Mislukte aanslag op Hitier te München DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN dntpjCaffinut den !Bü>tg&dbcaü(ïeCCeK De Führer was reeds vertrokken DONDERDAG 9 NOVEMBER 1939 31ste Jaargang No. 9486 S)e CeicbeheSoti/ta/nt Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20013, Administratie 20935. Adv. en Abonn.-tarleven zie pag 2. Giro 103003. Postbus 11. Dit nummer bestaat alt drie bladen. ECHO'S VAN EEN EXPLOSIE Wij leven in een tijd van gewelddaden. Naast de groote daad van geweld, welke de losgebroken oorlog is, lezen wij thans van een aanslag op den Führer. De aan slag geschiedde gisteren in den Bürgerbraü feelier, waar Hitler even te voren een re de had uitgesproken ter gelegenheid van de traditioneele herdenking van den 9en November. Vroeger dan gewoonlijk ver trok de Führer naar Berlijn en daaraan heeft hij het te danken gehad, da. de ont ploffing hem niet meer deren kon. Er zijn zes dooden bij gevallen. Het spreekt vanzelf dat deze ontploffing luide echo's zal wakker roepen. Over de geheele linie zal deze geweld daad worden afgekeurd. Aanslagen op staatshoofden zijn altijd de meest weer zinwekkende misdrijven in de geschiedenis geweest en wij gelooven, dat zelfs in het kamp der tegenstanders, welke gevoelens daar overigens ook mogen heersohen, de verantwoordelijke leiders zullen moeten erkennen, dat zij een dergelijken hulp niet kunnen aanvaarden. Maar behalve in de afkeuring van de ge welddaad zal de reactie op dezien aanslag zeer verschülend zijn. Het is nog niet bekend, wie de dader is, maar in Duitschland is onmiddellijk de ver antwoordelijkheid geschoven op de schou ders van den Engelschen geheimen dienst. Zelfs ziet de „Duitsche Dienst" op den achtergrond Juda als den aanstoker. Zal deze gebeurtenis, evenals zulks in het verleden het geval is geweest, ook nu weer de aanleiding zijn tot een Jodenver volging? Of zal men zich tevreden stellen met de begrijpelijke reactie van het Duitsche volk in dienst te stellen van den oorlogsgeest? Het laat zich aanzien, dat de geest van haat, welke de ziel is van eiken oorlog,, enorm zal worden aangewakkerd bij het Duitsche volk, dat tot niu toe weinig geest drift voor dezen oorlog aan den dag heeft Van den anderen kant zullen de geal lieerden niet nalaten erop te wijzen, dat de afkeer van het hiuidige regiem en van den oorlog, welken dit regiem heeft ont ketend, het Duitsche volk blijkbaar zóó hoog zit, dat deze is uitgebarsten in een wanhoopsdaad, een poging om den man te dooden, dien men verantwoordelijk acht en aanziet als de incarnatie van die krach ten, welke Duitschland in den oorlog heb ben gedreven. Zoo zullen de echo's van de München- sche explosie totaal verschillend zijn naar mate zij weerkaatsen tegen de Duitsche bergen of tegen de Engelsche krijtrotsen. In elk geval moeten wij vreezen, dat het zooveel edeler geluid, dat opklinkt uit het vredesinitiatief van onze koningin en van koning Leopold, er door zal worden over stemd. Men meent trouwens in Amerikaansdhe politieke kringen, dat de rede, welke Hit- Ier vóór den aanslag heeft uitgesproken, te beschouwen is als een antwoord op het voorstel van koningin Wilhelmina en ko ning Leopold. De inhoud en de toon van de rede, zoo zegt men, sluiten de mogelijk heid van vredesonderhandelingen uit. Men verwachtte te Washington, dat het in Den Haag genomen initiatief zou mislukken. De rede van Hitier brengt een nieuw be wijs, dat alle pogingen, strekkende tot het doen staken van