Duitschlands voorwaarden tot
beslechting van het geschil.
Europa in het harnas
^Dantzig moet anvxumuawuleiyJi t&iug,
Volksstemming in den Corridor
Voorwaarden gepubliceerd daar Polen
geen onderhandelaar zond
VRIJDAG 1 SEPTEMBER 195»
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Samenvatting in
zestien punten
Gisteravond is aan de pers te Ber
lijn de volgende officieele mededeeling
verstrekt, welke door middel van een
speciale radio-uitzending is wereld
kundig gemaakt. *>e mededeeling
luidde:
„De Koninklijke Britsche regeering
heeft in een nota van 28 Augustus
1939 zich tegenover de Duitsche regee
ring bereid verklaard hare bemiddeling
tot rechtstreeksche onderhandelingen
tusschen Duitschland en Polen over de
omstreden problemen ter beschikking
te stellen. Zij heeft er daarbij geen
twijfel over gelaten, dat ook haar, met
het oog op de voortdurende inciden
ten en de algemcene Europeesche span
ning, de urgentie van de procedure be
wust was. De Duitsche regeering heeft
zich in een antwoordnota van 29 Au
gustus 1939, ondanks haar sceptische
beoordeeling van den wil der Poolsche
regeering om „ueberhaupt" te komen
tot een overeenstemming in het belang
van den vrede beïeid verklaard, de
Engelsche bejniddeling, resp. het voor
stel, aan te nemen. Zij heeft met waar
deering van alle op het oogenblik ge
geven omstandigheden het noodzakelijk
geacht in deze, haar nota, er op te wij
zen, dat wanneer het gevaar van een
katastrofe wil worden vermeden, snel
en onverwijld moet worden gehandeld.
Zij heeft zich in dezen zin bereid ver
klaard tot den 30sten Augustus 1939
des avonds een lasthebber van de Pool
sche regeering te ontvangen onder
voorwaarde, dat deze ook werkelijk
gevolmachtigd zou zijn om niet alleen
te discuteeren, maar onderhandelingen
te voeren en af te sluiten.
De Duitsche regeering heeft voorts doen
weten, dat zij gelooft, tot aan de aankomst
van dezen Poolschen onderhandelaar in
Berlijn, de Britsche regeering de basis be
treffende het aanbod tot overeenstemming,
eveneens toegankelijk te kunnen maken.
Inplaats van een verklaring omtrent de
aankomst van een gemachtigde Poolsche
persoonlijkheid, kreeg de Rijksregoaring
als antwoord op haar bereidwilligheid tot
overeenstemming, allereerst het bericht
van de Poolsche mobilisatie en eerst op den
30sten Augustus 1939, tegen 12 uur des
nachts een meer algemeen gehouden Brit
sche verzekering van bereidwilligheid om
van haar kant invloed te willen uitoefe
nen tot het aanvangen van onderhande
lingen.
Ondanks het feit, dat door het uitblijven
van den door de Rijksregeering verwach
ten Poolschen onderhandelaar, de voor
waarde was vervallen om aan de Britsche
regeering nog een inlichting te geven over
de opvatting van de Duitsche regeering met
betrekking tot de mogelijke onderhande
lingsbasis, aangezien de Britsche regee-
xing immers zelf voor rechtstreeksche on
derhandelingen tusschen Duitschland en
Polen had gepleit, gaf de Rijksminister
van buitenlandsche zaken, Von Ribben -
trop, den Britschen ambassadeur naar aan
leiding van de overhandiging der laatste
Engelsche nota, een nauwkeurige mede
deeling van den tekst der, voor het geval
dat een Poolsche gevolmachtigde zou zijn
aangekomen, als onderhandelirigsbasis on
der oogen geziene Duitsche voorstellen.
De Duitsche regeering meende er een
recht op te hebben, dat onder deze om
standigheden op zijn minst daarna, nog,
de onmiddellijke benoeming van een Pool
sche persoonlijkheid zou plaats vinden.
