De eerste vijandelijkheden
Engeland en Frankrijk trouw aan hun
verplichtingen
Mitietó, lede in den Jlij&ódag,
Om de oorlogsdaad te rechtvaardigen
De schuld op Polen
geschoven
Polen aanvaardt
den strijd
VRIJDAG 1 SEPTEMBER 1939
DE LEIDSCHE COURANT
EERSTE BLAD - PAG. 2
Het Poolsche Telegraaf agentschap meldtï
De eerste daden van agressie van Duitsche zijde werden in den afgeloopen
nacht verricht. De Duitsche luchtmacht heeft aangevallen door bommen te wer
pen op het plaatsje Puck, aan de Poolsche kust in de buurt van Gdynia gelegen,
met het doel het vliegveld te verwoesten. Er werd evenwel geen schade aange
richt.
Ook werd het plaatsje Zukow in Poolsch Pommeren gebombardeerd, even
eens zonder succes. Tenslotte was een Duitsche luchtaanval gericht op de stad
Biala Podlaska met de bedoeling de in deze stad gevestigde vliegtuigenfabriek
te bombardeeren. De bommen misten haar doel. Ook werden drie bommen op
Gdynia geworpen. Zij kwamen echter in zee terecht.
Men maakt melding van een actie van Duitsche troepen tegen de steden Cie-
chanow en Mlawa: op deze wijze is de agressie van Duitschland tegen Polen een
voldongen feit.
Onafhankelijk van deze gevallen van Duitsche agressie tegen Polen, welke
vannacht zijn geschied, vormt de proclamatie van rijkskanselier Adolf Hitler,
welke in de eerste ochtenduren is uitgegeven, een formeele verklaring van agres
sie jegens Polen.
In officieele kringen te Londen zegt men, als voorloopige reactie op de gebeur
tenissen van heden, dat indien de proclamatie van Hitier tot het Duitsche volk
beteekent, zooals inderdaad het geval schijnt te zijn, dat Duitschland aan Polen
den oorlog heeft verklaard, met het meeste gezag verklaard kan worden, dat
Groot-Brittannië en Frankrijk onwrikbaar besloten zijn hun verplichtingen jegens
de Poolsche regeering tot het uiterste na te komen.
HET DICTAAT VAN VERSAILLES.
BERLIJN, 1 September (ANP). Hitier
heeft, volgens de officieuse tekst in zijn in
den Rijksdag uitgesproken redevoering o.m.
verklaard:
Sedert maanden lijden wij allen onder de
kwelling van het probleem, dat het verdrag
van Versailles, d.w.z. het dictaat van Ver
sailles ons heeft toebeschoren en dat in zijn
aard en ontaarding voor ons onverdraage-
lijk was geworden. Dantzig was en is een
Duitsche stad. De Corridor was en is
Duitsch. Dantzig werd van ons gescheiden.
De Corridor door Polen geannexeerd. Zoo
als in andere Duitsche gebieden in het
Oosten, werden vooral de daar wonende
Duitsche minderheden op de meest kwellen
de wijze mishandeld. Zooals steeds, heb ik
ook hier geprobeerd, langs den weg van
vreedzame herzieningsvoorstellen een wij
ziging te brengen in den on verdragelij ken
toestand. Het is een leugen, wanneer in de
andere wereld wordt beweerd, dat wy al
onze revisies slechts probeerden onder druk
door te zetten. Al onze voorstellen zijn, zoo
als ge weet, afgewezen.
Zoo heb ik ook in het geval van Dantzig
•en van den Corridor enz. geprobeerd door
vreedzame voorstellen langs den weg van
een vreedzame discussie de problemen op
te lossen Ik heb in besprekingen met Pool
sche staatslieden de gedachte geventileerd,
welke gij van mij in mijn Rijksdagredevoe-
ring hebt vernomen, en deze met hen be
sproken. Geen mensch zou hebben kunnen
beweren, dat dit misschien een onredelijke
procedure of zelfs een onredelijke druk was
geweest. Ik heb dan eindelijk de Duitsche
voorstellen late formuleeren en ik moet
het nog eenmaal herhalen, dat er niet loya-
lers, bescheidenere is dan deze door mij
voorgelegde voorstellen.
