De Millioenen-nota Bloedige slag aan de Bzura De bezetting van Polen WOENSDAG 20 SEPTEMBER 1939 30ste Jaargang No. 9444 S)e £eidóeli^(2oii/&mt Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11. DII nummer bestaat alt drie bladen. V Defensie en werkloos heidsbestrijding De jaarlijks op den derden Dinsdag van September verschijnende millioenen-nota vertoont dit jaar al 'n heel somber beeld. Het kon ook niet anders worden ver wacht. Wjj zullen ons moeten getroosten met een verhooging van de belastingen die niet gering zal zijn. 't Is niet.... verblijdend! Maar laten wij ons toch verblijden, als ons vaderland niet door erger wordt ge troffen; als de mobilisatie niet zoo lang zal duren, als degenen, die alléén de ergste mogelijkheid voor zich zien, voorspellen. En de regeering zal niet overgaan tot nieuwe uitgaven, ook al zijn deze nog zoo urgent; integendeel, zij zal trachten op de bestaande diensten gelden vrij te krijgen. Doch dan lezen wij verder in de „milli oenen-nota:" „Een uitzondering zal slechts behoeven te worden gemaakt voor de defensie en de werkloosheidsbestrijding" De regeering noemt defensie e n werk loosheidsbestrijding in één adem! Niet de defensie is het belangrijkste en a 1 het andere daaraan ondergeschikt. Neen, zij acht de werkloosheidsbestrijding klaarblijkelijk even belangrijk als de defensie. Dit standpunt van de regeering verheugt ons zeer. 't Is onze vaste overtuiging, dat zóó het ware landsbelang moet worden ge zien. En wij zullen ons zware offers voor defensie èn werkloosheidsbestrijding moe ten en willen getroosten. V Geen politiek op het trambalcon! De H.T.M. heeft haar personeel herinnerd aan het verbod om in diensttijd over poli tiek te praten. Dat is een verstandig besluit, wijze ge strengheid! Op het trambalcon moest eigenlijk ieder zich van politieke twistgesprekken onthou den! En niet alléén op het trambalcon! Politieke discussies op het trambalcon of bij soortgelijke gelegenheden baten niets. Tenzij men het als een winst beschouwt, z'n hart (bij zulke gesprekken is vaak meer het hart aan het woord, dan het verstand) 'ns te hebben uitgestort, 't 'ns fijn te heb ben gezegd. Maar tegenover die winst staat de verliespost, dat men in verreweg de meeste gevallen anderen prikkelt en eerder nog meer vastbindt aan het door hen in genomen standpunt, dan dat men hen naar zich toetrekt. Over politiek mogen wij in Neder land v r ij een oordeel vormen. Maar wij zijn zedelijk verplicht, die vrij heid goed te gebruiken. En dat wil zeggen: Eerstens: dat men zich een oordeel vormt, dat werkelijk een oordeel is: een logische conclusie, getrokken uit met deskundigheid vastgestelde gegevens. En: Vervolgens: dat men dat oordeel niet te pas èn te onpas uitspreekt. De nuttigheid, de doelmatigheid is van invloed op de mo- reele of immoreele waarde van onze han delingen. Wy willen, wat wij hier bedoelen, ook nog op een andere manier zeggen: Het Nederlandsche volk moet nu meer dan ooit één zijn, waarin het één kan zijn. Het Nederlandsche volk moet om als een gesloten eenheid staan achter de regee ring, waar het betreft de neutraliteit een redelijke neutraliteit te handhaven. En men late daarom na alles, wat die mogelijke, en dus gewenschte en noodzake lijke, eenheid kan breken. Men late o.m. na alles, wat onze redelijke, onder de gegeven omstandigheden voorgeschreven, neutrali teit kan schaden. VANMIDDAG REDEVOERING VAN CHAMBERLAIN IN HET LAGERHUIS. LONDEN, 20 Septembe (A. N. P.). Er bestaat zeer groote belangstelling voor de vergadrring van het Lagerhuis van van daag. Naar verwacht wordt zal Chamber lain in zijn wekelijksche verklaring over den oorlogstoestand o.m. spreker over de Russische interventie in Polen en de rede voering van Hitier. Men verwachtte, dat Chamberlain om vier uur 20 Amsterd. tijd vanmiddag zou spreken. In de millioenen-nota stelt de regeering het reëele tekort op den gewonen dienst voor het volgend jaar op 55% millioen. Wijst dit cijfer, aldus de regeering, op den ernst van den financieelen toestand, zooals die was voor het uitbreken van den oorlog, een kennisneming van de stij ging van de uitgaven, waarop voor het jaar 1941 moet worden gerekend, versombert dit beeld nog in aanzienlijke mate. In totaal wordt voor dat jaar een ver meerdering van