Want men kan van de Rijksregeering
niet verwachten, dat zij van haar kant
voortdurend de bereidwilligheid tot het
aanvangen van dergelijke onderhandelin
gen niet alleen slechts in het licht stelt,
maar ook er voor gereed zit, terwijl van
Poolsche zijde haar slechts leege uitvluch
ten en nietszeggende verklaringen worden
voorgehouden. Uit een intusschen plaats
gevonden démarche van den Poolschen
ambassadeur blijkt opnieuw, dat ook deze
geen volmacht heeft om eenigerlei discus
sie aan te vangen of zelfs om te onder
handelen.
De Führer en de Duitsche Rijksregeering
hebben zoodoende nu twee dagen tever
geefs gewacht op de aankomst van een ge
volmachtigden. Poolschen onderhandelaar.
Onder deze omstandigheden beschouwt de
Duitsche regeering ook ditmaal haar voor
stellen practisch als afgewezen, ofschoon zij
van meening is, dat deze, in den vorm
waarin zij ook aan de Engelsche regeering
zijn medegedeeld, meer dan loyaal, fair en
uitvoerbaar geweest zouden zijn. De Rijks
regeering acht het te pas, in het openbaar
kennis te geven van deze aan den Brit
schen ambassadeur door den Rijksminis
ter van buitenlandsche zaken v. Ribbentrop
medegedeelde onderhandelingsgrondslagen.
De toestand tusschen het Duitsche Rijk
en Polen is op het oogenblik zóó, dat ieder
verder incident tot een ontlading kan lei
den van de aan beide kanten in stelling
gebrachte militaire strijdkrachten. Iedere
vreedzame oplossing moet van zoodanigen
aard zijn, dat niet bij de eerstvolgende ge
legenheid de dezen toestand in zijn oorza
ken bepalende gebeurtenissen zich kunnen
herhalen, en daardoor niet alleen het Oos
ten van Europa, maar ook andere gebie
den in dezelfde spanning worden gebracht.
De oorzaken van deze ontwikkeling lig
gen ten eerste in de onmogelijke grensaf-
bakening, zooals zij door het dictaat van
Versailles is geschied en ten tweede in de
onmogelijke behandeling der minderheid
in de afgescheiden gebieden. De Duitsche
Rijksregeering gaat derhalve bij deze voor
stellen uit van de gedachte een definitieve
oplossing te vinden, die de onmogelijke
situatie der grensafbakening uit den weg
ruimt, aan beide deelen hun vitale verbin-
probleem voor zoover dat maar moge
lijk is uit den weg ruimt en voorzoover
dat niet mogelijk is, het lot der minder
heden door een veilige garantie van hun
rechten dragelijk maakt.
De Duitsche regeering is er van over
tuigd, dat het daarbij onontbeerlijk is, eco
nomische en physieke benadeelingen, die
sedert het jaar 1918 plaats gevonden heb
ben, aan den dag te brengen en in vollen
omvang weer goed te maken. Zij beschouwt
uiteraard deze verplichting als een voor
beide deelen bindende.
Uit deze overwegingen vloeien de vol
gende practische voorstellen voort:
1 De Vrije Stad Dantzig keert op
grond van haar zuiver Duitsche ka
rakter, evenals op grond van den
eensgezinden wil van haar bevolking,
onmiddellijk tot het Duitsche Rijk
terug.
Het gebied van den z.g. corridor, dat
van de Oostzee tot aan de lijn Ma
rien we rder Graudenz Kulm
Bromberg (met inbegrip van deze
steden en dan ongeveer ten Westen
naar Schönlanke loopt, zal zelf be
slissen over zijn toebehooren tot
Duitschland of tot Polen.
3 Tot dit doel zal in dit gebied een stem
ming gehouden worden. Stemgerechtigd
zijn alle Duitschers, die op den lsten
Januari 1918 in dit gebied woonden, of
tot op dezen dag daar werden geboren en
insgelijks alle op dien dag in dit gebied
wonende of tot op dier dag daar gebo
ren Polen, Kasjoeren enz. De uit dit ge-
gebied verdreven Duitschers keeren ter
uitvoering van hun stemming terug.