Zij werden beantwoord in de eerste
plaats met mobilisaties, in de tweede
plaats met een versterkte terreur, met
toegenomen druk op de Duitschers in
deze gebieden en met een langzame
strijd tegen de Vrije Stad Daützig op
economisch, zoowel als politiek en in de
laatste weken ook militair en verkeers
gebied.
Ik heb nu vier maanden lang deze ont
wikkeling rustig toegezien. Zeer zeker niet
zonder er steeds weer voor te waarschuwen;
ik heb in den laatsten tijd deze waarschu
wingen versterkt. Ik heb ook nog eenmaal
geprobeerd een bemiddelingsvoorstel van
de Britsche regeering aan te nemen.
Zij stelde voor en gaf de verzekering een
verbinding tot stand te zullen brengen, di
rect tusschen Polen en Duitschland om nog
eens tot besprekingen over te gaan. Ik heb
voor deze besprekingen grondslagen uitge
werkt. die u bekend zyn. En thans heb ik
met mijn regeering twee volle dagen geze
ten, en heb ik gewacht of het de Poolsche
regeering zou schikken nu eindelijk een ge
volmachtigde te zenden of niet. Zy heeft
ons gisteravond geen gevolmachtigde ge
zonden, doch door tusschenkomst van haar
ambassadeur laten mededeelen, dat zij voor
het oogeniblik overweegt of en in hoevel zij
in staat is in te gaan op de Engelsche voor
stellen; en zy zou daarvan mededeeling
doen aan Engeland.
Mijne hecren afgevaardigden, wan
neer men het Duitsche Rijk en zijn
staatshoofd zoo iets kan aandoen, en
wanneer het Duitsche Rijk en zyn
staatshoofd dat zouden dulden, dan zou
de Duitsche natie niet anders verdie
nen, dan dat zij van het politieke too-
neel zou verdwijnen. En hier heeft men
zich wezenlijk in mij vergist. Mijn lief
de voor den vrede en mijn eindelooze
lankmoedigheid moet men niet verwis
selen met zwakte of zelfs met lafheid.
Daarom heb ik gisteravond besloten en
ook aan de Britsche regeering medege
deeld, dat ik onder deze omstandighe
den van de zijde der Poolsche regeering
geen geneigdheid meer kan vinden met
ons in een werkelijk ernstige bespre
king te treden.
Daarmede zijn deze bemiddelingsvoor
stellen mislukt, want daartusschen waren
inmiddels als eerste antwoord op dit be
middelingsvoorstel de plotselinge Pool
sche algeheele mobilisatie gekomen en als
verder antwoord nieuwe gruweldaden.
Daarom heb ik besloten met Polen in
dezelfde taal te spreken, waarmee Polen
thans sinds maanden met ons spreekt.
Ik heb plechtig verzekerd, en ik her
haal het, dat wij van de Westelijke mo
gendheden niets eischen en nooit iets
zullen eischen. Ik heb verzekerd, dat
de grens tusschen Frankrijk en Duitsch
land definitief is.
Ik heb Engeland steeds weer een vriend
schap en, zoo noodig een zeer nauw sa
mengaan aangeboden. Doch dit kan niet al
leen van één kant worden geboden, het
moet van de andere zijde beantwoording
vinden.
Duitschland heeft geen belangen in het
Westen en onze West wal is tegelijkertijd
voor altijd de grens van het Rijk naar het
Westen. Wij hebben daar ook geen er lei
bedoelingen voor de toekomst. Deze op
vatting van het Ryk zal niet meer worden
veranderd. De andere Europeesche staten
begrijpen voor een gedeelte onze hou
ding.
