Turksch-Britsch-Fransch verdrag DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Het verdrag van Ankara Tijding der onderteekening met gejuich in Lagerhuis ontvangen MANTELSTOFFEN •"ssresr Een nieuwe Poolsche Staat? Mgr. Szeptycki terechtgesteld? VRIJDAG 20 OCTOBER 1939 31ste Jaargang No. 9470 S)e Ccid^cli^Sou^cmt Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935. Adv. en Abonn.-tarieven xie pag 2. Giro 103003. Postbus 11. Dit nummer bestaal uil drie bladen. Nog vlugger dan verwacht werd, n.l. reeds gisteravond is het drievoudig ver drag tusschen Engeland, Frankrijk en Tur kije te Ankara onderteekend. Het verdrag is gesloten voor den duur van vijftien jaar en bepaalt in groote trek ken, dat genoemde landen elkander zoo veel als in hun vermogen ligt, doeltreffend zullen bijstaan, voor het geval Turkije wordt aangevallen ofwel Engeland, resp. Frankrijk worden betrokken in een con flict, dat leidt tot een oorlog in de Middel landsche Zee. Raken genoemde landen ver wikkeld in een conflict, dat niet op de Midöellandsche Zee behoeft te worden uit gevochten, dan zal er sl -chts sprake zijn van overleg over de te nemen gezamen lijke maatregelen. Ten slotte is er aan het verdrag een Protocol toegevoegd, waarin uitdrukkelijk gestipuleerd wordt, dat Tur kije tengevolge van dit verdrag nimmer oorlog tegen Rusland zal behoeven te voe ren. De Engelschen en Franschen zijn uiterst voldaan over de tot stand koming van dit verdrag. De „Times" schrijft: „Het verdrag met Turkije is een diplomatieke daad van vér strekkend belang, welk: beslissend zou moeten zijn voor de handhaving van den vrede in de Middellandsche Zee en de mo gelijkheid zou moeten versterken voor el- ken staat in Zuid-Oost Europa zijn eigen belangen na te gaan en die te combineeren met die van zijn naburen. Op den Bal kan zal Turkije met verhoogd gezag voort gaan op te treden als bemiddelende en sta- biliseerende mogendheid." En de „Daily Telegraph" schrijft o.a: „Strategisch bezit Turkije een sleutelpo sitie dank zij zijn invloed op den Balkan, die het verworven heeft door eigen kracht en integriteit en vertrouwen, die ingeboe zemd werden door zijn buitenlandsche po litiek, en dank zij zijn controle op de zee engten, weLke bereidwillig toegekend was door de Conventie van Montreux. Het is daarom duidelijk, dat de kwestie van de Turksche neutraliteit of deelneming aan den oorlog in oorlogstijd van eerste rangs belang is voor iederen staat, die aan de Zwarte Zee ligt of betrokken is bij het maritiem verkeer aldaar." In Frankrijk vestigt men vooral de aan dacht op het feit, dat de Dardanellen en de toegang tot de Zwarte Zee voor de geal lieerden geopend blijven, hetgeen vooral in de huidige internationale omstandigheden een feit van bijzondere beteekenis is. De Russen, die formeel de diplomatieke nederlaag hebben geleden, trekken een ge zicht, alsof het heele geval niets te betee- kenen heeft en maken wat men in het Fransch noemt „bonne mine a mauvais jeu". Hetgeen men in het Hollandsch wel eens vertaalt met „lachen als een boer die kiespijn heeft." De eenigen, die openlijk hun misnoegen toonen, zijn de Duitscbers. De haastige te rugroeping van gezant von Papen uit An kara is eveneens op te vatten als een uiting van dat misnoegen. De „Times" zegt er van: „De plompe in terventie van von Ribbentrop heeft de Sov jet-regeering er toe gebracht, op het laat ste ©ogenblik voorstellen te doen, welke Sarajogloe reeds eerder van de hand had gewezen. De diplomatie van von Ribben trop is even dwalend geworden als zij steeds noodlottig is geweest en zijn laatste streven heeft slechts een resultaat gehad, dat zelfs in Italiaansche kringen be schouwd wordt als een „diplomatieke over winning van de geallieerden." En de „Daily Mail" schrijft: „Het En- gelsch-Fransch-Turksche pact slaat de deur toe voor Hitler's ambities in Zuid-Oost— Europa. Het machtsevenwicht in de Middel landsche Zee verschuift ten gunste van de geallieerden. In Turkije, dat thans terug keert naar Europa, hebben de democra tieën een machtigen en vertrouwden vriend." Men kan zich afvragen, welke gevolgen de sluiting van dit pact zou kunnen heb