,,'t Zit in de Lucht"
aeCdtacfit ut Sloten geëindigd
Warschau vecht tot het uiterste
Twee Sphynxen.
PAS OP!!
MAANDAG 25 SEPTEMBER 1939
30ste Jaargang No. 9448
S)c Ccid^h^Soii^cmt
Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
DE VERRASSENDE DEMARCATIE-LIJN
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
V De nuttigheid van de
democratie
Prof. dr. ir. J. Goudriaan, president-di
recteur van de Ned. Spoorwegen, heeft tot
ieder van het personeel van de N. S. een
„Persoonlijk woord" gericht.
„Er is geen bedrijf, dat zoo open ligt
voor het publiek als het onze", aldus prof.
Goudriaan. „Er is geen bedrijf, waarin een
zoo groot deel van het personeel in aan
raking komt met het publiek of zichtbaar
vuor het publiek zijn arbeid verricht. De
goede naam van ons bedrijf ligt telkens
voor een zeker deel in de handen van elk
uwer. Maar het publiek is niet anders dan
wij en wij zijn niet anders dan het pu
bliek. Wij behooren allen tot hetzelfde Ne-
derlandsche volk. Wij moeten het goed
met elkaar kunnen vinden. En het recept
vi ci een goede verstandhouding met het
pubLek is doodeenvoudig en precies het
zelfde als voor de goede persoonlijke ver
houding in het bedrijf: Gij behoeft u al-
ieen maar te stellen in de plaats van een
ander en u af te vragen, hoe gij zoudt wil
len dat gij dan behandeld werd. De vrien
delijkheid, de natuurlijke welwillendheid
van mensch teg erover ~--h, die niets
te maken heeft met sentimentaliteit of
zoetsappigheid, wijst ons hier vanzelf den
weg".
Daarna zegt prof. Goudriaan in datzelf
de „Persoonlijk woord" zijn meening over
de democratische mentaliteit
in het bedrijf:
„De democratie bekoort mij niet alleen
door haar hooge ethische waarde, door
haar hooge idealen van., menschelijke
waardigheid ik ben bovendien doordron
gen van een vast gelöof in de nuttigheid
van de democratie. Ik h-b veel over deze
c 'gen nagedacht en ik heb veel gelegen
heid gehad om het bedrijfsleven van nabij
te observeeren in Nederland en vele
vreemde landen van geheel verschillende
geaardheid. En dit alles heeft mij de rots
vaste overtuiging gegeven, dat men de
beste bedrijfsvoering verkrijgt, indien een
bedrijf sterk is doortrokken van de demo
cratische gezindheid en dat elke afwijking
van de --"«ratische mentaliteit een di
recte benadeeling is van het bedrijfsbe
lang".
En dan besluit de president-directeur
van de Ned. Spoorwegen met als zijn over
tuiging uit te spreken: Wij k«men er best
met onze Spoorweeren. dank zij de demo
cratische mentaliteit van ons bedrijf, dank
zij de samenwerking tusschen directie en
bedrijfsleiding en het geheele personeel.
Deze gezonde gedachten onderstreepen
wij graag!
Wij komen er best met onze Spoorwe
gen, dank zij de democratische mentali
teit! Andere bedrijfsleiders zullen, als
zij voldoende inzicht zouden hebben, kun
nen getuigen: Wij komen er niet met
ons bedrijf, omdat wij, in domme zelfge
noegzaamheid, in de leiding van ons be
drijf niet hebben betrokken de dagelijk-
sche werkers, omdat wij niet hebben ge
vraagd naar de adviezen, niet hebben be
nut de adviezen van de arbeiders in ons
bedrijf.
Een gezonde democratische mentali-
teti in het bedrijf is een zegen. Dan wor
den alle krachten benut, dan werkt men
samen voor een waarlijk gemeen
schappelijk doel.