Ik zou hier vooral dank willen bren
gen aan Italië, dat ons dezen geheelen tijd
heeft ondersteund.
Gij zult echter ook begrijpen, dat
wij voor de tenuitvoerlegging van de
zen strijd geen beroep zullen doen op
vreemde hulp. Wij zullen deze onze
taak zelf oplossen.
De neutrale staten hebben ons de ver
zekering gegeven van hun neutraliteit,
evenzoo als wij hen reeds tevoren heb
ben gegarandeerd. Het is ons heilige
ernst met deze verzekering, en, zoo
lang geen ander hun neutraliteit schendt,
zullen wij deze eveneens zeer scrupu
leus nakomen.
Vervolgens besprak Hitier het pact met
Rusland, dat „ons economische samenwer
king mogelijk maakt en dat ons vooral de
zekerheid geeft, dat de krachten van deze
beide groote geweldige staten niet met
elkander of tegen elkander zouden worden
verbruikt".
De Fuehrer stelde vervolgens dé Duit
sche bedoelingen vast.
Ik ben, aldus zeide hij, vastbesloten:
1. De kwestie Dantzig, 2. de kwestie van
den Corridor op te lossen en 3. er voor te
zorgen dat in de verhouding van Duitsch
land tot Polen een keer intreedt welke
een vreedzaam samenleven verzekert.
Ik ben daarbij vastbesloten zoo lang te
strijden, tot öf de tegenwoordige Pool
sche regeering er toe geneigd is, deze
wijziging tot stand te brengen, of tot een
andere Poolsche regeering daartoe be
reid is.
Ik wil van de Duitsche grenzen het ele
ment van onzekerheid, de atmosfeer van
eeuwige op burgeroorlog gelijkende toe
standen, doen verdwijnen.
Ik wil geen strijd voeren tegen vrouwen
EEN PROCLAMATIE VAN PRESIDENT
MOSCICKI.
PARUS, 1 September (A.N.P.). De
ambassade van Polen in Parijs publiceert
den tekst eencr proclamatie, welke presi
dent Moscicki zoojuist tot het Poolsche volk
gericht heeft en welke als volgt luidt:
„Vannacht heeft onze eeuwenoude vij
and een offensief geopend tegen den Pool-
schen staat Op dit historische oogenblik
richt ik mij tot alle burgers des lands, in de
diepe overtuiging, dat de geheele natie zich
zal scharen rondom den opperbevelhebber
en de gewapende macht, ter verdediging
van zijn vrijheid, zijn onafhankelijkheid en
zijn eer, en een waardig antwoord zal ge
ven aan den aanvaller, zooals reeds meer
dan eens gebeurd is in de geschiedenis
der Poolsch-Duitsche betrekkingen. Het ge
heele land, gezegend door God in zijn strijd
voor zijn heilige en rechtvaardige zaak en
verbonden aan het leger, zal in gesloten ge
lederen optrekken naar den strijd en naar
de volledige overwinning."
en kinderen.
Ik heb mijn luchtwapen de opdracht ge
geven zich te beperken tot militaire ob
jecten by de aanvallen. Wanneer evenwel
de tegenstander daaruit een vrijbrief
meent te kunnen opnemen om zijnerzijds
met omgekeerde methoden te kunnen
strijden, dan zal hij een antwoord ontvan
gen, dat hem hooren en zien doet ver
gaan.
Polen heeft vannacht voor den eersten
keer op ons eigen territorium ook door
soldaten van het geregelde leger laten
schieten. Sedert vijf uur 45 wordt thans
teruggeschoten. En van nu af aan wordt
bom met bom vergolden.
Ik eisch van geen enkelen Duitschen
man iets anders, dan waartoe ik zelf meer
dan vier jaren lang bereid was. Er zullen
geen ontberingen bestaan voor Duitschers,
die ik zelf niet ook direct zal ondergaan.
