De oorlog in de lucht DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Een aarzelend begin dpMeuia meetnde utleg tuig en êauen oftA tand Engelschen bombardeeren Wilhelms haven en Cuxhaven Bommen op Deensche stad Economie in oorlogstijd. Uitwisseling van ambassadeurs DINSDAG 5 SEPTEMBER 1939 30ste Jaargang No. 9431 £eicbcli€ Sou/ïa/nt Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. Adv. en Abonn.-tarieven zie peg 2. Giro 103003. Postbus 11. Men kan niet zeggen, dat de oorlog in het Westen als een lawine over ons wereld deel is losgebarsten. Behalve het torpe- deeren van de „Athenia", wat een „veel belovend" begin genoemd kan worden, is er nog niets anders gebeurd, dan dat de Engelschen een paar bommen hebben ge worpen op Wilhelmshaven en Cuxhaven, voorts een millioen strooibiljetten over West-Duitschland hebben verspreid en eenige Duitsche schepen hebben buit ge maakt. Het is een aarzelend begin. Als wij ons goed herinneren begon de wereldoorlog in 1914 heel anders. Het is moeilijk te zeggen, of wy over dezen inzet bevredigd moeten zijn, of niet. Het is gelukkig, dat wij geen bulletins •behoeven te verspreiden, waarin gespro ken wordt van heftige botsingen met dui zenden gesneuvelden, of van honderden slachtoffers van luchtbombardementen. Die aarzeling wijst erop, hoe weinig Engeland en Frankrijk geneigd zijn om het oorlogs geweld te ontketenen. Het is alsof zij altijd nog afwachten of er soms een gaatje vrij komt waardoor zij aan een bloedige slach ting kunnen ontsnappen. Daarom heeft Chamberlain zich waarschijnlijk ook per radio tot het Duitsche volk gericht, om te trachten de Duitscher ervan te overtuigen, dat Engeland geen massa-moord wenscht en dat het maar al te graag tot vredelieven de verhoudingen terugkeert, als.het Duit sche volk zijn regeering er slechts van kan overtuigen, dat het dat ook wil. Dat is de optimistische zijde van dit begin. Maar aan den anderen kant wekt dit langzame tempo een onheilspellende indruk Men heeft meermalen de voorspelling kunnen hooren, dat de oorlog of zeer snel geëindigd zal zijn (de z.g. bliksemoorlog) of zeer lang zal duren. Deze inzet doet vermoeden, dat Enge land en Frankrijk zich voorbereiden op een oorlog van langen duur. „Het wordt een gigantische strijd, voorspelde gisteren een Italiaansch blad, en een van langen duur". Zou dit inderdaad het geval zijn? Voorloopig beperkt de stryd in het Westen zich tot het mondgevecht. Men doet elkander op propagandistisch terrein zooveel mogelijk afbreuk. De Duitschers werpen de schuld van het •torpedeeren van de „Athenia" op de En gelschen; zij nemen meteen als vast staand aan, dat het Britsche vliegers waren, die wel bewust de Nederlandsche neutraliteit hebben geschonden, enz. Van andere zijde wordt met beschuldi gingen gewerkt van gifgasbommen en der gelijke fraaiigheden. De strijd in Polen verloopt tot nu toe volgens den wensch der Duitschers. Het lijdt geen twijfel of de Polen wijken terug voor den overweldigenden druk der Duit sche strijdkrachten, hetgeen zij trouwens zelf in hun communiqués toegeven. Ver schillende plaatsen zijn reeds in Duitsche handen en de Corridor is afgesneden, door dat reeds een verbinding is totstand ge bracht tusschen Pommeren en Oost- Pruisen. Van groote veldslagen wordt ook daar nog niets vernomen. DUITSCHE VOLDOENING OVER NEUTRALITEITSVERKLARINGEN BERLIJN, 5 Sept. