Duitsche luchtaanval bij Schotsche kust DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Verhoogde druk Cdinêwcgh aatiócliauuide ópan tiend Eucfttgevecftt Het doel was de Britsche vloot te treffen Rijksmiddelen DINSDAG 17 OCTOBER 1939 31ste Jaargang No. 9467 Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. Adv. en Abonm-tarieven zie pag 2. Giro 103003. Postbus 11. Er valt een verscherping van den strijd te constateeren. Aan het Westfront, waar sinds het begin van den oorlog bijna dage lijks „nichts Neues" te melden viel, wordt nu gewag gemaakt van het eerste Duitsche offensief van eenigszins behoorlijke afme tingen. Voorts blijkt uit den aanval van de Duitsche vliegtuigen op de Britsche vloot in de Firth of Forth bij Schotland, dat ook in de lucht nieuwe activiteit is in gezet. Wat is de beteekenis van deze opleving? Tot nu toe hebben de tegenstanders van weerszijden een groote schroom aan den dag gelegd om den oorlog in alle felheid te ontketenen. Zij hebben een gereser veerdheid getoond, welke verrassend was en verwondering gewekt heeft. Het verband met de nog altijd open ge laten mogelijkheid om tot een oplossing zonder geweld te komen lag voor de hand. Beteekent de nu te constateeren verhoo ging van de oorlogsactiviteit, dat Duitsch- land de aanval gaat immers van Duitsch- land uit dehoop heeft opgegeven om den oorlog te vermijden? Of beteekent het een laatste waarschuwing, een ondersteu ning van een eventueel tweede vredes offensief, waarop sommige berichten schij nen te zinspelen? Volgens den Berlijnschen correspondent van „National Tidende" zou Hitier de hoop op interventie van een neutrale mogend heid ten gunste van den vrede hebben op gegeven en definitief bevel hebben gege ven voor een grooten aanval. Hitier heeft gisteren een langdurige con ferentie gehad met leiders van leger en vloot en binnenkort zou dus een actie wor den ingezet, waarbij alles wat tot nu toe gebeurd is, slechts kinderspel zou zijn. Maar van den anderen kant wordt mel ding gemaakt van geruchten, dat Roose velt en Mussolini zich zouden willen leenen voor vredestichters en dat ook de „drie Noorsche koningen met de Sovjet-ster" een rol zouden willen spelen bij een nieuwe bemiddelingspoging. Aanvankelijk was de eerste gedachte, dat de drie Scandinavische koningen vooral het oog gericht hadden op den wassenden invloed van de Sovjets in Finland; een gedachte, die aan waarschijnlijkheid won door de deelneming van den Finschen pre sident aan de Stockholmsche beraadslagin gen. Maar thans wordt het vermoeden uit gesproken, dat het over het hoofd van Finland heen meer te doen is om een al gemeen vredesinitiatief, waaraan Roose velt kracht heeft willen bijzetten door zijn boodschap aan Kalinin. Ook deze bood schap ging over Finland, maar men heeft zich toch met eenige verwondering afge vraagd, waarom de Ver. Staten zich zoo zeer voor Finland interesseerden. Roose velt heeft toch ook in de onderhandelingen met Estland, Letland of Litauen niet in gegrepen. Men wil in de Stockholmsche conferen tie, welke morgen begint, meer zien dan een eenvoudige beraadslaging over belan gen, welke tot de vier deelnemende lan den beperkt zijn en brengt Roosevelts speciaal interesse en Mussolini's algemeen vredesstreven met een en ander in ver band. Natuurlijk zijn al deze combinaties slechts gissingen en waarschijnlijk speelt de wensch als vader der gedachten hierbij een groote rol. Maar al geeft men zich niet