De economische oorlog in het Westen Wordt uitgevochten itt de neutraCe wateren Na één maand oorlogvoeren Oorlogs gevolgen Amcrlka's neutraliteit KERKNIEUWS WOENSDAG 4 OCTOBER 1939 DE LEIDSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAG. 5 VAN HET OORLOGSFRONT AAN DE FRANSCHE GRENS EéN MAiiND GELEDEN Het was gisteren één maand geleden, dat de eerste Fransche soldaten, die uit de voor posten van de Maginotlinie te voorschijn kwamen, Duitsch grondgebied betraden. Sinds dat oogenblik, zegt Havas, na een snellen vooruitgang dwars door een terrein van valstrikken van allerlei aard, mijnen, verwoestingen, velden met betonnen palen tegen gevechtswagens, zijn de operaties in het Duitsche door Fransche troepen be zette gebied over een al naar gelang van de streek zeer veranderlijke diepte, gaande van duizend meter tot zes a zeven kilo meter. De algemeene progressie is na het einde» van de eerste veertien dagen vertraagd en heeft plaats gemaakt voor plaatselijke ope raties van korten duur, gevolgd door pe rioden van kalmte. Gisteren b.v. was het één maand gele den, dat het communiqué slechts vermeld de, dat in den loop van den nacht slechts enkele patrouilletochten en eenige beschie tingen door artillerie langs het geheele front van Rijn tot Moezel waren voorge komen. Vier dagen geleden waren de Franschen opnieuw plaatselijk opgetrokken, waarna zich gedurende 24 uur tegenaanvallen der Duitschers voordeden. Na het falen van zijn pogingen het verloren terrein terug te winnen, bepaalt het Duitsch opperbevel er zich toe de artillerie te laten schieten, ten einde een opruiming van het terrein te verhinderen. Er worden patrouilles uitge zonden om den juisten omvang van hun terreinverliezen vast te stellen. Er is van Fransche zijde een officieele balans van den luchtoorlog gedurende Sep tember gepubliceerd, waarin gezegd wordt, dat acht Fransche en 24 Duitsche vliegtui gen zijn neergeschoten. ,De Italiaansche bladen over het Westelijk front De Italiaansche bladen, die de krijgsver richtingen aan het Westelijk front met le vendige belangstelling blijven volgen, ma ken melding van de stelselmatige vorderin gen der Fransche troepen. Zij verklaren, dat de Fransche generale staf er naar streeft, het verlies van menschenlevens te voorkomen. Verder spreken zij van reus achtige voorbereidingen, welke aan iederen aanval voorafgaan. FRANSCHE OORLOGSCOMMUNIQUé Het gisteravond uitgegeven Fransche oorlogscommuniqué heeft den volgenden inhoud: „Vijandelijke overvallen werden afgesla gen ten Oosten van den Moezel en ten Oos ten van de Saar. Bedrijvigheid der beide vijandelijke artillerieën in dezelfde stre ken". Het Fransche legerbericht van heden ochtend luidt: „De nacht is kalm geweest. De artille rie aan beide zijden heeft in de buurt ten Zuiden van Zweibruecken geschoten." HET DUITSCHE LEGERBERICHT. Het opperbevel van de Duitsche weer macht maakt bekend: In het Westen heerschte, behalve een zwakke activiteit van de vijandelijke artil lerie in de buurt van Saarbruecken bijna volledige rust. In den handelsoorlog werden sedert 30 September nog 72 stoomschepen door Duitsche zéestrijdkrachten aangehouden. Een gedeelte hiervan werd naar Duitsche havens opgebracht wegens het vervoeren van contrabande. DE ZEE-OORLOG Het torpedeeren van neutrale schepen De Noorsche minister van buitenlandsche zaken, Kohl, heeft tegenover een vertegen woordiger van het dagblad „Tidens Tegn' een verklaring afgelegd, waarin hij zeide: „Het torpedeeren van neutrale schepen, die tusschen neutrale havens varen, vormt een inbreuk op het internationale recht" Koht voegde hieraan toe, dat de regeering wegen zoch om een oplossing te vinden voor den toestand. Zij