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: De tot nu toe door België, Denemarken, Finland, Nederland, Noorwegen, Zweden en Zwitserland uitgesproken wil, een strikte neutraliteit in acht te nemen en te garandeeren, is te Berlijn met groote voldoening vernomen. Met groote sympa thie werd hier ook opgenomen, dat nog andere staten, zooals uit Belgrado, Sofia, Boekarest en Athene wordt vernomen, het voornemen hebben op dezelfde wijze uit drukking te geven aan hun wil tot neutrali teit. Volgens de hier bestaande opvattingen, bewijzen deze betoogingen van nationali teit, dat deze landen thans een sterker en aaneen geslotener macht vormen dan in den wereldoorlog het geval was. De positieve houding van Duitschland tegenover dezen wil tot neutraliteit heeft reeds vroeger in ondubbelzinnige en plech tige verzekeringen haar uitdrukking ge vonden, alsook in het feit, dat de leiding van den Duitschen staat, in tegenstelling met de Westersche mogendheden, nimmer ook slechts de kleinste poging heeft onder nomen neutrale landen door de aanbieding van ongewenschte garanties in den zin van een partijkiezen ten gunste van Duitsch land te beinvloeden. In Berlijnsche politieke kringen heeft men tegenover de loyaliteit van de neu tralen en hun vasten wil iedere schadelijke beinvoeding van deze neutraliteit door derden op besliste wijze tegemoet te tre den het volste vertrouwen. De Deutschlandsender meldt: Twaalf Engelsche moderne bommenwerpers zijn gisteravond om streeks 18 uur boven Wilhelmshaven en Cuxhaven verschenen en hebben daar bommen neergeworpen. Zij moesten echter vluchten voor het sterke Duitsche afweergeschut. Vijf vliegtuigen konden neerge haald worden. De andere koersten eerst in Zuidelijke richting. Volgens de Duitsche lezing zouden zij daarop naar Nederlandsch grondgebied gevlogen zijn. Het Britsche ministerie van voorlichting deelt mede: Eenheden van de Royal Air Force hebben gistermiddag met succes een aanval ge daan op schepen van de Duitsche vloot te Wilhelmshaven en Brüns- buttel aan den ingang van het Kielerkanaal. Verscheidene voltreffeis met zware bommen werden waargenomen op een Duitsch slagschip op de reede van Wilhelmshaven, waardoor groote schade werd aan gericht. Te Brünsbuttel werd een aanval gedaan op een slagschip, dat langs de kade lag, waarbij eveneens ernstige schade werd toege bracht Tijdens den aanval, die werd uitgevoerd in zeer ongunstige weersomstandigheden, werd een tegenaanval gedaan, terwijl lucht afweergeschut in werking werd gesteld, waardoor wij eenige ver liezen leden. De Nederlandsche regeeringspersdlenst meldt: Maandagavond kort na 7 uur zijn in het uiterste Noorden des lands twee bultenlandsche militaire vliegtuigen gesfgnalèerd, die zich bin nen ons rechtsgebied in Westelijke richting bewogen. De in verschillende plaatsen verkregen gegevens worden verzameld en vergeleken, ten einde te kunnen vaststellen tot welke nationaliteit de vliegtuigen behooren en de betreffende regeering voor deze schen ding van onze neutraliteit aansprakelijk te stellen. Voorts meldde de regeeringspersdienst: Op enkele blijkbaar ver dwaalde vliegtuigen, die om ongeveer vier uur hedenochtend boven ons land, en met name in de omgeving van Amsterdam verschenen, kon het vuur worden geopend. Het Duitsche gezantschap te 's-Gravenhage deelt mede: De Neder landsche radio heeft Maandagavond het bericht verspreid, dat Duit sche vliegtuigen de Nederlandsche grens hebben overschreden. Dit bericht is niet juist. Men heeft geconstateerd, dat deze vliegtuigen de Engelsche lange afstands-bombardementsvliegtuigen waren, die zich na hun vergeefschen aanval op Wilhelmshaven hebben kunnen red den door over Nederlandsch gebied te vliegen. Meer dan de helft der