Moskou's bedreiging van Scandinavië De koningen-conferentie te Stockholm Chamberlains weekrapport De schaduw over Europa 5)e óttijjd in (iet Wetten HET REGENT AAN HET FRANSCHE FRONT DONDERDAG 19 OCTOBER 1939 DE LEIDSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAO. 6 Geen antwoord van de Duitsche regeering AMERIKAANSCHE BELANGSTELLING KONINGEN VOOR DE RADIO. Gisterochtend hebben de Koningen van Zweden, Noorwegen en Denemar ken, de president van Finland en de vier ministers van builenlandsche za ken twee uur geconfereerd op het ko- ninkijk slot. Na het noenmaal kwamen alleen de mi nisters bijeen. Zij zouden ook vanochtend vergaderen en daarna weer met de staats hoofden samenkomen. Hedenavond zullen de gasten van Stockholm vertrekken. Kort na den middag zullen de staatshoofden voor den radio-omroep spreken: hun toe spraken zullen over alle Noordelijke lan den uitgezonden worden. Gisterochtend is ook een godsdienstige plechtigheid gehouden in de oude kerk Storkyrkan, in tegenwoordigheid van de staatshoofden, de leden van de koninklijke familie en de.Zweedsche regeering, bene vens een bewogen menigte. Na zijn preek bad de aartsbisschop God zijn zegen te ge ven aan de beraadslagingen, die in Stock holm gevoerd worden. Vervolgens las hij een gebed voor den vrede voor. De geheele plechtigheid speelde zich af in een sfeer van diepe ontroering. Amerikaansche telegrammen. Gisteren hebben president Roosevelt en de regeeringen van 20 andere Amerikaan sche republieken telegrammen gezonden aan den Koning van Zweden, ter gelegen heid van de conferentie der Scandinavi sche staatshoofden. Het telegram van president Roosevelt luidt als volgt: „Deze regeering voegt zich bij de regee ringen van andere Amerikaansche republie ken om uiting te geven aan haar steun voor de beginselen van neutraliteit en orde overeenkomstig de wet, welke de landen, welke thans te Stockholm vertegenwoor digd zijn, gedurende de geschiedenis steeds hebben voorgestaan. De Scandinavische conferentie, welke door Uwe Majesteit bijeen is geroepen, wordt door de regeering en het volk van de Vereenigde Staten van Noord-Amerika met groote belangstelling gevolgd." Men beschouwt dit gemeenschappelijk zenden van telegrammen aan Koning Gus- taaf als een der eerste vruchten van de onlangs te Panama gehouden conferentie, waar de Amerikaansche republieken elkaar beloofden neutraal te zullen blijven. MILITAIRE MAATREGELEN IN NOORWEGEN. De Noorsche minister van landsverdedi ging, Monsen, heeft aan de pers medege deeld, dat Noorwegen onlangs de voorzorgs maatregelen in het Noorden heeft ver sterkt; de troepen van land- en zeemacht, welke daar zijn gelegerd tot het beveiligen van de neutraliteit, hebben versterking gekregen. DE RUSSISCH-FINSCHE BETREKKINGEN. Een telegram uit Helsinki in de „Neue Zuericher Zeitung" meldt, dat niemand meer eraan twijfelt, dat Rusland van Fin land eischt een nauwen, contractueelen band door een bystandspact, hetgeen zou neerkomen op een losmaken van Finland van de Scandinavische landen. Pilitieke kringen, zoo voegt dit telegram hieraan toe, toonen er zich bezorgd over, dat het binnenrukken der Russische troepen in Estland bij wijze van spreken met geslo ten deuren geschiedt, aangezien alle ver bindingen met Tallinn afgesneden zijn. De Finsche regeering gaat voort met het ne men van defensiemaatregelen en met de verplichte evacuatie van Helsinki, welke stad des nachts geheel verduisterd is. Te vens worden de ministeries verplaatst. Terugkeer van Paasikivi dringend door Moskou verzocht? Volgens Radio Roma wordt de terugkeer van Paasikivi, het hoofd der Finsche mis sie, naar Moskou dringend door de Rus sische regeering verzocht. TROEPEN VAN HET ROODE LEGER