De Millioenen-nota
Bloedige slag aan
de Bzura
De bezetting
van Polen
WOENSDAG 20 SEPTEMBER 1939
30ste Jaargang No. 9444
S)e £eidóeli^(2oii/&mt
Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
DII nummer bestaat alt
drie bladen.
V Defensie en werkloos
heidsbestrijding
De jaarlijks op den derden Dinsdag van
September verschijnende millioenen-nota
vertoont dit jaar al 'n heel somber beeld.
Het kon ook niet anders worden ver
wacht.
Wjj zullen ons moeten getroosten met
een verhooging van de belastingen die
niet gering zal zijn.
't Is niet.... verblijdend!
Maar laten wij ons toch verblijden, als
ons vaderland niet door erger wordt ge
troffen; als de mobilisatie niet zoo lang zal
duren, als degenen, die alléén de ergste
mogelijkheid voor zich zien, voorspellen.
En de regeering zal niet overgaan tot
nieuwe uitgaven, ook al zijn deze nog zoo
urgent; integendeel, zij zal trachten op
de bestaande diensten gelden vrij te
krijgen.
Doch dan lezen wij verder in de „milli
oenen-nota:" „Een uitzondering zal slechts
behoeven te worden gemaakt voor de
defensie en de werkloosheidsbestrijding"
De regeering noemt defensie e n werk
loosheidsbestrijding in één adem!
Niet de defensie is het belangrijkste en
a 1 het andere daaraan ondergeschikt.
Neen, zij acht de werkloosheidsbestrijding
klaarblijkelijk even belangrijk als de
defensie.
Dit standpunt van de regeering verheugt
ons zeer.
't Is onze vaste overtuiging, dat zóó
het ware landsbelang moet worden ge
zien.
En wij zullen ons zware offers voor
defensie èn werkloosheidsbestrijding moe
ten en willen getroosten.
V Geen politiek op het
trambalcon!
De H.T.M. heeft haar personeel herinnerd
aan het verbod om in diensttijd over poli
tiek te praten.
Dat is een verstandig besluit, wijze ge
strengheid!
Op het trambalcon moest eigenlijk ieder
zich van politieke twistgesprekken onthou
den!
En niet alléén op het trambalcon!
Politieke discussies op het trambalcon of
bij soortgelijke gelegenheden baten niets.
Tenzij men het als een winst beschouwt,
z'n hart (bij zulke gesprekken is vaak meer
het hart aan het woord, dan het verstand)
'ns te hebben uitgestort, 't 'ns fijn te heb
ben gezegd. Maar tegenover die winst staat
de verliespost, dat men in verreweg de
meeste gevallen anderen prikkelt en eerder
nog meer vastbindt aan het door hen in
genomen standpunt, dan dat men hen naar
zich toetrekt.
Over politiek mogen wij in Neder
land v r ij een oordeel vormen.
Maar wij zijn zedelijk verplicht, die vrij
heid goed te gebruiken. En dat wil zeggen:
Eerstens: dat men zich een oordeel vormt,
dat werkelijk een oordeel is: een logische
conclusie, getrokken uit met deskundigheid
vastgestelde gegevens. En:
Vervolgens: dat men dat oordeel niet te
pas èn te onpas uitspreekt. De nuttigheid,
de doelmatigheid is van invloed op de mo-
reele of immoreele waarde van onze han
delingen.
Wy willen, wat wij hier bedoelen, ook
nog op een andere manier zeggen:
Het Nederlandsche volk moet nu meer
dan ooit één zijn, waarin het één kan zijn.
Het Nederlandsche volk moet om als een
gesloten eenheid staan achter de regee
ring, waar het betreft de neutraliteit
een redelijke neutraliteit te handhaven.
En men late daarom na alles, wat die
mogelijke, en dus gewenschte en noodzake
lijke, eenheid kan breken. Men late o.m. na
alles, wat onze redelijke, onder de gegeven
omstandigheden voorgeschreven, neutrali
teit kan schaden.
VANMIDDAG REDEVOERING VAN
CHAMBERLAIN IN HET LAGERHUIS.
