Mislukte aanslag op Hitier
te München
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
dntpjCaffinut den !Bü>tg&dbcaü(ïeCCeK
De Führer was reeds vertrokken
DONDERDAG 9 NOVEMBER 1939
31ste Jaargang No. 9486
S)e CeicbeheSoti/ta/nt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20013, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarleven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat alt
drie bladen.
ECHO'S VAN EEN
EXPLOSIE
Wij leven in een tijd van gewelddaden.
Naast de groote daad van geweld, welke
de losgebroken oorlog is, lezen wij thans
van een aanslag op den Führer. De aan
slag geschiedde gisteren in den Bürgerbraü
feelier, waar Hitler even te voren een re
de had uitgesproken ter gelegenheid van
de traditioneele herdenking van den 9en
November. Vroeger dan gewoonlijk ver
trok de Führer naar Berlijn en daaraan
heeft hij het te danken gehad, da. de ont
ploffing hem niet meer deren kon. Er zijn
zes dooden bij gevallen.
Het spreekt vanzelf dat deze ontploffing
luide echo's zal wakker roepen.
Over de geheele linie zal deze geweld
daad worden afgekeurd. Aanslagen op
staatshoofden zijn altijd de meest weer
zinwekkende misdrijven in de geschiedenis
geweest en wij gelooven, dat zelfs in het
kamp der tegenstanders, welke gevoelens
daar overigens ook mogen heersohen, de
verantwoordelijke leiders zullen moeten
erkennen, dat zij een dergelijken hulp niet
kunnen aanvaarden.
Maar behalve in de afkeuring van de ge
welddaad zal de reactie op dezien aanslag
zeer verschülend zijn.
Het is nog niet bekend, wie de dader is,
maar in Duitschland is onmiddellijk de ver
antwoordelijkheid geschoven op de schou
ders van den Engelschen geheimen dienst.
Zelfs ziet de „Duitsche Dienst" op den
achtergrond Juda als den aanstoker.
Zal deze gebeurtenis, evenals zulks in
het verleden het geval is geweest, ook nu
weer de aanleiding zijn tot een Jodenver
volging?
Of zal men zich tevreden stellen met de
begrijpelijke reactie van het Duitsche volk
in dienst te stellen van den oorlogsgeest?
Het laat zich aanzien, dat de geest van
haat, welke de ziel is van eiken oorlog,,
enorm zal worden aangewakkerd bij het
Duitsche volk, dat tot niu toe weinig geest
drift voor dezen oorlog aan den dag heeft
Van den anderen kant zullen de geal
lieerden niet nalaten erop te wijzen, dat
de afkeer van het hiuidige regiem en van
den oorlog, welken dit regiem heeft ont
ketend, het Duitsche volk blijkbaar zóó
hoog zit, dat deze is uitgebarsten in een
wanhoopsdaad, een poging om den man te
dooden, dien men verantwoordelijk acht
en aanziet als de incarnatie van die krach
ten, welke Duitschland in den oorlog heb
ben gedreven.
Zoo zullen de echo's van de München-
sche explosie totaal verschillend zijn naar
mate zij weerkaatsen tegen de Duitsche
bergen of tegen de Engelsche krijtrotsen.
In elk geval moeten wij vreezen, dat het
zooveel edeler geluid, dat opklinkt uit het
vredesinitiatief van onze koningin en van
koning Leopold, er door zal worden over
stemd.
Men meent trouwens in Amerikaansdhe
politieke kringen, dat de rede, welke Hit-
Ier vóór den aanslag heeft uitgesproken,
te beschouwen is als een antwoord op het
voorstel van koningin Wilhelmina en ko
ning Leopold. De inhoud en de toon van
de rede, zoo zegt men, sluiten de mogelijk
heid van vredesonderhandelingen uit. Men
verwachtte te Washington, dat het in Den
Haag genomen initiatief zou mislukken.
De rede van Hitier brengt een nieuw be
wijs, dat alle pogingen, strekkende tot het
doen staken van den oorlog, tot misluk
king gedoemd zijn onder de huidige om
standigheden. Men wijst in Washington op
de algeheele afwezigheid van nadere ver
duidelijkingen omtrent de oorlogdoelstel
lingen van Duitschland behalve den wil
trt vernietiging van het Britsche rijk.
