DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Koning Leopolds toespraak S)e £eid<M^li£ (BoiVxmt VRIJDAG 27 OCTOBER 1939 31ste Jaargang No. 9476 Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. Adv. en Abonm-tarieven zie pog 2. Giro 103003. Postbus 11. Dit nummer bestaal alt vter bladen. 'l m Over: Katholieke conterenties Waarom toch voelt het blad „De Pro testant" zich geroepen, om niets van alles wat door katholieken wordt gedaan aan geloofspropaganda en geloofs-verdieping te waardeeren. en alles wat op Roomsch terrein geschiedt verdacht te maken en te honer? Waarom toch? Vele, zeer vele Protestanten zijn het met. dat anti-papisme van „De Protestant" (or gaan van de Evangelische Maatschappij) niet eens. In den kop van het orgaan staat vermeldt, dat het dient „tot verbreiding en verde diging van het Protestantisme". Maar het beooge en streve dat doel na op positieve wijze en niet, bij voorkeur zelfs, op negatieve wijze door de Katholie ken te bestrijden en aan te vallen, en wel op een wijze, die hierop neerkomt, dat men den Katholieken de vrijheid tot verbrei ding en verdediging van hun overtuiging, van het Katholicisme wil ontnemen. Wij zeggen hier niets te veel. Want wat beteekent anders in het laat ste nummer van genoemd orgaan een haat- uitdragend en op haat-opwekkend artikel tje tegen de „conferenties voor niet-Ka- tholieken", welke van katholieke zijde worden belegd! Men bestrijdt het houden van deze con ferenties niet met wat op deze conferen ties wordt gezegd door b.v. te citeeren onware of onwaardige beweringen, die er zouden zijn gedaan, betreffende het Pro testantisme. Men doet dat niet. en men zou het ook heei moeilijk kunnen doen. Men bestrijdt deze conferenties om het feit alléén, dat zij worden gehouden. Dat is toch juist van Protestantsche zijde men denke aan de waarde, die de Protestantsche leer schenkt aan het vrije onderzoeken zeer bevreemdend, zeer onlogisch. En hoe bestrijdt men dan deze confe renties? Door, zooals in het bedoelde nummer van de „Protestant", de lezers er tegen op te hitsen! Men ziet een plaatje, voorstellende een wieg, waaraan een „non" zit te schomme len, terwijl een „pastoor" met welgevallen naar dien wieg kijkt, waarin naar de geestige(?) phantasie van den teekenaar de protestant ligt, die door de „confe renties voor niet-Katholieken" moet wor den in slaap gewiegd. „Slaap, kindje, slaap...." staat er naast. Degenen, die op lateren leeftijd Katho liek zijn geworden, zullen vreemd opkij ken, als van hen geïnsinueerd wordt, dat hun overgang, hun bekeeringslapen de is geschied! En, wanneer men verder leest, wat voor 'n taaltje er naast dat mooie plaatje staat,- dan krijgt men wel een zeer hoog en dunk van dat anti-papistisch gedoe: De opzet dezer conferenties zijn (be doeld is: is) te doorzichtig om ons te beroeren. Maar, ze vormen een gevaar lijk deel van het groote geheel der overtalrijke, nimmer onderbroken pogingen, om de Roomsche Kerk in het bezit te stellen van wat zij beoogt. Logisch doordacht, niet waar! Die Room sche conferenties zijn „te doorzichtig om ons te beroeren". En: vlak daarna wordt beweerd, dat zegevaarlijk zijn. En dan worden de lezers van „De Pro testant" gewaarschuwd voor „de paters Dominicanen, de mannen met de gevrees de witte pijen". Wij vreezen, dat de schrijver zelf in slaap is gewiegd door wat hij noemt „de Roomsche Vogelaars!" Want, als hij goed wil waarschuwen, moet hij niet alléén zijn argelooze lezers waar schuwen voor de witte pijen der Domini canen, maar óók voor de bruine pijen der Franciscanen en niet te vergeten! de