,,'t Zit in de Lucht" aeCdtacfit ut Sloten geëindigd Warschau vecht tot het uiterste Twee Sphynxen. PAS OP!! MAANDAG 25 SEPTEMBER 1939 30ste Jaargang No. 9448 S)c Ccid^h^Soii^cmt Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11. DE VERRASSENDE DEMARCATIE-LIJN Dit nummer bestaat uit vier bladen. V De nuttigheid van de democratie Prof. dr. ir. J. Goudriaan, president-di recteur van de Ned. Spoorwegen, heeft tot ieder van het personeel van de N. S. een „Persoonlijk woord" gericht. „Er is geen bedrijf, dat zoo open ligt voor het publiek als het onze", aldus prof. Goudriaan. „Er is geen bedrijf, waarin een zoo groot deel van het personeel in aan raking komt met het publiek of zichtbaar vuor het publiek zijn arbeid verricht. De goede naam van ons bedrijf ligt telkens voor een zeker deel in de handen van elk uwer. Maar het publiek is niet anders dan wij en wij zijn niet anders dan het pu bliek. Wij behooren allen tot hetzelfde Ne- derlandsche volk. Wij moeten het goed met elkaar kunnen vinden. En het recept vi ci een goede verstandhouding met het pubLek is doodeenvoudig en precies het zelfde als voor de goede persoonlijke ver houding in het bedrijf: Gij behoeft u al- ieen maar te stellen in de plaats van een ander en u af te vragen, hoe gij zoudt wil len dat gij dan behandeld werd. De vrien delijkheid, de natuurlijke welwillendheid van mensch teg erover ~--h, die niets te maken heeft met sentimentaliteit of zoetsappigheid, wijst ons hier vanzelf den weg". Daarna zegt prof. Goudriaan in datzelf de „Persoonlijk woord" zijn meening over de democratische mentaliteit in het bedrijf: „De democratie bekoort mij niet alleen door haar hooge ethische waarde, door haar hooge idealen van., menschelijke waardigheid ik ben bovendien doordron gen van een vast gelöof in de nuttigheid van de democratie. Ik h-b veel over deze c 'gen nagedacht en ik heb veel gelegen heid gehad om het bedrijfsleven van nabij te observeeren in Nederland en vele vreemde landen van geheel verschillende geaardheid. En dit alles heeft mij de rots vaste overtuiging gegeven, dat men de beste bedrijfsvoering verkrijgt, indien een bedrijf sterk is doortrokken van de demo cratische gezindheid en dat elke afwijking van de --"«ratische mentaliteit een di recte benadeeling is van het bedrijfsbe lang". En dan besluit de president-directeur van de Ned. Spoorwegen met als zijn over tuiging uit te spreken: Wij k«men er best met onze Spoorweeren. dank zij de demo cratische mentaliteit van ons bedrijf, dank zij de samenwerking tusschen directie en bedrijfsleiding en het geheele personeel. Deze gezonde gedachten onderstreepen wij graag! Wij komen er best met onze Spoorwe gen, dank zij de democratische mentali teit! Andere bedrijfsleiders zullen, als zij voldoende inzicht zouden hebben, kun nen getuigen: Wij komen er niet met ons bedrijf, omdat wij, in domme zelfge noegzaamheid, in de leiding van ons be drijf niet hebben betrokken de dagelijk- sche werkers, omdat wij niet hebben ge vraagd naar de adviezen, niet hebben be nut de adviezen van de arbeiders in ons bedrijf. Een gezonde democratische mentali- teti in het bedrijf is een zegen. Dan wor den alle krachten benut, dan werkt men samen voor een waarlijk gemeen schappelijk doel. Mogen de leiders van bedrijven, waarin het niet goed gaat, zichzelf 'ns afvragen, of niet een oorzaak daarvan ligt in het on benut laten van zooveel intellect, van zoo veel kennis en ervaring van het in het be drijf werkende personeel! V Anarchie en revolutie De bisschop van Galway, op wiens ver zoek de geredde passagiers van de „Athe- nia" hartelijk werden ontvangen, heeft zijn geloovigen hiervoor dank gebracht en noodigde hen uit te bidden voor den vrede, want zoo voegde Z. H. E. eraan toe een lange oorlog zou beteekenen, dat een uitgeput Europa een gemakkelijke buit zou kunnen worden voor hen, die een gun stige gelegenheid afwachten, om anarchie en revolutie te verspreiden over Europa. De Bisschop