Ontspanning voor gemobiliseerden BINNENLAND Het incident met de Duitsche vliegers VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1939 DE LEIDSCHE COURANT EERSTE BLAD - PAG. 2 Waarnemer vrij van vestigings-eischen 116 Als de patroon onder de wapenen Is Plannen voor tooneel-uitvoeringen en lectuur-verspreiding Abonnementsprijs: voor Lelden 19 cent per week; 1 2.50 per kwartaal. Bij onxe agenten 20 cent per wo*k; 2.60 per kwartaal Franco per povt 2.95 per kwartaal. Geïllustreerd Zondagsblad 0.50 per kwartaal. Losse nummers 5 cent, met geïlL Zondagsblad 9 cent. Advertentlën: 80 cent per regel. Ingezonden mededeeïingen dubbel tarief. Telefoontjes hoogstens 30 woorden, 50 cent per plaatsing, al léén Woensdag en Zaterdag. HOE WORDT HET WEER? NOG ENKELE BUITJES De Bilt seint: v-P* Verwachting: Gedeeltelijk bewolkt, aanvankelijk nog enkele plaatselijke regenbuien. Koude nacht. Overdag weinig verandering en temperatuur. Zwakke tot matige wind uit Noordelijke richtingen. De weertsoestand van hedenmorgen 7.20 uur: Den Helder: regenbuien, zwakke O. Z. O. wind, 13 gr. C. Vlissingen: regen, zwakke N. N. W. wind, 13 gr. C. De Bilt: halfbewolkt, zwakke Westelijke wind, 13 gr. C. Groningen: lichtbewolkt, windstil, 10 gr C. Maastricht: zwaarbewolkt, zwakke W. Z. W. wind, 12 gr. C. BUITENLANDSCH WEEKOVERZICHT. De gisteren genoemde depressie bij IJs land heeft daar de luchtdruk aanzienlijk doen dalen. Thans zijn aan de Westkust de dalingen weer in stijgingen overgegaan. Aan de Zuidkust viel zwaren regen (Vest- manoer 45 m.m.). Over de Noorsche Zee ligt een gebied van hoogen luchtdruk, dat z'ch in Oostelijke richting uitbreidt. Van morgen zijn in geheel Scandinavië de ba rometers stijgende. Ons land bevindt zich nog onder invloed van een vlakke depres sie, waardoor het buiige weer nog aanhield. Vlissingen meldt 18 m.m. regen. Over Ita lië ligt een ondiep minimum, welke aan de Zuidzijde van de Alpen veel regen bracht. LUCHTTEMPERATUUR 16.2 gr. C. LICHT OP VOOR FIETSERS ca.: Van Vrijdagnamiddag 7.49 uur tot Zaterdagmorgen 6.03 uur. HOOG WATER Te Katwijk aan Zee op Zaterdag 16 Sept. \oorm. 5.15 en nam. 5.40 uur. WATERTEMPERATUUR Zweminrichting „Poelmeer" 17 gr. C. Zweminrichting ,,De Zijl" 17 gr. C. Maan op 10.19 uur. Maan onder 20.31 uur. HET PERIODIEK VERLOF VAN DE MILITAIREN. De Regeeringspersdienst meldt: De Minister van Defensie verzoekt de directies van de onderscheiden tramwegmaatschppijen alsmede de on dernemers van autobus- en bootdien sten, militairen, die aanvangende 16 September a.s. met periodiek verlof vertrekken, voor Rijksrekening te ver voeren zoowel voor de heen- als voor de terugreis. Aan voornoemde militai ren wordt voorloopig een eenvoudige verlofpas verstrekt, welke geteekend moet zijn door den compagnies-, bat terij-, eskadrons-, detachements- of overeenkomstigen commandant. Ver zocht wordt tegen afgifte van deze verlofpas een plaatsbewijs voor den heen- en terugrit (vaart) met een gel digheidsduur van meer dan één dag te willen verstrekken. Verrekening ge schiedt door het Departement van De fensie. Wellicht ten overvloede vestigt de Minister van Defensie er de aandacht van compagnies-, batterij-, eskadrons-, detachements- en overeenkomstige HET INCIDENT MET HET NEDERLANDSCHE WATERVLIEGTUIG. Een Duitsche lezing. Naar aanleiding van het bericht van den regeeringspersdienst inzake het incident op de Waddeneilanden, waarbij het Neder- landsche Marinevliegtuig R 5 na door een Duitsch militair vliegtuig te zijn aangeval len en tot daling te zijn