ben op de kansen tot terugkeer van den vrede. Deze gevolgen laten zich thans nog niet voorspellen, maar de mogelijkheid is niet uitgesloten, dat Duitschlands hou ding wat soepeler wordt. Wijst het bericht van het herstel van een „onafhankelijken" Poolschen staat in die richting? Het plan daartoe bestond reeds lang, maar misschien heeft het feit, dat er thans uitvoering aan het plan wordt ge geven, iets te beteeken en. De conferentie der Noordsdie staatshoof den, schijnt weinig resultaat te hébben op geleverd met betrekking tot de gehoopte bemiddeling. Blijkbaar wachten zij op uitingen van beter begrip tusschen de oor logvoerenden, waardoor de neutralen in staat zouden zijn, pogingen te doen tot her stel van den vrede. IMedetzgdöclïe frifóiand tegen agxeóöie De inhoud van het verdrag IN GEEN GEVAL TEGEN RUSLAND GERICHT. Te Ankara is gistermiddag in het minis terie van buitenlandsche zaken het Turksch Britsch-Fransche verdrag geteekend, dat den volgenden inhoud heeft: Art. 1. In geval Turkije in vijandelijkhe den met een Europeesche mogendheid gt wikkeld wordt als gevolg van agressie door deze mogendheid tegen Turkije, zullen de regecring van het Vereenigd Koninkrijk en de Fransche regeering doeltreffend met de Turksche regeering samenwerken en haar alle hulp en bijstand, die in haar ver mogen liggen, verleenen. Art. 2. In geval van een daad van agres sie door een Europeesch mogendheid, die tot een oorlog in het gebied der Midde«- landsche Zee leidt, waarbij Turkije en Frankrijk betrokken zijn, zal de Turksche regeering doeltreffend met Engeland en Frankrijk samenwerken en hun alle imjp en bijstand, die in haar vermogen ligger^ veil tenen. 'A In geval van een daad van agressie doc:r eer Europeesche mogendheid, die tot ee'lX oorlog in het gebied der Middellandsche Zee leidt, waarbij Turkije betrokken is, zullen Engeland en Frankrijk doeltreffend met de Turksche regeering samenwerken en haar alle hulp en bijstand, die in hun vermogen liggen, verleenen. Art. 3. Zoolang de garanties, door Enge land en Frankrijk aan Griekenland en Roe menië gegeven bij hun erespectieve verkla ringen van 13 April 1939, van kracht oiij- ven, zal de Turksche regeering doeltref fend met Engeland en Frankrijk samen werken en hun alle hulp en bijstand, die in haar vermogen liggen, verleenen, in ge val Engeland en Frankrijk in vijandelijk heden gewikkeld worden krachtens een der waarborgen. Art. 4. In geval Engeland en Frankrijk in vijandelijkheden met een Europeesche mogendheid gewikkeld worden als gevolg van agressie, door deze mogendheid oe- dreven tegen een van beide genoemde sta ten zonder dat de bepalingen van art. 2 of 3 hierop van toepassing zijn, zullen de Hooge Contracteerende Partijen elkander onmiddellijk 'raadplegen. Niettemin wordt overeengekomen, dat in zulk een geval Turkije minstens een welwillende neutraliteit jegens Engeland en Frankrijk in acht zal nemen. Art. 5. Zonder te prejudicieeren op de bepalingen van art. 3, hierboven aangege ven, zullen de Hooge Contracteerende Par tijen ir. geval van: lo. agressie door een Europeesche mo gendheid tegen een anderen Europeeschen staat, tegenover welken de regeering van een der Hooge Contracteerende Partijen, met goedkeuring van dien staat, op zich genomen had hem bij te staan bij de hand having van zijn onafhankelijkheid of neu traliteit tegenover een dergelijke agres sie of 2o. agressie door een Europeesche mo gendheid, die, hoewel zij gericht is tegen een anderen Europeeschen staat, naar de meening van de regeering van een der Hooge Contracteerende Partijen een be dreiging van haar eigen veiligheid vormt, onmiddellijk elkander raadplegen met het EEN PARTIJ ZUIVER WOLLQI PER METER. Bet onze speciale etalages Passage Botermarkt oog op elke gemeenschappelijke actie, dte doeltreffend geacht wordt. Art. 6. Het huidige verdrag is niet tegen eenig land gericht, maar bedoeld om En geland, Frankrijk en Turkije wederzijd- sche hulp en bijstand te verzekeren bij weerstand tegen agressie, indien zulks noodzakelijk zijn mocht. Art. 7. De bepalingen van het onderha vige verdrag zijn eveneens bindend als bi laterale verplichtingen tusschen