geeft hier duidelijk uiting aan zijn vrees voor een overwinning van het goddelooze communisme. En de vrees voor deze ramp is zeker niet misplaatst. Het communisme ligt in Rusland op de loer. En nu reeds schijnt het uit den strijd in Polen, die toch eigenlijk een strijd was tusschen Duitschland en Polen, te treden als triumphator, met de meest onverwach- ten rijken buit, verworven met de minste offers. Een wereld-oorlog van langen duur zou inderdaad den bodem vruchtbaar maken voor anarchie en revolutie. En óók daarom is het een plicht van zelfbehoud voor de menschheid, om alles te doen, wat m o ge 1 ij k is, om den vrede op de wereld te verkrijgen. „Europa is in werkelijkheid niet in oor log", heeft Mussolini Zaterdag gezegd. De Duce zegt dat niet zonder bedoeling, maar wij gelooven desalniettemin, dat zijn uitspraak niet heelemaal juist is. Het was Zaterdag voor de eerste maal, dat Mussolini zijn stilzwijgen weer ver brak. Weliswaar verscheen hij niet op het balkon, want „indien ik op het balkon zou verschijnen, aldus sprak hij, dan zou dat niet zijn om den toestand uiteen te zetten, maar om beslissingen, ik zeg beslissingen mede te deelen, welke historische betee- kenis hebben". Zoo'n historische beslissing was dus nog niet aan de orde, maar wat bedoelde Mus solini met zijn orakeltaal? Het is duidelijk, dat hij met bedekte toespelingen op de mogelijkheid dat Italië zich in den (nog niet bestaanden) oorlog zou kunnen mengen, kracht probeert bij te zetten aan zijn pleidooi voor het sluiten van vrede. Het z.g. vredesoffensief begint zich af te teekenen. Duitschland heeft er alle belang bij. om rustig zijn nieuwe veroveringen in te pal men en verlangt geen oorlog in het Wes ten. Vandaar dat het in redevoeringen en in de propaganda tot nu toe zooveel mo gelijk vermeden heeft om de Westersche mogendheden rechtstr ->ks aan te vallen. Eet bepaalt zich voorshands tot een af werende houding. Inmiddels heeft de Ita- liaansche pers voortdurend gewezen op het nuttelooze van een Europeeschen oor log en de noodzakelijkheid, rekening te houden met de realiteit. Die realiteit was, dat Duitschland geen oorlog wilde, en dat Poler. toch voorgoed verloren was. Thans is Mussolini een stap verder ge gaan en heeft hij voor het eerst officieel Italië's standpunt weergegeven. De vol gende stap zal wel een formeel aanbod zijn, waarschijnlijk weer een voorstel tot een viérmogendheden-conferentie. Wanneer althans de reactie in Engeland en Frankrijk niet al te afwijzend blijkt te zijn. Tot nu toe blijkt uit niets, dat men er in Londen en Parijs ooren naar heeft. En wij hebben reeds eerder uiteengezet, dat het z.g. vredesoffensief elk effect moet missen, indien men daar vasthoudt aan het eigenlijke oorlogsdoel: de val van het terreursysteem van Hitier. Hoe de strijd gevoerd zal worden en zal verlooper is nog volkomen onzeker. Veel hangt ook af van de houding van Rusland. Er heerscht op het oogenblik een g-oote diplomatieke activiteit te Moskou, waarbij vooral de aandacht gevestigd is op het bezoek van den Turkschen minister Saradjogloe. De „Japan Times"" schrijft: „Vermoedelijk zal Sovjet-Rusland voor het oogenblik de houding van toeschouwer aannemen na de streek ten Oosten van het Congres-Polen hersteld te hebben. Kndamenteel ligt het belang van Moskou er in, de mogendheden van West-Europa alle uitgeput te zien door onderlingen oor log. Een beslissende overwinning van Duitsihland zal een bedreiging voor de toekomst van Sovjet-Rusland beteekenen, terwijl het ook niet gaarne zou zien, dat de Engelsche en Fransche strijdkrachten zegevierend uit den strijd kwamen. Het onmiddellijk streven van Moskou gaat uit naar een verlenging van den oorlog met alle middelen. Wanneer deze mogendheden in Westelijk Europa door en door ver moeid zijn door wederzijdsche aanvallen, wordt het prestige van Sovjet-Rusland uiteraard indrukwekkender en sterker. En een verwarde sociale organisatie en ec^ omi.the orde, die op een