aan dezen bommenaanval op Wilhelmshaven en Cuxhaven deel nemende Engelsche vliegtuigen is door Duitsche jagers en lucht afweergeschut vernield. (Berlijn meldt slechts vijf van de twaalf). GROOTE SCHADE, VERSCHEIDENE SLACHTOFFERS. Naar het Duitsche Nieuwsbureau meldt, heeft de Deensche minister van Buitenlandsche Zaken gisteren den Duitschen gezant ontvangen en hem mededeeling gedaan van het feit, dat twee bommen op de Deensche stad Esbjerg zijn geworpen. De vliegtuigen, die van onbekende nationaliteit wa ren, hebben groote schade aangericht. De bomscherven zullen worden onder zocht. De Duitsche gezant heeft onmiddellijk verklaard, dat hier in geen geval sprake was van een Duitsch vliegtuig, daar de Führer het Duitsche luchtwapen opdracht heeft gegeven tot eiken prijs het gebied der neutrale staten te eerbiedigen. Onder- tusschen is volgens het D. N. B. komen vast te staan, dat geen enkel Duitsch vliegtuig over Jutland heeft gevlogen. Het aantal slachtoffers, dat door de uitgeworpen bommen is gemaakt, moet groot zijn. Een huis van drie étages werd vernield. Volgens de „Aftenbladet" heeft men, naar Havas meldt, gisteren zeven Duitsche bombardementsvliegtuigen waargenomen, die boven de Oeresund in Noordelijke richting vlogen. Een vischkotter is aan het mijnenveld ln de Noordzee ten offer gevallen en in de lucht gevlogen. De bezorgdheid te Esjberg is groot, daar nog negentig vis' scherssohepen uit deze stad zich op zee bevinden. De mijnen beteekenen een ramp voor de visscherij. LUCHTALARM TE PARIJS. Vannacht om 3.40 uur loeiden de sire nes in de Fransche hoofdstad om de be volking er voor te waarschuwen, dat een luchtaanval te verwachten was. Om 6.40 uur werd het signaal „alles vei lig" gegeven. FRANSCHE VLIEGTUIGEN IN BELGIë TOT DALEN GEDWONGEN. Twee kleine Fransche jachttoestellen, die bij Quievrain over de Belgische grens wa ren gekomen, zijn gedwongen bij de grens posten te dalen. De bemanning werd ge ïnterneerd. Zij verklaarden, dat zij tegen hun wil over de grens waren gekomen. DE TOCHT VAN ENGELSCHE VLIEG TUIGEN OVER WEST-DUITSCHLAND. Zes millioen papieren bommen. Het Britsche ministerie voor voorlich ting deelt mede, dat in den nacht van 3 op 4 September vliegtuigen van de Royal Air Force uitgebreide verkenningsvluchten hebben ondernomen boven Noord- en West-Duitschland. Hun werd geen strijd tfeboden door vijandelijke vliegtuigen, Ruim 6.000.000 exemplaren van een waar schuwing aan het Duitsche volk werden over een uitgestrekt gebied neergeworpen. Geen Duitsche vliegtuigen. In verband met de gisteren door den Nederlandschen regeeringspersdienst ge melde schending der neutraliteit door vreemde vliegtuigen, wordt thans in Ber lijn officieel vastgesteld, dat op den door den Nederlandschen regeeringspersdienst aangegeven tijd in het bewuste gebied in het geheel geen Duitsche vliegtuigen in de lucht waren. LUCHTBESCHERMING IN DUITSCHE KERKGEBOUWEN. Maatregelen der kerkelijk overheden. De Rijksminister van Kerkelijke aange legenheden heeft verordend, dat na oproe ping van de luchtbescherming slechts zoo veel personen in de kerk mogen worden toegelaten, als er kunnen worden onder gebracht in de voorhanden zijnde kelders van de luchtbescherming. Bij het alarmsig naal tijdens de godsdienstoefening moet deze onderbroken worden. De aanwezigen moeten onmiddellijk de schuilplaats op zoeken. Over de luchtbescherming in ker ken schrijft het „Eichenstatter Klerüs- blatt" o.m.: „De H. Hostie kan alleen beschermd worden door een gepantserd ijzeren taber nakel; de H. Hostie moet absoluut