IN ESTLAND. In den ochtend van den achttienden Oc tober zijn troepen van het roode leger overeenkomstig het Estlandsch-Russische verdrag van wederzijdschen bijstand, in Estland aangekomen. De troepen van het roode leger overschreden de Estlandsch Russische grens op den weg van Narwa en den weg van Riga. Zij werden verwelkomd door vertegenwoordigers van het Estland- sche leger en door Nikitin, den Russischen gezant in Estland. Na een uitwisseling van gelukwenschen speelden muziekkorpsen het Fstlandsche volkslied en de Internationale. HANDELSVERDRAG TUSSCHEN RUSLAND EN LETLAND. Gisteren is te Moskou een handelovereen- komst onderteekend tusschen de U. S. S. R. en de Letlandsche republiek. De overeen komst voorziet in een drievoudige uitbrei ding van den handel tusschen de U. S. S. R. en Letland en stelt den totalen handelsom- zet tusschen beide landen vast op 60 mil- lioen lats. De U. S. S. R. verleent Letland transito van goederen langs de Russische spoorwegen en waterwegen naar Moer- mansk, Soroka en de havens aan de Zwar te Zee. De overeenkomst voorziet ook in een groote uitbreiding van het transito van Russische goederen via Letlandsche havens. DE DUITSCHE VOLKSVERHUIZING. Vrijdag zullen waarschijnlijk drie sche pen met ongeveer 2000 uit de Randstaten geëmigreerde Duitschers te Gotenhafen (Gdynia) aankomen. De emigranten zullen daar blijven, tot zij nieuwe bezigheden ge vonden hebben. Bij de overplanting van de Duitschers uit Baltisohe landen, welke actief wordt voortgezet, zal de stad Riga ongeveer 35.000 en Reval 10.000 inwoners verliezen, aldus verneemt de „Basler Nachrichten" uit Ber lijn. Het betreft hier in hoofdzaak doctoren, advocaten en handelslieden, die zich in Po len een nieuw bestaan moeten scheppen. De „Baltische baronnen" zullen als do meinbeheerders gestuurd worden naar het door Duitschland bezette land. Het is te voorzien, dat, wanneer de ver huizing uit Estland en Letland voltooid is, de beurt zal komen aan Litauen. Voorts zou overwogen worden de Duit schers te laten vertrekken uit Joego-Sla- vië en Hongarije. Het gaat hier, aldus het blad, om een ware volksverhuizing. DE RUSSEN BEZETTEN HET LAND. In Sovjet-Galicië zijn Oekrainers en Jo den geplaatst aan het hoofd van alle plaat selijke besturen. In twee plaatsen evenwel hebben de Rus sen het subalterne Poolsche personeel ge handhaafd. Uit Lwow worden thans de bijzonder heden vernomen over de bezetting van Sta- nislawow in Oost-Galicië, door de Sovjet- Russische troepen. Op 18 September werd in de gevangenis van Stanislawow bekend, dat de Sovjet-Russische troepen Polen wa ren binnengedrongen. In deze gevangenis boetten verscheidene communisten 'n straf uit. Dezen kwamen in opstand, overmees terden de cipiers en forceerden de deuren. De aldus bevrijde en gewapende gevange nen begaven zich naar de vrouwengevan genis, waar zij ook de gedetineerden be vrijdden. Vervolgens ging men naar het stadhuis, waar de roode vlag werd gehe- schen en hierna werd het politiebureau be stormd. Hierbij werden twee personen ge dood, Den geheelen dag werd gevochten, in het bijzonder bij het station, waar zich Oekraïner, die tot de rechtsche partijen behoorden, hadden verschanst Een arbei dersgarde, welke gevormd werd, poogde het station te bestormen, doch slaagde hier in eerst den volgenden dag, nadat de Rus sische troepen voorafgegaan door vechtwa- gens de stad binnenrukten. Men weet niet, wat het lot is van de Oekrainers, die te genstand hebben geboden. TOESPRAAK VAN DEN H. VADER. Geen bemiddeling in de internationale kwesties, tenzij desgevraagd. Ter gelegenheid van de overhandiging der geloofsbrieven door den nieuwen Li- tauschen gezant bij den H. Stoel, Vladimir Girdvainis, heeft