treedt op in overleg met de andere Noordelijke landen. De toegang tot alle belangrijke Noor sche havens wordt thans gecontroleerd in verband met het spionnagegevaar. Opwinding in Zweden. Het Duitsche optreden tegen de neutrale scheepvaart in de Oostzee wekt hier groo- te opwinding. Het dagblad „Aftonbladet" verneemt uit Duitsche kringen, dat het de bedoeling van Duitschland is om alle neutrale scheep vaart op de Oostzee stop te zetten, niet al leen de scheepvaart naar Engeland, maar ook die tusschen de neutrale landen op het vasteland, waarbij België in het bijzonder wordt genoemd. In een hoofdartikel schrijft hetzelfde blad: „Regeeringsmaatregelen zijn noodig om tonnage en levens te redden. Officieele protesten zijn niet langer voldoende". DUITSCHE NOTA AAN ZWEDEN De Duitsche regeering heeft de Zweed- sche regeering een nota doen toekomen, die van gelijken inhoud is als de te Washington ontvangen nota en waarin de neutrale scheepvaart wordt gewaarschuwd tegen „verdachte gedragingen" bij de Britsche en Fransche wateren. DE DEENSCHE HANDEL. Het Deensche regeeringsorgaan „Social Demokraten" schrijft: „Terwijl geen nieuws komt van het Westelijk front, wordt schijnbaar wel oorlog gevoerd in de wateren rond Zweden, Noorwegen en De nemarken. Het torpedeeren van de „Ven- moet worden beschouwd als een tra gisch misverstand, want geen Deensch schip zou eraan denken een duikboot te rammen. Ernstiger is evenwel het in be slag nemen van de Deensche expertsche pen. We hadden verwacht dat de schepen doorzocht zouden worden, doch spoedig weer vrijgegeven zouden worden, dit is niet geschied. Wij pogen handel te drijven met beide partijen, wij hebben verklaard neutraal te blijven, doch neutraliteit is gebaseerd op gelijken handel met beide zijden en niet op bevoordeelen van één". Dit commentaar wordt beschouwd als ;n waarschuwing aan Duitschland, dat het beperking van den Deenschen handel met Duitschland moet verwachten, wan neer Denemarken niet naar Engeland kan exporteeren. RUSSISCH HOUT VOOR ENGELAND? Onder het opschrift „Rusland tracht de Duitsche blokkade van Engeland te bre ken" meldt het dagblad „Allehanda", dat Zweedsche en andere reeders der Noorde lijke landen aanvrage hebben ontvangen van Russische exporteurs betreffende schepen om hout te vervoeren van de Wit te Zee naar verschillende Britsche havens. Dit optreden wordt als bijzonder opmer kelijk beschouwd in verband met vroegere berichten, volgens welke Rusland eiken houtuitvoer naar Engeland had stopgezet. Noorsche reederskringen beschouwt men dit optreden als een Russisch equiva lent van het „cash and carry"-ontwerp van Roosevelt. Men gelooft, dat de Russische neutraliteit het mogelijk zou maken, dat oorlogvoerenden Russische goederen koopen, op voorwaarde, dat de goederen worden vervoerd in eigen schepen der oor logvoerenden of neutrale schepen en dat zij in goud betaald worden voordat ze inge laden worden. De publicatie van het bericht, dat Sov jet Rusland zich zou hebben gewend tot Zweedsche en Noorsche reeders voor sche pen tot vervoer van hout van de Witte Zee naar Britsche en Fransche havens werd volgens Reuter gevolgd door de offi cieele mededeeling, dat van een dergelij- ken stap niets bekend was. DE KWESTIE VAN DUITSCHE GRAAN- LEVERINGEN AAN BELGIë. Het Belgische ministerie van nationale voorlichting deelt mede: In den lcop van de jongste dagen werd gemeld, dat Duitschland de levering van tarwe, rogge of gerst aan België aange boden had. Met ministerie van bevoorrading ver zoekt ons mede te deelen, dat Duitschland aan België geenerlei vast noch officieel aanbod van dien aard heeft gedaan. Alleen heeft een lid der Duitsche afvaardiging, belast