uitgaven verwacht van 60% millioen, waaronder voor de ver sterking van de maritieme defensie in Indië een jaarlijksche meerdere uitgave van 15 millioen. Indien derhalve de overige uitgaven niet omlaag zouden gaan en de middelenopbrengst dezelfde zou blijven, moet voor 1941 een tekort verwacht wor den van 116 millioen. De regeering noemt het dan ook een eerste vereischte, dat voor het komende jaar het evenwicht tusschen uitgaven en inkomsten op den gewonen dienst wordt verkregen. Ten einde de vereischte versterking der middelen te verkrijgen, zal een herziening van de inkomstenbelasting worden voorgesteld, welke met 1 Mei 1941 zal ingaan. Als voorloopige maat regel zullen dan tot dat tijdstip ten behoeve van het rijk 45 opcenten op de gemeentefondsbelasting worden ge heven, terwijl het aantal dezer op centen voor het loopende belastingjaar zal worden gesteld op 15. Verder zal de thans bestaande dividend en tantiemebelasting worden vervangen door een winstbelasting. Uit beide maatregelen wordt een op brengst verwacht van 50 millioen. De overige 5 millioen van het tekort zullen gevonden moeten worden door een verdere besparing op de uitgaven. Voorts ligt het in het voornemen van de regeering evenals in 1914 ook thans over te gaan tot de instelling van een leeningfonds, aangezien dekking van de mobilisatie uitgaven uit de gewone middelen van het Terwijl de Duitsche soldaten in Polen de laatste resten van den Poolschen tegen stand opruimen, heeft Hitler in de voor malige Vrije Stad Dantzig een redevoering gehouden, waarin hij de Duitsche inval in Polen trachtte te rechtvaardigen. Nadat hij eerst verklaard had, dat Dant zig voor eeuwig naar het Rijk was terug gekeerd (een wel zeer boud uitgesproken voorspelling, daar nog niets op deze wereld bestendig is gebleken) heeft Hitier her innert aan het onrecht van Versailles en aan zijn pogingen om dit langs vreedzamen weg te herstellen. Desondanks spitste zich de verhouding met Polen steeds meer toe, vooral ook doordat Engeland een „blanco chèque" verleende. Toch was einde Augustus nog overeen stemming mogelijk. Duitsche voorstellen werden toen afgewezen, evenals een be middelingsvoorstel van den Duce. Hitier prees verder de actie van het Duitsche leger in Polen, en de dapperheid van den Poolschen soldaat. Misschien zijn thans wel onderhandelingen mogelijk. Het samengaan met Rusland is misdadig genoemd. Elk der beide landen deed echter niet anders dan eigen belangen behartigen. Hitier wees er vervolgens op, dat Polen in zijn vorigen vorm niet meer zal opstaan. Verder dat Duitschland geen aspiraties ten opzichte der Oekraïne heeft, zeide hij en ten slotte dreigde hij de Westersche tegen standers met een nieuw en verschikkelijk wapen, wanneer zij doorgingen met de blokkade. Engeland heeft niet nagelaten, daarop direct te reageeren. Het ministerie van voorlichting heeft tegenover de bewering dat de situatie der Duitschers in Polen zoo onhoudbaar was eenige uitspraken van Hitier zelf gesteld, uit het jaar 1938 nog, waarin deze zich geheel anders uitliet. En wat betreft de verzekering, dat Duitsch land geen verder aspiraties heeft, wordt vlakweg geantwoord, dat men daar geen steek van gelooft. De diplomatieke redacteur van Reuter schrijft, dat de rede van Hitier te Dantzig het gewone mengsel van leugens en ver draaide waarheden is, dat men van hem gewend is. Het overzicht van den loop der jaar, waarin zij gedaan worden, uitgesloten is. De aflossingstermijn zal op 15 jaar wor den gesteld. In dit fonds zal worden ondergebracht het crediet van 100 millioen, dat in 1938 is gevoteerd voor het buitengewoon onder de wapenen roepen van dienstplichtigen, en verder een nieuw bedrag van 100 millioen, dat dezer dagen zal worden aangevraagd, terwijl bij aanhouding van den oorlogstoe stand nog op verdere bedragen zal moeten worden gerekend. In haar nota zegt de regeering nog, dat, al mogen we spreken van een verzwakt weerstandsvermogen, dit stellig nog geen reden is om den moed te laten zakken, doch veeleer om te trachten om door ver hoogd krachtsbetoon de ernstige moeilijk heden te overwinnen. Aan dat verhoogde krachtsbetoon zal het dan ook niet mogen ontbreken. Het zal o.a. meebrengen, dat wij ons dingen zullen weten te ontzeggen, waar aan wij gehecht zijn, en dat