Ter verzekering van een objectieve
stemming, evenals tot waarborging
van de daartoe noodzakelijke, om
vangrijke preliminaire werkzaamhe
den, wordt dit genoemde gebied,
evenals dat met 't Saargebied het ge
val was, geplaatst onder een on
middellijk te vormen internationale
commissie die door de vier groote mo
gendheden, Italië, de Sovjet-Unie,
Frankrijk en Engeland gevormd
wordt. Deze commissie oefent alle
souvereine rechten in dit gebied uit.
Tot dit doel moet dit gebied binnen
een overeengekomen, zoo kort mo
gelijken termijn, door de Poolsche
militairen, de Poolsche politie en de
Poolsche autoriteiten ontruimd wor
den.
4 Van dit gebied blijft uitgezonderd de
de Poolsche haven Gdingen, die princi
pieel Poolsch souverein gebied vormt,
in zooverre zij zich territoriaal beperkt
tot de Poolsche nederzetting.
De nadere grenzen van deze Pool
sche havenstad zouden tusschen
Duitschland en Polen moeten wor
den vastgesteld en zoo noodig door
een internationaal scheidsgerecht
vastgesteld worden.
5 Ob den noodzakelijken tijd voor de ver-
eischte omvangrijke werkzaamheden ter
uitvoering van een rechtvaardige stem
ming, veilig te stellen, zal deze stemming
niet plaats vinden vóórdat twaalf maan
den verloopen zijn.
6 Om gedurende dezen tijd Duitschland
zijn verbinding met Oost-Pruisen en Po
len zijn verbinding met de zee onbeperkt
te garandeeren, worden wegen en spoor
wegen vastgesteld, die een vrij transito-
verkeer mogelijk maken. Daarbij mogen
slechts die heffingen geind worden, die
voor het in stand houden der verkeers
wegen resp. voor het ten uitvoer leggen
van de ransporten vereischt zijn.
7 Over het toebehooren tot een van beide
staten van het gebied beslist de eenvou
dige meerderheid van de uitgebrachte
stemmen.
Om na de tenuitvoergclegde stem
ming onverschillig hoe deze moge
uitvallen de veiligheid van het
vrije verkeer van Duitschland met
zijn provincie Dantzig-Oost-Jruisen
en Polen zijn verbinding met de zee
te garandeeren, zal, in geval het aan
de stemming onderworpen gebied
aan Polen komt, Duitschland een
exterritoriale verkeerszone, onge
veer in de richting van BütowDant
zig, resp. Dirschau gegeven worden
voor het aanleggen van een rijks-
autoweg benevens van een 4-sporigc
spoorlijn.
In geval de corridor aan het Duitsche rijk
terugkomt, verklaart dit zich bereid met
Polen een bevolkingsuitwisseling in zoo
danigen omvang uit te voeren, als de cor
ridor daarvoor geschikt is.
10 De eventueel door Polen gewenschte
speciale rechten in de haven van Dant
zig zouden paritair uitgewisseld wor
den met gelijke rechten van Duitschland
in de haven van Ddingen.
11 Om in dit gebied ieder gevoel van
een bedreiging aan beide kanten uit
den weg te ruimen, zouden Dantzig
en Gdingen het karakter van zui
vere handelssteden krijgen, d.w.z.
zonder militaire inrichtingen en mili
taire versterkingen.
12 Het schierieland Hela, dat overeenkom
stig de stemming, óf wel aan Polen óf
wel aan Duitschland zou komen, zou in
ieder geval eveneens gedemilitairiseerd
moeten worden.
13 Aangezien de Duitsche Rijksregeering
uiterst krachtige bezwaren heeft in te
brengen tegen de Poolsche minderheids
behandeling en de Poolsche regeering
van haar kant gelooft ook bezwaren te
gen Duitschland te moeten inbrengen,
verklaren beide partijen zich ermede ac-
coord, dat deze bezwaren worden voor
gelegd aan een internationale samenge
stelde commissie van onderzoek, die tot
taak heeft alle bezwaren omtrent econo
mische en physieke benadeelingen bene
vens andere terroristische daden te on
derzoeken. Duitschland en Polen ver
plichten zich alle sedert het jaar 1918
eventueel voorgekomen economische en
andere benadeelingen der wederzydsche
minderheden weer goed te maken, resp.
alle onteigeningen op te heffen of voor
dit en ander ingrijpen in het economi
sche leven een volledige schadeloosstel
ling der betrokkenen te betalen.