LONDEN, 20 Septembe (A. N. P.). Er
bestaat zeer groote belangstelling voor de
vergadrring van het Lagerhuis van van
daag. Naar verwacht wordt zal Chamber
lain in zijn wekelijksche verklaring over
den oorlogstoestand o.m. spreker over de
Russische interventie in Polen en de rede
voering van Hitier.
Men verwachtte, dat Chamberlain om
vier uur 20 Amsterd. tijd vanmiddag zou
spreken.
In de millioenen-nota stelt de regeering
het reëele tekort op den gewonen dienst
voor het volgend jaar op 55% millioen.
Wijst dit cijfer, aldus de regeering, op
den ernst van den financieelen toestand,
zooals die was voor het uitbreken van
den oorlog, een kennisneming van de stij
ging van de uitgaven, waarop voor het jaar
1941 moet worden gerekend, versombert
dit beeld nog in aanzienlijke mate.
In totaal wordt voor dat jaar een ver
meerdering van uitgaven verwacht van
60% millioen, waaronder voor de ver
sterking van de maritieme defensie in
Indië een jaarlijksche meerdere uitgave
van 15 millioen. Indien derhalve de overige
uitgaven niet omlaag zouden gaan en de
middelenopbrengst dezelfde zou blijven,
moet voor 1941 een tekort verwacht wor
den van 116 millioen.
De regeering noemt het dan ook een
eerste vereischte, dat voor het komende
jaar het evenwicht tusschen uitgaven en
inkomsten op den gewonen dienst wordt
verkregen.
Ten einde de vereischte versterking
der middelen te verkrijgen, zal een
herziening van de inkomstenbelasting
worden voorgesteld, welke met 1 Mei
1941 zal ingaan. Als voorloopige maat
regel zullen dan tot dat tijdstip ten
behoeve van het rijk 45 opcenten op de
gemeentefondsbelasting worden ge
heven, terwijl het aantal dezer op
centen voor het loopende belastingjaar
zal worden gesteld op 15.
Verder zal de thans bestaande dividend
en tantiemebelasting worden vervangen
door een winstbelasting.
Uit beide maatregelen wordt een op
brengst verwacht van 50 millioen. De
overige 5 millioen van het tekort zullen
gevonden moeten worden door een verdere
besparing op de uitgaven.
Voorts ligt het in het voornemen van de
regeering evenals in 1914 ook thans over te
gaan tot de instelling van een leeningfonds,
aangezien dekking van de mobilisatie
uitgaven uit de gewone middelen van het
Terwijl de Duitsche soldaten in Polen
de laatste resten van den Poolschen tegen
stand opruimen, heeft Hitler in de voor
malige Vrije Stad Dantzig een redevoering
gehouden, waarin hij de Duitsche inval
in Polen trachtte te rechtvaardigen.
Nadat hij eerst verklaard had, dat Dant
zig voor eeuwig naar het Rijk was terug
gekeerd (een wel zeer boud uitgesproken
voorspelling, daar nog niets op deze wereld
bestendig is gebleken) heeft Hitier her
innert aan het onrecht van Versailles en
aan zijn pogingen om dit langs vreedzamen
weg te herstellen. Desondanks spitste zich
de verhouding met Polen steeds meer toe,
vooral ook doordat Engeland een „blanco
chèque" verleende.
Toch was einde Augustus nog overeen
stemming mogelijk. Duitsche voorstellen
werden toen afgewezen, evenals een be
middelingsvoorstel van den Duce.
Hitier prees verder de actie van het
Duitsche leger in Polen, en de dapperheid
van den Poolschen soldaat. Misschien zijn
thans wel onderhandelingen mogelijk.
Het samengaan met Rusland is misdadig
genoemd. Elk der beide landen deed echter
niet anders dan eigen belangen behartigen.
Hitier wees er vervolgens op, dat Polen
in zijn vorigen vorm niet meer zal opstaan.
Verder dat Duitschland geen aspiraties ten
opzichte der Oekraïne heeft, zeide hij en
ten slotte dreigde hij de Westersche tegen
standers met een nieuw en verschikkelijk
wapen, wanneer zij doorgingen met de
blokkade.