gedwongen is ver gaan, meldt het Duitsche Nieuwsbureau uit Berlijn: Ter hoogte van Ameland buiten de Ne- derlandsche territoriale wateren werd Woensdagmiddag om 2 uur 21 een Neder- landsch watervliegtuig, een Fokker, dat op een Duitschen verkenner afkwam, door dit vliegtuig omlaag geschoten. Het Neder- landsche vliegtuig sloeg bij de daling over den kop. De Duitsche machine, welke pas na de daling de Nederlandsche nationaliteit van het andere vliegtuig vaststelde, is on danks de woelige zee gedaald en heeft de vier man van de equipage aan boord geno men. De Nederlanders weiden naar Nor- derney gebracht. Bij allen werden slechts lichte wonden vastgesteld. (Kneuzingen, ontvellingen. Een man had een schot door een teen). De Nederlanders hebben ver klaard, dat hun manoeuvre in de richting van het Duitscne vliegtuig verkeerd is ge weest, 'te meer daar zij zelf nog uit de zon kwamen, zoodat het onmogelijk was hun na tionaliteit te herkennen. Het verhoor is nog gaande. Een tweede tot hulpverleening ge zonden Duitsch watervliegtuig is op de plaats van het ongeluk slecht neergekomen en kon nog slechts het Nederlandsche eiland Ameland bereiken. Het Duitsche Nieuwsbureau voegt aan dit bericht nog toe: Nerderland is natuurlijk vastbesloten zijn neutraliteit tegen iederen overval te ver dedigen. Des te meer is dit ongelukkig toe val te betreuren, waaraan een Nederlandsch vliegtuig is ten offer gevallen en waardoor Nederlandsche vliegers ernstig in gevaar werden gebracht. Anderzijds kan de bemanning van het Duitsche verkenningsvliegtuig geen verwijt worden gemaakt. Het betreft hier een sa menloop van ongelukkige omstandigheden, welke in tijden van oorlog niet te vermij den zijn. BIJZONDERHEDEN VAN NEDERLANDSCHE ZIJDE. Incident gebeurd buiten territotiale wateren. De regeeringspersdienst meldt nog de volgende bijzonderheden over het ver gaan van een Nederlandsch marinevlieg tuig. De bemanning van het marinevliegtuig R. 5, hetwelk door een Duitsch militair vliegtuig was aangevallen, en na tot da ling te zijn gedwongen, was vergaan, is gisterenavond te Delfzijl aangekomen. Uit het verhoor is komen vast te staan, dat het incident zich buiten onze territoriale wateren, op ongeveer 5 mijl behoorden het licht Hollum, heeft afgespeeld. Het Duitsche vliegtuig bleek het Neder landsche met mitrailleurvuur te hebben aangevallen. Het instrumentenbord werd versplinterd en de voorkant bakboord- drijver weggeschoten. Als gevolg hiervan ging het toestel bij landing over den kop. De bemanning werd opgepikt door het Duitsche vliegtuig, meegevoerd naar Nor- derney en daar in het hospitaal opgeno men. Het bleek, dat luitenant ter zee 3e klasse der marinereserve van Ryn een schampschot aan den rechterschouder en 2 schampschoten achter het linker oor had en sergeant-vlieger F. Buynink 2 schoten door den linker grooten teen. De korpo raals Goudswaard en van Wingerden ble ven ongedeerd. Allen bevinden zich naar omstandigheden in goeden welstand. Het vliegtuig is het laatst gezien met de drijvers boven water. commandanten op, dat aan de met ver lof vertrekkende militairen een afzon derlijke verlofpas moet worden ver strekt voor elk te bezigen vervoermid del geldig zoowel voor de heen- als voor de terugreis. UITSTEL VAN ONTSLAG VAN DIENSTPLICHTIGEN. Heden is afgekondigd Staatsblad no. 589a, houdende een Kon. Besluit van 14 September 1939, waarbij, uit overweging, dat de internationale politieke toestand het wenschelijk maakt, de sterkte van de land- en zeemacht voorshands niet belang rijk te