Mogen de leiders van bedrijven, waarin
het niet goed gaat, zichzelf 'ns afvragen,
of niet een oorzaak daarvan ligt in het on
benut laten van zooveel intellect, van zoo
veel kennis en ervaring van het in het be
drijf werkende personeel!
V Anarchie en revolutie
De bisschop van Galway, op wiens ver
zoek de geredde passagiers van de „Athe-
nia" hartelijk werden ontvangen, heeft
zijn geloovigen hiervoor dank gebracht en
noodigde hen uit te bidden voor den vrede,
want zoo voegde Z. H. E. eraan toe
een lange oorlog zou beteekenen, dat een
uitgeput Europa een gemakkelijke buit
zou kunnen worden voor hen, die een gun
stige gelegenheid afwachten, om anarchie
en revolutie te verspreiden over Europa.
De Bisschop geeft hier duidelijk uiting
aan zijn vrees voor een overwinning van
het goddelooze communisme.
En de vrees voor deze ramp is zeker
niet misplaatst.
Het communisme ligt in Rusland op de
loer. En nu reeds schijnt het uit den strijd
in Polen, die toch eigenlijk een strijd was
tusschen Duitschland en Polen, te treden
als triumphator, met de meest onverwach-
ten rijken buit, verworven met de minste
offers.
Een wereld-oorlog van langen duur zou
inderdaad den bodem vruchtbaar maken
voor anarchie en revolutie.
En óók daarom is het een plicht van
zelfbehoud voor de menschheid, om
alles te doen, wat m o ge 1 ij k is, om
den vrede op de wereld te verkrijgen.
„Europa is in werkelijkheid niet in oor
log", heeft Mussolini Zaterdag gezegd.
De Duce zegt dat niet zonder bedoeling,
maar wij gelooven desalniettemin, dat zijn
uitspraak niet heelemaal juist is.
Het was Zaterdag voor de eerste maal,
dat Mussolini zijn stilzwijgen weer ver
brak. Weliswaar verscheen hij niet op het
balkon, want „indien ik op het balkon zou
verschijnen, aldus sprak hij, dan zou dat
niet zijn om den toestand uiteen te zetten,
maar om beslissingen, ik zeg beslissingen
mede te deelen, welke historische betee-
kenis hebben".
Zoo'n historische beslissing was dus nog
niet aan de orde, maar wat bedoelde Mus
solini met zijn orakeltaal?
Het is duidelijk, dat hij met bedekte
toespelingen op de mogelijkheid dat Italië
zich in den (nog niet bestaanden) oorlog
zou kunnen mengen, kracht probeert bij
te zetten aan zijn pleidooi voor het sluiten
van vrede.
Het z.g. vredesoffensief begint zich af te
teekenen.
Duitschland heeft er alle belang bij. om
rustig zijn nieuwe veroveringen in te pal
men en verlangt geen oorlog in het Wes
ten. Vandaar dat het in redevoeringen en
in de propaganda tot nu toe zooveel mo
gelijk vermeden heeft om de Westersche
mogendheden rechtstr ->ks aan te vallen.
Eet bepaalt zich voorshands tot een af
werende houding. Inmiddels heeft de Ita-
liaansche pers voortdurend gewezen op
het nuttelooze van een Europeeschen oor
log en de noodzakelijkheid, rekening te
houden met de realiteit. Die realiteit was,
dat Duitschland geen oorlog wilde, en dat
Poler. toch voorgoed verloren was.
Thans is Mussolini een stap verder ge
gaan en heeft hij voor het eerst officieel
Italië's standpunt weergegeven. De vol
gende stap zal wel een formeel aanbod
zijn, waarschijnlijk weer een voorstel tot
een viérmogendheden-conferentie.
Wanneer althans de reactie in Engeland
en Frankrijk niet al te afwijzend blijkt te
zijn.
Tot nu toe blijkt uit niets, dat men er in
Londen en Parijs ooren naar heeft.
En wij hebben reeds eerder uiteengezet,
dat het z.g. vredesoffensief elk effect moet
missen, indien men daar vasthoudt aan
het eigenlijke oorlogsdoel: de val van het
terreursysteem van Hitier.
