.50 p. 100
stuks.
Bij doordraaien wordt echter slechts de
helft van de minimum-prijs aan de tuin
ders uitbetaald.
TELEGRAM VAN DEN PAUS AAN
KONING LEOPOLD.
BRUSSEL, 11 November (A.N.P.).
De Paus heeft het volgende tele
gram gezonden aan Koning Leopold
van België:
„Wij hebben ten zeerste gewaar
deerd de nobele gevoelens, welke de
boodschap van Uwe Majesteit en van
de Koningin der Nederlanden geïn
spireerd hebben en Wij bidden God,
Die de harten der menschen in handen
heeft en de menschelijke gebeurtenis
sen bestiert, dat Hij, in Zijn barmhar
tigheid de wegen moge openen naar
een waarachtigen en duurzamen
vrede".
NA DEN AANSLAG TE MÜNCHEN.
BERN, 11 Nov. (A.N.P.) Men ver
wacht in een zeer nabije toekomst een
actie van Duitschland tegen Engeland. De
hevige aanvallen, welke sedert den aan
slag te München tegen Engeland zijn ont
ketend en de duidelijke zinspelingen van
de Duitsche pers schijnen een voorbode
te zijn, dat Duitschland gebruik gaat ma
ken van alle middelen, waarover het be
schikt, om den oorlog tegen Engeland zoo
snel mogelyk te voeren. Een datum
voor het begin van deze actie is in Ber
lijn uiteraard niet bekend en sommigen
denken zelfs, dat Hitier eerst het resul
taat van het onderzoek naar den bomaan
slag wil afwachten.
KOPENHAGEN, 11 November (A.N.P.)
Volgens „Politiken" is de aandacht van
de Gestapo na den aanslag te München
gevestigd op de Joodsche en monarchis
tische kringen in Beieren. Verscheidene
bekende Joden te München en omgeving
zijn gisteren naar het hoofdkwartier van
de Gestapo overgebracht.
Men vraagt zich af, zoo vervolgt het
blad, hoe het mogelijk was, dat de hel-
sche machine niet door de politie ontdekt
is. Het gerucht gaat, dat men de Gestapo
verhinderd heeft om, zooals gebruik is,
het lokaal waar Hitier zou spreken, te
doorzoeken, zeggende, dat de oude Nazi
garde een voldoende bewaking vormde.
Alle orders, welke de politie uit Berlijn
ontvangen heeft, kwamen van het minis
terie van propaganda, dat nauw met de
Gestapo samenwerkt. Men gelooft, dat de
bom celiniet bevatte.