verminderen, is bepaald, dat het ontslag van de dienstplichtigen, die krach tens art. 43 eerste lid der dienstplichtwet met ingang van 1 October 1939 uit den dienst zouden worden ontslagen, tot nader order wordt uitgesteld. DE BOTERHEFFING. Het bedrag van de heffing en steunuit- keering op boter is, behoudens tusschen- tijdsche wijziging, voor de week van 14 tot 21 September vastgesteld op 60 cent per Kilogram. DE BOTERNOTEERING. De commissienoteering voor Nederland sche boter is heden vastgesteld op 0,70 per K.G. Pe regeering heeft een wijziging van de Vestigingswet Kleinbedrijf aanhangig ge maakt, waardoor het winkeliers of nering doenden, wier bedrijf onder deze wet valt, mogelijk wordt in geval zij onder de wape nen zijn geroepen, een waarnemer of ver vanger aan te stellen, die niet aan de vestigingseischen voldoet. Nu talrijke ondtrnemers en beheerders van inrichtingen, ten aanzien waarvan de Vestigingswet Kleinbedrijf toepassing vindt, in militairen dienst zijn, is gebleken, dat zich bij de vervanging van de betrok kenen moeilijkheden voordoen, o.m. in ver band met den wettelijken eisch, dat slechts personen, die aan de gestelde vestigings eischen voldoen, daarvoor in aanmerking komen. Verder zou vasthouden aan der gelijke vestigingseischen bij voortzetting van het bedrijf in geval van heropening van zaken, welke gesloten zijn in verband met opkomst in werkelijken dienst van den ondernemer, op ernstige bezwaren stuiten. De voorgestelde regeling komt hierop neer, dat dien ondernemers, die zelf of wier beheerders in het eerstbedoelde ge val verkeeren, een bijzondere vergunning zal worden verleend, welke hun toestaat, een waarnemend beheerder in dienst te nemen, die niet aan de vastgestelde vesti gingseischen behoeft te voldoen. Een waar nemend beheerder zal evenwel niet langer dan tot het tijdstip van terugkeer tot den normalen toestand als zoodanig werkzaam kunnen blijven. Op gelijke wijze zal den ondernemer, die zijn zaak heeft moeten sluiten in ver band met zijn opkomst in werkelijken dienst, worden vergund de door hem ge staakte bedrijfsuitoefening na terugkeer uit werkelijken dienst te hervatten. Het scheen gewenscht, een regeling, als hiervoren bedoeld, volledigheidshalve ook van toepassing te doen zijn gedurende een z.g. „spertijd". DE KOLENVOORRADEN IN ONS LAND. De Minister van Economische Zaken deelt mede, dat de directeur van het Rijks- kolenbureau aan alle hem bekende ver bruikers met een jaarverbruik van meer dan 500 ton aan vaste brandstoffen of een daarmede gelijk te stellen hoeveelheid fa- brieksturf, een vragenlijst ter invulling heeft doen toekomen, teneinde een juist overzicht te verkrijgen van de aanwezige voorraden van, alsmede van de behoeften aan vaste brandstoffen hier te lande. Voor zoover hiervoor in aanmerking ko mende verbruikers een dergelijke vragen lijst tot op heden niet mochten ontvangen, wordt dezen in hun eigen belang aange raden hiervan ten spoedigste bericht te geven aan het Rijkskolenbureau, Carnegie- laan 12 te 's-Gravenhage. DISPENSATIE VOOR WOL INGETROKKEN. De minister van Economische Zaken heeft bekend gemaakt, dat hij overeen komstig de Wolbeschikking 1939, zooals dezé thans is gewijzigd, de dispensatie met ingang van heden intrekt voor zoover be treft ruwe (gewasschen en ongewasschen) wol. Van 14 September af is het derhalve ook.aan bij het Rijksbureau voor wol in geschreven ondernemingen verboden ruwe (gewasschen en ongewasschen) wol te verkoopen, te koopen, te verwerken, te bewerken, te doen verwerken, te