,,'t Zit in de Lucht"
K.L.M. vliegtuig door
Duitschers beschoten.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Geelt Warschau
zich over?
Verrassingen uit
het Oosten?
WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1939 30ste Jaargang No. 9450
9e- £ci<ióclieSoii/t<a/iit
Adv. en Abonn.-tarleven zie pa* 2.
Cm Zweedóche puMagivc wvtd gedood
De „Mees" leek op een Engelschman
HET DUITSCHE LEGERBERICHT.
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Chamberlain heeft gistermiddag in het
wekelijksche overzichten van de situatie
Britsche Lagerhuis wederom een van zijn
gegeven. Nieuws kon hij niet mededeelen.
doch wel legde zijn rede opnieuw getui
genis af van de onwrikbare wil van En
geland en Frankrijk om den eenmaal be
gonnen oorlog door te zetten.
„Wij en Frankrijk, zoo zeide hij, zijn
ten strijde getrokken, om onszelf en de
wereld te verlossen van de bedreiging met
een Duitschen aanval en onze volken zijn
eensgezind, zooals zij nog nooit zijn ge
weest, om dit doel te bereiken".
Over de manier waarop Engeland het
deel denkt te bereiken, zeide hij o.a. dat
de bedoeling van den economischen oorlog
is de economische structuur van Duitsch-
land te desorganiseeren, op zulk een wijze,
dat het niet mogelijk zal zijn voor Duitsch-
land den oorlog voort te zetten.
Duitschland ziet den ernst van deze be
dreiging zeer goed in en bereidt zich op
groote schaal tot den afweer voor.
De samenwerking met Rusland zal daar
bij van groote beteekenis zijn. De Duitsche
minister van buitenlandsche zaken is weer
naar Moskou vertrokken en wij zijn be
nieuwd naar de plannen, welke nu weer
zullen worden uitgebroeid. Houdt dit be
zoek verband met de aanwezigheid van
den Turkschen minister Saradjogloe in
Moskou?
Of is er sprake van leveringen van le
vensmiddelen door Rusland aan Duitsch
land? Maar dan zou een andere minister
beter naar Moskou kunnen zijn gegaan.
Moeten er sems weer invloedsferen in
de Baltische landen worden vastgesteld?
Of in Roemenië?
Het plotselinge vertrek van den Letland-
schen minister van buitenlandsche zaken
uit Moskou, die een dringende boodschap
aan zijn regeering had over te brengen,
waarop spoedig antwoord wordt verwacht,
geeft heel wat te denken. Er wordt mel
ding gemaakt van het vermoeden, dat
Poolsche duikbooten bases aan de Estland-
sche kust zouden hebben en dat de Rus
sische boodschap daarmede in verband zou
staan. Het is mogelijk, maar dat een mi
nister van buitenlandsche zaken daarvoor
alleen heen en weer reist als een bood
schappenjongen lijkt toch wel wat onwaar
schijnlijk. Tenzij er meer achter steekt.
Roemenië schermt de laatste dagen zoo
opvallend met zijn strikte neutraliteit, dat
ook daarvoor wel een gegronde reden
moet zijn.
Er schijnt inderdaad wat te broeien.
Daarop wijzen ook de bezoeken, welke de
Russische ambassadeurs te Londen en Pa
rijs aan de respectievelijke ministers van
buitenlandsche zaken van Engeland en
Frankrijk hebben gebracht.
Oost-Europa zit nog vol vraagteekens
en wellicht ook vol verrassingen.
In Frankrijk heeft men uit de houding
van Rusland de consequentie getrokken
door de communistische partij te ontbin
den.
De Fransche ochtendbladen wenschen
den leider der regeering geluk met diens
besluit Zij constateeren, dat de commu
nisten door de wet beschermd werden, ter
wijl ze de belangen van Frankrijk veron
achtzaamden. Ondanks den tijd, welke
hun werd gelaten om een andere houding
aan te nemen, na te denken en te beslis
sen, hebben zij geen enkel doeltreffend ge
baar gemaakt. Men vroeg hun niet zich
zelf te verloochenen, doch zichzelf ge
trouw te blijven in hun houding tegen
over het Hitlerisme. De minister-president
heeft dit probleem opgelost zooals dat
moest, aldus bedoelde bladen.
NEDERLANDSCH MILITAIR
VLIEGTUIG VERONGELUKT
TWEE DOODEN.