14 Om de in Polen verblijf houdende
Duitschers evenals de in Duitschland
verblijfhoudende Polen, het gevoel
van internationale rechteloosheid te
ontnemen en hun vooral de zeker
heid te waarborgen, niet te kunnen
worden opgeroepen voor handelin
gen, resp. voor diensten, die onver-
eenigbaar zijn met hun nationale ge
voel, komen Duitschland en Polen
overeen de rechten der wederzijdsche
minderheden door de omvattendste
en bindende overeenkomsten te ver
zekeren, teneinde dezen minderhe
den het behoud, de vrije ontwikke
ling en de uitoefening van hun volks
wezen te waarborgen, hun in het bij
zonder tot dit doel de door hen voor
vereischt gehouden organisatie toe
te staan. Beide partijen verplichten
zich de leden der minderheid niet
voor den militairen dienst op te roe
pen.
15 In geval van een overeenkomst op
den grondslag van deze voorstellen
verklaren zich Duitschland en Polen
bereid de onmiddellijke demobilisa
tie van hun strijdkrachten te beve
len en ten uitvoer te leggen.
IC De ter bespoediging van de bovenstaande
overeenkomsten vereischte verdere maat
regelen worden tusschen Duitschland en
Polen gemeenschappelijk overeengeko-
DUITSCHE VOORSTELLEN GEEN
ULTIMATUM EN GEEN EISCH.
Een Duitsch woordvoerder te Londen
heeft in een commentaar op de voor
stellen van Hitier gezegd, dat de Duit
sche regeering thans op het antwoord
van Polen wacht. Hij zeide: „Er is geen
tijdsliemiet voor de aanvaarding der
zestien punten gesteld en deze punten
zijn ook geen eisch. doch slechts grond
slag voor onderhandelingen en niets
meer. De houding der Polen echter,
die geen delegatie naar Berlijn zenden,
komt neer op een practisch weigeren
van onderhandelingen."
De woordvoerder voegde hieraan toe.
dat de deur voor onderhandelingen nog
open is.
POLEN EERST GISTERAVOND ERVAN
IN KENNIS GESTELD.
De diplomatieke correspondent van Reu
ter verklaart, dat de gepubliceerde Duit
sche voorstellen geen antwoord op eenig
Engelsch voorstel vormen. In overeenstem
ming met het bekende Britsche standpunt,
dat de Duitsch-Poolsche vraagstukken moe
ten worden geregeld door onderhandeling
en niet door geweld, waren de pogingen
der Britsche regeering erop gericht, een
mogelijkheid te vinden voor besprekingen
tusschen de Duitsche en Poolsche regee
ringen, met dien verstande, dat die be
sprekingen zouden worden gehouden op
voet van gelijkheid, dat bij een regeling
de levensbelangen van Polen zouden wor
den gehandhaafd en dat de eerbiediging
an een regeling verzekerd zou zijn.
Ten aanzien van de thans gepubli
ceerde Duitsche voorstellen verneemt
men in officieele Britsche kringen, dat
zij Donderdagavond voor het eerst ter
kennis van de Poolsche rcgecring wer
den gebracht. De voorstellen waren
Woensdagavond iaat aan den Britschen
ambassadeur voorgelezen, doch niet
officieel medegedeeld op grond van de
overweging, dat het te laat was voor
een officieele mededeeling, daar op 30
Augustus te middernacht geen Pool
sche vertegenwoordiger te Berlijn was
aangekomen, terwijl dat tijdstip in de
laatste mededeeling van 29 Augustus
aangegeven was.