de Heilige Vader een toe spraak gehouden, waarin Hij zinspeelde op het gevaar, dat ontstaan is door het voort schrijden van de Sovjets in Europa. Zijne Heiligheid verklaarde in Zijn rede aldus bericht „Un. Press" dat Hij geen bemiddeling in de internationale kwesties zou aanbieden, tenzij Hem daar toe een verzoek zou bereiken. „Desniette genstaande", aldus de H. Vader, „kan Ik mijn oogen niet sluiten wanneer nieuwe onmetelijke gevaren opdoemen, wanneer over het christelijk Europa zich steeds meer de schaduw gaat afteekenen van de denk beelden en het werk der vijanden van God. In een dergelijke omstandigheid, meer dan wanneer ook in de geschiedenis, ver krijgt het behoud van de christelijke be schaving en de verdediging van het chris telijk erfdeel, een beslissende beteekenis voor de toekomst van Europa en voor den bloei van elk der Europeesche landen, groot of klein." Z. H. de Paus prees vervolgens Litauen voor zyn godsdienstzin, daaraan toevoe gend, dat Hij verheugd was over het tot standkomen van een vergelijk tusschen den H Stoel en Litauen ten aanzien van alle nog op te lossen problemen. Zinspelend op den Europeeschen toe stand, zeide de Opperpriester: „Ons welbe wust van onzen plicht als Opperste Her der, zullen wij tenzij desgevraagd on ze actie, welke altijd gericht is op het heil der zielen, niet uitstrekken over zuiver tij delijke controversen en territoriale strijd punten tusschen de landen. Wanneer de christelijke deugden van naastenliefde, rechtvaardigheid en broeder schap de handelingen van individuen zoo wel als van groepen bezielen, dan is een vreedzame atmosfeer onder d£ naties ge schapen, welke de oplossing van menig pro bleem, dat op het oogenblik onoplosbaar schijnt of werkelijk is, zal vergemakkelij ken." De H. Vader besloot Zijn toespraak met het verleenen van den apostolischen zegen aan Litauen. „WIJ HEBBEN EEN GOED BEGIN GEMAAKT". In zijn wekelijksche verklaring in het Lagerhuis heeft de Britsche minister-pre sident Chamberlain gisteren gezegd, dat behalve de commentaren in de Duitsche pers, geen aanduiding uit Berlijn is ont vangen inzake de inzichten van de Duit sche regeering ten aanzien van de stellin gen, welke spreker heeft pogen duidelijk te maken. Hij kan derhalve niets toevoe gen aan zijn verklaring van de vorige week. De Duitsche propaganda-organen heb ben al hun vernuft in het werk gesteld om de buitenlandsche commentaren zoo te draaien, dat zij iets minder ongunstig zijn voor hun eigen standpunt. Het is twijfel achtig, of dit eenig succes heeft buiten Duitschland, want het is moeilijk te ver bergen, dat over het algemeen de com mentaren in de neutrale landen hebben getoond, dat de houding van de geallieer de regeeringen volledig wordt gewaar deerd. Het schijnt duidelijk, dat de moeilijkhe den, welke een oorlog onvermijdelijk mee brengt voor alle niet-oorlogvoerenden, de fundamenteele dingen, welke op het spel staan, niet heeft verduisterd, waarvan de vaststelling het moreele en materieele welzijn van de neutrale landen niet min der dan van de oorlogvoerenden ten goede of ten kwade moet beïnvloeden. Aan het Westelijk front heeft het Brit sche expeditieleger thans den toegewezen sector van de Fransche linies bezet en alle divisies hebben haar stellingen betrokken. De verstandhouding tusschen de Fransche en Britsche bevelvoering is uitmuntend. Een bewijs hiervan is, dat het Britsche ex peditieleger onder commando staat van den Franschen opperbevelhebber, waar door reeds op een zoo vroeg stadium van den oorlog eenheid van bevelvoering tot stand is gekomen. Een ander bewijs is, dat een overeen komst tot stand is gekomen, waarbij Fran sche troepen dienen onder den Britschen bevelhebber in