Engeland heeft niet nagelaten, daarop
direct te reageeren. Het ministerie van
voorlichting heeft tegenover de bewering
dat de situatie der Duitschers in Polen zoo
onhoudbaar was eenige uitspraken van
Hitier zelf gesteld, uit het jaar 1938 nog,
waarin deze zich geheel anders uitliet. En
wat betreft de verzekering, dat Duitsch
land geen verder aspiraties heeft, wordt
vlakweg geantwoord, dat men daar geen
steek van gelooft.
De diplomatieke redacteur van Reuter
schrijft, dat de rede van Hitier te Dantzig
het gewone mengsel van leugens en ver
draaide waarheden is, dat men van hem
gewend is. Het overzicht van den loop der
jaar, waarin zij gedaan worden, uitgesloten
is. De aflossingstermijn zal op 15 jaar wor
den gesteld.
In dit fonds zal worden ondergebracht
het crediet van 100 millioen, dat in 1938 is
gevoteerd voor het buitengewoon onder de
wapenen roepen van dienstplichtigen, en
verder een nieuw bedrag van 100 millioen,
dat dezer dagen zal worden aangevraagd,
terwijl bij aanhouding van den oorlogstoe
stand nog op verdere bedragen zal moeten
worden gerekend.
In haar nota zegt de regeering nog, dat,
al mogen we spreken van een verzwakt
weerstandsvermogen, dit stellig nog geen
reden is om den moed te laten zakken,
doch veeleer om te trachten om door ver
hoogd krachtsbetoon de ernstige moeilijk
heden te overwinnen.
Aan dat verhoogde krachtsbetoon zal het
dan ook niet mogen ontbreken.
Het zal o.a. meebrengen, dat wij ons
dingen zullen weten te ontzeggen, waar
aan wij gehecht zijn, en dat wij wenschen
zullen weten prijs te geven, ook al kan de
redelijkheid daarvan op zich zelf niet wor
den betwist.
Het is op dien grond, dat de regeering
verplicht is, voorhands alle nieuwe uit
gaven op den gewonen dienst, ook die
waarvan de urgentie zich in de laatste
jaren in toenemende mate heeft opge
drongen, achterwege te laten en bovendien
er ernstig naar te streven, ook op be
staande diensten voorzoover eenigszins
mogelijk gelden vry te krijgen.
Een uitzondering zal slechts be-
hooren te worden gemaakt voor de
defensie en de werkloosheidsbestrijding.
Krachtig zullen worden bevorderd maat
regelen van training en scholing (of her
scholing) van werklooze arbeiders, mede
als onderdeel van het algemeene streven
om de werkloozen, voorzorg over eenigs
zins mogelijk, naar het normale, bedrijfs
leven terug te voeren.
Daarnaast zal staan de voortgezette ter-
handneming van productieve openbare
werken.
gebeurtenissen was een verkeerde voor
stelling om te pogen Duitschland voor te
stellen als slachtoffer en Polen als aan
valler.
Volgens berichten uit Amerika heeft
Hitiers rede geen indruk gemaakt op de
Amerikanen en volgens een Reuterbericht
uit Rome heeft men daar Hitiers woorden
met de grootste reserve ontvangen.
Er valt over 't algemeen niet te consta-
teeren, dat de bedoeling van deze rede ge
slaagd genoemd kan worden.
Wat de situatie in Polen betreft, ver
klaarde een kapitein van de Poolsche staf,
die naar Roemenië is gevlucht:
„De Poolsche troepen vechten nog steeds
tegen de Duitschers en moeten in staat zijn
het nog eenige dagen uit te houden. Twee
dagen geleden bevond ik mij met mijn
mannen bij Stryj. Als gevolg van den
regen vonden wtf het reeds veel gemakke
lijker op te treden tegen het Duitsche ge
mechaniseerde materiaal en toen de Duit
sche tanks eenmaal tot stand waren ge
bracht, aangezien zij door de modder lang
zaam vooruitkomen, werden zij niet al
leen door ons onder vuur genomen, doch
vreesden zij ook de benzine voorraden uit
te putten, welke de laatste dagen zeer
schaars worden aangevoerd."