wij wenschen zullen weten prijs te geven, ook al kan de redelijkheid daarvan op zich zelf niet wor den betwist. Het is op dien grond, dat de regeering verplicht is, voorhands alle nieuwe uit gaven op den gewonen dienst, ook die waarvan de urgentie zich in de laatste jaren in toenemende mate heeft opge drongen, achterwege te laten en bovendien er ernstig naar te streven, ook op be staande diensten voorzoover eenigszins mogelijk gelden vry te krijgen. Een uitzondering zal slechts be- hooren te worden gemaakt voor de defensie en de werkloosheidsbestrijding. Krachtig zullen worden bevorderd maat regelen van training en scholing (of her scholing) van werklooze arbeiders, mede als onderdeel van het algemeene streven om de werkloozen, voorzorg over eenigs zins mogelijk, naar het normale, bedrijfs leven terug te voeren. Daarnaast zal staan de voortgezette ter- handneming van productieve openbare werken. gebeurtenissen was een verkeerde voor stelling om te pogen Duitschland voor te stellen als slachtoffer en Polen als aan valler. Volgens berichten uit Amerika heeft Hitiers rede geen indruk gemaakt op de Amerikanen en volgens een Reuterbericht uit Rome heeft men daar Hitiers woorden met de grootste reserve ontvangen. Er valt over 't algemeen niet te consta- teeren, dat de bedoeling van deze rede ge slaagd genoemd kan worden. Wat de situatie in Polen betreft, ver klaarde een kapitein van de Poolsche staf, die naar Roemenië is gevlucht: „De Poolsche troepen vechten nog steeds tegen de Duitschers en moeten in staat zijn het nog eenige dagen uit te houden. Twee dagen geleden bevond ik mij met mijn mannen bij Stryj. Als gevolg van den regen vonden wtf het reeds veel gemakke lijker op te treden tegen het Duitsche ge mechaniseerde materiaal en toen de Duit sche tanks eenmaal tot stand waren ge bracht, aangezien zij door de modder lang zaam vooruitkomen, werden zij niet al leen door ons onder vuur genomen, doch vreesden zij ook de benzine voorraden uit te putten, welke de laatste dagen zeer schaars worden aangevoerd." De kapitein meende dan ook, dat het Poolsche leger nog eenigen tijd stand had kunnen houden, als de Russen niet inge grepen hadden. Tot aller verwondering houdt Warschau ook nog steeds stand, waarschijnlijk in de hoop, zoo gunstig mogelijke voorwaarden te kunnen bedingen. Want overigens is de strijd natuurlijk hopeloos, nu de regeering reeds gevlucht is. De Duitschers schijnen ook weinig moeite te doen om de stad in bezit te krij gen, wat misschien in verband kan wor den gebracht met eventueele plannen, om een verkleind en in schijn onafhankelijk Poolsch staatje als bufferstaat te vormen tusschen Duitschland en Rusland. De Sovjets hebben verklaard, dat zij geen ver dere bedoelingen hebben, dan de in bezit neming van de Wit-Russische en Oekraïn- sche gebieden en het schijnt zelfs, dat on derhandelingen worden gevoerd over de teruggave van Wilna aan Litauen. In elk geval moet de „verovering" van de Wit-Russische en Oekraïnsche gebieden vrij vredelievend in zijn werk gaan, al zal er hier en daar wel eens gevochten worden MEER DAN 100.000 POLEN KRIJGSGEVANGEN TEGENSTAND BIJ MODLIN EN WARSCHAU. BERLIJN, 20 Sept. (A. N. P.). Het op perbevel van de Duitsche weermacht maakt bekend. De slag in den sector van den Weich- sel welke ongeveer een week bij Kutno is begonnen en vervolgens in Oostelijke richting naar de Bzura (een zijrivier van de Weichsel) werd verplaatst, blijkt thans een der grootste vernieti gende slagen van alle tijden te zijn ge weest. Het aantal gevangenen is gisteren alleen reeds aan de Bzura tot 105.000 toegenomen en neemt nog voortdurend toe. Daar komen nog buitengewoon hoo gs bloedige verliezen van den vijand bij. Het buitgemaakte oorlogsmateriaal is niet te overzien. Er wordt thans nog tamelijk ernstige tegenstand gebo den in en en ten Zuiden van Modlin, zoomede te Warschau. Onze bij de achtervolging van den tegen stander tot de linie StryiLembergBrest- Bialystok opgerukte troepen worden thans, na de vernietiging van de zich daar bevin dende laatste resten van de Poolsche le gers, weer stelselmatig teruggetrokken tot de tusschen de Duitsche en de Russische regeering definitief vastgelegde demarka- tjelijn. De gevechten bij Gdyngeln werden gis teren afgesloten met de inneming