Mijn geheele leven behoort van nu af aan
pas recht aan mijn volk. Ik wil thans niet
anders zijn dan de eerste soldaat van het
Duitsche Rijk. Ik heb daarom weer die jas
aangetrokken, welke mij zelf de heiligste
en dierbaarste was. Ik zal deze pas uit
trekken na de overwinning of ik zal dat
einde niet beleven.
Mocht mij in dezen strijd nu iets over
komen, dan is mijn eerste opvolger partij
genoot Gcering. Mocht partijgenoot Goe-
ring iets overkomen dan is mijn volgende
opvolger partijgenoot Hess.
Mocht ook pa tij genoot Hess iets overko
men, dan zal bij de wet de Senaat worden
bijeengeroepen, die dan den waardigste,
d.wz den dapperste uit zijn midden zal kie
zen.
Het offer, dat van ons wordt geëischt, is
niet grooter dan het offer dat tal van gene
raties hebben gebracht. Wanneer wij een
gemeenschap vormen, nauw door den eed
gebonden, tot alles vastbesloten, nimmer be
reid te capituleeren, dan zal onze wil iedere
nood meester zijn. Ik zou willen besluiten
met de belijdenis, welke ik eens heb uit
gesproken, toen ik den strijd om de macht
in het Rijk begon.
Indertijd zei ik: Wanneer onze wil zoo
sterk is, dat geen nood hem meer zal ver
mogen te bedwingen, dan zal onze wil en
ons Duitsch staal ook dien nood overwin
nen."
VIJANDELUKHEDEN LANGS DE
GEHEELE DUITSCH-POOLSCHE GRENS.
WARSCHAU, 1 Sept. (A. N. P.). De
vijandelijkheden zijn begonnen langs de
geheele Duitsch-Poolsche grens, het ge
bied by Tsjecho-Slowakije inbegrepen.
Zes-en-dertig vliegtuigen hebben de Wes-
terplatte en Puck gebombardeerd. Van
vijf minuten over zessen tot half zeven
werden Krakau, Kattowitz, Ooieszyn en
Tozew gebombardeerd en vervolgens een
tweeden keer om zeven uur 20.
Om negen uur werden te Warschau de
eerste knallen gehoord, veroorzaakt door
het vuren met luchtdoelgeschut tijdens een
tweede alarm, dat om tien min. over half
negen was begonnen. Het eindigde om
9.17 uur.
De bevolking legt van vanochtend af
een volkomen kalmte en voorbeeldige dis
cipline aan den dag.
De radio heeft een Duitsch offensief in
de richting van Mlwa, Ciechanow, Oziald-
wo en Czestoehowa bevestigd.
Duitsche vliegtuigen hebben drie bom
men geworpen op Gdynia. De radio heeft
verder meegedeeld, dat de vanochtend doro
Hitier afgelegde verklaring als een oor
logsverklaring wordt beschouwd.
Het derde alarm werd gegeven om 9.40
uur. Er deed zich daarbij geen incident
voor, terwijl om tien uur voor den vierden
keer werd gealarmeerd.
POOLSCHE VLIEGTUIGEN IN DE
LUCHT, DOCH BOMBARDEERDEN
NIET.
WARSCHAU, 1 September. (A. N. P.).
Om 6 uur vanmorgen bombardeerden de
Duitschers de stad Tozew. Poolsche vlieg
tuigen vlogen, zonder hen te bombardeeren
boven de Duitsche troepen die uit Dantzig
kwamen en op verschillende punten de
Poolsche grenzen schonden. Niet-militaire
groepen hebben een inval gedaan in Sile-
zië."