met het bestudeeren van het han delsverkeer tusschen beide landen, derge lijke mogelijkheid in het vooruitzicht ge steld. Onderhandelingen zijn evenwel nog niet aan den gang. DE ECONOMISCHE MOEILIJKHEDEN IN LUXEMBURG. Vertrek van buitenlandsche werkkrachten noodzakelijk. Met het oog op den ernst van den econo- mischen toestand heeft de Luxemburg- sche regeering herhaalde malen den bui- tenlandschen werkkrachten verzocht naar hun land van herkomst terug te keeren en hun posities voor de Luxemburgers open te laten. Aangezien hieraan weinig gevolg is ge geven en overigens de economische toe stand des lands geen enkele verbetering doet verwachten, heeft de regeering be sluiten gepubliceerd, welke alle machti gingen, die uitgegeven zijn ten gunste van buitenlandsche arbeidskrachten, te begin nen op 1 November 1939 intrekken. De machtigingen, uitgegeven voor het in dienst nemen van musici en huishoudelijk personeel, vervallen na 15 November. Wat de personen betreft, die in particu lieren dienst zijn, zijn de opzeggingstermij nen, die in de wet zijn vastgelegd, van toepassing. Deze termijnen beginnen op 15 November 1939. De werkgevers moeten de verzoeken om vernieuwing van de machti gingen indienen dcor tusschenkomst van de arbeidsbeurzen twee weken vóór het verstrijken van de vervaltermijnen. In overeenstemming met artikel 3 van de conventie betreffende de economische unie met België worden Belgische onderdanen behandeld op voet van gelijkheid met de Luxemburgers. Zij hebben dus geenerlei speciale machtiging noodig. VERHOOGING VON INKOMSTEN- EN VERMOGENSBELASTING IN DENEMARKEN. Tot dekking van buitengewone uitgaven. In het Deensche Folketing is gistermid dag door den minister van financiën het aangekondigde voorstel tot dekking van de uitgaven, die de staat moet doen ten gevolge van den buitenlandschen politie- ken toestand, ingediend. Voorgesteld wordt een verhooging van de inkomsten- en de vermogensbelasting met gemiddeld 40 pel een verhooging van de heffingen op verbruiksartikelen, tabak, chocolade en suikerwerken, bier en spiritualiën, waar van de opbrengst geraamd wordt op 34 millioen kronen. VERBETERING IN DEN VEILIGHEIDS TOESTAND IN PALESTINA. Sedert het uitbreken van den oorlog is een verbetering ingetreden in den veilig heidstoestand in Palestina, aldus heeft de Britsche minister MacDonald in het La gerhuis op desbetreffende vragen geant woord. Er doen zich echter nog van tijd tot tijd gevallen voor van onwettig optre den door Arabische terroristen. „Over het algemeen hebben zoowel de Arabische als Joodsche deelen van de gemeenschap zich achter Engeland geplaatst in den te- genwoordigen noodtoestand en volledig verlangen getoond om met ons samen te werken in een met succes voeren van den oorlog". VRIJE DOORTOCHT DOOR LETLAND. Een hoofdartikel in de vanc^ntend ver schenen „Iswestia" schijnt te bevestigen, dat Sovjet-Rusland Letland en Litauen zal vragen een pact van wederzijdeshen bij stand te teekenen met hun machtigen buur man. Misschien zal deze het recht vragen, één of meer vloot- of luchtbases te vesti gen in Letlandsche havens. In ieder geval acht men het waarschijnlijk, cat Sovjet- Rusland in geval van agressie var de zijde van een of andere groote mogendheid, vol gens de bewoordingen van het Estlandsch- Russisch verdrag, het recht van doortocht zal vragen voor zijn strijdkrachten op het gebied van Letland en Litauen. LUCHTVERBINDING MOSKOU—SOFIA. Molotof heeft gisteravond om acht uur (Moskouschen tijd) den Bulgaarschen ko lonel Bojdeff ontvangen, die de laatste da gen onderhandelingen heeft gevoerd over een luchtconventie tusschen Bulgarije en de Sowjet-Unie en over de vestiging van