den oorlog, tot misluk king gedoemd zijn onder de huidige om standigheden. Men wijst in Washington op de algeheele afwezigheid van nadere ver duidelijkingen omtrent de oorlogdoelstel lingen van Duitschland behalve den wil trt vernietiging van het Britsche rijk. Te Berlijn wordt bevestigd ,dat de rijks- regeering langs diplomatieken weg aan de regeeringen van België en Nederland haar standpunt zal kenbaar maken over het aan bod van goede diensten der souvereinen van deze beide landen. Er zal tot uitdrukking worden gebracht, dat Duitschland den goeden wil der beide souvereinen om te streven naar een herstel van den vrede begrijpt en waardeert, doch ZES DOODEN EN ZESTIG GEWONDEN Het Duitsche Nieuwsbureau meldde vannacht, kwart voor twee uit München: De Führer is gisteren, in verband met het herinneringsfeest der oude partijstrijders, voor een kort bezoek naar München gereisd, waar hij zelf de toespraak hield in den Bürgerbraükeller, alhoewel was aangekondigd, dat Hess zou spreken. In verband met de dringende staatszaken verliet de Führer München nog 's avond en begaf zich per specialen trein naar Berlijn. Kort na het vertrek van Hitier had er een ontploffing plaats in de zaal. Onder de nog aanwezigen werden zes personen gedood en meer dan zestig gewond. De aan slag, waarvan de sporen wijzen op buiten landsche aanstichting, heeft in München onmiddellijk een fanatieke verontwaardiging gedekt. Voor het ontdekken van den dader is een belooning van 500.000 Rm. uitgeschreven. DUITSCH COMMENTAAR. Engeland krijgt de schuld. Het bericht, over den aanslag in den Bürgerbraükeller te München was te laat bekend geworden voor de eerste ochtendbla den. Het „12-uur-Avondblad" kon het be richt nog publiceeren. Dit blad schrijft dat het geen twijfel lijdt, dat de Engelsche ge heime dienst de hand in het spel heeft. De heeren in Engeland hebben zich ditmaal evenwel grondig verrekena. Met de staatsvijanden in Duitschland, die meenen in dienst van den „secret service" hun misdadig spel te kunnen spelen zal nu met Duitsche grondigheid, een hartik woord worden gesproken. De „Deutscher Dienst" schrijft: Toen wij gisteravond het bericht ontvingen van de aanslagpoging op de Bürgerbraükeller stokte onze adem. Toen evenwel door stroomde ons een gevoel van onzegbaren dank aan de Voorzienigheid. De Führer leeft. In eerbied neigen wij ons voor de jongste dooden der beweging. Zij stierven in den waarsten zin des woord voor den Führer. Want hem geldt deze misdaad. Hem wilde men vermoorden, omdat men meende daarmee Duitschland in het hart te kunnen treffen. Wie zijn de moordenaars? Thans weten wij nog niet in bijzonderheden hoe deze misdaad werd voorbereid, hoe zij mo gelijk was. Eén ding weten wij evenwel: dp aanstichters, de geldgevers, degenen die tot een zoo afschuwwekkende gedachte in staat zijn, dat zijn dezelfde, die reeds steeds met sluipmoord in de politiek hebben ge werkt: het zijn de agenden van de secret service. Achter hen staan de Britsche oor logsophitsers en als oorblazers Juda. Wan neer een gebeurtenis de vastbeslotenheid véin de Duitsche staatsleiding, de onwrik bare wil van het Duitsche volk, te overwin nen, de trouw van elk onzer tot den Füh rer zou kunnen doen toenemen, dan zou dit zeer zeker deze poging tot moord op Adolf Hitler zijn. Maar Engeland moet ons leeren kennen. Halverwege blijven wij niet staan dat is de eed aan de baar der doo den. In den strijd, die thans begint, treedt het Duitsche volk waarlijk goed