Te Berlijn wordt bevestigd ,dat de rijks-
regeering langs diplomatieken weg aan de
regeeringen van België en Nederland haar
standpunt zal kenbaar maken over het aan
bod van goede diensten der souvereinen
van deze beide landen.
Er zal tot uitdrukking worden gebracht,
dat Duitschland den goeden wil der beide
souvereinen om te streven naar een herstel
van den vrede begrijpt en waardeert, doch
ZES DOODEN EN ZESTIG GEWONDEN
Het Duitsche Nieuwsbureau meldde vannacht, kwart voor twee uit München: De
Führer is gisteren, in verband met het herinneringsfeest der oude partijstrijders, voor
een kort bezoek naar München gereisd, waar hij zelf de toespraak hield in den
Bürgerbraükeller, alhoewel was aangekondigd, dat Hess zou spreken. In verband met
de dringende staatszaken verliet de Führer München nog 's avond en begaf zich per
specialen trein naar Berlijn.
Kort na het vertrek van Hitier had er een ontploffing plaats in de zaal. Onder de
nog aanwezigen werden zes personen gedood en meer dan zestig gewond. De aan
slag, waarvan de sporen wijzen op buiten landsche aanstichting, heeft in München
onmiddellijk een fanatieke verontwaardiging gedekt. Voor het ontdekken van den
dader is een belooning van 500.000 Rm. uitgeschreven.
DUITSCH COMMENTAAR.
Engeland krijgt de schuld.
Het bericht, over den aanslag in den
Bürgerbraükeller te München was te laat
bekend geworden voor de eerste ochtendbla
den. Het „12-uur-Avondblad" kon het be
richt nog publiceeren. Dit blad schrijft dat
het geen twijfel lijdt, dat de Engelsche ge
heime dienst de hand in het spel heeft. De
heeren in Engeland hebben zich ditmaal
evenwel grondig verrekena.
Met de staatsvijanden in Duitschland, die
meenen in dienst van den „secret service"
hun misdadig spel te kunnen spelen zal nu
met Duitsche grondigheid, een hartik
woord worden gesproken.
De „Deutscher Dienst" schrijft: Toen wij
gisteravond het bericht ontvingen van de
aanslagpoging op de Bürgerbraükeller
stokte onze adem. Toen evenwel door
stroomde ons een gevoel van onzegbaren
dank aan de Voorzienigheid. De Führer
leeft. In eerbied neigen wij ons voor de
jongste dooden der beweging. Zij stierven
in den waarsten zin des woord voor den
Führer. Want hem geldt deze misdaad. Hem
wilde men vermoorden, omdat men meende
daarmee Duitschland in het hart te kunnen
treffen. Wie zijn de moordenaars? Thans
weten wij nog niet in bijzonderheden hoe
deze misdaad werd voorbereid, hoe zij mo
gelijk was. Eén ding weten wij evenwel:
dp aanstichters, de geldgevers, degenen die
tot een zoo afschuwwekkende gedachte in
staat zijn, dat zijn dezelfde, die reeds steeds
met sluipmoord in de politiek hebben ge
werkt: het zijn de agenden van de secret
service. Achter hen staan de Britsche oor
logsophitsers en als oorblazers Juda. Wan
neer een gebeurtenis de vastbeslotenheid
véin de Duitsche staatsleiding, de onwrik
bare wil van het Duitsche volk, te overwin
nen, de trouw van elk onzer tot den Füh
rer zou kunnen doen toenemen, dan zou
dit zeer zeker deze poging tot moord op
Adolf Hitler zijn. Maar Engeland moet ons
leeren kennen. Halverwege blijven wij niet
staan dat is de eed aan de baar der doo
den. In den strijd, die thans begint, treedt
het Duitsche volk waarlijk goed voorbe
reid in.
Wanneer wij tot nu toe nog conside
ratie hebben gehad met staatsvijan
den, dan zal het wel duidelijk zijn, dat
van vandaag af met hen zoo zal worden
gehandeld, dat van hun zijde het leven
en de veiligheid van nationaal-socialis
ten niet meer kunnen worden bedreigd.