Frankrijk. Op zee is de actie niet verslapt, noch in den aanval noch in de verdediging. Na hulde te hebben gebracht aan de vloot voor hetgeen zij heeft gedaan, zeide de minister-president, dat in het vervullen van haar taak de vloot deze week zware verliezen aan officieren en manschappen heeft geleden. Het huis zal eveneens ver langen hulde te brengen aan de nagedach tenis en allen, die hun leven gaven voor de verdediging van hun land, zoowel ter zee, te land als in de lucht. DE BEDREIGING VAN SCAPA FLOW FRANSCHE LEGERBERICHTEN. Het Fransche legerbericht van gisteren avond luidt: „Over het algemeeen geen veranderingen aan het front. Sterke activiteit van de ver- kenningsafdeelingen, vooral tusschen Moe zel en Saar." Het Fransche legerbericht van heden morgen luidt: ,.Een kalme nacht aan het geheele front. Zeer regenachtig weer. Vijandelijke infan- terieverkenners, gesteund door artillerie, werden op verschillende punten van het front teruggeslagen." WIL HITLER DOOR HET FRANSCHE FRONT BREKEN? Radio Paris heeft gisteravond laat ge zegd: „Wij vernemen uit Berlijn, dat Hit- Ier verklaard heeft, dat hij bereid is om een millioen man op te offeren om door het Fransche front heen te breken." Dit is een bericht uit Fransche bron! DE MILITAIRE TOESTAND AAN HET FRONT. Havas seint: Aan het front is de dag van gisteren door geen enkele belangrijke gebeurtenis gekenmerkt. De Duitsche troe pen, die vooruitgeworpen zijn in de vry wil lig door de Fransche bewakingselementen ontruimde zone, zijn thans in contact met de eerste Fransche weerstandslinie. Deze linie, die gevormd wordt door veldverster- kingswerken, is nauwgezet getrokken en opgebouwd onder dekking van een gor dijn van voorposten. De Fransche pionniers hebben bijna drie weken tijd gehad om de linie op te bouwen. Het betreft hier dus een hechte, zeer bestudeerde organisatie, die bijna overal op Duitsch gebied is op gericht langs een tracé, dat den tegenstan der niet bekend is. Voordat deze zelfs kan denken aan een poging tot een nieu wen opmarsch is hy volstrekt verplicht er de juiste ligging van te verkennen en den weerstand af te tasten. Aan die taak schijnt hij zich gisteren te hebben gewijd en dat verklaart de bedrijvigheid van zijn verken- Sedert het begin van den oorlog hebben de duikbooten van den vijand een zwaren tol moeten betalen. Het mislukken van dezen vorm van aanval tegen onzen han del moge blijken uit hetgeen ik het. huis mededeel over de geschatte verliezen van de Britsche schepen, welke in de week, welke 17 October is geëindigd, de Britsche haven zijn binnengekomen of deze hebben verlaten. Deze verliezen bedragen ongeveer een half procent. De vijandelijke luchtmacht is begonnen met aanvallen op onze vlootbases. Dé teleurstelling over het mislukken de zer poging om ernstige schade aan de sche pen aan te richten blijkt uit de fantasti sche mededeelingen, welke de vijand zich gedwongen heeft gevoeld uit te vinden. Het is waar, en ik moet dit nogmaals herhalen, hoewel het nieuws duf wordt door het herhalen dat noch de „Hood", noch de „Repulse" of eenig ander slag schip in het minst niet is beschadigd. Het zelfde geldt voor de „Ark Royal". De regeering heeft niet geaarzeld eenig geleden verlies in vollen omvang bekend te maken. De denkbeeldige verliezen, wel ke door de Duitschers in de radio bekend worden gemaakt, mogen dienen om voor eenigen tijd den moed erin te houden, doch ten laatste zal de onjuistheid blijken en de teleurstelling zal des te meer terneer drukken. Wij van onzen kant zijn niet voornemens successen te publiceeren, waarvan wij niet overtuigd zijn. Wij weten, dat in de gevechten in de lucht, welke in de afgeloopen twee dagen voor het eerst boven onze kust