Hoe de strijd gevoerd zal worden en zal
verlooper is nog volkomen onzeker.
Veel hangt ook af van de houding van
Rusland. Er heerscht op het oogenblik een
g-oote diplomatieke activiteit te Moskou,
waarbij vooral de aandacht gevestigd is
op het bezoek van den Turkschen minister
Saradjogloe. De „Japan Times"" schrijft:
„Vermoedelijk zal Sovjet-Rusland voor
het oogenblik de houding van toeschouwer
aannemen na de streek ten Oosten van
het Congres-Polen hersteld te hebben.
Kndamenteel ligt het belang van Moskou
er in, de mogendheden van West-Europa
alle uitgeput te zien door onderlingen oor
log. Een beslissende overwinning van
Duitsihland zal een bedreiging voor de
toekomst van Sovjet-Rusland beteekenen,
terwijl het ook niet gaarne zou zien, dat
de Engelsche en Fransche strijdkrachten
zegevierend uit den strijd kwamen. Het
onmiddellijk streven van Moskou gaat uit
naar een verlenging van den oorlog met
alle middelen. Wanneer deze mogendheden
in Westelijk Europa door en door ver
moeid zijn door wederzijdsche aanvallen,
wordt het prestige van Sovjet-Rusland
uiteraard indrukwekkender en sterker.
En een verwarde sociale organisatie en
ec^ omi.the orde, die op een oorlog vol
gen, zooals niet anders kan. zouden den
besten bodem vormen voor een sovjetisee-
ring van Europa. De langgezochte gele
genheid zal voor Sovjet-Rusland komen.
Het Oosten mag echter nooit onverschillig
staan tegenover het verschijnen van een
dergelijken toestand, aldus de „Japan
Times", welk blad zijn beschouwing be
sluit met te schrijven: „Hetgeen Sovjet-
Rusland wellicht zal probeeren in zijn
Aziatische politiek, door gel ruik te maken
van de verwarring in Europa, zal een
hoogst ernstig effect hebben op Japan".
De houding zoowel van Italië als van
Rusland is nog altijd niet duidelijk.
De laatste resten van
het verzet
HET DUITSCHE LEGER BERICHT.
Het opperbevel van de weermacht maakt
bekend:
De veldtocht in Polen is geëindigd. In een
aaneengesloten reeks vernietigende slagen,
waarvan de grootste en beslissende slag in
de Weichselbocht was, is het Poolsche mil-
lioenenleger verslagen, gevangen genomen
of uiteen gedreven.
Geen enkele der Poolsche actieve- of re
serve-divisies, geen enkele der zelfstandige
brigades etc. is aan dit lot ontkomen.
Slechts brokstukken van afzonderlijke
corpsen konden zich door te vluchten naar
de moerasgebieden van Oost-Polen aan de
onmiddellijke vernietiging onttrekken. Zij
worden daar verslagen door de Sovjet-Rus
sische troepen.
Van de geheele Poolsche weermacht
strijdt op het oogenblik nog slechts een mi
nimaal restant op een hopeloozen post in
Warschau, in Modlin en op het schiereiland
Hela.
Dat dit nog mogelijk is, is uitsluitend te
danken aan het opzettelijke ontzien door
onze troepen en het feit, dat wij rekening
houden met de Poolsche burgerbevolking.
HET RUSSISCHE LEGERBERICHT.
In het Sovjet-Russische legerbericht van
24 September wordt gezegd: „De troepen
van het roode leger hebben vandaag hun
opmarsch naar de demarcatielijn voortgezet.