Sujetten, die voor Engelsch goud tot mis
daad overgaan, zal men in de toekomst an
ders dan tot nu toe behandelen. Wanneer
het oog op den vijand is gericht, moet de
rug vrij zijn. Engeland moge het zich voor
gezegd houden, aldus besluit de „Deutscher
Dienst", dat wij vastbesloten zijn thans den
vijand niet uit het oog te verliezen.
Wij weten na dezen daad: het gaat om het
geheeL
dat moeilijk te gelooven is aan een prac-
tisch resultaat, aangezien de operaties tus-
schen de oorlogvoerenden in hevigheid
toenemen.
De mededeeling van Hitier, dat bij Goe
ring opdracht heeft gegeven om rekening
te houden met een oorlogsduür van vijf
jaren hoezeer ook verbandhoudend met
de neiging om den tegenstander te over
troeven is een veeg teeken.
VERSCHEIDEN ARRESTATIES.
Nader wordt uit München gemeld, dat
dc bergingswerkzaamheden in den Bür
gerbraükeller reeds zijn afgcloopen.
Het schijnt, dat een helsche machine tij
dens de redevoering van Hitier op het dak
van het gebouw was geplaatst boven de tri
bune van waar af de Fuehrer sprak en dat
het uurwerk op 21 uur was gesteld.
Hitler was tien minuten te voren met zijn
gevolg vertrokken en heeft een uur later
kennis gekregen van den aanslag op het
station Trechtlinger, waar zijn speciale trein
stilhield.
De leider van de Gestapo heeft zijn
plaatsvervanger opdracht gegeven de lei
ding van het onderzoek op zich te nemen.
Er zijn speciale maatregelen genomen
tegen vreemdelingen.
De bladen schrijven de organisatie van
den aanslag toe aan Engeland.
Voor den eersten keer sinds 3 Septem
ber werden de stadslichten direct na den
aanslag ontstoken, ten einde de daders de
mogelijkheid te ontnemen in het donker te
ontvluchten.
Verscheidene personen zijn gearresteerd.
Naar van welingelichte zijde wordt
medegedeeld, bevinden zich geen be
kende personen onder de slachtoffers
van den aanslag.
DE EERSTE DOODENLUST BEKEND
GEMAAKT.
De namen der dooden van den aanslag
op den Bürgerbraükeller zijn:
Franz Lutz (München), drager van de
bloedorde en lid van de stoottroep Hitier;
Wilhelm Kaiser, koopman te Solin bij
München, drager van de bloedorde, Haupt-
sturmfuehrer van het nationaal-socialisti-
sche vervoerscorps en plaatsvervangend
leider van motorstandaard 86, lid van de
stoottroep Adolf Hitler;
een onbekende vrouw, vermoedelijk de
cassière van den Bürgerbraükeller, Ma
ria Ilenle (München);
Weber, omroeper voor de radio bij de
Reiclisautozug-Deutschland;
i.eonhard Reindl, kantoorbediende;
Emil Kasberger, van het muziekcorps van
de gouw München;
Eugen Schachta, lid van de Reichsauto-
zug-Deutschland, oudste medewerker
daarvan
Dan is er nog een doode, die nog niet ge-
identificeerd is.
BELOONING VERHOOGD.
Door een vrijwillige bijdrage van parti
culiere zijde is de voor de opsporing van de
daders uitgeloofde belooning van vijfhon
derdduizend Rijksmark met honderdduizend
Rijksmark verhoogd.
NEDERLANDSCHE DEELNEMING.
De Nederlandsche regeering heeft den
Nederlandschen gezant te Berlijn opdracht
gegeven bij de Duitsche regeering uitdruk
king te geven aan haar voldoening over het
mislukken van den aanslag op de persoon
van den Rijkskanselier.
Hedenochtend heeft de Nederlandsch mi
nister van buitenlan ische zaken, mr. E. N.
van Kleffens, een bezoek gebracht aan den
Duitschen gezant om hem de voldoening
der regeering over het mislukken van den
aansiag op rijkskanselier Hitier kenbaar te
maken.