zwarte togen der Jezuieten, om nog maar niet meer van dat gevaarlijke soort te noe men, die óók de gewraakte conferenties houden! Maar in alle ernst: Weet nu toch „De Protestant" in dezen tijd van dreigend en overwinnend onge loof niets beters te doen, dan op deze ma nier z'n onverdraagzaamheid uit te kraaien! De Encycliek van Pius XII EERSTE INDRUK VAN DEN INHOUD. VATICAAN, 27 Octaber (A.N.P.) Uit een eerste bestudeering van de Encycliek van Paus Pius XII blijkt, dat de voornaamste punten van dit stuk speciaal theorieën en stelsels laken, welke tot de ware veroor zakers van den oorlog gerekend worden, t.w. Ie de buitensporigheden van het natio nalisme en van de rassentheorie, en 2e de totolitaire staatsopvattingen, waarbij de staat in de plaats treedt van god en gezin nen en individuen aan zich ondergeschikt wil maken. Dit zijn de twee voornaamste dwalingen, welke de Encycliek brandmerkt en waarin de Paus de bron ziet van de con flicten, welke de wereld verscheuren. V „Katholiek Leiden" Van katholieken-samenkomsten, met een boeiend en geestdriftig redenaar en edele kunst-praestaties, gaat een verheffende in vloed uit. 't Doet den aanwezigen goed, te hooren en te zien, wat gemeenschappelijk bezit is, omdat het wordt gedragen door beginselen, welke gemeenschappelijk zijn. Verdiept wordt de waardeering van het katholiek-zijn en verlevendigd wordt het besef van de plichten, die het katholiek zijn medebrengt, persoonlijke en gemeen schappelijke plichten. Natuurlijk moeten die samenkomsten meetings of hoe men ze noemen wil goed georganiseerd zijn. Wat er geboden wordt moet omdat het katholieken-samenkomsten zijn op hoog cultureel peil staan. De wijze, waarop het gebodene wordt gegeven, moet,zooveel mogelijk, aan aller gemotiveerde wenschen voldoen. Zóó moet b.v. een dergelijke avond-bijeenkomst niet worden gerekt tot aan het middernachte lijk uur! De katholieken in Leiden bezitten in „Katholiek Leiden" een organisatie, die ka tholieken-samenkomsten, als hier bedoeld, voortreffelijk organiseert. Verschillende avonden herinneren wij ons in oprechte erkentelijkheid wij en de zeer velen, die daar aanwezig waren. En daarom schijnt 't ons overbodig, een aanbeveling te schrijven voor de Christus- Koning-herdenking door „Katholiek Lei den" op a.s. Zondagavond in de Stadsge hoorzaal. Ook déze avond belooft gezien het program hoog-gespannen verwachtin gen niet teleur te stellen. Katholiek Leiden zal weer op „Katho liek Leiden" in grooten getale aanwezig zijn. KERKVERVOLGING IN HET DERDE RIJK. Alle Katholieke inrichtingen voor Middelbaar Onderwijs moeten hun poorten sluiten. Naar wij vernemen is door de Duitsche Rijksregeering aan alle katholieke inrich tingen voor Middelbaar en voorbereidend Hooger Onderwijs mededeeling gedaan, dat zy op 1 April 1940 hun poorten moeten sluiten. De gebouwen en lokaliteiten moe ten tegen een zeer lagen huur ter beschik king van de regeering worden gesteld. LITAUSCHE TROEPEN TREKKEN GEBIED VAN VILNIUS BINNEN. KAUNAS. 27 Oct. (ANP). Litausche troe pen onder leiding van opperbevelhebber ge neraal Rastikis zijn vanochtend over de grens getrokken en het gebied van Vilnius binnengerukt. Naar het Duitsche Nieuwsbureau nader meldt, waren bij de grensoverschrijding o.m. tegenwoordig de leider van het Litausche leger, brigade generaal Rastikis, de chef van den generalen staf generaal von Pund- zevicis, de opperbevelhebber van het corps voor Vilnius generaal Virkaukas en diens staf, alsmede vertgenwoordigers der regee ring. De Sovjet Russische troepen hadden zich reeds in de vroege