een luchtverbinding tusschen Moskou en Sofia. Naar verluidt, is binnenkort het afsluiten van een luchtconventie tusschen de Sowjet- Unie en Bulgarije te verwachten. DE LEDEN DER POOLSCHE AMBASSADE UIT MOSKOU. De Poolsche diplomatieke vertegenwoor digers te Moskou schijnen overmogen uit Moskou te moeten vertrekken. De Polen zouden de verzekering hebben ontvangen, dat hun consulgeneraal te Kief, Matuszyns- ki, die onlangs verdwenen is, zal worden teruggevonden. Moscicki naar Zwitserland. De Zwitsersche federale raad heeft Mos cicki gemachtigd Zwitserland binnen te komen. Moscicki, die zich thans in Roe menië bevindt, zal naar verwacht wordt in Freiburg zyn intrek nemen. Een veiligheidszone PRESIDENT ROOSEVELT WAARSCHUWT DE SCHEPEN. President Roosevelt heeft tot de Ame- rikaansche schepen de waarschuwing ge richt geen geheime hulp te verleenen aan duikbooten van oorlogvoerenden. Deze waarschuwing werd tijdens een persconferentie gegeven, nadat de president in kennis was gesteld van persberichten over leveringen aan Duitsche duikbooten. DUITSCHE VRACHTAUTO MET SOLDATEN OP BELGISCH GEBIED. Een Duitsche militaire vrachtauto met twaalf manschappen is gisteren bij ver gissing op Belgisch gebied gekomen. Toen de auto voor den Belgischen wachtpost verscheen, op ongeveer 750 meter over de grens, werd de wagen aangehouden. De in zittenden werden ontwapend. Het Belgi sche departement van defensie bevestigt het incident, maar hecht er geen enkel be lang aan. DE MEENING VAN OUD-PRESIDENT HOOVER. In een interview met Roy Howard van de New York World Telegram heeft oud- president Hoover verklaard, te gelooven, dat het niet mogelijk zal zijn de geallieer- DE ONDERHANDELINGEN TE MOSKOU Wat wil Molotoi van Turkije? SARADJOGLOE WACHT OP ANTWOORD UIT ANKARA. Ongerustheid te Londen? Naar uit Moskou wordt gemeld, wacht de Turksche minister van buitenlandsche za ken, Saradjogloe, op antwoord ui» Ankara. Men verwacht, dat hij nog vier dagen in Moskou zal blijven. Gisteren heeft hij geen Russische leiders of diplomatieke vertegen woordigers bezocht. De Russisch-Turksche onderhandelingen wekken volgens de „Gazzetta del Popoio'" ernstige bezorgdheid te Londen. De berich ten uit Moskou hebben volgens het blad te Londen ontsteltenis veroorzaakt. Ook de meest optimistische Engelschen moeten toe geven, dat de verlenging der besprekingen te Moskou erop wijst, dat Rusland het laat ste woord nog niet gesproken heeft. Het is mogelijk, dat Rusland Turkije een absolute neutraliteit oplegt, waardoor de Dardanel- len geheel gesloten zouden worden. Men zou zoo, aldus het blad, een gewqldig blok van neutralen vormen, dat de plannen tot omsingeling van Duitschland zou verijdelen. BESLUITEN DER PAN-AMER1KAANSCHE CONFERENTIE De Pan-Amerikaansche conferentie heeft gistermiddag een voltallige openbare zit ting gehouden, waarin de werkzaamheden werden beëindigd. Alle den vorigen dag goedgekeurde resoluties werden bij accla matie aangenomen. Het betreft: oeconomi- sche samenwerking, de neutraliteitsverkla- ring en de instelling van een veiligheids zone. Het was op voorstel der delegatie van Panama, dat een veiligheidszone of „con tinentale zee" ingesteld werd, waarin oor logsschepen en vliegtuigen der Ameri- kaansche republieken zullen patrouillee ren, om het verkeer tegen eiken aanval van oorlogvoerenden te beschermen. den Atlantischen Oceaan loopt de grens op 300 mijl afstand van de kust der Vereenigde Staten (Canada valt er bui ten) langs de kust van Centraal-Amerika, met inbegrip van de Bermuda's en Cuba. Naar het Zuiden loopt de lijn tot 60 gr. W.L. en 20 gr. N.B., dus ter hoogte van de Fransche bezittingen Guadaloupe en Martinique, welke er buiten