5)e nieuwe ^Duitócfi-Jluóólóehe
waendócfiap
Blijft Moskou neutraal bij voortzetting
van den oorlog?
HEILIGT HET GEZIN
Vredzsaanbod
vindt geen
weerklank
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1939 30ste Jaargang No. 9453
Bureaux Papsngracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zio pflg 2«
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Wal de buitenwereld ervan zegl
Gewichtige dagen
In deze dagen wordt beslist over ontzet
tend groote belangen!
Zal de oorlog worden voortgezet, zal de
oorlog worden uitgebreid, zoodat het
wordt een totaal-oorlog, gelijk de Engel-
sche niet heel en al duidelijke uit
drukking luidt? Zullen de leiders der vol
keren aan beide kanten van het strijd-
tooneel begrijpen en dat begrip in da
den toonen dat een oorlog niet d e op
lossing zal brengen, zooals oorlogen nooit
d e oplossing hebben gebracht; en zullen
zij dan andere middelen, waarlijk ge-
eigende middelen, om tot vrede te komen,
willen gebruiken, eerlijk willen ge
bruiken? God verlichte hun verstand en
adele hun wil....
Dat een oorlog niet de oplossing brengt,
maar basis is voor een nieuwen oorlog
hgeft de geschiedenis over heel de wereld
en in alle tijden allerduidelijkst getoond.
Oók al besluit men een oorlog niet met
een dwaasheid zóó groot als die van Ver
sailles!
En een modern-barbaarsche oorlog
brengt een verarmd en verwoest Europa!
Wie zich indenkt in den feitelijken toe
stand van Polen tijdens den oorlog en nu
hij huivert bij het aanschouwen van zulk
een werkelijkheid, als hij nog eenig men-
scheüjk gevoel in zich draagt, en hij hoopt
met zijn diepste verlangens, dat de
menschheid voor een wereld-oorlog ge
spaard worde....
In deze dagen wordt beslist over ont
zettend groote belangen!
Geen mensch ter wereld mag de gewel
dige ernst van deze dagen langs zich laten
heengaan. Ieder lid van het menschelijk
gezin over heel de wereld moet de ernst
van deze dagen beleven.
Maar wij herhalen het ernst is
geen angst, geen doffe, krachtlooze angst.
De geheele wereld is bij het conflict be
trokken. En iedere mensch persoonlijk, om
zijn persoonlijke belangen, van stoffel ij
ken en geestelijken aard, om de belangen
van zijn mede-menschen, zijn broeders en
zusters over heel de wereld verspreid.
Zeer terecht besloot de redacteur van de
„Maasbode" gisteren zijn dagelijksche be
schouwing over den wereld-toestand:
„Er breken, voor het lot van Europa, ge
wichtige dagen aan; dagen, waarin de
hoogste beslissingen door menschen moe
ten getroffen worden. Moge Gcd de leiders
verlichten, opdat zij dat besluit nemen,
hetwelk het best geschikt is om het wer
kelijke belang van de menschheid te be
vorderen".
KOSTWINNERSVERGOEDING.
De regeeringspersdienst meldt:
Bij de vaststelling van kostwinnersver
goeding wordt in het algemeen rekening
gehouden met de inkomsten, waarover het
gezin nog kan beschikken gedurende den
tijd, dat de dienstplichtige zich in werke-
lijken dienst bevindt Het ligt in het voor
nemen daarin binnenkort eenige veran
dering te brengen.
Ten eerste zullen de geldelijke verdiens
ten van de achterblijvende gezinsleden in
het algemeen voor ten hoogste het twee
derde gedeelte worden medegerekend.
Verder bestaat het plan om met zooda
nige verdiensten in het geheel geen reke
ning te houden, indien deze verdiensten
voortvloeien uit werkzaamheden, die
slechts voor korten tijd gedurende een be
paald gedeelte van het jaar kunnen wor
den verricht (bijv. in verband met de bie
tencampagne).
Gezircleden van gemobiliseerden heb
ben dus belang bij het verrichten van
loongevenden arbeid.