Ook H. M. de Koningin heeft aan rijks
kanselier Hitier een telegram gezonden,
waarin H. M. den Rijkskanselier geluk
wenscht met zyn ontsnapping aan den aan
slag te München.
GROOTE BELANGSTELLING IN DE
LONDENSCHE BLADEN
De aanslag van de Bürgerbraükeller te
München neemt meer ruimte in beslag in
de Londensche iochtendblai'en dan de rede-
v< ering van Hitler, welke naar de meening
der artikelenschrijvers niets nieuws bevat,
behalve de onthulling dat Goering opdracht
heeft gekregen een oorlog voor den duur
van vijf jaar voor te bereiden.
HOE DE FUEHRER ONTSNAPTE."
MUENCHEN, 9 November (A.N.P.)
In verband met den aansiag in den Bür
gerbraükeller meldt het Duitsche Nieuws
bureau op grond van het officieele onder
zoek thans de volgende bijzonderheden:
De ontploffing geschiedde gisteravond te
omstreeks 21.20 uur, op een tijdstip, dat
de Fuehrer de zaal reeds verlaten had.
Bijna alle leidende personen uit de be
weging, rijksleiders en gouwleiders, had
den hem naar het station vergezeld, waar
hij, in verband met dringende stataszaken,
direct na het uitspreken van zijn Tede, in
den trein naar Berlijn stapte.
Men kan het slechts een wonder noe
men, dat de Fuehrer aan dezen aanslag op
zijn leven, is ontkomen; welke aanslag ge
lijktijdig een aanslag op de veiligheid van
het Rijk is.
Het Duitsche Nieuwsbureau voegt hier
aan verder toe, dat het tot dusver elk jaar
de gewoonte was, dat de Fuehrer ongeveer
tegen 20.30 uur met zijn groote rede be
gon, welke meestentijds eerst te 22.uur
eindigde.
In verband met den beperkten tijd voor
zijn verblijf te Muenchen, ving hij zijn
rede ditmaal een half uur eerder aan. De
rede, die anders anderhalf uur duurde, had
gisteravond nauwelijks een uur geduurd.
Daardoor was de Fuehrer reeds kort na ne
gen uur met zijn verklaringen gereed.
Niet zooals anders bleef hij gisteren nog
lang in kameraadschappelijke gesprekken
met zijn oude strijdmakkers. Hij nam in te
gendeel vlug van de in zijn nabijheid zit
tende partijgenooten afscheid om zich met
de overige leiders der beweging naar het
station te begeven. Hierdoor alleen is het
te verklaren, dat bij de ontploffing geen
van de leidende mannen van de nationaal-
socialistische beweging gewond werd.
Wanneer de bijeenkomst op de zelfde
wijze zou zijn verloopen als in vroegere
jaren, dan zouden op de plaats, waar de
bom ontplofte, alle leiders der partij ge
zeten hebben.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt verder,
dat de zaal gisteravond één groote ruïne
was. Dit wordt in de eerste plaats ver
klaard door het feit, dat de eenige het
plafond dragende zuil dor de ontploffing
door midden brak, zoodat zij het gewicht
van de balken niet meer kon dragen en
met alle steenen, dragers en balken naar
beneden stortte. Op de plaats, waar de
leiders der beweging gedurende de rede
van den Fuehrer gezeten hadden, ligt
thans een drie meter hooge puinhoop.
Zes dooden zijn door deze misdaad te
beteruren, onde." wie een #r»>uw. 25 zwaar
gewonden liggen in de ziekenhuizen te
Muenchen, onder wie eveneens een aan
tal vrouwen.
Rudolf Hess heeft tezamen met de lei
ders der partij in Muenchen de eerste
maatregelen tot redding en berging der
slachtoffers bevolen.
Als een beschikking der Voorzienigheid
wordt het gevoeld, dat de Fuehrer reeds
in den trein stapte, op het oogenblik, dat
de aanslag in de historische vergaderzaal
der beweging hem zou treffen. Eerst op
weg naar Berlijn bereikte den Fuehrer het
bericht van de misdaad.
