Turksch-Britsch-Fransch
verdrag
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Het verdrag van
Ankara
Tijding der onderteekening met gejuich
in Lagerhuis ontvangen
MANTELSTOFFEN
•"ssresr
Een nieuwe
Poolsche Staat?
Mgr. Szeptycki
terechtgesteld?
VRIJDAG 20 OCTOBER 1939
31ste Jaargang No. 9470
S)e Ccid^cli^Sou^cmt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015. Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven xie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaal uil
drie bladen.
Nog vlugger dan verwacht werd, n.l.
reeds gisteravond is het drievoudig ver
drag tusschen Engeland, Frankrijk en Tur
kije te Ankara onderteekend.
Het verdrag is gesloten voor den duur
van vijftien jaar en bepaalt in groote trek
ken, dat genoemde landen elkander zoo
veel als in hun vermogen ligt, doeltreffend
zullen bijstaan, voor het geval Turkije
wordt aangevallen ofwel Engeland, resp.
Frankrijk worden betrokken in een con
flict, dat leidt tot een oorlog in de Middel
landsche Zee. Raken genoemde landen ver
wikkeld in een conflict, dat niet op de
Midöellandsche Zee behoeft te worden uit
gevochten, dan zal er sl -chts sprake zijn
van overleg over de te nemen gezamen
lijke maatregelen. Ten slotte is er aan het
verdrag een Protocol toegevoegd, waarin
uitdrukkelijk gestipuleerd wordt, dat Tur
kije tengevolge van dit verdrag nimmer
oorlog tegen Rusland zal behoeven te voe
ren.
De Engelschen en Franschen zijn uiterst
voldaan over de tot stand koming van dit
verdrag.
De „Times" schrijft: „Het verdrag met
Turkije is een diplomatieke daad van vér
strekkend belang, welk: beslissend zou
moeten zijn voor de handhaving van den
vrede in de Middellandsche Zee en de mo
gelijkheid zou moeten versterken voor el-
ken staat in Zuid-Oost Europa zijn eigen
belangen na te gaan en die te combineeren
met die van zijn naburen. Op den Bal
kan zal Turkije met verhoogd gezag voort
gaan op te treden als bemiddelende en sta-
biliseerende mogendheid."
En de „Daily Telegraph" schrijft o.a:
„Strategisch bezit Turkije een sleutelpo
sitie dank zij zijn invloed op den Balkan,
die het verworven heeft door eigen kracht
en integriteit en vertrouwen, die ingeboe
zemd werden door zijn buitenlandsche po
litiek, en dank zij zijn controle op de zee
engten, weLke bereidwillig toegekend was
door de Conventie van Montreux. Het is
daarom duidelijk, dat de kwestie van de
Turksche neutraliteit of deelneming aan
den oorlog in oorlogstijd van eerste rangs
belang is voor iederen staat, die aan de
Zwarte Zee ligt of betrokken is bij het
maritiem verkeer aldaar."
In Frankrijk vestigt men vooral de aan
dacht op het feit, dat de Dardanellen en
de toegang tot de Zwarte Zee voor de geal
lieerden geopend blijven, hetgeen vooral in
de huidige internationale omstandigheden
een feit van bijzondere beteekenis is.
De Russen, die formeel de diplomatieke
nederlaag hebben geleden, trekken een ge
zicht, alsof het heele geval niets te betee-
kenen heeft en maken wat men in het
Fransch noemt „bonne mine a mauvais
jeu". Hetgeen men in het Hollandsch wel
eens vertaalt met „lachen als een boer die
kiespijn heeft."
De eenigen, die openlijk hun misnoegen
toonen, zijn de Duitscbers. De haastige te
rugroeping van gezant von Papen uit An
kara is eveneens op te vatten als een uiting
van dat misnoegen.