over aan illusies, toch zou het onjuist zijn, elk optimisme prijs te geven, zoolang nog niet elke hoop is vervlogen. OVER DE EERSTE NEGEN MAANDEN 18 MELLIOEN BOVEN RE RAMING. De opbrengst der Rijksmiddelen be droeg in September 37.816.198 of 368.213 minder dan in September 1938, doch ƒ1.005.782 meer dan de raming was. Over de eerste negen maanden van dit jaar was de opbrengst ƒ349.214.161, zijnde ƒ18.657.547 meer dan over dezelfde perio de van het vorige jaar en 17.920.411 meer dan geraamd was. Eenige vliegtuigen neergeschoten VIJFTIEN DOODEN GEMELD. Het Britsche ministerie van voorlichting deelt mede, dat Duitsche vliegtuigen gister middag hebben gepoogd, de Schotsche kust in te vallen. De Britsche luchtmacht ging de aanval lers tegemoet en bracht hun verliezen toe. Het weer was helder en de ontploffing van de gTanaten in de lucht was zeer dui delijk te zien. Vooral in de omgeving van de Firth of Forth werd veel geschoten. Ook ten Zuiden van Edinburgh in de richting van de Pent- landheuvels werden verscheidene vliegtui gen gezien. Nadat het vuren was gestaakt, werden in verscheidene deelen van Edinburgh gra naatsplinters gevonden. Luchtalarm werd niet gegeven. Officieel wordt medegedeeld, dat twee vlootofficieren en dertien manschappen ge dood zijn bij den luchtaanval van gisteren. Twaalf manschappen werden ernstig ge wond. Tot de dooden behoort de commandant van de „Mohawk." WAT OOGGETUIGEN VERHALEN. Het bijzondere bij dezen aanval was, dat. op verscheidene plaatsen o.m. te Edinburgh geen sirenes hebben geloeid en Gat de men- schen op straat met verwondering naar de hevige luchtgevechten stonden te kijken zonder precies te weten wat er aar de hand as. De Engelsche dagbladen publiceeren dan- ook verhalen van ooggetuigen, waaruit blijkt, hoe de menigte in Edinburgh de straat op is gegaan om den luchtaanval te aanschouwen en hoe de passagiers in den trein, die over de befaamde brug over de Forth reed, zagen hoe de eerste luchtaan val op Engeland werd tot een terugtocht der Duitschers. In Edinburg stroomden de menschen sa men in de straten, zij zagen de granaten in de lucht ontploffen ter weerszijden van de Forth en aanschouwden de spannende luchtgeveohten. Granaatsplinters vielen in de straten, doch niemand werd gewond. Een passagier in den trein, die over de Forth reed, vertelde: Toen de trein lang zaam over de brug ging leken twee vlieg tuigen een nabij den Zuidelijken oever en een aan den Noordoever van de Forth bo ven ons te duiken. Groote fonteinen water spoten omhoog toen de bommen neervielen, maar de brug werd niet beschadigd. On middellijk openden onze kanonnen het vuur. Toen verschenen Britsche vliegtuigen en zij waren in uiterst korten tijd vlak bij de aanvallers. Tijdens den overval reed nog een tweede trein over de brug. Een andere ooggetuige vertelde, dat het gedonder van het geschut op de oorlog schepen verschrikkelijk was. „Ik stond ver baasd over de kalmte van iedereen rondom mij. Granaten ontploften aan alle kanten om de vliegtuigen." Dé bewering, die door den Duitschen om roep is uitgesproken en volgens welke twee Britsche jachttoestellen neergeschoten zijn, wordt in Londen tegengesproken. Alle Brit sche toestellen zijn veilig teruggekeerd. DE DUITSCHE LEZING. Op 16 October tusschen 14.30 uur en 15.30 uur hebben dertig Duitsche bombardemenst vliegtuigen een aanval gedaan op Engelsche oorlogsschepen, die in de Firth of Forth lagen. Twee Britsche kruisers