Zij hebben de steden Seiny, Augoestof en
Groebesjof bezet en de lijn Augoestof
Knjisin BrianskRasnoPisjchatsLoe-
bomlGroebesjofLanoef bezet. Ten Zuid
westen van Lwow zijn Comarno, Dogobitsj
en Borislaf bezet. Bij de voortgezette zui
vering van Westelijk Witrusland en de Wes
telijke Oekraine van de overblijfselen van
het Poolsche leger, hebben de roode troepen
ten Zuidoosten van Brest Litowsk meer dan
10.000 Poolsche soldaten en officieren ont
wapend en gevangen genomen. Ten Zuiden
en Zuidoosten van Groebesjof zijn een in-
fanterieregiment en een gemechaniseerde
brigade gevangen genomen.
Naar de „Krasnaja Swjesda" meldt, is
bij de beztting van de stad Grodno tot felle
straatgevechten gekomen. Uit elkander ge
slagen troepen van het Poolsche leger heb
ben zich daar hardnekkig verzet en de bin
nenrukkende Sow jet-troepen uit hinder
lagen beschoten. De gevechten duurden on
geveer een dag.
DUITSCH-RUSSISCHE PARADE TE
BREST-LITOWSK.
De Deutsche Dienst" schrijft: Bij de
voortzetting van de Duitsche troepenbewe
gingen naar de demarcatielinie werd te
Brest-Litowsk een bijzonder plechtige vorm
van aflossing gekozen. Op dit militair be
langrijke punt, waar in 1795 de Russische
generaal Suworow voor de derde deeling
van Polen het Poolsche leger vernietigde,
hielden de Duitsche troepenafdeelingen en
afdeelingen van het roode leger een parade.
Zij trokken met muziek langs de plaatse
lijke militaire leiders der beide legers.
DE STRIJD OM WARSCHAU.
De radiozender van Warschau meldt, dat
Duitsche vliegers Zondagmiddag boven ver
scheidene deelen der stad brandbommen
hebben uitgeworpen, naar het schijnt met
het doel, branden te stichten, welke nach
telijke operaties zouden kunnen vergemak
kelijken.
Duitsche troepen hebben in den loop van
den Zondag eenige aanvallen gedaan, welke
evenwel door de Polen met bajonet-char
ges werden afgeslagen. Bij de voorstad
Praga wordt verwoed gestreden.
Zaterdag hebben de Duitschers de bin
nenstad bijzonder heftig en hardnekkig ge
bombardeerd. Meer dan duizend personen,
behoorende tot de burgerbevolking, werden
gedood. Het is de zware artillerie, welke de
hoofdstad bombardeert en tal van gebou
wen vernietigt, waarbij brand ontstaat.
De zender van Warschau wordt gestoord
door een Duitsch radiostation, dat zich
dicht bij Warschau moet bevinden en op de
zelfde golflengte als Warschau werkt.
Zaterdagavond gaf deze zender de be
volking van Warschau den raad, zich ter
stond over te geven, aangezien de Polen
zoowel door hun regeering als door hun
bondgenooten in den steek waren gelaten.
TRAGISCHE DAGEN IN POLEN.
Relaas van den Amerikaanschen
ambassadeur te Warschau.
Biddle, de Amerikaansche ambassadeur
te Warschau, is gisteren te Parijs aange
komen. In een onderhoud met een ver
tegenwoordiger van Havas heeft Biddle
verteld over de tragische dagen, die hij in
Polen beleefd had. Reeds in Februari had
hij op aandringen van de Poolsche regee
ring voor geval van oorlog twee villa's ge
huurd in een plaats, gelegen op 18 kilometer
van Warschau en zonder eenig militair ob
ject, een fabriek of zelfs maar een Weichsel-
brug in de nabijheid. Hier waren de em
ploye's van de ambassade met hun gezin
nen onder dak gebracht. Op zekeren och
tend liet een vliegtuig hier elf bommen
vallen, waarvan er vijf ontploften.
Steden zonder militaire waarden, waar
naar de Duitschers wisten, het Diplomatieke
Corps zich bevond, werden, aldus Biddle
gebombardeerd, terwijl op de burgerbevol
king machinegeweervuur geopend werd.