zijn gele verd, acht vijandelijke vliegtuigen zijn vernield, zonder dat wijzelf een enkel vliegtuig hebben verloren. We gelooven, dat verscheidene Duitsche bommenwer pers er niet in geslaagd zijn, hun basis te bereiken. Het totaal aantal vliegtuigen, dat aan den aanval deelnam, bedroeg niet meer dan dertig. De verliezen, welke wij hebben toegebracht bedragen dus minstens 25 procent van het totaal en kunnen nog hooger zijn. Na hulde te hebben gebracht aan de luchtmacht, zeide de minister-president, dat de hulpluchtdienst zijn eerste succes heeft behaald door drie van de vier toe stellen omlaag te schieten bij een aanval op Rosyth. We kunnen inderdaad moed scheppen uit de wetenschap, dat onze verdediging zoo succesvol is gebleken in deze eerste proef van haar kunnen en dat onze gevechts vliegtuigen zulk een uitstekende kwaliteit toonen te bezitten, zooals wij hadden ge hoopt. In deze eerste dagen moeten wij niet dwaas gaan pochen. De aanvallen zijn wei- nog geweest en op kleine schaal uitge voerd. Het zou onverstandig zijn te ver zekeren, dat wij steeds zooveel succes zul len hebben, als deze eerste dagen. Er kunnen in een oorlog vele verrassin gen komen en deze kunnen niet alle pret tig zijn. Wij hebben evenwel de voldoe ning te weten, dat wij een goed begin hebben gemaakt. ningselementen, te meer, daar het nog steeds afschuwelijke weer hem iedere me thodische luchtwaarneming onmogelijk maakt. Na drie dagen van vrij levendige gevech ten en van oprukken onder geschutvuur, staan de Duitsche troepen weer in dezelfde algemeene positie van vóór het offensief, voor welingerichte stellingen, die overvloe dig voorzien zijn van automatische wapens en anti-tankmiddelen en bediend worden door een ongedeerd personeel, welks mo reel op geen enkel punt is aangetast. Bo vendien ligt deze nieuwe positie dichter bij de Magninotlinie, die overvloedig voor zien is van zware en middelzware artille rie, goed beschermd is, beschikt over cen tra voor rusten en ravitailleeren, welke niet alleen volkomen gedekt zijn tegen gra naten van ieder kaliber, maar zelfs tegen rumoer en de veelvuldige ongemakken van den oorlog te velde in de maand October, die uitzonderlijk regenachtig en koud is. De Duitsche troepen daarentegen moeten haastig nieuwe stellingen improviseeren onder het vuur van den tegenstander en verder van hun permanente verslerkings- linie, die heel wat minder confortabel is dan de Fransche. De toenadering naar de vooruitgeschoven Duitsche linies loopt over een terrein, dat thans omgewoeld is door de ontploffing zoowel van de Duit- schen mijnen in begin September als de Fransche mijnen, benevens door wederzijd- sche bombardementen gedurende anderhal ve maand, terwijl zij bovendien onder het vuur ligt van de mitrailleurs, die indirect vuur geven en geleid worden door het nauwgezet verkennen van het terrein, dat rustig geschied is gedurende de bezetting door de Fransche troepen. TWEEMAAL ALARM BU SCAPA FLOW. Tweemaal hebben op de Orkney-ellan- den, waar de Britsche vlootbasis Scapa Flow ligt, gisteren de alarmsirenfs geloeid. Den eersten keer werd een vliegtuig waar genomen, dat geen bommen liet vahen, den tweeden keer hebben de bewoners geen machine gezien. DE TORPEDEERÏNG VAN DE „ROTAL OAK". Het verhaal van kapitein-luitenant Prien. De commandant van den onderzeeër, welke in de bocht van Scapa Flow de „Royal Oak" tot zinken heeft gebraent, heeft gisteren den vertegenwoordigers van de buitenlandsche pers zijn verhaal ge daan. Hij werd voorgesteld door rijkspers chef dr. Dietrich. De commandant, kapi tein-luitenant ter zee Prien, zeide o. a.: ..Ik heb in Scapa Flow een grooter vloot dan ooit te voren voor mij gezien. De nacht was helder door