zijn door Lommen van zwaar kaliber getroffen. De aanval werd niettegenstaande het hevige Engelsche afweervuur gedaan. Van de Britsche jachtvliegtuigen, die opstegen, werden er twee dooi de Duitsche toestellen neergeschoten. Twe Duitsche vliegtuigen worden vermist. Voorts meldt het Duitsche Nieuwsbu reau: Duitsche groepen oorlogsvliegers, die Maandagochtend van een Duitsch vlieg veld startten, hebber zonder vijandelijken afweer den Firth of Forth aan de Schot sche Oostkust bereikt en hier in duikaanval kruisers met succes met bommen bestookt. De aanval kw am voor de Engelschen zoo verrassend, dat de eerste Duitsche aan vallers weinig van den afweer merkten en eerst de laatste Duitsche machines sterk afweervuur kregen. Twee vijandelijke ja gers, van het Spitfire-type. werden volgens stellige waarnemingen neergeschoten. De Duitsche machines, duikstrijdtoestel- len, van groote aanvals- en gevechtskracht, startten Maandag met bedekt weer voor den vlucht naar Engeland. In zeer korten tijd werd met de uiterst snelle machines ondanks den grooten bommenlast de Noord zee overgestoken en de Firth of Forth be reikt, vóór welke de voortdurend op den vijand loerende Duitsche verkenners vijan delijke zeestrijdkrachten hadden waargeno men. Dicht bij de brug lagen Engelsche kruisers van een groote klasse, welker type tengevolge van de groote duiksnel- heid der Duitsche machines niet nauwkeu rig kon worden uitgemaakt. Bijna alle ma chines van de groep konden hun bommen op deze of andere eenheden, die hier lagen neerwerpen. De eerste toestellen kregen nauwelijks vuur, zoo groot was de verrassing der En gelschen, toen Duitsche vliegtuigen plot seling op hen afdoken. Reeds het tweede Duitsche vliegtuig maakte treffers op een Engelschen kruiser, welke hooge rookzui len ten gevolge hadden. Ook door de vol gende vliegtuigen konden treffers waarge nomen worden. Dpze treffers zjjn foto grafisch vastgelegd en kunnen nu door de Engelschen niet ontkend worden. Ver scheidene Engelsche oorlogsschepen wer den aanzienlijk beschadigd. Duitsche vlieg tuigen vlogen ten slotte nog over de kust aan weerszijden van de Firth of Forth en Edinburgh. Zij vlogen deels zon laag, dat zij door de landlieden toegew/—" werden, Van verschillende punten begon een krach tig luchtafweervuur Twee Engelsche ja gers, die de Duitsche machines achtervolg den, werden neergeschoten. De Duitsche toestellen keerden in den loop van den avond, na deels buitengewoon groote vlieg prestaties, terug. Twee Duitsche toestellen worden vermist. DE OFFICIEELE ENGELSCHE LEZING. In een gemeenschappelijke mededeeling 1 van de Britsche ministeriën van marine, I luchtvaart en binnenlandsche veiligheid wordt gezegd, dat de Duitsche luchtaanval was gericht tegen de schepen in de Firth of Forth en door een twaalftal toestellen werd ondernomen. Geen enkel schip heeft ernstige schade geleden. Een bom, die langs de huid van den kruiser „Southamp ton" schampte, veroorzaakte geringe scha de bjj den boeg en bracht de admiraals sloep en een achtriemssloep tot zinken. De Engelsche verliezen bedragen: drie man aan boord van de „Southampton" en zeven aan boord van den kruiser „Edinburgh", die allen door bomsplinters getroffen wer den. Verder viel een bom bij den torpedo jager „Mohawk", waardoor 25 man ge dood of gewond werden. Tenminste vier van de 12 tot 14 aanval lende toestellen werden neergehaald, waarvan drie door den Britsche lucht macht. Het eerste contact