De „Times" zegt er van: „De plompe in
terventie van von Ribbentrop heeft de Sov
jet-regeering er toe gebracht, op het laat
ste ©ogenblik voorstellen te doen, welke
Sarajogloe reeds eerder van de hand had
gewezen. De diplomatie van von Ribben
trop is even dwalend geworden als zij
steeds noodlottig is geweest en zijn laatste
streven heeft slechts een resultaat gehad,
dat zelfs in Italiaansche kringen be
schouwd wordt als een „diplomatieke over
winning van de geallieerden."
En de „Daily Mail" schrijft: „Het En-
gelsch-Fransch-Turksche pact slaat de deur
toe voor Hitler's ambities in Zuid-Oost—
Europa. Het machtsevenwicht in de Middel
landsche Zee verschuift ten gunste van de
geallieerden. In Turkije, dat thans terug
keert naar Europa, hebben de democra
tieën een machtigen en vertrouwden
vriend."
Men kan zich afvragen, welke gevolgen
de sluiting van dit pact zou kunnen heb
ben op de kansen tot terugkeer van den
vrede. Deze gevolgen laten zich thans nog
niet voorspellen, maar de mogelijkheid is
niet uitgesloten, dat Duitschlands hou
ding wat soepeler wordt.
Wijst het bericht van het herstel van een
„onafhankelijken" Poolschen staat in die
richting? Het plan daartoe bestond reeds
lang, maar misschien heeft het feit, dat er
thans uitvoering aan het plan wordt ge
geven, iets te beteeken en.
De conferentie der Noordsdie staatshoof
den, schijnt weinig resultaat te hébben op
geleverd met betrekking tot de gehoopte
bemiddeling. Blijkbaar wachten zij op
uitingen van beter begrip tusschen de oor
logvoerenden, waardoor de neutralen in
staat zouden zijn, pogingen te doen tot her
stel van den vrede.
IMedetzgdöclïe frifóiand tegen agxeóöie
De inhoud van het verdrag
IN GEEN GEVAL TEGEN RUSLAND
GERICHT.
Te Ankara is gistermiddag in het minis
terie van buitenlandsche zaken het Turksch
Britsch-Fransche verdrag geteekend, dat
den volgenden inhoud heeft:
Art. 1. In geval Turkije in vijandelijkhe
den met een Europeesche mogendheid gt
wikkeld wordt als gevolg van agressie door
deze mogendheid tegen Turkije, zullen de
regecring van het Vereenigd Koninkrijk
en de Fransche regeering doeltreffend met
de Turksche regeering samenwerken en
haar alle hulp en bijstand, die in haar ver
mogen liggen, verleenen.
Art. 2. In geval van een daad van agres
sie door een Europeesch mogendheid, die
tot een oorlog in het gebied der Midde«-
landsche Zee leidt, waarbij Turkije en
Frankrijk betrokken zijn, zal de Turksche
regeering doeltreffend met Engeland en
Frankrijk samenwerken en hun alle imjp
en bijstand, die in haar vermogen ligger^
veil tenen. 'A
In geval van een daad van agressie doc:r
eer Europeesche mogendheid, die tot ee'lX
oorlog in het gebied der Middellandsche
Zee leidt, waarbij Turkije betrokken is,
zullen Engeland en Frankrijk doeltreffend
met de Turksche regeering samenwerken
en haar alle hulp en bijstand, die in hun
vermogen liggen, verleenen.
Art. 3. Zoolang de garanties, door Enge
land en Frankrijk aan Griekenland en Roe
menië gegeven bij hun erespectieve verkla
ringen van 13 April 1939, van kracht oiij-
ven, zal de Turksche regeering doeltref
fend met Engeland en Frankrijk samen
werken en hun alle hulp en bijstand, die
in haar vermogen liggen, verleenen, in ge
val Engeland en Frankrijk in vijandelijk
heden gewikkeld worden krachtens een
der waarborgen.
Art. 4. In geval Engeland en Frankrijk
in vijandelijkheden met een Europeesche
mogendheid gewikkeld worden als gevolg
van agressie, door deze mogendheid oe-
dreven tegen een van beide genoemde sta
ten zonder dat de bepalingen van art. 2 of
3 hierop van toepassing zijn, zullen de
Hooge Contracteerende Partijen elkander
onmiddellijk 'raadplegen.