ochtenduren terugge trokken en bevonden zich op ongeveer 10 K.M. der binnenrukkende troepen. Vilnius zal Zaterdag worden bereikt. De Litausche Sejm zal vanmiddag bijeen komen om wetgevende besluiten te nemen over de inlijving van het gebied Vilnius en het voorloopige bestuur. VERSCHERPING EN VERBITTERING De toestand in Europa verscherpt zich merkbaar. Men laat de reserves, welke aanvanke lijk nog in acht genomen werden, met het oog op een mogelijk aanvaardbaar vredes aanbod, nu vrijwel varen. Het gisteren door Chamberlain gegeven wekelijksche overzicht in het Lagerhuis is hiervan bet beste bewijs. De Britsche premier gaf in dat overzicht den Duitschen minister von Ribbentrop een scherp antwoord op diens rede, Dins dag te Dantzig gehouden. „Von Ribbentrop heeft aangekondigd aldus Chamberlain dat het de bedoeling van de öuitsche regeering is, den strijd met alle kracht voort te zetten. Indien dat de beslissing der Duitsche regeering is, dan kan er maar één antwoord zijn en wij zijn bereid dat te geven" „Ik wil nog een commentaar leveren op d* rede van den Duitschen minister van buitenlandsche zaken, aldus vervolgde Chamberlain, het schijnt, dat hij de Sovjet- Unie wil uitnoodigen deel te nemen aan den kruistocht tegen het Britsche rijk. Wel, wel, v/at een verandering! Laat jk twee zinnen voorlezen uit een verkla ring van von Ribbentrop aan de pers, toen hij voor het eerst naar Engeland kwam in 1936." De communist Gallacher interrumpeerde hier en zeide: „Hij was toen uw favoriet", waarop Macgovern van de Labour Party tot Galacher zeide „Nu is hij de uwe". De minister-president ging vervolgens door: „Von Ribbentrop zeide toen: „Duitsch land wenscht vrienden te zijn met Enge land en ik denk, dat het Britsche volk ook met Duitschland vriendschap wil. De Fuehrer is overtuigd, dat er slechts één werkelijk gevaar is in Europa en ook voor bet Britsche Rijk -? dat is de uitbreiding van het communisme de verschrikkelijk ste van alle plagen. Verschrikkelijk, om dat het volk zich gewoonlijk eerst het ge vaar er van bewust wordt, wanneer het te laat is." Met dit citaat versloeg Chamberlain von Ribbentrop met von Ribbentrop zelf. Een amusante bezigheid, welke men bij de te genwoordige beminnelijke betrekkingen tusschen Duitschland en Rusland tegenover allerlei nationaal-socialistische sprekers kan toepassen. Maar men schiet er weinig mee op en bereikt er slechts mee, dat de stemming hoe langer hoe bitterder wordt. Dit schijnt er evenwel nu niet meer op aan te komen, daar de loop der gebeurte nissen erop duidt, dat beide partijen be skoten zijn, de tanden op elkaar te zetten en het uit te vechten. Een verscherping van de gevechtsactie is nog nauwelijks waar te nemen, tenzij mis schien op zee. Het wordt meer en meer duidelijk, dat het zwaartepunt van de oor logvoering gelegen is in de blokkade, in de afsnoering van levensmiddelen en grondstoffen. Een langzaam wurgingspro ces, dat een somber perspectief opent om trent den vermoedelijken duur van den oorlog. Ook schijnt de censuur in Duitschland verscherpt te zijn, daar sinds gistermiddag geen telefonische aansluitingen met de omringende neutrale landen tot stand kwamen. Is dat een aanwijzing, dat er nieuwe strategische maatregelen in de maak zijn? Geruchten omtrent troepenconcentraties aan de grenzen zyn ook in België doorge drongen en waarschijnlijk zal de Belgische minister van buitenlandsche zaken Spaak die vanavond een radio-rede houdt, daar over het een en ander zeggen. Koning Leopold heeft vannacht eveneens voor de radio gesproken en zich gewend tot het Amerikaansche