Het Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons
Indien het niet gelukt algemeen
de overtuiging te vestigen, dat
het heil der maatschappij voor
alles afhangt v* *r de herleving
en heiliging van het huisgezin,
loont het nauwelijks de moeite,
'n woord voor de oplossing van
het sociale vraagstuk te verliezen.
A. M. WE1SZ.
Eén van de doeleinden van de te Mos
kou gesloten pacten tusschen Duitschland
en Rusland was ongetwijfeld om indruk te
maken op den tegenstander.
Berlijn schijnt te hebben willen zeggen:
„Scheiden jullie nu maar gauw uit, want
wij zijn nu zulke dikke vrienden met de
Sovjets en met de onmetelijke rijkdom
men van hun grondgebied, dat voortzet
ten van den oorlog hopeloos is".
De Duitschers hebben er blijkbaar wei
nig succes mee.
Als wij de reactie lezen in de Engelsche
en Fransche commentaren, komt daaruit
allerminst een neiging naar voren om den
oorlog op te geven.
In Parijs zegt men, dat het feit, dat Hit-
Ier. de gevaren ziende, waarin het streven
naar de hegemonie Duitschland heeft ge
bracht, nu den vrede noodig heeft, be
zwaarlijk voor Londen en Parijs een reden
kan zijn, hem dien vrede nu ook maar ten
geschenke te geven. Van den vrede, dien
Duitschland op het oog heeft, kan met
recht werden verwacht, dat hij niet alleen
het machtsmisbruik zou sanctionneeren,
doch ook weer de voorbereiding zou zijn
tot nieuwe strooptochten.
De „Times" noemt de Duitsch-Russische
overeenkomst een „onbeschaamdheid". Het
lang beloofde „vredesoffensief", aldus het
blad, is nooit anders dan als manoeuvre
bedeeld en als manoeuvre is het nog niet
eens vernuftig. Het antwoord daarop kan
gemakkelijk gegeven worden, doch het is
alleen moeilijk, het in de normale diplo
matieke bewoordingen te doen. Hitier en
zijn regime beoogen den vrede niet. Een
woord beteekent voor hen niets, behalve
als instrument voor een onbeperkte uit
breiding der Duitsche overheersching. Er
kan met het Hitlerisme geen vrede zijn.
De „Daily Mail" zegt het al heel scherp:
„Twee misdadigers, wier handen druipen
van het bloed, vragen de gerechtigheid
hun misdaad door de vingers te zien en
hen in vrede te laten gaan. Welk een on
beschaamdheid, welk een dwaasheid".
De Duitsche pers beziet het vredesaan
bod met geheel andere oogen. Zoo schrijft
de „Berliner Börsenzeitung" o.a. „Dat de
Fuehrer en Stalin deze groote politieke
daad zooals de imperialisten van het
Westen ongetwijfeld zouden hebben ge
daan niet uitbuiten tot een afpersing op
hun tegenstanders, doch de hand tot vrede
bieden, getuigt van een verantwoordelijk-
heidsbewustzijn dat ver uitgaat boven de
grenzen van hun eigen nationale taken".
In de „Ordre" zegt Pertinax te gelooven,
dat Duitschland meer belang bij een on-
middellijken vrede heeft dan Rusland. Wij
merken op, aldus Pertinax, dat het in
strijd zou zijn met het Russische belang,
indien in de naaste toekomst vrede zou
komen. Duitschland zou dan in staat zijn
zich naar het Oosten te keeren.
In verband met deze z.g. „Drang nach
Osten" maakt het Fransche dagblad de
„Temps" de volgende opmerking, die, zij
het dan ook in anderen vorm, ook in de
overige Fransche pers algemeen wordt
aangetroffen en inderdaad de uitdrukking
is van de publieke opinie in Frankrijk:
„In feite heeft Moskou zich geheel en al
van z(jn pesities willen verzekeren in de
Baltische streek, alvorens met het Hitler-
sche Duitschland een verdrag te sluiten.
Aldus blokkeert Moskou uiteindelijk de
Duitsche expansie naar de Baltische lan
den, zooals het reeds de Duitsche expan
sie naar het Zuid-Oosten van het vaste
land heeft begrensd. De subordinatie van
het nationaal-socialistische Duitschland
aan het bolsjewistische Rusland wordt al
dus op in het oog springende wijze beves
tigd".