blijven, even als de andere bezittingen van Europeesche mogendheden. Vervolgens loopt de lijn weer op 300 mijl afstand van de Braziliaansche kust en komt het dichtst bij Europa, n.l. tot 20 gr. W.L. en 5 gr. N.B. Langs de kust van Argentinië is de breedte 100 mijl. Rond Kaap Hoorn loopt de veiligheidszone dan naar den Stillen Oceaan, is 50 mijl breed langs de kust van Chili en omvat aldus ook de vele kleine eilandjes, die tijdens den vorigen oorlog als schuilplaats dien den voor den Duitschen kruiser „Emden" andere Duitsche schepen. Ter hoogte van Ecuador en Columbia wordt de zone weer veel breeder, om de Galapagos-eilan den te omvatten. Langs de kust van de Vereenigde Staten tot de grens van Ca nada is de zone weer 300 mijl breed. Er zullen in deze zone ter zee of in de lucht geen vijandelijke daden toegelaten worden. Elk land zal voor de patrouille- diensten langs zijn kust zorgen, doch kan eventueel met een ander land samenwer ken. Argentinië maakte reserves ten aan zien -*van de Falkland-eilanden, Guatemala ten aanzien van Britsch Honduras. OtUcieéle CrlsispubUcatles DENATURATIE VAN AARDAPPELEN DOOR MIDDEL VAN STOOMEN De Minister van Economische Zaken maakt bekend, dat in afwachting van een definitieve regeling ten aanzien van dena- turatie van aardappelen een tijdelijke voor ziening zal worden getroffen. Of een dena- turatietoeslag zal worden verleend staat thans nog niet vast; binnenkort zal hier over een beslissing worden genomen. In af wachting daarvan is, om eventueel voor steun in aanmerking te komen denaturatie door middel van steken of prikken voors hands niet toegestaan. Wel zal met ingang van 3 October 1939 de gelegenheid tot de naturatie van aardappelen door middel van stoomen onder toezicht voor iederen bij een provinciale landbouw-crisis-organisa- tie of bij de Nederlandsche Akkerbouwcen- trale aangesloten georganisceerde open staan De denaturatie dient te geschieden met inachtneming van de bepalingen van de dezer dagen te publicceren Crisis- Steunbeschikking 1939, Aardappelen I (Oogst 1939) en het daarbij behoorende Reglement Steun Aardappelen Oost 1939. De aanvrage kan worden ingediend bij de betreffende provinciale landbouw-crisis-or- ganisatie. Voor de aanvraag der denatura tie zal de toezichthoudende ambtenaar be slissen, hoe groot het gedeelte tarra is, wrarop in geen geval steun zal kunnen worden verleend Mede komen nimmer voor steun in aanmerking die partijen, wel ke zoodanig door ziekte zijn aangetast, dat zij niet meer voor veevoeder kunnen die nen of niet voldoen aan nader door de Ne derlandsche Akkerbouwcentrale ten aan zien van de bepaling der tarra te stellen eischen. Als tarra zullen onder meer wor den beschouwd aardappelen, welke kun nen vallen door een opening van 1225 M2. Indien de georganiseerde zich niet kan vereenigen met de beslissing van den toe- zichthoudenden ambtenaar, bestaat de mo gelijkheid van beroep op de Nederlandsche Akkerbouwcentrale. Vroege aardappelen kunnen ook worden gedenatureerd. Fabrieksaardappelen echter niet vóór 1 Januari 1940. Voor elke aan vrage tot denaturatie is de aanvrager, even als vorig jaar, een bedrag van 1 verschul digd, welk bedrag evenwel alleen voldaan behoeft te worden, indien besloten wordt tot steunverleening over te gaan. Indien bij een teler minder dan 2500 kg. en bij een handelaar minder dan 5000 kg. tegelijk worden gestoomd, zullen bovendien kosten voor toezicht verschuldigd zijn. 's Gravenhage, 3 October 1939. 