oorlog vol gen, zooals niet anders kan. zouden den besten bodem vormen voor een sovjetisee- ring van Europa. De langgezochte gele genheid zal voor Sovjet-Rusland komen. Het Oosten mag echter nooit onverschillig staan tegenover het verschijnen van een dergelijken toestand, aldus de „Japan Times", welk blad zijn beschouwing be sluit met te schrijven: „Hetgeen Sovjet- Rusland wellicht zal probeeren in zijn Aziatische politiek, door gel ruik te maken van de verwarring in Europa, zal een hoogst ernstig effect hebben op Japan". De houding zoowel van Italië als van Rusland is nog altijd niet duidelijk. De laatste resten van het verzet HET DUITSCHE LEGER BERICHT. Het opperbevel van de weermacht maakt bekend: De veldtocht in Polen is geëindigd. In een aaneengesloten reeks vernietigende slagen, waarvan de grootste en beslissende slag in de Weichselbocht was, is het Poolsche mil- lioenenleger verslagen, gevangen genomen of uiteen gedreven. Geen enkele der Poolsche actieve- of re serve-divisies, geen enkele der zelfstandige brigades etc. is aan dit lot ontkomen. Slechts brokstukken van afzonderlijke corpsen konden zich door te vluchten naar de moerasgebieden van Oost-Polen aan de onmiddellijke vernietiging onttrekken. Zij worden daar verslagen door de Sovjet-Rus sische troepen. Van de geheele Poolsche weermacht strijdt op het oogenblik nog slechts een mi nimaal restant op een hopeloozen post in Warschau, in Modlin en op het schiereiland Hela. Dat dit nog mogelijk is, is uitsluitend te danken aan het opzettelijke ontzien door onze troepen en het feit, dat wij rekening houden met de Poolsche burgerbevolking. HET RUSSISCHE LEGERBERICHT. In het Sovjet-Russische legerbericht van 24 September wordt gezegd: „De troepen van het roode leger hebben vandaag hun opmarsch naar de demarcatielijn voortgezet. Zij hebben de steden Seiny, Augoestof en Groebesjof bezet en de lijn Augoestof Knjisin BrianskRasnoPisjchatsLoe- bomlGroebesjofLanoef bezet. Ten Zuid westen van Lwow zijn Comarno, Dogobitsj en Borislaf bezet. Bij de voortgezette zui vering van Westelijk Witrusland en de Wes telijke Oekraine van de overblijfselen van het Poolsche leger, hebben de roode troepen ten Zuidoosten van Brest Litowsk meer dan 10.000 Poolsche soldaten en officieren ont wapend en gevangen genomen. Ten Zuiden en Zuidoosten van Groebesjof zijn een in- fanterieregiment en een gemechaniseerde brigade gevangen genomen. Naar de „Krasnaja Swjesda" meldt, is bij de beztting van de stad Grodno tot felle straatgevechten gekomen. Uit elkander ge slagen troepen van het Poolsche leger heb ben zich daar hardnekkig verzet en de bin nenrukkende Sow jet-troepen uit hinder lagen beschoten. De gevechten duurden on geveer een dag. DUITSCH-RUSSISCHE PARADE TE BREST-LITOWSK. De Deutsche Dienst" schrijft: Bij de voortzetting van de Duitsche troepenbewe gingen naar de demarcatielinie werd te Brest-Litowsk een bijzonder plechtige vorm van aflossing gekozen. Op dit militair be langrijke punt, waar in 1795 de Russische generaal Suworow voor de derde deeling van Polen het Poolsche leger vernietigde, hielden de Duitsche troepenafdeelingen en afdeelingen van het roode leger een parade. Zij trokken met muziek langs de plaatse lijke militaire leiders der beide legers. DE STRIJD OM WARSCHAU. De radiozender van Warschau meldt, dat Duitsche vliegers Zondagmiddag boven ver scheidene deelen der stad brandbommen hebben uitgeworpen, naar het schijnt met het doel, branden te stichten, welke nach telijke operaties zouden kunnen vergemak kelijken. Duitsche troepen hebben in den loop van den Zondag eenige aanvallen gedaan, welke evenwel door de Polen met bajonet-char ges werden afgeslagen. Bij de voorstad Praga wordt verwoed gestreden. Zaterdag hebben de Duitschers de bin nenstad bijzonder heftig en hardnekkig ge bombardeerd. Meer dan duizend personen, behoorende tot de burgerbevolking, werden gedood. Het is de zware artillerie, welke de hoofdstad bombardeert en