volk. Het heeft nog maals verklaard, dat België zichzelf wil zijn en buiten het conflict staat en wil blij ven staan. Maar dat het zich tot het uiter ste verdedigen zou, als ondanks de her haalde verzekeringen België's neutraliteit niet zou worden geëerbiedigd. Zoo is het in België, zoo is het in Ne derland ook. TOT HET AMERIKAANSCHE VOLK. Koning Leopold heeft in den afgeloopen nacht een via Londen naar de Vereenigde Staten uitgezonden boodschap tot het Ame- likaansche volk gericht. De koning sprak zijn rede in de Engelsche taal uit. De Vlaamsche tekst der redevoering luidt als volgt: „Het is een eer voor mij het woord te voeren op dezelfde tribune als uw doorluch tige president. Ik heb met vreugde de uit- roodiging aanvaard, die my door het forum werd gedaan, wanneer het mij verzocht een korte boodschap tot de Amerikaansche natie te richten. Door kostbare en trouwe herin neringen zijn mijn medeburgers, mijn fami- ie en ikzelf aan de Vereenigde Staten ge hecht. Geen enkele Belg kan den doelma- t'gen bijstand en de opbeurende hulp ver geten, die het Amerikaansche volk aan de Belgische bevolking heeft verleend, toen ne4 over zijn approviandeering waakte ge durende jaren van beproeving. Het thema, dat mij werd voorgesteld „een oproep voor de verdediging van de beschaving", ik beschouw het als een hul de aan mijn land. Zij. die het hebben voor gesteld, hebben zich herinnerd, dat de Bel gen steeds een verheven plaats in de ge schiedenis van de Westelijke wereld heb ben ingenomen, en dat België steeds aan gezien werd als een van de brandpunten voor den opbloei van de Christelijke be schaving. Overtuigd als ik ben, dat mijn land de beschaving verdedigt door de aangenomen he uding ten overstaan van het conflict, dat in Europa losgebroken is, meen ik mü te mogen beperken bij de toelichting van deze houding, welke geheel en al strookt met den wil, den moed en de eer van myn vclk. In mün hoedanigheid van staatshoofd verheugt het mjj dat my de gelegenheid wetd geboden de volgende feiten met klaar heid vast te stellen. In 1937 heeft België zijn onafhankelyk- heidspositie afgekondigd en zyn drie mach- ♦ige buren hebben er acte van genomen. Zy zijn zelfs verder gegaan, toen zy ons spontaan de uitdrukelijke verzekering ga ven. dat zy ons grondgebied zouden eer biedigen en de onafhankelykheid van Bel gië zouden waarborgen. De neutraliteitsverklaring van de Belgi sche regeering, by den aanvang van den corlog afgelegd, was de logische uitkomst van deze politiek. De toestand van onzydigheid trouwens, stemt overeen met de overleveringen en de aspiraties van het Belgische volk, wiens gevoelens en geestesgesteldheid in den Icop van eeuwenlangen stryd gevestigd werden. Het was ten koste van zyn bloed •:n met een on wrikbaren wil zichzelf te blij ven, dat de Belg, die in zoo hooge mate oen zin van de individueele vryheid bezit, de verovering van zijn instellingen heeft bepaald. De onzijdigheid is bovendien een levens element voor de belangen van zyn land. Het bestaan van België, gebied van gerin ge uitgestrektheid, maar wiens bevolking een der meest nyvere van de wereld is, hangt hoofdzakelyk af van den arbeid zy- ner inwoners. Deze arbeid vervolgens is af hankelijk van de handhaving van onzen ex- porthandel en van het vry verkeer van on ze nijverheids- en voedingsapproviandee- nng. De vrede is dus voor het Belgische volk een voorwaarde van leven of dood. Wij doen geen de minste territoriale aan spraken gelden. Wy zijn noch van verre noch van naby betrokken geweest by de oorzaken van het conflict, dat Europa verdeelt. Moest