doen be werken of af te leveren zonder daartoe van den directeur van dat rijksbureau verkregen schriftelijke vergunning. DE WINTERTARWE. Van bevoegde zijde vernemen wij, dat de Minister van Economische Zaken thans een beslissing heeft genomen terzake van het in het voorjaar door de drie centrale landbouworganisaties gedane verzoek om een tegemoetkoming in de schade, welke de telers van wintertarwe door het uitvrie- zen van die tarwe in den winter van 1938 1939 hebben geleden. De beslissing op dit verzoek werd des tijds aangehouden, omdat de omvang en de gevolgen van het uitvriezen van tarwe pas later in het seizoen konden worden be oordeeld. Nu gebleken is, dat de productiekosten van de tarwe ten gevolge van de vorst- sohade zoozeer zijn gestegen, dat een tege moetkoming redelijk kan worden geacht, heeft de minister besloten een productie kostenbijslag van 1.— per 100 K.G. te ver- leenen. De telers zullen dus 11 per 100 K.G. ontvangen n.l.a 10 richtprijs ver meerderd met 1 productiekostenbijslag. Ter voorkoming van misverstand wordt nog gemeld, dat deze maatregel op den prijs van het brood geen invloed heeft. GROOTE PRIJSSTIJGING OP DE EIERENMARKT. Engeland verhoogt de maximumprijzen. De gisteren gehouden eierenmarkt te Bar- neveld kenmerkte zich door een groote prijsstijging. Kon men de vorige week nau welijks vier cent voor de eieren krijgen, thans werd meermalen een bedrag van ƒ5 per 100 stuks betaald en het laat zich aan zien, in verband met het feit, dat de ex port van eieren na een week van stil stand naar Engeland weer mogelijk is, OOK DE K.R.O. IS GEREED Wij hebben dezer dagen reeds bericht, dat door de Interdiocesane Jeugdcommis sie een groep menschen naar voren is ge- barcht, die deze aangelegenheid onverwijld ter hand zal nemen. Gevormd is de Kath. Nat. Commissie tot ontspanning er. ontwik keling van Militairen, waarin zitting heb ben Rector Jos. v. Campen te Ginneken, A. P. J. Duynstee te Den Haag, Majoor W. v. d. Made, legeraarmoezenier te Vught, Jos Veldman te Utrecht, Anton Sweers te Bussum en namens het R.K. Werklieden Verbond H. J. Kuiper. Anton Sweers, de leider van het Tooneel- fonds „Ons Leekenspel", die bij het uit werken en verwezenlijken der plannen zonder twijfel een belangrijke rol zal spe len, heeft „De Tijd" gevraagd, in welke richting en hoe men denkt te gaan werken. De heer Sweers deelde mede, dat „Ons Leekenspel", in samenwerking met de bovengenoemde commissie, reeds een be gin heeft gemaakt met de uitwerking van het navolgend plan. Allereerst het verzamelen van materiaal waaruit de jeugdgroepen kunnen putten tot het verzorgen van plaatselijke soldaten- avonden in den lande. Hier immers ligt een taak voor de oudere leden der jeugdver- eenigingen, terwijl de jongeren weer op an der terrein werkzaam kunnen zijn ten be hoeve der gemobiliseerden. Daartoe zouden, volgens de gedachte van den heer Sweers, teekenaars opdracht moeten ontvangen kinderspeelgoed, gebruiksvoorwerpen enz. te ontwerpen, welke de jeudige leden kun nen vervaardigen ter distributie in de ge zinnen der soldaten. Ook aan de jeugdleiders, die zelf in dienst zijn, wordt materiaal toegezonden, opdat zij ieder in eigen kring het initiatief kunnen nemen tot het organiseeren van ontspan- nings- en ontwikkelingsbijeenkomsten. Onder leiding van Anton Sweers zal een kleine groep het land rondtrekken om overal voor de gemobiliseerden in de steden zoo goed als op het land, in eenvoudige lokaliteiten, desnoods op de deel van een boerderij, voor de inge kwartierde