van de cnrlogshaven. Ook hier zijn ons verschei den duizenden gevangenen in handen ge vallen. Het opleidingsschip „Schleswig Hol- stein" en strijdkrachten van een mijnen veger hebben doeltreffend bij deze ge vechten ingegrepen. De inzet van het luchtwapen beperkte zich aan het geheele front tot verkennings werkzaamheden. IN HET WESTEN. In het Westen werd slechts plaatselijk door verkenningstroepen opgetreden. Lelden AUTO MET VIJF PERSONEN DOOR TRAMTREIN DER N.Z.H.T.M. GEGREPEN. Alle Inzittenden gewond Hedenmiddag omstreeks half twee heeft op het gevaarlijke kruispunt Zoeterwoud- sche SingelKorevaarstraat, waar de NZ HTM van haar eigen baan op de Korevaar straat komt een ernstige botsing plaats ge had tusschen een tramtrein uit Den Haag en een auto, waarin vyf personen waren gezeten, afkomstig uit Franeker, leden van een schoolbestuur. De auto kwam vanuit de richting Hee renstraat en de bestuurder, onbekend met DE SITUATIE VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland HITLER HIELD GISTEREN EEN REDE Tfc DANTZIG. (2de blad). DE BEZETTING VAN POLEN. (2de blad). EEN BLOEDIGE SLACHTING TEN WESTEN VAN DANTZIG. (1ste blad). Binnenland DE MILIOENEN-NOTA. (1ste en 2de blad). NEDERLANDERS IN POLEN. (2de bïad). H. M. DE KONINGIN BEZOCHT VAN DAAG DEN HELDER. (2de blad). JUBILEUM NEDERLANDSCHE SPOOR WEGEN. (1ste blad). TOELATING VAN NEDERLANDERS IN ANDERE LANDEN EN VAN VREEMDE LINGEN IN NEDERLAND. (2de blad). VERBOD VOOR HET UITHANGEN VAN VREEMDE VLAGGEN. (2de blad). Lelden Botsing tusschen tram en auto. (1ste blad). Omgeving Bij Sassenheim is een tram op een wis sel ontspoord; een dame ernstig gewond. (1ste blad). De vraag is of de Duitschers, die ondanks d** grootspraak van Hitier niet lang in een oorlog zullen kunnen standhouden, zullen probeer en over te gaan tot een bliksemoor- 'og. welke voor hen in Polen zoo succesrijk is geweest. De Duitsche mededeeling, dat de luchtmacht haar taak in Polen heeft vervuld en thans gereed is voor andere plichten, voorspelt de spoedige komst van mogelijk wel drieduizend vliegtuigen aan het Westelijk front. Het zal evenwel wel eenige weken duren eer het leger met zijn geheele zware uitrusting zal kunnen zijn overgebracht. De positie in het Oosten. de situatie ter plaatse, passeerde het kruis punt om verder den Zoeterwoudsche Singel af te rijden, toen van dichtbij de tramtrein naderde. De trambestuurder trachtte door krach tig remmen nog een aanrijding te voor komen, doch zulks was helaas niet meer mogelijk. De auto, een vijf-persoons Ford met aan elke zijde één deur, werd in de flank gegrepen en 'n vijftal meters meege sleurd en danig gehavend. Alle inzittenden liepen bij de botsing min of meer ernstige verwondingen op, zoodat zij allen door den E.H.D. naar het Acad. Ziekenhuis moesten worden vervoerd, na dat dr. Meyboom de eerste hulp had ver leend. Degene, die naast den bestuurder gezeten had, was er het ergst aan toe. De koppe ling van de tram was in de auto gedron gen. DE BOTSING. WAT ZIJN DUITSCHLANDS BEDOELIN GEN AAN HET WESTELIJK FRONT? LONDEN, 20 Sept. (A. N. P.). Reuter seint: Er wordt veel gegist over de bedoe lingen van Duitschland aan het Westelijk front. De jongste operaties hadden duide lijk ten doel de Franschen te verdrijven van de hoogten aan de Saar, de Blies, een kleine rivier ten Oosten van Saarbrücken, welke door bosschen is omzoomd, en het plateau ten Westen van de rivier de Nied, van welke plaatsen de Fransche kanon nen uitgestrekte industriegebieden be- heerschen en waar zij in aanraking zijn met de Siegfried-linie zelve. In Polen schijnen de Russen vrijwel het geheele gebied weer te hebben bezet, dat zij op grond van het verdrag van Brest- Litovsk aan het einde van den vorigen oorlog aan Duitschland hebben moeten af staan. Algemeen wordt verwacht, dat zij voornemens zijn geheel Oost-Galicië in be zit te nemen. Indien dat zoo is, zal Duitsch land, bedreigd door Frankrijk en Groot- Brittannië, niet in staat zijn zich daartegen te verzetten. Poolsche officieren, die door Reuter te Cernowitz zijn geinterviewd, zeggen, dat he. algemeen gevoelen is, dat de Russen probeeren het petroleumveld snel te be zetten, ten einde te voorkomen, dat de Duitschers dit in bezit zouden nemen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1