De kapitein meende dan ook, dat het
Poolsche leger nog eenigen tijd stand had
kunnen houden, als de Russen niet inge
grepen hadden.
Tot aller verwondering houdt Warschau
ook nog steeds stand, waarschijnlijk in de
hoop, zoo gunstig mogelijke voorwaarden
te kunnen bedingen. Want overigens is de
strijd natuurlijk hopeloos, nu de regeering
reeds gevlucht is.
De Duitschers schijnen ook weinig
moeite te doen om de stad in bezit te krij
gen, wat misschien in verband kan wor
den gebracht met eventueele plannen, om
een verkleind en in schijn onafhankelijk
Poolsch staatje als bufferstaat te vormen
tusschen Duitschland en Rusland. De
Sovjets hebben verklaard, dat zij geen ver
dere bedoelingen hebben, dan de in bezit
neming van de Wit-Russische en Oekraïn-
sche gebieden en het schijnt zelfs, dat on
derhandelingen worden gevoerd over de
teruggave van Wilna aan Litauen.
In elk geval moet de „verovering" van
de Wit-Russische en Oekraïnsche gebieden
vrij vredelievend in zijn werk gaan, al zal
er hier en daar wel eens gevochten worden
MEER DAN 100.000 POLEN
KRIJGSGEVANGEN
TEGENSTAND BIJ MODLIN EN
WARSCHAU.
BERLIJN, 20 Sept. (A. N. P.). Het op
perbevel van de Duitsche weermacht
maakt bekend.
De slag in den sector van den Weich-
sel welke ongeveer een week bij Kutno
is begonnen en vervolgens in Oostelijke
richting naar de Bzura (een zijrivier
van de Weichsel) werd verplaatst,
blijkt thans een der grootste vernieti
gende slagen van alle tijden te zijn ge
weest.
Het aantal gevangenen is gisteren
alleen reeds aan de Bzura tot 105.000
toegenomen en neemt nog voortdurend
toe. Daar komen nog buitengewoon hoo
gs bloedige verliezen van den vijand
bij. Het buitgemaakte oorlogsmateriaal
is niet te overzien. Er wordt thans
nog tamelijk ernstige tegenstand gebo
den in en en ten Zuiden van Modlin,
zoomede te Warschau.
Onze bij de achtervolging van den tegen
stander tot de linie StryiLembergBrest-
Bialystok opgerukte troepen worden thans,
na de vernietiging van de zich daar bevin
dende laatste resten van de Poolsche le
gers, weer stelselmatig teruggetrokken tot
de tusschen de Duitsche en de Russische
regeering definitief vastgelegde demarka-
tjelijn.
De gevechten bij Gdyngeln werden gis
teren afgesloten met de inneming van de
cnrlogshaven. Ook hier zijn ons verschei
den duizenden gevangenen in handen ge
vallen.
Het opleidingsschip „Schleswig Hol-
stein" en strijdkrachten van een mijnen
veger hebben doeltreffend bij deze ge
vechten ingegrepen.
De inzet van het luchtwapen beperkte
zich aan het geheele front tot verkennings
werkzaamheden.
IN HET WESTEN.
In het Westen werd slechts plaatselijk
door verkenningstroepen opgetreden.
Lelden
AUTO MET VIJF PERSONEN
DOOR TRAMTREIN
DER N.Z.H.T.M. GEGREPEN.
Alle Inzittenden gewond
Hedenmiddag omstreeks half twee heeft
op het gevaarlijke kruispunt Zoeterwoud-
sche SingelKorevaarstraat, waar de NZ
HTM van haar eigen baan op de Korevaar
straat komt een ernstige botsing plaats ge
had tusschen een tramtrein uit Den Haag
en een auto, waarin vyf personen waren
gezeten, afkomstig uit Franeker, leden van
een schoolbestuur.
De auto kwam vanuit de richting Hee
renstraat en de bestuurder, onbekend met
DE SITUATIE
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
HITLER HIELD GISTEREN EEN REDE
Tfc DANTZIG. (2de blad).