Gisterochtend is bij Brouwershaven
een militair vliegtuig verongelukt.
De beide inzittenden, de adspirant-
reserve-luitenant-vlieger Jongkind en
de adspirant-reserve-luitenant-waarne-
mer Hubrechtse, zijn daarbij om het
leven gekomen.
Naar de oorzaak van het ongeluk
wordt een onderzoek ingesteld.
Een wonder dal er niet
meer dooden zijn
AIRHOSTESS ONGEDEERD.
Dinsdagmiddag, te 15.28 uur, landde op
Scinphoi de viie&iuigbestuurder Moll mei
net uougias DC-3 vliegtuig PH-ASM ue
„Mees". Hij rapporteerde te 14.10 uur op
120 K.M. N.W. van Helgoland, vliegenue
op 800 meter hoogte, door een onbekend
Vliegtuig te zijn beschoten. Het was een
watervliegtuig, voorzien van drijvers, en
hij zag deze machine later in OosteiijKe
richting naar Helgoland afbuigen. Een der
passagiers werd gedood.
De airhostess, mejuffrouw Wynoldi, be-
mei'Kte, dat er iets niet iirorde was, waar
op zij zich naar de stuurhut begaf om den
gezagvoerder te waarschuwen. De boord-
werktuigkundege vergezelde de airhostess
naar de cabine en bemerkte aan een aantal
kogelgaten, dat de machine was beschoten.
Er waren negen passagiers aan boord.
Een van de passagiers bleek getroffen te
zijn. Het was een Zweedsch ingenieur, ge
naamd Custav Robert Lamm, oud 38 jaar,
wonende te Malmoe. De heer Lamm was
op weg naar Brussel voor een bezoek aan
een schoenenfabriek.
Dr. Slotboom van de K.L.M. werd on
middellijk gewaarschuwd, evenals de Offi
cier van Justitie. Dr. Slotboom constateer
de, dat de heer Lamm was overleden.
De airhostess had den heer Lamm hulp
verleend. Hij had slechts gezegd: „It is a
gun", en was daarna bewegingsloos in den
stoel blijven zitten.
Aan boord bleef ieder van de passagiers
en de bemanning rustig.
Gezien de ernstige schade, welke door
de beschieting was aangebracht, is dit on
geval buiten verwachting beperkt geble
ven tot het verlies van één menschenleven.
De familie van den heer Lamm en de auto
riteiten zijn van dit voorval onmiddelijk
in kennis gesteld.
Naar wij vernemen hebben de K.L.M.-
autoriteiten de verklaringen van de be
manning en passagiers van het vliegtu'g,
alsmede de verdere gegevens, in een rap
port vastgelegd. Dit rapport heeft nog
Dinsdagavond het Departement van Bui
tenlandsche Zaken bereikt.
De regeering is terzake aanstonds een
onderzoek aangevangen. Zij is thans nog
enkele gegevens wachtende, die noodig zijn
om te kunnen bepalen, welke stappen ten
deze genomen dienen te worden.
HEEFT DE AANVALLER DE
KENTEEKENS NIET GEZIEN?
Hij vloog recht achter de „Mees".
De beschieting van het K.L.M.-vliegtuig
„Mees", op weg van Malmoe via Kopen
hagen naar Schiphol, heeft in luchtvaart
kringen een diepen indruk gemaakt. Tot
nog toe konden de toch reeds tot het uiter
ste beperkte luchtlijnen ongehinderd ge
vlogen worden. Anders dan bij de scheep
vaart, waar groote ladingen vervoerd kyn-
nen worden, die door de oorlogvoerende
partijen als contrabande zouden kunnen
worden beschouwd, vervoeren de verkeers
vliegtuigen der K.L.M. uitsluitend passa
giers en post van het eene neutrale land
naar het andere, vliegend over uitsluitend
neutraal gebied. De sedert het uitbreken
van den oorlog duidelijk aangebrachte
naam „Holland" in zeer groote letters, aan
onder- en bovenkant op romp en vleugels
geschilderd, kan geen twijfel laten om
trent de nationaliteit der K.L.M.-vliegtui
gen en deze aanduiding is vooral uit de
lucht reeds op grooten afstand zichtbaar.