De Lobby-correspondent van Reuter
verneemt in officieele Britsche kringen,
dat men op grond van het feit, dat de Duit
sche voorstellen thans ter openbare ken
nis zijn gebracht en op grond van de wijze,
waarop dit geschied is, mag aannemen,
dat zij officieel zijn. De regeering, die in
de eerste plaats bij de voorstellen geïnte
resseerd is, is natuurlijk de Poolsche en
men is van meenong, dat eenig commen
taar te Londen zeer ongewenscht zou zijn
alvorens de Poolsche regccring tijd zal
hebben gehad de voorstellen te beschou
wen.
ITALIË VINDT DE VOORSTELLEN
EDELMOEDIG.
In welingelichte Italiaansche kringen
hebben de voorstellen der Duitsche regee
ring zeer grooten indruk gemaakt. De moo
ning overheerscht, dat na de publicatie
van het plan tot regeling der problemen
van Dantzig. den Corridor en dc minder
heden een oorlog iets zou zijn, dat de
openbare meening in de wereld niet zou
kunnen verdragen. Men merkt op. dat de
Poolsche geestesgesteldheid na deze ont
wikkeling onbegrijpelijk wordt en men
legt speciaal don nadruk op het redelijke,
zelfs edelmoedige karakter van de Duit
sche voorstellen. Het denkbeeld van een
volksstemming voor den Corridor en de
toewijzing aan Polen van de haven Gdynia
alsmede de benoeming van een interna
tionale controlecommissie bieden een dui
delijke mogelijkheid voor een vreedzame
oplossing.
Daarom neigt men ertoe te gelooven, dat,
ondanks het feit, dat Polen geen gevol
machtigde naar Berlijn heeft gezonden en
Duitschland daarop verklaard heeft zijn
voorstellen als afgewezen te beschouwen,
die voorstellen bestemd zijn de grondsla
gen voor een oplossing te zijn, tenzij Po
len in een crisis van dwaasheid zyn eigen
einde decreteert.
POLEN KAN ER MOEILIJK OP IN GAAN,
MEENT WASHINGTON.
In kringen van het Amcrikaanscho de
partement van buitenlandsche zaken levert
men weinig commentaar op de publicatie
van het Duitsche document. Men hcrinert
aan de omstandigheden, waaronder Bohe-
men. Moravië en Slowakije gedeeltelijk zijn
ingelijfd en Ls van meening. dot dc Duit
sche publicatie ten doel heeft verdeeldheid
te zaaien in de openbare meening in En
geland en Polen en de Duitsche zaak in
een zoo gunstig mogelijk licht te plaatsen.
Men merkt overigens op, dat het probleem
in zijn geheel blijft bestaan, omdat Hitier
voor de onderhandelingen een eenzijdige
voorafgaande voorwaarde stelt.
Men betwijfelt het, of Polen een be
spreking van dc 16 punten kan aan
vaarden, gezien het feit, dat voortzet
ting der onderhandelingen afhankelijk
gemaakt is van een onmiddellijken te
rugkeer van Dantzig tot het Duitsche
Rijk.
Britsche vloot volledig
gemobiliseerd
CENSUUR IN ENGELAND.
Medegedeeld wordt, dat in aanslui
ting op de reeds genomen maatregelen,
besloten is tot de volledige mobilisa
tie van de vloot en tot het oproepen van
de rest der geregelde legerreserve en
de aanvullende reserve. Ook zal een
nieuw aantal manschappen van de vrij-
willigersrescrvc van de Royal Air
Force worden opgeroepen.
Met ingang van heden blijft de Lon-
densche effectenbeurs gesloten. Het
bestuur zal den leden in den radio-om
roep den datum der heropening mede-
deelcn.
Met ingang van 19 uur gisteravond
is censuur ingesteld voor alle uitgaan
de mededcelingen uit Engeland.
Gisteravond zijn alle telefoonverbin
dingen met het buitenland en de sche
pen ter zee verbroken. Dc postmaster-
general heeft verder ter kennis ge
bracht, dat gedurende den huidigen
buitengewonen toestand bij de verzen
ding van telegrammen aanzienlijke
vertraging kan ontstaan als gevolg van
de groote drukte bij den telegraaf
dienst.
DE EVACUATIE UIT LONDEN.