be waard blijven in. een omhulsel van metaal of cellophaan. Ditzelfde geldt voor het be waren van de H. Olie. Ook deze moet zoo danig bewaard blijven, dat zij niet door gassen vergiftigd kan worden. Bij het alarmsignaal moet de godsdienstoefening worden afgebroken. Hiervoor gelden de voorschriften, die de H. Kerk reeds eeuwen geleden gegeven heeft en hetgeen bij de H. Mis geschieden moet, als er gevreesd wordt voor een vijandelijke aanval of voor instorting van de kerk; voor de consecra tie moet de H. Mis geheel worden afgebro ken, na de consecratie moet de priester zoo snel mogelijk de H.H. Gedaanten nuttigen en het overige weglaten". DUITSCHLAND BESCHULDIGD GAS TE GEBRUIKEN. De PooLsche ambassade te Londen be richt, uit Warschau officieel mededeeling te hebben ontvangen, dat door Duitsche vliegtuigen in Polen gebruik is gemaakt. van strijdgas. Officieel wordt gemeld, dat Duitsche bommenwerpers gasbommen hebben ge worpen en ballonnetjes met mosterdgas of een onbekend gas. Tijdens het ontruimen van sommige ge bieden hebben de Duitsche troepen het vuur geopend op de burgerbevolking en ambulances. Het Duitsche Nieuwsbureau i3 gemach tigd te constateeren, dat het hier een nieu we gruwelophitsing betreft, welker doel duidelijk voor de hand ligt en dit behoort tot de vele ophitsingsberichten, welke Po len zijn beschermheer Engeland ongezien kan voorleggen. Groot Brittannië is onscru puleus genoeg, zegt het D. N. B., om de zen leugen een publicistische echo te ver schaffen. De gruwelleugens uit den we reldoorlog herhalen zich. Er kan geen sprake van zijn, dat Duitsche bombarde mentsvliegtuigen met gasbommen operee- DUITSCHE VERORDENING OP DE OORLOGSHUISHOUDING. Onder voorzitterschap van genera%l- veldmaarschalk Goering heeft de Duitsche ministerraad voor de Rijksverdediging een verordening op de oorlogshuishouding op gesteld, die ten doel heeft de krachten van de Duitsche volkshuishouding in te zetten voor de beveiliging van de grenzen en de vrijheid van Duitschland. De verordening omvat vier punten. Het eerste voorschrift stelt straffen op gedragingen, die schadelijk zijn voor den oorlog. Zeer zware straffen bedreigen den- gene, die grondstoffen of producten die behooren tot de vitale behoeften der be volking, vernietigt, uit den weg ruimt of achter houdt. Dat geldt ook voor dengene, die betalingsmiddelen zonder gerechtvaar digde reden hamstert of achterhoudt. Het tweede voorschrift heeft betrekking op belastingverhoogingen, waarbij princi pieel rekening wordt gehouden met de economisch zwakkere volkslagen. Het Rijk heft een toeslag op de inkomstenbelasting ten bedrage van 50 pet. Zij die inkomsten belasting moeten betalen en wier inko men niet hooger is dan 2400 mark per jaar, zijn van den toeslag vrijgesteld. Boven dien bepaalt dit voorschrift, dat oorlogs toeslagen geheven zullen worden op een reeks van genotmiddelen, zooals bijv. bier, tabakswaren, brandewijnproducten en champagne. Bij bier en tabakswaren be draagt de toeslag 20 pet. van den verkoops prijs. Voorts is een buitengewone bijdrage OP HET STATION VAN OLDENZAAL. Belga bericht uit Berlijn, dat de ambas sadeurs van Groot Brittanië en Frankrijk gisterochtend uit Berlijn zijn vertrokken naar NEDERLAND. Op het laatste oogenblik hebben de Duit sche autoriteiten niet toegestaan, dat de ambassadeurs naar België zouden gaan. Gisteravond om 11.35 uur arriveerde in een specialen Duitschen trein op het sta tion te Oldenzaal, de Fransche ambassadeur te Berlijn, Coulondre. Met de diverse employe's der legatie, be stond het Fransche