voorbe reid in. Wanneer wij tot nu toe nog conside ratie hebben gehad met staatsvijan den, dan zal het wel duidelijk zijn, dat van vandaag af met hen zoo zal worden gehandeld, dat van hun zijde het leven en de veiligheid van nationaal-socialis ten niet meer kunnen worden bedreigd. Sujetten, die voor Engelsch goud tot mis daad overgaan, zal men in de toekomst an ders dan tot nu toe behandelen. Wanneer het oog op den vijand is gericht, moet de rug vrij zijn. Engeland moge het zich voor gezegd houden, aldus besluit de „Deutscher Dienst", dat wij vastbesloten zijn thans den vijand niet uit het oog te verliezen. Wij weten na dezen daad: het gaat om het geheeL dat moeilijk te gelooven is aan een prac- tisch resultaat, aangezien de operaties tus- schen de oorlogvoerenden in hevigheid toenemen. De mededeeling van Hitier, dat bij Goe ring opdracht heeft gegeven om rekening te houden met een oorlogsduür van vijf jaren hoezeer ook verbandhoudend met de neiging om den tegenstander te over troeven is een veeg teeken. VERSCHEIDEN ARRESTATIES. Nader wordt uit München gemeld, dat dc bergingswerkzaamheden in den Bür gerbraükeller reeds zijn afgcloopen. Het schijnt, dat een helsche machine tij dens de redevoering van Hitier op het dak van het gebouw was geplaatst boven de tri bune van waar af de Fuehrer sprak en dat het uurwerk op 21 uur was gesteld. Hitler was tien minuten te voren met zijn gevolg vertrokken en heeft een uur later kennis gekregen van den aanslag op het station Trechtlinger, waar zijn speciale trein stilhield. De leider van de Gestapo heeft zijn plaatsvervanger opdracht gegeven de lei ding van het onderzoek op zich te nemen. Er zijn speciale maatregelen genomen tegen vreemdelingen. De bladen schrijven de organisatie van den aanslag toe aan Engeland. Voor den eersten keer sinds 3 Septem ber werden de stadslichten direct na den aanslag ontstoken, ten einde de daders de mogelijkheid te ontnemen in het donker te ontvluchten. Verscheidene personen zijn gearresteerd. Naar van welingelichte zijde wordt medegedeeld, bevinden zich geen be kende personen onder de slachtoffers van den aanslag. DE EERSTE DOODENLUST BEKEND GEMAAKT. De namen der dooden van den aanslag op den Bürgerbraükeller zijn: Franz Lutz (München), drager van de bloedorde en lid van de stoottroep Hitier; Wilhelm Kaiser, koopman te Solin bij München, drager van de bloedorde, Haupt- sturmfuehrer van het nationaal-socialisti- sche vervoerscorps en plaatsvervangend leider van motorstandaard 86, lid van de stoottroep Adolf Hitler; een onbekende vrouw, vermoedelijk de cassière van den Bürgerbraükeller, Ma ria Ilenle (München); Weber, omroeper voor de radio bij de Reiclisautozug-Deutschland; i.eonhard Reindl, kantoorbediende; Emil Kasberger, van het muziekcorps van de gouw München; Eugen Schachta, lid van de Reichsauto- zug-Deutschland, oudste medewerker daarvan Dan is er nog een doode, die nog niet ge- identificeerd is. BELOONING VERHOOGD. Door een vrijwillige bijdrage van parti culiere zijde is de voor de opsporing van de daders uitgeloofde belooning van vijfhon derdduizend Rijksmark met honderdduizend Rijksmark verhoogd. NEDERLANDSCHE DEELNEMING. De Nederlandsche regeering heeft den Nederlandschen gezant te Berlijn opdracht gegeven bij de Duitsche regeering uitdruk king te geven aan haar voldoening over het mislukken van den aanslag op de persoon van den Rijkskanselier. Hedenochtend heeft de Nederlandsch mi nister van buitenlan ische zaken, mr. E. N. van