Toen Adolf Hitler vanmorgen in Berlijn
aankwam, werd hij op het Anhalter Bahn-
hof ontvangen door generaal-veldmaar-
schalk Goering, en rijksminister Lammers.
De weinige menschen, die vanmorgen
toevallig op straat waren, waar de Fuehrer
op weg naar zyn werkkamer passeerde,
groetten hem spontaan, getroffen en met
een dankbaar gevoel voor de Voorzienig
heid.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
MISLUKTE AANSLAG OP HITLER
IN DEN BÜRGERBRAÜKELLER TE
MÜNCHEN. (Ie blad).
REDE VAN HITLER TE MÜNCHEN
TEGEÏM ENGELAND. (2e blad).
CHURCHILL OVER DEN ZEE-OORLOG
(2e blad).
WAARDEERING VOOR HET NEDER-
LANDSCH-BELGISCHE VREDES INITIA
TIEF (2e blad).
Binnenland
OFFICIEELE CRISISPUBLICATIE IN
ZAKE VOEDERNORMEN. (1ste blad).
ARBEIDSBEPALINGEN VOOR BAKKE
RIJEN. (2de blad).
Naar een nieuwe
gemeenschap.
„Een grootere mogelijkheid voor de her
overing van wat men is blijven noemen de
beschaafde wereld heeft, naar mijn innige
overtuiging, de Katholieke Kerk tot hier
toe nooit gehad."
Wij citeeren hier uit de rede, door mgr.
dr. Poels gehouden op de jongste Sociale
Studieweek te Rolduc.
Mgr. Poels grondt deze overtuiging op
het voor allen te constateeren feit van de
geestelijke verwarring en verdwazing over
heel de wereld, met daarnaast het even
eens onloochenbare feit, dat er is onder
alle kringen een verlangen wij
mogen zeggen: een smachtend verlangen
is naar een nieuwe gemeenschap.
Een nieuwe gemeenschap zij, die aan
die nieuwe gemeenschap klaren inhoud
en scherpe vormen weten te geven, trek
ken tot zich de tot nu toe onbestemde, vage
verlangens van talloozen!
Daarom is 't zoo voortreffelijk de jong
ste encycliek van Z. H. den Paus ook te
verspreiden onder alle kringen.
Daarin wordt de basis aangegeven, waar
op een nieuwe gemeenschap moet rusten;
daarin worden de beginselen uiteengezet,
welke een nieuwe gemeenschap moeten
leiden.
't Zou een bu uitstek nuttig en onge
twijfeld zegenrijk werk zijn, die encycliek
up zoo ruim mogelijke wijze te verspreiden.
De lezing ervan zal zeer velen tot naden
ken stemmen en aanwijzen de richting,
waarin zij moeten zoeken, om tot een op
lossing te komen van de kwellende onze
kerheid, de sombere angst, waarin zij
de toekomst zien, en, van hun standpunt
uit, ook niet anders kunnen zien.
Helaas wordt de aandacht van het lezend
publiek maar al te veel en al te uitslui
tend getrokken naar geschriften en rede
voeringen, die de benauwende stemming
van onzekerheid geenszins verlichten, maar
zelfs versomberen.
Doch inderdaad: grooter dan misschien
ooit is nu de mogelijkheid, om magistrale
uiteenzettingen en de wereld reddende en
verlossende waarheden, als gegeven in de
encycliek, te brengen onder de ernstige
en overpeinzende aandacht „van wat men
is blijven noemen de beschaafde wereld!"
INLIJVING DIENSTPLICHTIGEN.
De Regeeringspersdienst meldt:
Een dezer dagen is aan de pers een
mededeeling verstrekt omtrent de in
lijving van ploegen dienstplichtigen
1939 en 1940, die binnenkort voor eer
ste oefening in werkelijken dienst wor
den opgeroepen Nader is bepaald, dat
behalve de reeds bekend gemaakte
ploegen, op 4 December 1939 ook wor
den ingelijfd de dienstplichtigen, be-
hoorende tot de 2e ploeg pontonniers en
de lichting 1939, bestemd voor het
korps pontonniers en torpedisten.