Daarbij komt, dat geen der luchtvaart
maatschappijen van de oorlogvoerende
landen Douglas-machines gebruikt of in
bezit heeft met uitzondering van de wei
nige Douglasvllegtuigen. waarover de
Duitschers kunnen beschikken sedert de
Tsjechische luchtvaartmaatschappij C. L. S.
na de aansluiting van Tsjecho-Slowakije
bij het rijk, is opgeheven.
Het vliegtuig, dat de K.L.M.-machi
ne aanviel, heeft recht achter het toe
stel gevlogen, zoodat het noch uit de
cabine, noch uit de cockpit, was waar
te nemen.
Daardoor had de airhostess, mejuffrouw
Wynoldi, die. zooals gebruikelijk is, achter
in de machine stond, het eerste iets van
de beschieting waargenomen. Zij hoorde
een vlug tikken, waarvan zij de oorzaak
aanvankelijk niet kon thuisbrengen, doch
dat later het geluid der kogels op de me
talen beplating van het Douglasvliegtuig
bleek te zijn. Dank zy haar tegenwoordig
heid van geest en kordaat optreden, is er
geen paniek onder de passagiers in de ma
chine ontstaan. Zij waarschuwde direct
den gezagvoerder, die op geringere hoogte
ging vliegen, waarna het achtervolgende
vliegtuig den aanval opgaf en zich verwij
derde. Doordat de oorlogsmachine recht
achter het K.L.M.-toestel vloog, toen de
onbekende aanvaller het vuur opende,
werd het Douglas-toestel uitsluitend aan
de achterzijde geraakt. De kogels drongen
voornamelijk de bagageruimte binnen, doch
enkele drongen door de wanden, die de ba
gageruimte scheiden van het toilet en de
cabine en kwamen zoo in de cabine te
recht
De Zweedsche heer Lamm, die op
zoo ongelukkige wijze om het leven is
gekomen, zat in den achtersten stoel,
ter rechterzijde van de cabine. De ko
gel drong door den wand en door de
dik bepolsterde rugleuning van den
fauteuil in den rug van den heer
Lamm, die daarna nog slechts kort
leefde.
Als door een wonder bleef mej. Wy
noldi, die achter in de cabine stond,
gespaard.
Na aankomst op Schiphol is de
„Mees" aan een nauwkeurige inspec
tie onderworpen. De romp, vooral de
metalen beplating van start en baga
geruimte, bleek met verscheidene ko
gelgaten doorzeefd. Ook een der vleu
gels is door kogels getroffen en pas bij
aankomst op Schiphol bemerkte men,
dat dientengevolge een der benzine
tanks was lek geschoten.
Doordat het aanvallende vliegtuig voort
durend in dezelfde lijn als de „Mees" ach
ter de K.L.M.-machine heeft gevlogen, kon
men de nationaliteit niet vaststellen, om
dat het, toen het eenmaal uit deze lijn af
boog, zeer snel verdwenen was. Niettemin
kan verwacht worden, dat in de machine,
en in elk geval in net stoffelijk overschot
van het slachtoffer, kogels gevonden zul
len worden, die opheldering kunnen geven
omtrent hun herkomst en derhalve om
trent de nationaliteit van het vliegtuig,
dat den onberaden aanval op een neutrale
verkeersmachine heeft gedaan.
Den leden der bemanning zal een uitvoe
rig verhoor worden afgenomen, ten einde
nauwkeurig den juisten gang van zakpn
te kunnen reconstrueeren.
HET WAS EEN DUITSCHE MACHINE.
De Douglas leek op een vijandelijk type.
Het Duitsche Nieuwsbureau deelt mede:
Op 26 September tegen 14.30 uur is een
Nederlandsch verkeersvliegtuig in de na
bijheid van Helgoland door een Duitsch
watervliegtuig beschoten. Dit voorval is
het gevolg van een ongelukkigen samen
loop van omstandigheden. Het aangevallen
vliegtuig geleek op een bekend vijandelijk
gevechtsvliegtuigtype en was niet door een
op grooten afstand zichtbaar kenteeken
als neutraal verkeersvliegtuig te herken
nen. Onder de bestaande weersomstandig
heden kon men eerst op zeer korten af
stand de nationaliteit van het vliegtuig
herkennen aan de letters op romp en vleu
gels. Bovendien werd de indruk, dat men
met een vijandelijk vliegtuig te doen had.