729 hulpbronnen te land, ter zee en in de lucht en op economisch gebied, hun gebied zul len kunnen verdedigen. Misschien zullen een overwinning behalen, doch in het slechtste geval zal het gelijk spel blijven. Hoover ziet geen mogelijkheid, dat zij zul len verliezen. Hij zeide verder, dat Enge land en Frankrijk de zeven zeeën kunnen controleeren. niettegenstaande onder zeeërs en vliegtuigen; zij kunnen hier af wachten tot hun tegenstanders uitgeput zijn. Zij kunnen met hun macht ter zee Engeland en de overzeesche bezittingen van beide mogendheden beschermen, ten zy zij zich laten verleiden tot wilde avon turen en militaire offensieven, waardoor zij hun kracht uitputten. Hij voegde hier aan toe, dat de Duitsche scheepvaart in dertig dagen van de zeeën is verdreven. Hoover is in nauw contact geweest met de Europeesche zaken na den grooten oor den te verslaan. Hij zeide overtuigd te log, als organisator van de Amerikaansche zijn, dat de geallieerden door hun gTOote voedselvoorziening in 1919. Bullenlandsctie berichten MIJNRAMP IN MEXICO. 76 dooden geborgen. In de steenkoolmijn te Palua in den Mexicaanschen staat Caohuila heeft zich een mijngasontploffing voorgedaan, waar door de mijngangen over een afstand van een kilometer werden vernield. Men heeft thans 76 lijken geborgen. De lijken waren zoo verminkt, dat het onmogelijk was hen te identificeeren. Dit is de ergste mijnramp in de Mexicaansche historie. DE PAPAGAAIENZIEKTE EISCHT SLACHTOFFERS. Uit Buenos Aires wordt gemeld, dat alt gevolg van de heerschende papagaaienziek te 20 personen in een ziekenhuis moesten worden opgenomen en dat er reeds 5 doo den zijn, o.w. Rubinstein, de geneesheer di recteur van het Joodsche ziekenhuis, dia het slachtoffer van besmetting is geworden. Eerste Leidsche Begrafenisonderneming voor Roomsch Katholieken GEVESTIGD 1882. «JE G. H. KLEINHANS PIETER DE LA CQURTSTRAAT 22 TRANSPORT TELEFOON 2I45S Tarief en uitvoering In overleg met U I NEUTRALITEITSDEBAT IN V. UITGESTELD. S. De Senaat heeft de debatten over de wij ziging van de neutraliteitswet gisteren een dag uitgesteld, aangezien senator Logan, de democratische leider van de militaire commissie van den Senaat, plotseling was overleden. Pater Conghlin verdwijnt uit den aether. De Amerikaansche omroepmaatschap- pijen hebben besloten geen zendtijd te verkoopen aan particulieren, die willen spreken over vraagstukken, waarover on der het publiek verschil van meening be staat. Een der gevolgen van dit besluit zal zijn, dat er een einde komt aan de weke- lijksche politieke redevoeringen van den radiopriester, pater Coughlin, die een fei len strijd tegen de opheffing van het wa penembargo gevoerd heeft. NIEUWE KARDINALEN? Na het overlijden van Mundelein. In Vaticaansche kringen geeft men te ver staan, dat de dood van kardinaal Munde lein, waardoor thans dertien kardinaals- plaatsen opengevallen zijn, den Paus aan leiding zou kunnen geven vrij spoedig een Concistorie bijeen te roepen voor creatie van nieuwe kardinalen. VEERTIGJARIG PROFESSIE FEEST PROF. DR. TITUS BRANDSMA, O.C. Gisteren vierde prof. dr. Titus Brands- ma, Karmeliet, hoogleeraar aan de R.K. Universiteit te Nijmegen, zijn veertigjarig professiefeest. De zeer sympathieke en zeer bescheiden geleerde had eigenlijk heelemaal geen feestviering willen hebben, 't Is echter tóch een, zij 't dan ook zeer beperkte, har telijke huldiging geworden van dezen voorbeeldigen priester en man van weten schap. Gistermiddag werd de jubilaris namen* vrienden gehuldigd door mgr. dr. J. van Gils uit Roermond, die hem een album amicorum aanbood en tegelijkertijd een gave in enveloppe, voor de verdere studie van prof. Brandsma in de verzameling van middeleeuwsche handschriften. Voort» werd prof. Brandsma gehuldigd door prof. dr. G. Gosses uit 's Gravenhage en prof, dr. H. Baader uit Nijmegen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 5