Het schijnt, dat de Amerikaansche kentee-
kenen op onze auto's er slechts toe dienden,
de Duitsche vliegers aan te trekken. Wij
zijn een tiental malen achtervolgd en drie
of viermaal met machinegeweervuur be
stookt. De tactiek der Duitschers was als
volgt: de vliegtuigen bombardeerden hun ob
jecten, doch wanneer een stofwolk de aan
wezigheid van een convooi auto's verried,
vielen zij de wagens met hun mitrailléurs
aan. De bestuurders der vliegtuigen waren
in doorsnee 20 jaar oud. Stedlce was een
spoorwegknooppunt dat als een tragisch
punt beschouwd kon worden, doch nadat
de spoorlijnen vernield waren, bleven de
vliegtuigen niettemin het stadje hardnek
kig bombardeeren en zij maakten het noo-
deloos met den grond gelijk. Een trein,
die gezinnen van ambtenaren vervoerde,
werd 72 maal gebombardeerd. Voortdurend
moesten vrouwen en kinderen in de bos-
schen vluchten, en wanneer zij naar de
trein terugkeerden, werden zij met ma
chinegeweervuur bestookt Het is duidelijk,
aldus vervolgde Biddle dat welbewust
getracht werd de burgerbevolking te ter-
roriseeren en daardoor het moreel der sol
daten te drukken. Volgens zekere schattin
gen werden 5000 vliegtuigen voor dit doel
gebruikt. Drie dagen voor zijn vertrek wa
ren minstens 300 toestellen neergeschoten.
De Poolsche luchtmacht had opdracht zich
te beperken tot steun aan het leger en geen
open steden en zelfs geen industriestreken
zonder militaire objecten te bombardeeren".
Biddle is voornemens in afwachting van
de instructies uit Washington een comité tot
hulp aan Poolsche vluchtelingen op te rich
ten. Hij zou rapport uitbrengen over het
geen hij gezien had met als eenig crite
rium de beginselen van het internationale
recht, die door de Vereenigde Staten erkend
zijn.
Verliezen der Duitsche luchtmacht.
Naar door Reuter uit Riga wordt verno
men is de Fransche militaire missie bij het
Poolsche leger van meening, dat het Duit
sche leger in Polen omstreeks 1000 vlieg
tuigen heeft verloren.
DE DEELING VAN POLEN.
Duitschers zijn verbaasd.
De „Basler Nachrichten" verneemt uit
Berlijn, dat de verdeeling van Polen ten
gunste van Rusland onder de Duitsche be
volking verbazing heeft gewekt. In offi-
cieele kringen poogt men zich te recht
vaardigen met opportuniteitsredenen en
militaire noodzakelijkheid en merkt men
op, dat de demarcatielijn door het volgen
van de rivieren gelukkig is gekozen, om
dat men hierdoor kan volstaan met weinig
troepen, die in Polen moeten blijven.
Wat de „Osservatore" ervan schrijft.
Het orgaan van het Vaticaan, de Osser
vatore Romano, constateert in een be
schouwing over de demarcatielijn, die tus
schen het Duitsche en Russische leger in
Polen is vastgesteld, dat ongeveer tweeder
de van het Poolsche grondgebied in Rus
sische handen is en dat de Duitschers op
verscheidene punten zich meer dan twee
honderd kilometer moeten terugtrekken.
Het blad is van meening, dat de definitieve
staatkundige grens tusschen deze beide
landen in Polen niet belangrijk van deze
nieuwe lijn zal afwijken, en schrijft:
„Moskou kan zich er op beroemen, iets
meer te hebben verkregen dan een een
voudige overwinning op een verslagen
leger". De Duitschers moeten niet alleen
afstand doen van Bialystok en Brest-Li
towsk, maar ook van Warschau en Wilna
en zelfs van Lemberg, dat nooit aan Rus-
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
DE LAATSTE STRIJD IN POLEN.
(Ie blad).
De WORSTELING IN HET WESTEN.
(2e blad).
GOEBBELS WEDEROM AAN HET
WOORD. (2e blad).