versterkt, doordat het verkeersvliegtuig
blijkbaar by het ontdekken van het Duit
sche vliegtuig trachtte zich in de wolken
aan een achtervolging te onttrekken. Op
het oogenblik, dat de nationaliteit van het
Nederlandsche toestel duidelijk vaststond,
staakte de bemanning van het Duitsche
vliegtuig het vuur. De Nederlandsche ma
chine kon haar vlucht voortzetten. De be
manning van het Duitsche toestel kan met
het oog op de moeilijke weersomstandig
heden en het ondoelmatige uiterlijk en
manoeuvreeren van het Nederlandsche
vliegtuig, geen verwijt gemaakt worden,
hoezeer het voorval ook moet worden be
treurd.
DUITSCHE r-r7«VT BETUIGT
LEEDWEZEN.
De Nederlandsche regee rings pers
dienst meldt:
Hedenochtend hebben de Duitsche
zaakgelastigde namens de Duitsche re
geering en de Duitsche luchtvaart
attaché namens generaal-veld
maarschalk Goering op het ministerie
van buitenlandsche zaken leedwezen
betuigd over het feit, dat een Duitsche
vliegboot gisterenmiddag ten Noord-
Westen van Helgoland ten gevolge van
een ongelukkige samenloop van om
standigheden het K. L. M.-vliegtuig
„Mees" beschoten heeft.
In het Oosten.
BERLIJN, 27 Sept. (A. N. P.). Het opper
bevel der Duitsche weermacht maakt be
kend:
In het Oosten naderen de Duitsche troe
pen de met de Sovjet regeering overeenge
komen demarcatielijn. Van de uit elkander
geslagen deelen van het Poolsche leger,
die zich nog tusschen de Duitsche en de
opmarcheerende Russische troepen bevin
den, werd gisteren ten Oosten van Bilgoraj
de 41ste Poolsche divisie en een cavalerie
brigade gevangen genomen.
De bij het begin der strijdhandelingen
als open stad beschouwde en dienovereen
komstig gerespecteerde hoofdstad van Po-
jen is door de maatregelen van den com
mandant het herstel van de oude ver
sterking en de wapening van deelen der
burgerbevolking in een vesting ver
anderd.
De aanval daartegen heeft gisteren in
het Noordelijk deel de eertse, in het Zui
delijk deel de tweede fortenlinie in ons
bezit gebracht.
Onder den indruk van deze aanval
len heeft de Poolrche commandant van
ochtend de overgave der stad en van
de bezetting aangeboden.
De opperbevelhebber van het leger gene
raal Blaskowitz is opgedragen de onderhan-
celingen over de overgave te leiden.
Het luchtwapen heeft militair belang
rijke doelen te Modlin aangevallen.
In het Westen.
In het Westen is slechts geringe ge-
vcchtsbedrijvigheid voorgekomen. De
vyand verricht langs het geheele front
schanswerk. Twee Fransche vliegtuigen
werden ln luchtgevechten boven Freiburg
en Sigmaringen omlaaggeschoten. Duitsche
luchtstrijdkrachten hebben gisteren met
succes in het middendeel van de Noordzee
Engelsche zeestrijdkrachten, slagschepen,
vliegkampschepen, kruisers en torpedo
jagers aangevallen.
Behalve een vliegkampschip, dat ver
meld is, zijn verscheiden zware treffers
up een slagschip terecht gekomen.
Onze vliegtuigen hebben geen verliezen
geleden.
SELTER VLIEGT NAAR MOSKOU.
KOPENHAGEN, 27 Sept. (A. N. P.) Een
Estlandsche deputatie is onder leiding van
Selter naar Moskou gevlogen, aldus ver
neemt de correspondent te Stockholm van
„Politiken" uit Tallinn.
De correspondent meldt ook, dat de Sov-
jetregeering van Estland een nieuwe han
delsovereenkomst en het gebruik van een
Oostzeehaven als vlootbasis heeft geëischt.
De maatregelen tegen
prijsopdrijving
De minister van economische zaken
deelt met betrekking tot de prijspolitiek
het gevolgende mede.
Als regel zal blijven gelden tenzij
in bijzondere gevallen anders is be
paald dat iedere verhooging van
prijzen boven het peil, dat voor de ar
tikelen gold in de maand Augustus
1939, als prijsopdrijving zal worden be
schouwd en derhalve verboden is, ten
zij deze verhooging door aantoonbare
verhooging van den kostprijs gemoti
veerd is.