Kleffens, een bezoek gebracht aan den Duitschen gezant om hem de voldoening der regeering over het mislukken van den aansiag op rijkskanselier Hitier kenbaar te maken. Ook H. M. de Koningin heeft aan rijks kanselier Hitier een telegram gezonden, waarin H. M. den Rijkskanselier geluk wenscht met zyn ontsnapping aan den aan slag te München. GROOTE BELANGSTELLING IN DE LONDENSCHE BLADEN De aanslag van de Bürgerbraükeller te München neemt meer ruimte in beslag in de Londensche iochtendblai'en dan de rede- v< ering van Hitler, welke naar de meening der artikelenschrijvers niets nieuws bevat, behalve de onthulling dat Goering opdracht heeft gekregen een oorlog voor den duur van vijf jaar voor te bereiden. HOE DE FUEHRER ONTSNAPTE." MUENCHEN, 9 November (A.N.P.) In verband met den aansiag in den Bür gerbraükeller meldt het Duitsche Nieuws bureau op grond van het officieele onder zoek thans de volgende bijzonderheden: De ontploffing geschiedde gisteravond te omstreeks 21.20 uur, op een tijdstip, dat de Fuehrer de zaal reeds verlaten had. Bijna alle leidende personen uit de be weging, rijksleiders en gouwleiders, had den hem naar het station vergezeld, waar hij, in verband met dringende stataszaken, direct na het uitspreken van zijn Tede, in den trein naar Berlijn stapte. Men kan het slechts een wonder noe men, dat de Fuehrer aan dezen aanslag op zijn leven, is ontkomen; welke aanslag ge lijktijdig een aanslag op de veiligheid van het Rijk is. Het Duitsche Nieuwsbureau voegt hier aan verder toe, dat het tot dusver elk jaar de gewoonte was, dat de Fuehrer ongeveer tegen 20.30 uur met zijn groote rede be gon, welke meestentijds eerst te 22.uur eindigde. In verband met den beperkten tijd voor zijn verblijf te Muenchen, ving hij zijn rede ditmaal een half uur eerder aan. De rede, die anders anderhalf uur duurde, had gisteravond nauwelijks een uur geduurd. Daardoor was de Fuehrer reeds kort na ne gen uur met zijn verklaringen gereed. Niet zooals anders bleef hij gisteren nog lang in kameraadschappelijke gesprekken met zijn oude strijdmakkers. Hij nam in te gendeel vlug van de in zijn nabijheid zit tende partijgenooten afscheid om zich met de overige leiders der beweging naar het station te begeven. Hierdoor alleen is het te verklaren, dat bij de ontploffing geen van de leidende mannen van de nationaal- socialistische beweging gewond werd. Wanneer de bijeenkomst op de zelfde wijze zou zijn verloopen als in vroegere jaren, dan zouden op de plaats, waar de bom ontplofte, alle leiders der partij ge zeten hebben. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt verder, dat de zaal gisteravond één groote ruïne was. Dit wordt in de eerste plaats ver klaard door het feit, dat de eenige het plafond dragende zuil dor de ontploffing door midden brak, zoodat zij het gewicht van de balken niet meer kon dragen en met alle steenen, dragers en balken naar beneden stortte. Op de plaats, waar de leiders der beweging gedurende de rede van den Fuehrer gezeten hadden, ligt thans een drie meter hooge puinhoop. Zes dooden zijn door deze misdaad te beteruren, onde." wie een #r»>uw. 25 zwaar gewonden liggen in de ziekenhuizen te Muenchen, onder wie eveneens een aan tal vrouwen. Rudolf Hess heeft tezamen met de lei ders der partij in Muenchen de eerste maatregelen tot redding en berging der slachtoffers bevolen. Als een beschikking der Voorzienigheid wordt het gevoeld, dat de Fuehrer reeds in den trein stapte, op het oogenblik, dat de aanslag in de historische vergaderzaal der beweging hem zou treffen. Eerst op weg naar Berlijn bereikte den Fuehrer het bericht van de misdaad. Toen Adolf Hitler vanmorgen in Berlijn aankwam, werd hij op het Anhalter Bahn- hof ontvangen door generaal-veldmaar- schalk Goering, en rijksminister Lammers. De weinige menschen, die vanmorgen toevallig op straat waren, waar de Fuehrer op weg naar zyn werkkamer passeerde, groetten hem spontaan, getroffen en met een dankbaar gevoel voor de Voorzienig heid. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland MISLUKTE AANSLAG OP HITLER IN DEN BÜRGERBRAÜKELLER TE MÜNCHEN. (Ie blad). REDE VAN HITLER TE MÜNCHEN TEGEÏM ENGELAND. (2e blad). CHURCHILL OVER DEN ZEE-OORLOG (2e blad). WAARDEERING VOOR HET NEDER- LANDSCH-BELGISCHE VREDES INITIA TIEF (2e blad). Binnenland OFFICIEELE CRISISPUBLICATIE IN ZAKE VOEDERNORMEN. (1ste blad). ARBEIDSBEPALINGEN VOOR BAKKE RIJEN. (2de blad). Naar een nieuwe gemeenschap. „Een grootere mogelijkheid voor de her overing van wat men is blijven noemen de beschaafde wereld heeft, naar mijn innige overtuiging, de Katholieke Kerk tot hier toe nooit gehad." Wij citeeren hier uit de rede, door mgr. dr. Poels gehouden op de jongste Sociale Studieweek te Rolduc. Mgr. Poels grondt deze overtuiging op het voor allen te constateeren feit van de geestelijke verwarring en verdwazing over heel de wereld, met daarnaast het even eens onloochenbare feit, dat er is onder alle kringen een verlangen wij mogen zeggen: een smachtend verlangen is naar een nieuwe gemeenschap. Een nieuwe gemeenschap zij, die aan die nieuwe gemeenschap klaren inhoud en scherpe vormen weten te geven, trek ken tot zich de tot nu toe onbestemde, vage verlangens van talloozen! Daarom is 't zoo voortreffelijk de jong ste encycliek van Z. H. den Paus ook te verspreiden onder alle kringen. Daarin wordt de basis aangegeven, waar op een nieuwe gemeenschap moet rusten; daarin worden de beginselen uiteengezet, welke een nieuwe gemeenschap moeten leiden. 't Zou een bu uitstek nuttig en onge twijfeld zegenrijk werk zijn, die encycliek up zoo ruim mogelijke wijze te verspreiden. De lezing ervan zal zeer velen tot naden ken stemmen en aanwijzen de richting, waarin zij moeten zoeken, om tot een op lossing te komen van de kwellende onze kerheid, de sombere angst, waarin zij de toekomst zien, en, van hun standpunt uit, ook niet anders kunnen zien. Helaas wordt de aandacht van het lezend publiek maar al te veel en al te uitslui tend getrokken naar geschriften en rede voeringen, die de benauwende stemming van onzekerheid geenszins verlichten, maar zelfs versomberen. Doch inderdaad: grooter dan misschien ooit is nu de mogelijkheid, om magistrale uiteenzettingen en de wereld reddende en verlossende waarheden, als gegeven in de encycliek, te brengen onder de ernstige en overpeinzende aandacht „van wat men is blijven noemen de beschaafde wereld!" INLIJVING DIENSTPLICHTIGEN. De Regeeringspersdienst meldt: Een dezer dagen is aan de pers een mededeeling verstrekt omtrent de in lijving van ploegen dienstplichtigen 1939 en 1940, die binnenkort voor eer ste oefening in werkelijken dienst wor den opgeroepen Nader is bepaald, dat behalve de reeds bekend gemaakte ploegen, op 4 December 1939 ook wor den ingelijfd de dienstplichtigen, be- hoorende tot de 2e ploeg pontonniers en de lichting 1939, bestemd voor het korps pontonniers en torpedisten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1