Bel gië er in mee gesleurd zijn, zyn grondge bied zou in een slagveld herschapen wor den, met het oog op zyn geringe uitge strektheid. Een dergelijk lot zou gelijk staan met een algeheele verwoesting, wel ke ook de uitslag van den oorlog moge zyn. Met Nederland vormt het een vredes- eiland in het belang van alle volkeren. Op het kruispunt van de West-Europee- sche landen, vervult een' onzydi, loyaal, en sterk België zooals het heden is, een by uitstek vredelievende zending. Wij zien met klaarheid onze rechten en onze plichten in. Wij zien de toekomst te gemoet met een kalme vastberadenheid en een geweten dat niets storen kan. Wy zyn bereid onze onafhankelijkheid uit al onze macht te doen eerbiedigen. Het zal vandaag precies 25 jaren gele den zyn, dat het Belgische leger, na een harden stryd, onder het bevel van koning Albert, myn vader, de koers van een wree- den inval stuitte. En moesten zy aangevallen worden God beware ons voor een dergelijke ramp in weerwil van de plechtige en stel lige verbintenisscen, tegenover ons in 1937 aangegaan en aan den vooravond van den oorlog hernieuwd, dan zouden wy zonder aarzelen stryden, maar met vertienvou digde middelen. En ditmaal ook zou het gansche land achter het leger staan. Maar wij kunnen niet gelooven, dat onze VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland DE EERSTE INDRUK VAN DE EN CYCLIEK VAN PAUS PIUS XIL (1ste blad). RADIO-REDE VAN DEN BELGISCHEN KONING. (1ste blad). CHAMBERLAIN ANTWOORDT VON RIBBENTROP. (2de blad). Binnenland POLITIEKE BESPREKINGEN VAN AL- GEMEENEN AARD IN DE TWEEDE KAMER. (2de blad). VOORBEREIDENDE MAATREGELEN VOOR PETROLEUM-DISTRIBUTIE. (2de blad). neutraliteit door de oorlogvoerende mo gendheden niet zal geërbiedigd worden. Wy hebben vertrouwen in het woord, dat zy ons in aanschyn van de wereld ge geven hebben, zooals zijzelf mogen ver trouwen in onze loyauteit, loyauteit die ik, naar het voorbeeld van myn geliefden va der, en als vorst van een vry en trotsch volk, besloten ben steeds na te leven. Laat ik hopen dat de Amerikaansche na tie, waaraan wij door gemeenschappelyke en eendere instellingen zoo nauw verbon den zyn, ons helpen en ons steune in onze houding ten bate van den vrede in dienst van de beschaving. DUITSCHE DUIKBOOT VERGAAN. LONDEN, 27 Oct (A.N.P.) Vijftig: tot zestig lijken bevinden zich naar men ge looft in een Duitsche duikboot, welke op de Goodwin Sands, aan de kust van Kent, is vergaan. Gemeld wordt, dat een aantal lijken naar Dover is overgebracht. GREENWOOD OVER DE HOUDING DER ARBEIDERSPARTIJ. LONDEN, 27 Oct. (A. N. P.) Arthur Greenwood, de plaatsvervangend leider der Labour-oppositie, heeft in een interview tegenover Reuter verklaard: De Britsche arbeiders hebben de uitda ging van Hitier aangenomen. Zij zyn be reid militairen dienst te doen en de opof feringen onder oogen te zien. My is ver teld, dat in het buitenland wordt gezegd, dat de Britsche arbeiders in dezen oorlog niet willen medevechten. Niets is minder waar. De Britsche arbeider haat den oor- iug, doch hy haat nog meer de dictatuur, haar brutale methoden en al wat daarme de samenhangt. De feiten zyn, dat meer mannen bereid zijn dienst te doen by de strijdendende macht dan voor het oogen- tlik noodig zyn, zelfs noodig zullen zyn. Lelden PROF. MR. C. WESTSTRATE die hedenmiddag zyn ambt als professor in ne staathuishoudkunde en de statistiek aan de Leidsche Universiteit heeft aanvaard met een inaugureele rede over: „Welvaart en economie". (Voor het verslag dezer redé zie men pag. 2.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1