een sterk Noorderlicht. De „Repulse" was duidelijk te herkennen, aan gezien het, behalve de „Renown" welke deel uitmaakt van een ander smaldeel van de Britsche vloot, het eenige schip van deze soort is, dat twee schoorsteenen heeft. Aangezien de „Royal Oak" voor de „Re pulse" lag, was van dit laatste schip slechts de voorsteven te zien. De ankerlantaarn, die beide voorste geschuttorens en de voorste gevechtsmast waren duidelijk als silhouet te zien. De eerste torpedo trof de „Repul se' ongeveer twee meter vóór den eersten toren. De treffer veroorzaakte een hooge waterzuil. De tweede treffer trof de „Royal Oak". Hetgeen volgde was moeilijk te beschrijven. Het was een reusachtige wer veling van vuur en rook. waarin alle kleu ren speelden, Toen dit verdwenen was, was ook de „Royal Oak" verdwenen. Hierna 7agen wij het bewijs, dat ook de „Repul se" getroffen was. Het voorschip, waar de torpedo getroffen had, lag diep in het water." Nu begon men onmiddellijk jacht te ma ken op den onderzeeër, doch deze slaagde erin onbemerkt wpg te komen. DE „YORKSHIRE" GEZONKEN. De Bibby Line heeft de officieele mede- deeling gekregen, dat de „Yorkshire" ge- ronken is. Bijzonderheden zijn echter niet bekend. De zeevaartcommissie var de Vereenigde Staten heeft medegedeeld, dat het Ameri kaansche schip „Independance Hall" drie honderd overlevenden van de Britsche sche pen „City of Mandalay" en .Yorkshire" aan boord heeft genomen. Zij zullen van daag aan land worden gezet. De PROPAGANDA-OORLOG. Eén van de middelen van den modernen oorlog is de propaganda. Hier volgen een paar staaltjes van Britsche berichtgeving, waaruit men de propaganda-tendenz duidelyk proeft. Zoo zou een in Engeland aangekomen reiziger medegedeeld hebben, dat een in België werkende Duitscher onlangs een brief heeft ontvangen, waarin wordt ge zegd, dat twee groote Duitsche vliegtuig fabrieken door geheimzinnige branden zijn vernield. Men .gelooft, dat sabotage in het spel is. Het verloren gaan van deze fa brieken zou groote ongerustheid bij de Duitschers hebben veroorzaakt. Voorts schrijft de correspondent van de „Daily Telegraph" in Kopenhagen, dat de tegenslagen van Duitschland op diploma tiek en buitenlandsch politiek terrein in den laatsten tijd het dringend noodig heb ben gemaakt, dat in de Wilhelmstrasse ba lans wordt gemaakt. Hitier bevindt thans, dat zijn vertrouwen in von Ribben- trop ernstig geschokt is. Het plotselinge terugroepen van von Papen uit Ankara luidt een reeks conferenties op groote schaal in de Wilhelmstrasse in betreffende den nieuwen Europeeschen toestand. Er heerscht in Berlijn groote teleurstel ling en bitterheid over de Turksche bui- terlandsche pc-litiek. Er bestaat thans geen twijfel meer over het mislukken van von Papens misise in Ankara, welke ten doel had Turkije los te maken van de Weste lijke Entente. De correspondent verneemt voorts, dat Twardowsky, de Duitsche ambtenaar, die belast is met de organisatie van de eva cuatie der Duitschers uit de Baltische lan den, naar Berlijn heeft moeten terugkeeren voor nieuwe instructies in verband met den omvang van de taak, waarvoor hij ge plaatst is. Onder de Duitsche Balten, die losgescheurd worden van hun voorouder lijke haardsteden om naar Hitiers wil te worden geplaatst in het verwoeste, on gastvrije Polen, heerscht een toestand, die muiterij benadert. De afsluiting van de Engelsch-Russische handelsovereenkomst is ook slecht ontvan gen in Duitsche kringen, waar men thans inziet hoezeer von Ribbentrop gefaald heeft. In militaire en vlootkringen wordt de critiek op von Ribbentrop steeds openlij ker. Katholieken, Uw eigen Dagblad is DE LEIDSCHE COURANT

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 6