Het blad toont verder aan, dat het ver
drag met Estland een voorbehoedende
maatregel is, tegen Duitschland genomen
en na de verschillende bepalingen van de
overeenkomst te hebben nagegaan, consta
teert het blad, dat Estland nu geheel bin
nen de invloedsfeer van Rusland is ge
bracht en dat de Sovjet-Unie voortaan de
posities in de Baltische Zee beheerscht.
Wij zijn benieuwd wat Chamberlain er
Maandag van zeggen zal.
Geen inmenging In Oost-
Europeesche vraagstukken
RAPPORT VAN VON RIBBENTROP
De Duitsche rijksminister van Buiten-
landsche Zaken, Von Ribbentrop, is Vrij
dagmiddag laat per vliegtuig uit Moskou te
Berlijn aangekomen. Hij begaf zich on
middellijk naar Hitier, wien hij rapport
uitbracht.
Voor zijn vertrek uit Moskou heeft Von
Ribbentrop aan de vertegenwoordigers van
de pers de volgende verklaring afgelegd:
„Mijn verblijf te Moskou is wederom
kort geweest, helaas te kort. Een volgenden
keer hoop ik langer hier te blijven. Toch
hebben wij deze twee dagen goed gebruikt.
De volgende punten werde opgehelderd:
1) De Duitsch-Sovjet-Russische vriend
schap is thans definitief gestabiliseerd.
2) In de Oost-Europeesche vraagstukken
zullen beide staten geen inmenging meer
toelaten.
3). Beide staten wenschen, dat de vrede
hersteld wordt en dat Engeland en Frank
rijk den volkomen zinloozen strijd zonder
kans op succes opgeven.
4). Zouden de oorlogshitsers in deze lan
den toch de overhand houden, dan zuilen
Duitschland en Sovjet-Rusland weten hoe
ze tegemoet te treden."
Gaat Molotof naar Berlijn?
De Zwitsersche „National Zeitung" ver
neemt, dat Molotof in den loop van October
naar Berlijn zal gaan.
Ook de ministers van Buitenlandsche
Zaken van de Oost-Europsesche landen
zouden bij deze gelegenheid te Berlijn bij
eenkomen voor een conferentie van het
Balkan-blok.
„MOSKOU BLIJFT NEUTRAAL"
Aldus verklaarde Maisky
Van bevoegde Sovjet-zijde te Londen
verneemt de diplomatieke medewerker van
Reuter, dat de Sovjet-ambassadeur Maisky,
den Britschen minister van Buitenlandsche
Zaken, lord Halifax, Woensdag jj. de vol
gende mededeeling gedaan heeft:
lo. De Sovjet-Unie is van plan haar poli
tiek van neutraliteit in den oorlog tusschen
Duitschland, Groot-Brittannië en Frankrijk
te handhaven.
2o. De Sovjet-Unie is bereid de Britsche
voorstellen te aanvaarden tot het beginnen
van handelsbesprekingen, zooals beoogd
was bij het bezoek aan Moskou van den
Britschen minister van Overzeeschen Han
del, Hudson.
In dezelfde kringen wordt verklaard, dal
deze gezaghebbende verklaring ten doel
heeft een einde te maken aan bepaalde on
juiste berichten en veronderstellingen, die
in eenige bladen verschenen zyn.
Von Ribbentrops zending mislukt?
Ondanks de verborgen bedreiging in de
Duitsch-Russische overeenkomst, inhou
dende, dat beide staten over de noodige
maatregelen zullen beraadslagen, indien
Frankrijk en Engeland den oorlog niet
eindigen, zijn de meeste waarnemers te
Moskou volgens Reuter van meening, dat
er geen militair bondgenootschap tusschen
Duitschland en Rusland bestaat. Indien dit
juist is, aldus Reuter, is von Ribbentrops
missie in de Russische hoofdstad mislukt,
omdat een mogelijke Britsch-Fransche wei
gering ten aanzien van het vredesaanbod
van Hitler en Stalin Duitschland vrijwel
geheel geïsoleerd zal laten.
Reuter brengt voorts nog ter kennis,
dat de Russisch-Duitsche overeen
komst ongeveer 80 pet. van de Poolsche
oliebronnen in het bezit van de U.S.S.R.
brengt.