tal van gebou wen vernietigt, waarbij brand ontstaat. De zender van Warschau wordt gestoord door een Duitsch radiostation, dat zich dicht bij Warschau moet bevinden en op de zelfde golflengte als Warschau werkt. Zaterdagavond gaf deze zender de be volking van Warschau den raad, zich ter stond over te geven, aangezien de Polen zoowel door hun regeering als door hun bondgenooten in den steek waren gelaten. TRAGISCHE DAGEN IN POLEN. Relaas van den Amerikaanschen ambassadeur te Warschau. Biddle, de Amerikaansche ambassadeur te Warschau, is gisteren te Parijs aange komen. In een onderhoud met een ver tegenwoordiger van Havas heeft Biddle verteld over de tragische dagen, die hij in Polen beleefd had. Reeds in Februari had hij op aandringen van de Poolsche regee ring voor geval van oorlog twee villa's ge huurd in een plaats, gelegen op 18 kilometer van Warschau en zonder eenig militair ob ject, een fabriek of zelfs maar een Weichsel- brug in de nabijheid. Hier waren de em ploye's van de ambassade met hun gezin nen onder dak gebracht. Op zekeren och tend liet een vliegtuig hier elf bommen vallen, waarvan er vijf ontploften. Steden zonder militaire waarden, waar naar de Duitschers wisten, het Diplomatieke Corps zich bevond, werden, aldus Biddle gebombardeerd, terwijl op de burgerbevol king machinegeweervuur geopend werd. Het schijnt, dat de Amerikaansche kentee- kenen op onze auto's er slechts toe dienden, de Duitsche vliegers aan te trekken. Wij zijn een tiental malen achtervolgd en drie of viermaal met machinegeweervuur be stookt. De tactiek der Duitschers was als volgt: de vliegtuigen bombardeerden hun ob jecten, doch wanneer een stofwolk de aan wezigheid van een convooi auto's verried, vielen zij de wagens met hun mitrailléurs aan. De bestuurders der vliegtuigen waren in doorsnee 20 jaar oud. Stedlce was een spoorwegknooppunt dat als een tragisch punt beschouwd kon worden, doch nadat de spoorlijnen vernield waren, bleven de vliegtuigen niettemin het stadje hardnek kig bombardeeren en zij maakten het noo- deloos met den grond gelijk. Een trein, die gezinnen van ambtenaren vervoerde, werd 72 maal gebombardeerd. Voortdurend moesten vrouwen en kinderen in de bos- schen vluchten, en wanneer zij naar de trein terugkeerden, werden zij met ma chinegeweervuur bestookt Het is duidelijk, aldus vervolgde Biddle dat welbewust getracht werd de burgerbevolking te ter- roriseeren en daardoor het moreel der sol daten te drukken. Volgens zekere schattin gen werden 5000 vliegtuigen voor dit doel gebruikt. Drie dagen voor zijn vertrek wa ren minstens 300 toestellen neergeschoten. De Poolsche luchtmacht had opdracht zich te beperken tot steun aan het leger en geen open steden en zelfs geen industriestreken zonder militaire objecten te bombardeeren". Biddle is voornemens in afwachting van de instructies uit Washington een comité tot hulp aan Poolsche vluchtelingen op te rich ten. Hij zou rapport uitbrengen over het geen hij gezien had met als eenig crite rium de beginselen van het internationale recht, die door de Vereenigde Staten erkend zijn. Verliezen der Duitsche luchtmacht. Naar door Reuter uit Riga wordt verno men is de Fransche militaire missie bij het Poolsche leger van meening, dat het Duit sche leger in Polen omstreeks 1000 vlieg tuigen heeft verloren. DE DEELING VAN POLEN. Duitschers zijn verbaasd. De „Basler Nachrichten" verneemt uit Berlijn, dat de verdeeling van Polen ten gunste van Rusland onder de Duitsche be volking verbazing heeft gewekt. In offi- cieele kringen poogt men zich te recht vaardigen met opportuniteitsredenen en militaire noodzakelijkheid en merkt men op, dat de demarcatielijn door het volgen van de rivieren gelukkig is gekozen, om dat men hierdoor kan volstaan met weinig troepen, die in Polen moeten blijven. Wat de „Osservatore" ervan schrijft. Het orgaan van het Vaticaan, de Osser vatore Romano, constateert in een be schouwing over de demarcatielijn, die tus schen