Niettemin wordt overeengekomen, dat
in zulk een geval Turkije minstens een
welwillende neutraliteit jegens Engeland
en Frankrijk in acht zal nemen.
Art. 5. Zonder te prejudicieeren op de
bepalingen van art. 3, hierboven aangege
ven, zullen de Hooge Contracteerende Par
tijen ir. geval van:
lo. agressie door een Europeesche mo
gendheid tegen een anderen Europeeschen
staat, tegenover welken de regeering van
een der Hooge Contracteerende Partijen,
met goedkeuring van dien staat, op zich
genomen had hem bij te staan bij de hand
having van zijn onafhankelijkheid of neu
traliteit tegenover een dergelijke agres
sie of
2o. agressie door een Europeesche mo
gendheid, die, hoewel zij gericht is tegen
een anderen Europeeschen staat, naar de
meening van de regeering van een der
Hooge Contracteerende Partijen een be
dreiging van haar eigen veiligheid vormt,
onmiddellijk elkander raadplegen met het
EEN PARTIJ ZUIVER WOLLQI
PER METER.
Bet onze speciale etalages
Passage Botermarkt
oog op elke gemeenschappelijke actie, dte
doeltreffend geacht wordt.
Art. 6. Het huidige verdrag is niet tegen
eenig land gericht, maar bedoeld om En
geland, Frankrijk en Turkije wederzijd-
sche hulp en bijstand te verzekeren bij
weerstand tegen agressie, indien zulks
noodzakelijk zijn mocht.
Art. 7. De bepalingen van het onderha
vige verdrag zijn eveneens bindend als bi
laterale verplichtingen tusschen Turkije en
elk der beide andere Hooge Contractee
rende Partijen.
Art. 8. Indien de Hooge Contracteerende
Partijen betrokken worden bij vijandelijk
heden als gevolg der werking van het on
derhavige verdrag, zullen zij geen wapen
stilstand of vrede sluiten dan in gemeen
overleg.
Art. 9. Het onderhavige verdrag zal zoo
spoedig mogelijk geratificeerd en de rati
ficatie oorkonden tegelijkertijd gedeponeerd
worden te Ankara. Het zal op den datum
van dit deponeeren in werking treden.
Het onderhavige verdrag wordt gesloten
voor een tijdsverloop van vijftien jaar.
Indien geen der Hooge Contracteerende
Partijen zes maanden voor het verstrijken
van gtfeegd tijdsverloop de beide andere
verwittigd heeft van haar voornemen om
het verdrag te beëindigen, zal het stilzwij
gend verlengd worden voor een tijdsver
loop van vijf jaar enz.
PROTOCOLLEN.
Op het oogenblik' der onderteekening
van het verdrag van wederzijdschen bij
stand tusschen Engeland. Frankrijk en
Turkije zijn ondergeteekende gevolmach
tigden, naar behooren hiertoe gemachtigd,
het volgende overeengekomen:
Protocol I. Ondergeteekende gevolmach
tigden verklaren, dat hun respectieve re
geeringen overeenkomen, dat het verdrag
van wederzijdschen bijstand, gedagteekend
op heden, in werking zal treden van het
oogenblik van onderteekening af.
Protocol n. De verplichtingen, die Tur
kije op zich genomen heeft, als uitvloeisel
van bovenstaand verdrag, kunnen dit land
niet noodzaken tot een actie, die ten doel
of als gevolg heeft, dat het In gewapend
conflict met de Sovjet-Unie komt.
STAFBESPREKINGEN TE ANKARA
BEGONNEN.
Luitenant-generaal Wavell en generaal
Weygand hebben de stafbesprekingen met
de Turksche militaire autoriteiten ge
opend.
SARADJOGLOE OP EEN RUSSISCH
OORLOGSSCHIP.
Minister Saradjogloe werd vandaag met
het Russische oorlogschip „Moskowa" te
Istanboel verwacht.