De bezwaren, welke aan dezen
regel ongetwijfeld zijn verbonden, we
gen niet op tegen de gevaren, welke
ontstaan bij een ongecontroleerde prijs
beweging. Sommige der bezwaren
worden grooter naarmate de huidige
omstandigheden langer duren. Met in-
ahtneming van het bovenstaande be
ginsel is de minister bereid, zooveel
mogelijk aan deze bezwaren tegemoet
te komen.
Om te voorkomen, dat schade gele
den wordt, o.a. tengevolge van verkoop
van hetzelfde artikel tegen verschil
lende prijzen, zal de minister verzoeken
om deze bezwaren te ondervangen, on
derzoeken en voor de daarvoor in aan
merking komende artikelen of groepen
van artikelen een billy ke regeling tref
fen.
Dit nummer beslaat uit
drie bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
VOLGENS HET DUITSCHE LEGERBE
RICHT HEEFT WARSCHAU OVERGAVE
AANGEBODEN. (1ste blad).
CHAMBERLAIN EN CHURCHILL OVER
DEN OORLOG. (2de blad).
DE RUSSEN IN POLEN (2de blad).
Binnenland
EEN VAN ZWEDEN KOMEND K. L.
M. VLIEGTUIG DOOR DUITSCH VLIEG
TUIG BESCHOTEN. EEN ZWEEDSCHE
PASSAGIER GEDOOD. VERONTSCHUL
DIGINGEN AANGEBODEN. (1ste blad)
EEN NEDERLANDSCH MILITAIR
VLIEGTUIG VERONGELUKT. TWEE
DOODEN. (1ste blad).
HET STANDPUNT DF.R REGEERÏNG
INZAKE PRIJSVERHOOGINGEN. (1ste
blad).
BEPLANTINGSPERCENTAGE BLOEM
BOLLEN. (1ste blad).
VERHOOGING VAN DEN PRIJS VAN
BENZINE EN GASOLIE. (1ste blad).
EEN BESCHOUWING OVER DE VOE
DING VAN HET VEE. (2de blad).
STEUN AAN DEN AARDBEIEN-TEELT
(lste blad).
MEN GIERT EROM!
DOET U OOK MEE??
Beplantingspercentage
bloembollen
Van bevoegde zijde wordt medege
deeld, dat de minister van economische
zaken heeft besloten, voor de onder het
bloembollensanecringsplan vallende
bloembollen, Lw. hyacinthen en Tul
pen, het beplantingspcrccntage voor het
teeltjaar 1939/40 vast te stellen op 50%
en dat voor narcissen op 100%, hetgeen
beteekent, dat een kweekcr gerechtigd
zal zijn, een oppervlakte te betelen,
voor zoover het hyacinthen en tulpen
betreft, van 50% van de oppervlakte,
waarvoor hij op 31 Juli 1939 tceltrecht
bezat en ten aanzien van narcissen ge
lijk aan deze oppervlakte.
Steun voor aardbeien
teelt
De minister van oeconomische zaken
heeft bepaald, dat uit het landbouw-crisis-
fonds aan telers van aardbeien, die by de
stichting Nederlandsche groenten- en
fruitcentrale als georganiseerde zijn aan
gesloten en ingedeeld in de groep A, en
cp den dag der uitkeering geacht kunnen
worden hun tuinbouwbedrijf alsnog uit te
oefenen, steun zal worden verleend tot een
totaal bedrag van ten hoogste f 800.000.
PRIJSVERHOOGING VAN BENZINE EN
GASOLIE.
Naar wij vernemen is de prijs van
benzine met ingang van heden voor le
vering ex-tankauto met 1 3/4 cent per
liter verhoogd, ten gevolge waarvan de
benzine geleverd aan de pompen thans
15 1/2 cent per liter kost.
De prijzen van petroleum, gasolle en
hulsbrandoliën zijn met 11/2 cent per
liter verhoogd.
Deze prijsverhoogingen komen niet on
verwacht daar reeds dadelijk na het uitbre
ken van den oorlog de zeevrachttarieven en
de molestpremiën sterk zyn opgeloopen,
terwyl bovendien de wereldmarktprijzen
van petroleum-producten zijn gestegen.