tusschen de Britsche en Duitsche vliegtuigen vond plaats ter hcogte van het eiland May bij den mond van de Firt of Forth. Twee vijandelijke vliegtuigen werden toen ge dwongen tot enkele voeten boven het wa ter te dalen: zij werden naar zee terugge jaagd. Een ander Duitsch toestel werd bo ven Dalkeith aangevallen; het stortte brandend in zee. Binnen een kwartier was een hevig ge vecht ter hoogte van Crail ontbrand, waar bij een tweede Duitsche machine in zee viel. Een derde aanvaller werd bij de ach tervolging vernield. Er zijn geen berichten over verliezen onder de burgerbevolking en ook de Brit sche luchtmacht heeft geen verliezen gele den. Twee Duitsche vliegers werden door een torpedoboot jager gered, doch een hun ner is later overleden. Waarom geen lucht-alarm? Het Britsche ministerie van binnenland sche veiligheid verklaart, dat een onder zoek wordt ingesteld naar de reden van het achterwege blijven van eenige waar schuwing, dat een luchtaanval op Edin burgh werd uitgevoerd. Luchtalarm te Hull en Bridlington. Kort na elf uur hedenmorgen werd luchtalarm gegeven te Hull en Bridling ton. HET AANTAL NEERGEHAALDE DUITSCHE VLIEGTUIGEN. LONDEN, 17 Oct. (A. N. P.). Reuter ver neemt, dat er reden is te gelooven, dat het aantal Duitsche vliegtuigen, dat gisteren tijdens den aanval op de Firth of Forth werd neergehaald hooger is dan vier, welk cijfer officieel wordt opgegeven. In sommige niet officieele kringen spreekt men wel van zeven van de twaalf of veertien toestellen, die aan den aanval hebben deelgenomen. Met het oog op de moeilijkheid, de feiten te controleeren voor wat betreft het waar nemen van vliegtuigen, die op grooten af stand vallen, bepalen officieele kringen er zich tot nu toe toe, het aantal op te geven, waaromtrent zekerheid bestaat. Er wordt thans een verdere officieele ver- Klaring verwacht. LONDEN, 17 October. (A. N. P.). Om 11 uur 40 werd te Huil het signaal gegeven, dat alles veilig was. Er waren geen vliegtuigen gezien. Ook te Grimsby werd hedenmorgen luchtalarm gemaakt. NOGMAALS DE „REPULSE". In zijn commentaar op de Duitsche be weringen, dat de Britsche slagkruiser „Re pulse" zou zijn tot zinken gebracht, het geen door de Britsche admiraliteit wordt ontkend, schrijft de „Daily Telegraph": „Een van de voornaamste redenen, waar om Duitschland beweert schepen van Brit sche slagvlooten te hebben tot zinken ge bracht, is dat het hoopt uit de Britsche ontkenningen te vernemen, waar de vloten zich bevinden. Wanneer een vloot op zee is, zwijgt de radio en indien een directe ontkenning volgt op berichten over tot zin ken brenging, bewijst dit den Duitschers, dat de vloot in verbinding staat met de admiraliteit en zich derhalve niet op zee bevindt. Het kan om deze reden zijn. dat da admiraliteit in de toekomst geen tegen spraken zal publiceeren' en dat Duitsch land voort zal gaan onjuiste berichten uit te zenden, die niet zullen worden weer legd". De beroemde brug over de Firth of Forth bij Edinburgh, waarop twee treinen elkaar kunnen passeeren en die twee bogen heeft van 548 meter de brug is tweeren-eèn-halve kilometer lang en ongeveer 55 meter hoog is als door een wonder aan het bombardement van Duitsche vliegers ontsnapt. Ooggetuigen zagen, hoe de Duitsche bombardements vliegtuigen duikvluchten maakten en hun lading vlak bij de brug lieten vallen. Dit nummer bestaat uit vier bladen* VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland GISTEREN HEEFT