Turkije en elk der beide andere Hooge Contractee rende Partijen. Art. 8. Indien de Hooge Contracteerende Partijen betrokken worden bij vijandelijk heden als gevolg der werking van het on derhavige verdrag, zullen zij geen wapen stilstand of vrede sluiten dan in gemeen overleg. Art. 9. Het onderhavige verdrag zal zoo spoedig mogelijk geratificeerd en de rati ficatie oorkonden tegelijkertijd gedeponeerd worden te Ankara. Het zal op den datum van dit deponeeren in werking treden. Het onderhavige verdrag wordt gesloten voor een tijdsverloop van vijftien jaar. Indien geen der Hooge Contracteerende Partijen zes maanden voor het verstrijken van gtfeegd tijdsverloop de beide andere verwittigd heeft van haar voornemen om het verdrag te beëindigen, zal het stilzwij gend verlengd worden voor een tijdsver loop van vijf jaar enz. PROTOCOLLEN. Op het oogenblik' der onderteekening van het verdrag van wederzijdschen bij stand tusschen Engeland. Frankrijk en Turkije zijn ondergeteekende gevolmach tigden, naar behooren hiertoe gemachtigd, het volgende overeengekomen: Protocol I. Ondergeteekende gevolmach tigden verklaren, dat hun respectieve re geeringen overeenkomen, dat het verdrag van wederzijdschen bijstand, gedagteekend op heden, in werking zal treden van het oogenblik van onderteekening af. Protocol n. De verplichtingen, die Tur kije op zich genomen heeft, als uitvloeisel van bovenstaand verdrag, kunnen dit land niet noodzaken tot een actie, die ten doel of als gevolg heeft, dat het In gewapend conflict met de Sovjet-Unie komt. STAFBESPREKINGEN TE ANKARA BEGONNEN. Luitenant-generaal Wavell en generaal Weygand hebben de stafbesprekingen met de Turksche militaire autoriteiten ge opend. SARADJOGLOE OP EEN RUSSISCH OORLOGSSCHIP. Minister Saradjogloe werd vandaag met het Russische oorlogschip „Moskowa" te Istanboel verwacht. Vanavond zullen de Turksche autoritei ten een banket aanbieden ter eere van de officieren van de „Moskowa"; hooge Turk sche autoriteiten zullen mede aanzitten. De bladen wijzen er algemeen op, dat hoewel de Sovjet-Turksche bespre kingen te Moskou zijn mislukt, zij niet de vriendschap tusschen de beide lan den, welke al bijna twintig jaren voortdurend inniger wordt, aantast. CHAMBERLAIN DEELT ONDERTEEKENING MEDE. Applaus in het Lagerhuis. De Britsche minister-president Cham berlain heeft gisteravond den loop der de batten in het Lagerhuis onderbroken om mede te deelen, dat een Britsch-Fransch- Turksch verdrag geteekend was. Het La gerhuis ontving deze mededeeling .net ge juich. De onderhandelingen van Saradjogloe te Moskou aldus zeide Chamberlain zijn thans tijdelijk onderbroken. De Turk sche regeering was van meening, dat zekere der voorstellen, die haar gedaan waren, niet te vereenigen waren met de punten, waarover reeds overeenstemming was be reikt tusschen Turkije eenerzijds en Frank rijk en Engeland anderzijds. Niettemin is zoowel door Moskou als door Ankara ge meld, dat de betrekkingen tusschen Tur kije en Rusland blijven rusten op den grondslag van vriendschap (toejuichingen). Intusschen heeft de Turksche regeering besloten de onderteekening van het Britsch- Turksche verdrag niet langer uit te stellen en het verheugt mij u te kunnen zeggen, dat het pact een half uur geleden te An- ytgm afdeeling heerenmode part: Maarsmanssteeg: ttl/tiAa-wikoop FABRIEKSPARTIJ WOLLEN JONGENS- EN HEEREN- PULLOVERS. 1200 wollen iongenspullovers met liggenden kraag en hooge col met patentsluiting, leeftijd 4 tot 16 jaar Cj5-IM5-l,<lS-Z50 600 wollen heerenpullovers met hooge col en platten kraag. In uni- en jaspékleuren, &50'Zf?o Morgen tevens laatste dag van onze hoedenreclame: Wij be talen f. 1.