manschappen, met eenvou dige middelen toneelvoorstellingen te geven of avonden van ontspanning of ontwikkeling te organiseeren. Reeds zijn Nederlandsche auteurs bezig hier- dat,deze prijzen in de komende weken nog verder zullen stijgen. Enkele diagen geleden Is de verscheping van eieren hervat. Bovendien verhoogde Engeland dezer dagen de maximumprijzen voor Nederlandsche eieren, met het gevolg, dat de exporteurs kans kregen hun voorra den te ruimen, hetgeen zij niet verzuim den te doen. De prijzen, die in de eerste da gen van deze week op de andere markten werden besteed, waren toen al boven de thans geldende maximum-prijzen van En geland. De binnenlandsche vraag moest zich aan de nieuwe prijzen aanpassen, hetgeen aan vankelijk wel eenigen tegenstand onder vond, doch daar de exporteurs op groote schaal kochten, moesten de handelaren voor het binnenland wel hooger bieden. De export naar Duitschland verloopt nor maal. EXPORTPRIJS VAN ONZE BOTER. Is verder gedaald. De Leeuwarder boternoteering (export prijs) is gisteren vastgesteld op 70 cents par kilo (vorige week 72 cents). De oorlogsomstandigheden, o.a. de da ling van het pond sterling en het feit, dat de Engelsche regeering maximumprijzen voor boter heeft vastgesteld, zijn van in vloed op deze lage noteering. Vorig jaar in deze zelfde week, noteerde Leeuwarden 79 cents; twee jaar geleden 84 cents. In het geheele jaar 1938 is een commis sienoteering van 70 cents niet voorgeko men, evenmin als in de tweede helft van 1937 en in de afgeloopen acht maanden. Men moet dus bijna twee en half jaar te ruggaan, om zulk een noteering terug te vinden. De binnenlandsche prijs (belast) staat hier buiten. De Engelsche regeering heeft onze boter ingedeeld bij de tweede, de Deensche bij de eerste soort en het verschil bedraagt drie stuivers per kilo in ons nadeel. Hierbij zij opgemerkt, dat dit verschil in 1937 ge middeld heeft bedragen 12 en vorig jaar 11 cents. We „zaten" dan ook reeds lang in de tweede klas. NIEUWBENOEMDE KAMERLEDEN. De voorzitter van het Centraal Stem bureau heeft in de vacature, ontstaan door het niet aannemen van zijn benoeming door dr. H. Galijn, tot lid van de Tweede Kamer benoemd verklaard mr. J. A. de Wilde te 's-Gravenhage. In de vacature, ontstaan door het bedan ken als lid door dr. W. de Vlugt, is tot lid van de Eerste Kamer benoemd verklaard de heer T. Nauta, te Dantumawoude. Naar wij vernemen zal de heer Nauta deze benoeming niet aanvaarden, ten einde de benoeming van dr. Colijn tot Eerste Ka merlid mogelijk te maken. voor 'n speciaal repertoire samen te stellen. Opdracht werd hiertoe verleend o.m. aan Wim Snitker, Herman Diven- dal en Gottfr. Bomans. Naast de opvoe ring van één-acters staan zang en de clamatie op het program. Vooral de zang is een belangrijke fac tor. Getracht zal worden geheel gratis een bundeltje soldatenliederen, getiteldi b.v. „Het leger zingt" uit te geven, ter wijl de medewerking is verkregen van den KRO, welke door het vastleggen op gramofoonplaten en 't uitzenden via de radio tot het populariseeren dezer soldatenliederen kan bijdragen. Tenslotte zou een beroep op de jonge in- tellectueelen moeten worden gedaan voor het houden van voordrachten en lezingen voor de gemobiliseerden, die hier belang stelling voor hébben. Rouleerende lectuurkisten. s-r-wfïWr Natuurlijk vormen ontspanning en ontwikkeling slechts een onderdeel van de cultureele zorg voor de gemobiliseer den, welke thans door de Kath. Nat. Commissie ten uitvoer zal worden ge legd. Zeer belangrijk is