EEN LUCHTAAN VAL BIJ DE SCHOTSCHE KUST PLAATS GEHAD. (1ste blad). HEEFT DE VREDE NOG EEN KANST (2de blad). HET EERSTE DUITSCHE OFFENSIEF AAN HET WESTFRONT. (2de blad). Binnenland MEDEDEELINGEN BETREFFENDE BO- TER-PRIJS. MARGARINE HEFFING EN STEUN-TOESLAG KAAS. (1ste blad. INSTELLING VAN EEN COMMISSIE VOOR TOEZICHT OP INVORDERING VOOR DEFENSIE-DOELEINDEN. (1ste blad). DE RIJKSMIDDELEN HEBBEN, WAT DE NIET-INDIRECTE BELASTINGEN AANGAAT, IN SEPTEMBER 37.816.200 OPGEBRACHT, OF SLECHTS 368.200 MINDER DAN VERLEDEN JAAR. (1ste blad). DE REGEERING VRAAGT EEN BUI TENGEWOON CREDIET VAN 100 MIL- L30EN VOOR DEFENSIE-UITGAVEN. (lste blad). VERSCHILLENDE ERNSTIGE VER KEERSONGELUKKEN. (3de blad). SARADJOGLOE VERTREKT VANAVOND UIT MOSKOU. LONDEN, 17 October. (A.N.P.) De Turksche minister van buitenlandsche za ken Saradjogloe zal vanavond naar Tur kije vertrekken, hoewel de onderhandelin gen nog niet zjjn afgesloten. MOSKOU, 17 October. (A.N.P.) Gezag hebbende kringen in Moskou verklaren, dat Saradjogloe naar Ankara voorstellen van de Sovjets meeneemt, welke aldaar verder bestudeerd zullen worden. De uitgaven voor de defensie Advies commissie-vordering Het wenschelijk oordeelende, dat zoo veel mogelijk dient te worden gewaar borgd, dat vorderingen een aanschaffingen ten behoeve van de weermacht in verband met legering en verpleging der troepen, alsmede met het oog op voldoende oefen gelegenheid en paraatheid, op doelmatige wijze, met inachtneming van alle daarbij in aanmerking komende belangen, plaats hebben, heeft de minister van defensie een commissie van advies (advies-commis sie-vorderingen) ingesteld. Deze commissie zal bij de uitvoering van haar taak rekening houden met: le. Het belang van de landsverdediging, in het bijzonder ten aanzien van een goede huisvesting, verpleging, alsmede voldoen de oefengelegenheid voor en paraatheid van de troepen. 2e. Het belang van 's rijks schatkist, waarbij op den voorgrond staat, dat de kosten van de onder le. genoemde voor zieningen dienen te blijven binnen de grenzen van hetgeen ter bereiking van het met de uitgaven beoogde doel noodzakelijk is. 3e. Het belang van alle burgers dus niet alleen van degenen, wier eigendom men worden gevorderd, doch in rui meren zin, zoodat het burgerlijke leven, met name het bedrijfsleven, zoo min mo gelijk wordt ontwricht. De autoriteiten en commandanten alsme de de afdeelingshoofden, behoorende tot het departement van defensie, zijn gehou den aan de commissie desgevraagd alle in lichtingen rechtstreeks te verstrekken en alle medewerking te verleenen, welke zij voor de vervulling van haar taak noodig oordeelt. Als lid, tevens voorzitter, is benoemd de heer M. Raaijmaakers, gepensionneerd lui tenant-generaal, als leden de heeren W. Jansen, gepensionneerd kolonel-intendant; mr. C M. J. F. Goseling, reserve-kapitein der artillerie i.w.d., en als secretaris jhr. mr. J. de Brauw, reserve-tweede-luitenant voor alg. dienst. De instelling van bovengenoemde com missie moet worden toegejuicht. Wij hebben onlangs op de instelling van een dergelijke commissie aangedrongen. En wij spreken nu den wensch uit, dat deze of een andere commissie ook zal krij gen te onderzoeken militaire uitgaven op ander terrein dan dat van de vordering, teneinde te controleeren, of deze „blijven binnen de grenzen van hetgeen ter berei king van het met de uitgaven beoogde doel NOODZAKELIJK is".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1