- terug voor uw ouden hoed, bij aankoop van een nieuwe vanaf L 1.95. op de parterre COUpdfib {Vollen, zijden en katoenen stoffen. Uitzoeken naar hartelustl op de parterre <iUjt TURCO BLUFAX Het afdoende schoonmaak middel Als U het éénmaal hebt zien gebruiken, doet U er voortaan zelf het heele huis houden mee 1 wemniam Lelden VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland Het TCRKSCH-BRITSCHE-FRANSCHE PACT GISTERAVOND TE ANKARA ON DERTEEKEND EN GEPUBLICEERD. (U blad). DE STOCKHOLMSCHE CONFERENTIE GEËINDIGD. VIER STAATSHOOFDEN SPRAKEN VOOR DE RADIO. (2de blad). DE STRIJD IN HET WESTEN. (2de blad). MGR. SZEPTYCKI ZOU DOOR DE RUS SEN TERECHTGESTELD ZIJN. (1ste blad). Binnenland DE ST. WILLIBRORDUS-HERDEN- KING TE UTRECHT. (1ste blad). ADRES VAN ONDERWIJZERSVER- EENIGINGEN AAN DE REGEERING OM VERBETERING VAN DE LEERLINGEN- SCHAAL. (1ste blad). kara geteekend is (luid applaus). Het verdrag geldt voor een minimum periode van vijftien jaar. Het is dan ook geen tijdelijke regeling voor een noodtoe stand, doch een krachtig getuigenis der drie regeeringen, dat zij een langdurige politiek van samenwerking willen voe ren Het huis zal met groote voldoening vernemen, dat de onderhandelingen tot een goed einde gebracht zijn en dat een zegel is gebracht op onze nauwe en har telijke betrekkingen tot een land, voor welks hoedanigheden en volkskarakter wij de grootste bewondering hebben (luid ap plaus). BRITSCHE PERS UIT HAAR VOLDOENING. Het pact met Turkije geeft aan alle Brit sche dagbladen voldoening evenals het al len leden van het Lagerhuis gisteren ver heugd heeft. De bladen publiceeren het desbetreffende nieuws op de frontpagina en, nu de bepalingen van het pact bekend zijn, publiceeren verscheidene kranten ar tikelen, verlucht met landkaarten, waarin zij de waarde van Turkije als bondgenoot beschrijven en den invloed van Turkije in den Balkan. Wederom legt men daarbij den nadruk op de trouw van Turkije aan zijn verplichtingen. Eveneens wordt hulde gebracht aan de Turksche vooruitziendheid ?n diplomatie. Men stelt in het licht, dat Turkije trouw is gebleven aan zijn ver standhouding met Sovjet-Rusland en te vens aan Engeland en Frankrijk. EEN SUCCES DER GEALLIEERDEN, MEENT WASHINGTON. In politieke Amerikaansche kringen be schouwt men het Fransch-Britsch-Turksche verdrag als een diplomatiek succes van de geallieerden. Men heeft te Washington den indruk, dat het verdrag op de eerste plaats de neutraliteit van Italië zal verzekeren en zoo de geallieerden zal bevrijden van zware zorgen over de Middellandsche Zee. DE MEENING VAN ROME. Twee factoren in den nieuwen toestand, zooals die geschapen is door het Britsch- Fransch-Turksche verdrag, worden te Ro me met instemming besproken. De eerste factor is, dat Turkije, naar men zegt, ge weigerd heeft den status der Dardanellen ten gunste van Rusland te wijzigen. Italië wil namelijk niet, dat de Rusische vloot een nieuwe machtselement in de Middel landsche Zee wordt. De tweede factor is, dat Turkije zijn beloften jegens Roemenië handhaaft, waarin men de aanwijzing ziet, dat Turkije de Italiaansche belangstelling voor de regeling der Balkanvraagstukken en voor de organisatie van een vredesblok op den Balkan deelt. In fascistische krin gen beschouwt men de onderteekening van het verdrag als een natuurlijk gevolg van de schorsing der onderhandelingen te Mos kou, die, anders dan men verwacht had, hebben aangetoond, dat Turkije in zijn be trekkingen tot Rusland onafhankelijk is. Men gelooft, dat Turkije op het standpunt staat, dat de overeenkomsten met de geal lieerden zijn veiligheid voldoende waarbor gen en een prijsgeven der samenwerking met Rusland, diè vroeger als van automa tisch karakter beschouwd werd, mogelijk maken. ONGEVEER TER GROOTTE VAN BULGARIJE. Volgens den correspondent van „Po- litikcn" te Berlijn zal op 1 November een nieuwe onafhankelijke Poolsche staat worden gevormd. De correspondent zegt, dat de nieuwe staat ongeveer denzelfden omvang zei hebben als Bulgarije. Warschau zal de hoofdstad zijn. Drie millioen Poolsche joden, bijeen te brengen uit alle deelen van Polen, zullen worden gekoloniseerd in een spe- cialen Joodsclicn staat in het Oosten, Lublin als hoofdstad. Zeventien Oekrainsche leiders in Po len zijn door het Sovjet-leger gevangen genomen en terechtgesteld. Onder hen, zoo deelt het Oekrainsche bureau te Londen mede, bevindt zich graaf Szep tycki, aartsbisschop van de geünieerde Roetheenschc kerk. Hij was de geeste lijke leider van de Oekralners in Polen, doch bemoeide zich niet met politieke vraagstukken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1