DE BEZETTING VAN POLEN. (2de
blad).
EEN BLOEDIGE SLACHTING TEN
WESTEN VAN DANTZIG. (1ste blad).
Binnenland
DE MILIOENEN-NOTA. (1ste en 2de
blad).
NEDERLANDERS IN POLEN. (2de
bïad).
H. M. DE KONINGIN BEZOCHT VAN
DAAG DEN HELDER. (2de blad).
JUBILEUM NEDERLANDSCHE SPOOR
WEGEN. (1ste blad).
TOELATING VAN NEDERLANDERS IN
ANDERE LANDEN EN VAN VREEMDE
LINGEN IN NEDERLAND. (2de blad).
VERBOD VOOR HET UITHANGEN
VAN VREEMDE VLAGGEN. (2de blad).
Lelden
Botsing tusschen tram en auto. (1ste
blad).
Omgeving
Bij Sassenheim is een tram op een wis
sel ontspoord; een dame ernstig gewond.
(1ste blad).
De vraag is of de Duitschers, die ondanks
d** grootspraak van Hitier niet lang in een
oorlog zullen kunnen standhouden, zullen
probeer en over te gaan tot een bliksemoor-
'og. welke voor hen in Polen zoo succesrijk
is geweest. De Duitsche mededeeling, dat
de luchtmacht haar taak in Polen heeft
vervuld en thans gereed is voor andere
plichten, voorspelt de spoedige komst van
mogelijk wel drieduizend vliegtuigen aan
het Westelijk front. Het zal evenwel wel
eenige weken duren eer het leger met zijn
geheele zware uitrusting zal kunnen zijn
overgebracht.
De positie in het Oosten.
de situatie ter plaatse, passeerde het kruis
punt om verder den Zoeterwoudsche Singel
af te rijden, toen van dichtbij de tramtrein
naderde.
De trambestuurder trachtte door krach
tig remmen nog een aanrijding te voor
komen, doch zulks was helaas niet meer
mogelijk. De auto, een vijf-persoons Ford
met aan elke zijde één deur, werd in de
flank gegrepen en 'n vijftal meters meege
sleurd en danig gehavend.
Alle inzittenden liepen bij de botsing min
of meer ernstige verwondingen op, zoodat
zij allen door den E.H.D. naar het Acad.
Ziekenhuis moesten worden vervoerd, na
dat dr. Meyboom de eerste hulp had ver
leend.
Degene, die naast den bestuurder gezeten
had, was er het ergst aan toe. De koppe
ling van de tram was in de auto gedron
gen.
DE BOTSING.
WAT ZIJN DUITSCHLANDS BEDOELIN
GEN AAN HET WESTELIJK FRONT?
LONDEN, 20 Sept. (A. N. P.). Reuter
seint: Er wordt veel gegist over de bedoe
lingen van Duitschland aan het Westelijk
front. De jongste operaties hadden duide
lijk ten doel de Franschen te verdrijven
van de hoogten aan de Saar, de Blies, een
kleine rivier ten Oosten van Saarbrücken,
welke door bosschen is omzoomd, en het
plateau ten Westen van de rivier de Nied,
van welke plaatsen de Fransche kanon
nen uitgestrekte industriegebieden be-
heerschen en waar zij in aanraking zijn
met de Siegfried-linie zelve.
In Polen schijnen de Russen vrijwel het
geheele gebied weer te hebben bezet, dat
zij op grond van het verdrag van Brest-
Litovsk aan het einde van den vorigen
oorlog aan Duitschland hebben moeten af
staan. Algemeen wordt verwacht, dat zij
voornemens zijn geheel Oost-Galicië in be
zit te nemen. Indien dat zoo is, zal Duitsch
land, bedreigd door Frankrijk en Groot-
Brittannië, niet in staat zijn zich daartegen
te verzetten.
Poolsche officieren, die door Reuter te
Cernowitz zijn geinterviewd, zeggen, dat
he. algemeen gevoelen is, dat de Russen
probeeren het petroleumveld snel te be
zetten, ten einde te voorkomen, dat de
Duitschers dit in bezit zouden nemen.