b.v. ook de lec tuurvoorziening. Hiervoor bestaat het plan, om in de jeugdwerkloozenkampen boekenkisten te laten vervaardigen, welke met zorvuldig samengestelden inhoud onder de verschillende leger eenheden zouden kunnen rouleeren. Verder vraagt ook de sportbeoefening de aandacht. Alle krachten, die zich dienstbaar willen, stellen voor cultureel werk onder de ge mobiliseerden, zullen zooveel mogelijk van uit een centraal punt worden ingeschakeld, terwijl aan de bestaande plannen onver wijld uitvoering zal worden gegeven. Wekelijksche radio-uitzendingen. Intusschen heeft de KRO zijn programma voor de gemobiliserden reds gereed. Er ko men, naar de heer H. Schaffen, leider van de programma-afdeeling mededeelde, twee geregelde wekelijksche uitzendingen: Zondagsavonds „De KRO in de cantine bij Leger en Marine" 8.15 tot 9.15 uur, een bont programma, amusement van het goe de en betere soort voor de militairen en verder eiken Dinsdagavond van 7.358 uur een radio-rubriek „Nederland Paraat" voor burgers en militiaren. PROF. MR. C. P. UI. ROMME. De voorzitter van dien Hoogen Raad van Arbeid heeft aan prof. mr. P. S. Gerbran- dy op zijn verzoek ontslag verleend, als lid en voorzitter der commissie, welke tot taak zal hebben het uitbrengen van advies op grond van de artikelen 4, 6, 7 en 8 van de wet van den 25sten Mei 1937 op het alge meen verbindend en onverbindend verkla ren van bepalingen van collectieve arbeids overeenkomsten, en heeft tot lid en voor zitter dier commissie benoemd prof. mr. C. P. M. Romme. VERKEER TUSSCHEN DUITSCHLAND EN ONS LAND. Verplichte visum. Naar het voorbeeld van verscheidene an der landen heeft alsnu ook de Duitsche re geering, zooals gemeld, besloten, voor het verkeer tusschen Duitschland en Neder land een visum verplicht te stellen. Naar het Duitsche consulaat-generaal te Amsterdam nader mededeelt, is dienten gevolge vanaf 12 September j.L de over schrijding der Duitsche rijksgrenzen (in en uitreis) voor alle personen, die ouder zijn dan 6 jaar, ongeacht of zij Duitscher of buitenlander zijn, alleen nog maar met een na dat tijdstip afgegeven Duitsch vi sum geoorloofd. Houders van Duitsche pas poorten, die zich op dat tijdstip in het bui tenland bevinden, hebben echter voorloo pig voor de heenreis naar Duitschland geen visum noodig (wel echter voor de weder- uitreis). Het verzoek tot afgifte van een visum moet bij het Duitsch consulaat-generaal te Amsterdam, Museumplein 19. gedaan wor den. Voor hen, die buiten Amsterdam wo nen, is het geoorloofd, het verzoek schrif telijk in te dienen. Bij het indienen van het verzoek moet een vragenlijst worden ingevuld, die bij het Duitsche consulaat- generaal verkrijgbaar is. Doel en plaats van de reis (b.v. de te bezoeken firma, naam en adres van den bloedverwant of den bekende) moeten zoo nauwkeurig mo gelijk worden opgegeven. De kosten voor een visum voor een een malige in- en wederuitreis naar Duitsch land bedraagt 6, voor een doorreis (transit)-visum 1.50. Het ressort van het consulaat-generaal in paszaken omvat de provincies Noord- Holland, Zuid-Holland ten Noorden der spoorlij n Katwij kLeidenAlphenWoer- den (met inbegrip der aan deze spoorlyn gelegen plaatsen), Utrecht, Gelderland, Overijssel, Drente, Groningen, Friesland en verder van de provincie Noord-Brabant de ressorts der kantongerechten 's-Hertogen- bosch en Boxmeer. De diensturen bij het Duitsche paskan toor zijn alle werkdagen van 9—12 en 3—4 uur (dit laatste niet op Zaterdag).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 2