het Duitsche en Russische leger in Polen is vastgesteld, dat ongeveer tweeder de van het Poolsche grondgebied in Rus sische handen is en dat de Duitschers op verscheidene punten zich meer dan twee honderd kilometer moeten terugtrekken. Het blad is van meening, dat de definitieve staatkundige grens tusschen deze beide landen in Polen niet belangrijk van deze nieuwe lijn zal afwijken, en schrijft: „Moskou kan zich er op beroemen, iets meer te hebben verkregen dan een een voudige overwinning op een verslagen leger". De Duitschers moeten niet alleen afstand doen van Bialystok en Brest-Li towsk, maar ook van Warschau en Wilna en zelfs van Lemberg, dat nooit aan Rus- VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland DE LAATSTE STRIJD IN POLEN. (Ie blad). De WORSTELING IN HET WESTEN. (2e blad). GOEBBELS WEDEROM AAN HET WOORD. (2e blad). Binnenland BENOEMINGEN IN HET BISDOM HAARLEM. (1ste blad). ST. WILLIBRORDUS-EEUWFEESTVIE- RING TE OEGSTGEEST. (2de blad. in een chocoladefabriek bij Tempelhof ver scheidene personen werden getroffen. Dit is de vierde ontploffing, welke in den laat- sten tijd in Duitschland is voorgekomen. Naar Reuter meent, moet hier sprake zijn van sabotage. land behoorde, zelfs niet in het tijdperk, dat bijna geheel Polen aan het Tsarenrijk was onderworpen. Het voorwendsel der Sovjet-Unie, om haar acties in Polen te rechtvaardigen, de bevrijding der Wit- Russen en Oekrajieners, verliest al zijn waarde, omdat de Russen thans willen op rukken tot Warschau, het hart van Polen, en omdat de demarcatielijn, die is getrok ken over Pisia, Narev. Weichsel en San, een gebied onder hun souvereiniteit brengt, dat uitsluitend bewoond wordt door Po len. De Russen hebben nog niet de ware mo tieven onthuld, welke hen naar den Weich sel drijven, de historische rivier, vanwaar de Poolsche helden hen in 1920 verdre ven, daardoor niet alleen Polen, maar ge heel Europa beschermend tegen het bols jewistisch gevaar. Rusland rechtvaardigt zich door de noodzakelijkheid van bescher ming der Wit-Russische, Oekrajiensche en karpatho-Russische volksgroepen, doch ge durende 25 jaai hebben deze nooit een be roep oo de Russische bescherming gedaan, terwijl de Oekrajieners vooral hartstoch telijke aanhangers van een irredentistische beweg.'ng waren en hun land, dat geluk kig buiten de Sovjethei was gebleven, nocit onder het Russische juk willen stel len, doch streden voor de onafhnnkHijk- hei van groot Oekrajina, ook van het ge deelte, dat Sovjetrepubliek was geworden, zonder vrijheid, zonder autonomie en zon der nationale en ethische waardigheid. De Russen meer dan tevreden. Havas meldt uit Moskou, dat men in buitenlandsci:» kringen aHaar gelooft, dat de demarcalie lijn tusschen de legers in Polen de definitieve lijn zal zijn volgens welke Polen zal worden verdeeld. Zonder strijd verwerft de Sovjet-Unie daarbij meer dar de helft van Polen met bijna 20 mill'oen inwoners en rijke industriegebie den en petroleumgebieden in Oost-Galicië. De Russen vreezen nu althans geen oor log meer op hun eigen grondgebied en zij hebben thans buitengewone mogelijkheden om revolutionaire propaganda te voeren in Midden-Europa. Reeds zijn kaarten in omicop, waarop de voormalige Radenre publieken Hongarije en Beyeren zijn afge beeld. VERKENNINGSVLUCHT VAN ENGEL- SCHE VLIEGTUIGEN BOVEN WEST-DUITSCHLAND. LONDEN, 25 Sept. (A. N. P.). Officieel wordt medegedeeld, dat vliegtuigen van de Koninklijke luchtstrijdkrachten Zondag overdag met succes verkenningsvluchten bovesn West-Duitschland hebben uitge voerd. Gisteravond werden verkenningsvluchten gemaakt boven West- en Noord-West- Duitschland, waarbij strooibiljetten werden uitgeworpen. Alle vliegtuigen keerden ve-i lig in hun basis terug. Zij hebben geen ernstige tegenstand ontmoet. ONTPLOFFING IN EEN DUITSCHE CHOCOLADEFABRIEK. KAUNAS, 25 Sept. (A. N. P.). Uit Ber lijn wordt gemeld, dat bij een ontploffing

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1