gezelschap uit ongeveer twintig personen, terwijl de trein van Duit sche zijde begeleid werd door een tiental beambten van de spoorwegpolitie. De trein bestond uit zeven wagons, waaronder twee slaapwagens. Het station stond onder bewaking van de brigade van de koninklijke marechaussee te Oldenzaal, met als brigadecommandant, opperwachtmeester den Hamer. Nadat diverse grens- en douaneformali teiten waren vervuld en de trein voor het tweede perron werd gereden, werd deze onder militaire bewaking gesteld. Het wachten was nu op den Franschen trein met den Duitschen ambassadeur uit Parijs, die eveneens naar zijn land terugkeert. Zoodra deze trein op het station Oldenzaal zou arriveeren, zou de Fransche ambassa deur uit Berlijn met dezen trein naar Pa rijs gaan. Ook de bagage zou in dezen trein worden geladen. De bagage van den Duit schen ambassadeur zou dan overgeladen worden in den -trein, waarmede de Fran sche ambassadeur was gearriveerd. Met dezen trein zou dan de Duitsche ambassa deur naar Berlijn reizen. De Fransche ambassadeur moest zoolang in den trein vertoeven tot de Fransche trein zou zijn gearriveerd. De Engelsche ambassadeur te Berlijn, Henderson, bevond zich vannacht om twee uur op het station Rheine en zou vandaar vermoedelijk niet eerder vertrekken dan wanneer het schip, waarmede de Duitsche zaakgelastigde dr. Kordt uit Leiden is ver trokken, zich in de Nederlandsche territo riale wateren bevindt. Hedenmorgen om 5.50 uur arriveerde op het station te Oldenzaal de Duitsche ge zant uit Parijs. De Fransche ambassadeur uit Berlijn, is daarop om zeven uur met den Franschen trein naar Parijs vertrokken, terwijl de Duitsche ambassadeur met den anderen trein naar zijn land is afgereisd. vastgelegd van de landen, gemeenten en andere lichamen van het openbare recht aan het Rijk. Het derde voorschrift behelst een aan passing van de voorschriften op het ge bied van het arbeidsrecht, de arbeids-be- scherming en de arbeidsvoorwaarden aan de eischen van de oorlogshuishouding. De Rijkstrustees van den arbeid moeten vol gens dit voorschrift het ontstaan van on gepast hooge arbeidsverdiensten verhinde ren en het loonpeil aanpassen aan de bij zondere oorlogshuishoudingsvoorwaarden. Er wordt vastgehouden aan het beginsel van belooning naar prestatie. Verder kun nen verzachtingen ingevoerd worden van de voorschriften op den geregelden ar beidstijd. Gelijke offers van allen en in spanning van alle krachten zijn de grond gedachten van de sociale wetgeving van het Rijk. Het vierde voorschrift behelst een strenge prijspolitiek, die gericht wordt naar de beginselen van de volkshuishou ding in oorlogstijd. Bezuinigingen op de kosten voor het loon, welke een gevolg zijn van de maatregelen op loongebied, moeten tot uitdrukking komen in de prij zen, d.w.z. de prijzen moeten op overeen komstig peil verlaagd worden. TWEEMAAL IN DE WEEK VLEESCH. Op Zondag en.... Vrijdag! De Duitsche bladen publiceeren op ge zag van hooger hand een aantal raadge vingen aan de Duitsche huisvrouwen, om hen in staat te stellen toe te komen met het voedsel, dat hen wordt verstrekt. Daartoe wordt een menu opgegeven voor de maaltijden van des morgens, des mid dags en des avonds. Merkwaardig is, dat volgens dit menu slechts tweemaal in de week vleesch kan worden gegeten, namelijk op Zondag en op Vrijdag. KARDINAAL MAGLIONE OP REIS De kardinaal staatssecretaris Maglione, heeft de Eeuwige Stad voor eenige dagen verlaten. Men weet niet weerheen hij zich heeft begeven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1