Vanavond zullen de Turksche autoritei
ten een banket aanbieden ter eere van de
officieren van de „Moskowa"; hooge Turk
sche autoriteiten zullen mede aanzitten.
De bladen wijzen er algemeen op,
dat hoewel de Sovjet-Turksche bespre
kingen te Moskou zijn mislukt, zij niet
de vriendschap tusschen de beide lan
den, welke al bijna twintig jaren
voortdurend inniger wordt, aantast.
CHAMBERLAIN DEELT
ONDERTEEKENING MEDE.
Applaus in het Lagerhuis.
De Britsche minister-president Cham
berlain heeft gisteravond den loop der de
batten in het Lagerhuis onderbroken om
mede te deelen, dat een Britsch-Fransch-
Turksch verdrag geteekend was. Het La
gerhuis ontving deze mededeeling .net ge
juich.
De onderhandelingen van Saradjogloe
te Moskou aldus zeide Chamberlain
zijn thans tijdelijk onderbroken. De Turk
sche regeering was van meening, dat zekere
der voorstellen, die haar gedaan waren,
niet te vereenigen waren met de punten,
waarover reeds overeenstemming was be
reikt tusschen Turkije eenerzijds en Frank
rijk en Engeland anderzijds. Niettemin is
zoowel door Moskou als door Ankara ge
meld, dat de betrekkingen tusschen Tur
kije en Rusland blijven rusten op den
grondslag van vriendschap (toejuichingen).
Intusschen heeft de Turksche regeering
besloten de onderteekening van het Britsch-
Turksche verdrag niet langer uit te stellen
en het verheugt mij u te kunnen zeggen,
dat het pact een half uur geleden te An-
ytgm
afdeeling heerenmode
part: Maarsmanssteeg:
ttl/tiAa-wikoop
FABRIEKSPARTIJ WOLLEN
JONGENS- EN HEEREN-
PULLOVERS.
1200 wollen iongenspullovers
met liggenden kraag en hooge
col met patentsluiting, leeftijd
4 tot 16 jaar
Cj5-IM5-l,<lS-Z50
600 wollen heerenpullovers met
hooge col en platten kraag. In
uni- en jaspékleuren,
&50'Zf?o
Morgen tevens laatste dag van
onze hoedenreclame: Wij be
talen f. 1.- terug voor uw ouden
hoed, bij aankoop van een
nieuwe vanaf L 1.95.
op de parterre
COUpdfib
{Vollen, zijden en katoenen
stoffen.
Uitzoeken naar hartelustl
op de parterre
<iUjt
TURCO BLUFAX
Het afdoende schoonmaak
middel Als U het éénmaal hebt
zien gebruiken, doet U er
voortaan zelf het heele huis
houden mee 1
wemniam
Lelden
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Het TCRKSCH-BRITSCHE-FRANSCHE
PACT GISTERAVOND TE ANKARA ON
DERTEEKEND EN GEPUBLICEERD. (U
blad).
DE STOCKHOLMSCHE CONFERENTIE
GEËINDIGD. VIER STAATSHOOFDEN
SPRAKEN VOOR DE RADIO. (2de blad).
DE STRIJD IN HET WESTEN. (2de
blad).
MGR. SZEPTYCKI ZOU DOOR DE RUS
SEN TERECHTGESTELD ZIJN. (1ste
blad).
Binnenland
DE ST. WILLIBRORDUS-HERDEN-
KING TE UTRECHT. (1ste blad).
ADRES VAN ONDERWIJZERSVER-
EENIGINGEN AAN DE REGEERING OM
VERBETERING VAN DE LEERLINGEN-
SCHAAL. (1ste blad).
kara geteekend is (luid applaus).
Het verdrag geldt voor een minimum
periode van vijftien jaar. Het is dan ook
geen tijdelijke regeling voor een noodtoe
stand, doch een krachtig getuigenis der
drie regeeringen, dat zij een langdurige
politiek van samenwerking willen voe
ren Het huis zal met groote voldoening
vernemen, dat de onderhandelingen tot
een goed einde gebracht zijn en dat een
zegel is gebracht op onze nauwe en har
telijke betrekkingen tot een land, voor
welks hoedanigheden en volkskarakter wij
de grootste bewondering hebben (luid ap
plaus).