GAAT HET NIET VAN HARTE?
Een Engelsche beschouwing
In drie opzichten is de laatste bedrijvig
heid in Moskou zeer belangrijk, aangezien
daaruit blijkt, dat de samenwerking tus
schen nazi's en sovjets niet zóó van gan-
scher harte en volledig is als op het eerste
gezicht zou lijken, aldus de diplomatieke
correspondent van Reuter.
Ten eerste voorziet de RussischDuit
sche overeenkomst niet in automatischen
bijstand aan Duitschland in geval van een
voortzetting van den oorlog, doch spreekt
alleen van beraadslaging over de noodige
maatregelen. Ten tweede gaat juist op het
oogenblik van de onderteekening van de
RussischDuitsche overeenkomst de U.S.S.
R. een vorm van militair bondgenootschap
met Estland, dat uitsluitend tegen Duitsch
land gericht is, aan. En ten derde heeft de
U.S.S.R. afgezien van een groot deel van
den buit, die het door Duitschland was aan
geboden bij de eerste preliminaire deeling
van Polen, naar het schijnt hoofdzakelijk,
omdat dat deel door Polen wordt bewoond.
Door deze daad, zoo vervolgt de diploma
tieke correspondent van Reuter, geeft de
U.S.S.R. een bevolking van drie millioen
Polen op, ten einde de ethnische grens van
Wit-Rusland en de Oekraine te houden.
Het gebaar is veelbeteekenend, omdat het
een belangrijk onderscheid maakt tusschen
de houding der U.S S R. en van Duitsch
land. Door de bewoordingen van de over
eenkomst stellen de Duitschers zich verant
woordelijk voor de politieke regeling ten
Westen van de grensafb^keningslijn. ter-
wiil de sovjets een gelijke verantwoor
delijkheid op zich nemen voor de gebieden
ten Oosten van de lijn.
De diplomatieke correspondent voegt
hieraan toe: Het feit. dat geen annexatie is
geproclameerd, in 't bijzonder door Duitsch
land, noet, naar in welingelichte kringen
geloofd wordt, het denkbeeld aan de hand,
dat Duitschland wellicht ziin vredesaanbod
aanlokkelijk zal maken met een voorstel
betreffende een onafh^nkelnken Poolschen
staat onder den een of anderen vorm van
Duitsche hegemonie. Het is onnoodig er op
te wijzen, dat ztf de geallieerde psvchologie
volkomen verkeerd zullen hebben begre-
nen, wanneer zij zich inbeelden, dat een
dergelijk voorstel eenige kans op succes
heeft.
AMERIKAANSCHE INDRUKKEN
Welingelichte kringen te Washington be
schouwen de RussischDuitsche overeen
komst, waarin beide landen overeenkomen
elkander te raadplegen over „noodige
maatregelen" wanneer de geallieerden
mochten weigeren de vijandelijkheden te
staken, als ideaal ongesteld om te voldoen
aan de klaarblijkelijke bedoeling van
Duitschland om de peallieerden zoodanig te
verschrikken, dat zii een wanenstilstand
sluiten. Tevens wordt twijfel uitgesnroken
over de vraag, of de sovjet zich verbonden
heeft tot veel meer dan beleefde gedachten-
wisseling met Duitschland, wanneer de ge
allieerden weigeren den oorlog ston te zet
ten. Men acht bpt te WasHo^ton niet waar
schijnlijk, dat Stalin aan Duitschlands ziide
den oorlog zou intrekken waaruit hij reeds
zooveel voordpel getrokken heeft door neu
traal te blijven.
De vrees voor enorme oorlogsleveringen,
welke Duitschland zouden binnenstroomen
uit de Soviet-Unie, wordt eveneens be
schouwd als een ongpprond snookbeeld. De
algemeene leHing hier, gesteund door te
legrammen uit Parijs en Louwen, is. dat de
peallieerden het lokaas van Hitier niet zul
len aanvaarden maar den oorlog zullen
voortzetten.