Behalve dat, zooals reeds gemeld, de
schoolkinderen, de kinderen beneden vijf
jaar en hun moeders zijn opgenomen in het
evacuatieplan van het Britsche ministerie
van volksgezondheid, zal tevens voorzien
worden in de evacuatie van aanstaande
moeders, de patiënten in de ziekenhuizen
en de blinden. Als voorzorgsmaatregel heb
ben de ziekenhuizen in Londen en andere
steden opdracht gekregen vandaag uitvoe
ring te geven aan de vooraf opgestelde
plannen om sommigen van hun patiënten
over te brengen naar andere ziekenhuizen
in de buitenwijken.
Volgens een ambtenaar van het ministe
rie voor gezondheid zal het totaal aantal
personen, betrokken bij de evacuatie, drie
millioen bedragen, waarvan 1 y7 millioen
schoolkinderen en 1 y, millioen personen,
die opgenomen zijn in de z.g. voorrangs
klassen. In Londen bedraagt het totaal
1.300.000 waarvan 650.000 schoolkinderen.
ITALIAANSCHE LEGER INGEDEELD
IN TWEE GROEPEN.
Mussolini heeft bevel gegeven dat het
leger op Italiaanschen bodem verdeeld
moet worden in twee groepen. De eene zal
onder bevel staan van den kroonprins van
Italië, de tweede onder bevel van maar
schalk Graziani.
DERDE FAZE DER MOBILISATIE
IN BELGIE.
Gisteravond heeft de Belgische mi
nister van defensie in de kabinetsraad
uiteengezet, dat het noodzakelijk was,
over te gaan tot faze der mobilisatie.
De daartoe strekkende bevelen zijn on
middellijk gegeven.
DE TOESTAND TE DANTZIG.
Het bureau van het Poolsche Telegraaf
Agentschap te Dantzig is gesloten. De
laatste Poolsche journalisten hebben Dant
zig verlaten.
Het treinverkeer van Dantzig naar Gdy
nia, Karthaus en Dirschau is geheel ge
staakt, zoodat de eenige spoorwegverbing
tusschen Dantzig en Duitschland verbro
ken is. Dantzig is aangewezen op auto-
busdientsen met Oost-Pruisen.
Van Poolsche zijde wordt gemeld, dat
een omvangrijke evacuatie van vrouwen
en van de bezittingen van nationaal-socia-
bsten uit de Vrije Stad heeft plaats gehad.
De evacuatie geschiedt in de richting van
Oost-Pruisen.
DE POLEN MAKEN EEN WATERLINIE.
De „Pommersche Zeitung" bericht, dat
de Polen maatregelen treffen om door mid-
del van stuwen in de Piasnitz-rivier en
het Zarnowitz meer een groot deel van
Noordelijk Pommeren onder water te zet
ten.
Reeds is het water zoover opgestuwd,
dat aan beide zijden van de grens de wei
landen overstroomd zijn en niet meer be
gaanbaar zijn. Ook ten Zuiden van het
Zwanowitsj-meer worden maatregelen ge
nomen om het water op te stuwen voor
inundatie.
INCIDENTEN EN GRENSSCHEN-
DINGEN.
Natuurlijk worden weer zoowel van
Poolsche als van Duitsche zijde talrijke
incidenten en grensschendingen gemeld.
Het is ondoenlijk al deze, dikwijls zeer
tendentieuze, berichten op te nemen.
Slechts deelen wij mede, dat volgens
Duitsche berichtgeving gisterenavond om
8 uur een groep Polen het omrocpstation
te Gleiwitz binnendrongen. De Polen slaag
den er in een oproep voor te lezen in het
Poolsch en gedeeltelijk in het Duitsch. Na
eenige minuten echter werden zij door de
politie overmeesterd. Eenige der Polen
werden gedood, toen de politie van de wa
penen gebruik moest maken.
De ambassade van Polen te Parijs deelt
echter officeel mede:
Duitschland heeft dc Poolsche grens op
vier punten geschonden. De Duitsche be
richten over een beweerde schending van
Duitsch grondgebied door Polen zijn zui
ver verzinselen, evenals de fabel van een
aanval van Poolsche „insurgcfnten" op
Gleiwitz.