Binnenland
BENOEMINGEN IN HET BISDOM
HAARLEM. (1ste blad).
ST. WILLIBRORDUS-EEUWFEESTVIE-
RING TE OEGSTGEEST. (2de blad.
in een chocoladefabriek bij Tempelhof ver
scheidene personen werden getroffen. Dit
is de vierde ontploffing, welke in den laat-
sten tijd in Duitschland is voorgekomen.
Naar Reuter meent, moet hier sprake zijn
van sabotage.
land behoorde, zelfs niet in het tijdperk,
dat bijna geheel Polen aan het Tsarenrijk
was onderworpen. Het voorwendsel der
Sovjet-Unie, om haar acties in Polen te
rechtvaardigen, de bevrijding der Wit-
Russen en Oekrajieners, verliest al zijn
waarde, omdat de Russen thans willen op
rukken tot Warschau, het hart van Polen,
en omdat de demarcatielijn, die is getrok
ken over Pisia, Narev. Weichsel en San,
een gebied onder hun souvereiniteit brengt,
dat uitsluitend bewoond wordt door Po
len.
De Russen hebben nog niet de ware mo
tieven onthuld, welke hen naar den Weich
sel drijven, de historische rivier, vanwaar
de Poolsche helden hen in 1920 verdre
ven, daardoor niet alleen Polen, maar ge
heel Europa beschermend tegen het bols
jewistisch gevaar. Rusland rechtvaardigt
zich door de noodzakelijkheid van bescher
ming der Wit-Russische, Oekrajiensche en
karpatho-Russische volksgroepen, doch ge
durende 25 jaai hebben deze nooit een be
roep oo de Russische bescherming gedaan,
terwijl de Oekrajieners vooral hartstoch
telijke aanhangers van een irredentistische
beweg.'ng waren en hun land, dat geluk
kig buiten de Sovjethei was gebleven,
nocit onder het Russische juk willen stel
len, doch streden voor de onafhnnkHijk-
hei van groot Oekrajina, ook van het ge
deelte, dat Sovjetrepubliek was geworden,
zonder vrijheid, zonder autonomie en zon
der nationale en ethische waardigheid.
De Russen meer dan tevreden.
Havas meldt uit Moskou, dat men in
buitenlandsci:» kringen aHaar gelooft, dat
de demarcalie lijn tusschen de legers in
Polen de definitieve lijn zal zijn volgens
welke Polen zal worden verdeeld. Zonder
strijd verwerft de Sovjet-Unie daarbij
meer dar de helft van Polen met bijna 20
mill'oen inwoners en rijke industriegebie
den en petroleumgebieden in Oost-Galicië.
De Russen vreezen nu althans geen oor
log meer op hun eigen grondgebied en zij
hebben thans buitengewone mogelijkheden
om revolutionaire propaganda te voeren
in Midden-Europa. Reeds zijn kaarten in
omicop, waarop de voormalige Radenre
publieken Hongarije en Beyeren zijn afge
beeld.
VERKENNINGSVLUCHT VAN ENGEL-
SCHE VLIEGTUIGEN BOVEN
WEST-DUITSCHLAND.
LONDEN, 25 Sept. (A. N. P.). Officieel
wordt medegedeeld, dat vliegtuigen van de
Koninklijke luchtstrijdkrachten Zondag
overdag met succes verkenningsvluchten
bovesn West-Duitschland hebben uitge
voerd.
Gisteravond werden verkenningsvluchten
gemaakt boven West- en Noord-West-
Duitschland, waarbij strooibiljetten werden
uitgeworpen. Alle vliegtuigen keerden ve-i
lig in hun basis terug. Zij hebben geen
ernstige tegenstand ontmoet.
ONTPLOFFING IN EEN DUITSCHE
CHOCOLADEFABRIEK.
KAUNAS, 25 Sept. (A. N. P.). Uit Ber
lijn wordt gemeld, dat bij een ontploffing