BRITSCHE PERS UIT HAAR
VOLDOENING.
Het pact met Turkije geeft aan alle Brit
sche dagbladen voldoening evenals het al
len leden van het Lagerhuis gisteren ver
heugd heeft. De bladen publiceeren het
desbetreffende nieuws op de frontpagina en,
nu de bepalingen van het pact bekend
zijn, publiceeren verscheidene kranten ar
tikelen, verlucht met landkaarten, waarin
zij de waarde van Turkije als bondgenoot
beschrijven en den invloed van Turkije in
den Balkan. Wederom legt men daarbij
den nadruk op de trouw van Turkije aan
zijn verplichtingen. Eveneens wordt hulde
gebracht aan de Turksche vooruitziendheid
?n diplomatie. Men stelt in het licht, dat
Turkije trouw is gebleven aan zijn ver
standhouding met Sovjet-Rusland en te
vens aan Engeland en Frankrijk.
EEN SUCCES DER GEALLIEERDEN,
MEENT WASHINGTON.
In politieke Amerikaansche kringen be
schouwt men het Fransch-Britsch-Turksche
verdrag als een diplomatiek succes van de
geallieerden. Men heeft te Washington den
indruk, dat het verdrag op de eerste plaats
de neutraliteit van Italië zal verzekeren en
zoo de geallieerden zal bevrijden van
zware zorgen over de Middellandsche Zee.
DE MEENING VAN ROME.
Twee factoren in den nieuwen toestand,
zooals die geschapen is door het Britsch-
Fransch-Turksche verdrag, worden te Ro
me met instemming besproken. De eerste
factor is, dat Turkije, naar men zegt, ge
weigerd heeft den status der Dardanellen
ten gunste van Rusland te wijzigen. Italië
wil namelijk niet, dat de Rusische vloot
een nieuwe machtselement in de Middel
landsche Zee wordt. De tweede factor is,
dat Turkije zijn beloften jegens Roemenië
handhaaft, waarin men de aanwijzing ziet,
dat Turkije de Italiaansche belangstelling
voor de regeling der Balkanvraagstukken
en voor de organisatie van een vredesblok
op den Balkan deelt. In fascistische krin
gen beschouwt men de onderteekening van
het verdrag als een natuurlijk gevolg van
de schorsing der onderhandelingen te Mos
kou, die, anders dan men verwacht had,
hebben aangetoond, dat Turkije in zijn be
trekkingen tot Rusland onafhankelijk is.
Men gelooft, dat Turkije op het standpunt
staat, dat de overeenkomsten met de geal
lieerden zijn veiligheid voldoende waarbor
gen en een prijsgeven der samenwerking
met Rusland, diè vroeger als van automa
tisch karakter beschouwd werd, mogelijk
maken.
ONGEVEER TER GROOTTE VAN
BULGARIJE.
Volgens den correspondent van „Po-
litikcn" te Berlijn zal op 1 November
een nieuwe onafhankelijke Poolsche
staat worden gevormd.
De correspondent zegt, dat de nieuwe
staat ongeveer denzelfden omvang zei
hebben als Bulgarije. Warschau zal de
hoofdstad zijn.
Drie millioen Poolsche joden, bijeen
te brengen uit alle deelen van Polen,
zullen worden gekoloniseerd in een spe-
cialen Joodsclicn staat in het Oosten,
Lublin als hoofdstad.
Zeventien Oekrainsche leiders in Po
len zijn door het Sovjet-leger gevangen
genomen en terechtgesteld. Onder hen,
zoo deelt het Oekrainsche bureau te
Londen mede, bevindt zich graaf Szep
tycki, aartsbisschop van de geünieerde
Roetheenschc kerk. Hij was de geeste
lijke leider van de Oekralners in Polen,
doch bemoeide zich niet met politieke
vraagstukken.