GEEN COMMENTAAR TE ROME
Het nieuwe DuitschRussische verdrag
heeft te Rome geen verwondering gewekt,
men heeft daar nooit getwijfeld aan de
nauwe samenwerking tusschen Berlijn en
Moskou inzake de vraagstukken. welke
voortvloeien uit de bezetting van Polen.
In Romeinsche kringen merkt men op,
dat de nieuwe grens minder voordeelig is
voor de Russen, die het geheele gebied ten
Westen van de Boeg moeten prijsgeven.
Deze wijziging is een gevolg van een com
promis, waarbij de Russen het gebied tus
schen Weichsel en Boeg afstaan voor een
grooter vrijheid van handelen ten aanzien
van de Baltische landen, in het bijzonder
Estland
Verder schenkt men aandacht aan de
passage inzake de pogingen, een einde te
maken aan den oorlog „in samenwerking
met andere bevriende landen", hetgeen er-
Dlt nummer bestaal uil vl|f
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
DE VERDRAGEN VAN MOSKOU EN
DE COMMENTAREN VAN DE BUITEN
WERELD. (1ste blad).
EEN AANVAL VAN BRITSCHE VLIE-
GERS OP DE DUITSCHE VLOOT BIJ
HELGOLAND. (2de blad).
Binnenland
BEZOEK VAN H. M. DE KONINGIN
AAN AMSTERDAM. (1ste blad).
HET RIJVERBOD OP ZONDAG TER
BFSPARING VAN BENZINE. (2de blad).
DE MINISTER OVER DE MOBILISATIE
VAN VRIJWILLIGE LANDBOUWERS.
(2de blad).
op duidt dat binnenkort Duitschland vre
desvoorstellen zal doen.
De avondbladen publiceeren de tekst van
het verdrag zonder eenigen commentaar.
EEN JAPANSCHE BESCHOUWING
In een commentaar op de nieuwe Pool
sche indeeling schrijft de „Japan Times",
dat Duitschland en Rusland als gevolg van
deze deeling dichter bij elkander komen en
dat niemand er zich over zal verbazen,
wanneer beide landen hun best zullen doen
om hun respectieve ideologieën in het
nieuw verworven gebied te verbreiden. Zij
zijn, naar gemeld wordt, aldus het blad,
daarmede reeds begonnen. Hoewel de lei
ders van Duitschland en de Sovjet Unie
elkaar thans de hand hebben gedrukt, is
het duidelijk, dat de beide ideologieën, wel
ke diametraal tegenover elkaar staan, vroe
ger of later aan de grens in botsing zullen
komen. Het verdeelde Polen houdt dus
voor Berlijn en Moskou onoplosbare moei
lijkheden en het gevaar voor een botsing
verborgen.
MOSKOU'S GREEP OP ESTLAND
Met pessimisme ziet Tallinn de toekomst
tegemoet
Un. Press, verneemt uit Tallinn, dat
de indruk, dien het nieuwe pact met Mos
kou aldaar op de bevolking heeft gemaakt
buiten verwachting kalm is. Men blijft
uiterst gelaten, hetgeen toe tc schrijven is
aan het feit, dat de bevolking den slag ver
wacht had. Men schijnt algemeen in te
zien. dat de regeering aan dc eisehen van
Moskou geen weerstand kon bieden. De
toekomst ziet men algemeen met groot pes
simisme tegemoet.
Te Kaunas wordt verklaard, dat de Bal
tische staten den nieuwen toestand wel on
der de oogen zien, doch niet in staat zijn,
een houding vast te stellen.
Sommige politieke kringen gelooven, dat
terwijl Estland en Letland onder de Rus
sische invloedssfeer zullen komen, de Duit
sche invloedssfeer, vooral wat economische
zaken betreft, Litauen zou kunnen omvat
ten.
Knip dit uit en bid dit gebed
met de leden van uw gezin.
Hel Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons
Haat om friddeti
om mede
O God, uit U is elk zuiver
verlangen, elk juist oordeel
en iedere goede daad. Geef
aan Uw dienaren die vrede,
welke de wereld niet geven
kan, opdat wij, in gehoor
zaamheid aan Uw wetten,
bevrijd mogen worden van
oorlogsgevaar en onder Uwe
bescherming rustige tijden
mogen beleven.
Door Christus onzen Heer.
Oratio Mljsa pro pace.