Oproep van de Regeering tot
het houden van een Bidstond
De kerkgenootschappen hier te lande
hebben in den loop van deze week de vol
gende missive van de regeering ontvangen:
„In de bange tegenwoordige omstandig
heden, onder welker druk niet alleen ons
land en volk, doch ook een groot deel van
de wereld verkeert, zult u ongetwijfeld met
de regeering van oordeel zyn, dat boven
alles behoefte is aan verootmoediging en
een biddend opzien tot den Almachtige, in
wiens hand het lot der volken rust. Het
zou der regeering aangenaam zijn, indien
in de eerstvolgende wekelijksche gods
dienstoefening van alle kerkgenootschap
pen aan die behoefte voldaan werd door
het gemeenschappelijk opzenden van een
innig gebed om uitredding en bewaring, om
wijsheid en licht voor allen die voor het
welzijn der volken verantwoordelijkheid
dragen, om het ontvangen van een zegen
ook uit de beproevingen, welke nog over
ons mochten komen. Ik moge u opwekken
tot bevordering van dit doel uwe mede
werking te verleenen en hiermede de
taak der regeering te verlichten en ons
volk te dienen.
De Minister van Staat, Minister
van Algemeene Zaken, a.i., voor
zitter van den Raad van Ministers,
W. G. DE GEER."
In de sy na go ges
De permanente commissie tot de alge
meene zaken van het Nederl. Israël. Kerk
genootschap heeft zich naar aanleiding van
dit schrijven, wegens de op handen zijnde
komst van den Sabbath, telegrafisch tot de
Opperrabbijnen van het Nederl. Israël.
Kerkgenootschap gewend met verzoek den
resp. onder hen ressorteerende gemeenten
de noodige aanwijzingen te geven.
In de Hervormde kerken.
Men meldt ons: De Algemeene Synode
der Nederlandsch-Hervormde Kerk ver
zoekt alle kerkeraden dringend aan het
verzoek van de regeering van het houden
van een ure van verootmoediging en gebed
op den komenden Zondag te willen gevolg
geven, omdat het woord Gods een lamp
voor den voet moge zijn en een licht voor
donkere paden.
In de Katholieke kerken.
Zooals bekend, worden reeds in de Ka
tholieke kerken voorgeschreven gebeden
verricht.
Knip dit uit en bid dit gebed
met de leden van uw gezin.
Het Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons:
£aat ana bidden
om wtede
O God, uit U is elk zuiver
verlangen, elk juist oordeel
en iedere goede daad. Geef
aan Uw dienaren die vrede,
welke de wereld niet geven
kan, opdat wij, in gehoor
zaamheid aan Uw wetten,
bevrijd mogen worden van
oorlogsgevaar en onder Uwe
bescherming rustige tijden
mogen beleven.
Door Christus onzen Heer.
Oratio Mlssa pro pace.
HITLERS VOORSTELLING VAN ZAKEN
WORDT VOLKOMEN MISLEIDEND
GENOEMD.
LONDEN, 1 September. (A.N.P.) Het
Duitsche verslag van den loop der onder
handelingen wordt hier volkomen mislei
dend genoemd.
Op 29 Augustus heeft Hitier den Brit-
schen ambassadeur in Berlijn meegedeeld,
dat hij den volgenden dag een Poolsche
gevolmachtigde in Berlijn verwachtte met
volledige bevoegdheid om over een rege
ling te onderhandelen. Hij voegde hieraan
toe, dat hij inmiddels hoopte voorstellen
uit te werken. Met andere woorden, men
verwachtte, dat de Poolsche regeering zich
zou onderwerpen aan een procedure, zoo
als die was opgelegd aan den president
van Tsjecho-Slowakije, en een afgezant
naar Berlijn zou zenden die de voorwaar
den zou moeten aanvaarden, welker ka
rakter aan de Poolsche regeering volkomen
onbekend waren. De Poolsche regeering
was, naar de meening der Britsche regee
ring, volkomen gerechtigd de behandeling
van de hand te wijzen, welke de Duitsche
regeering haar trachtte op te leggen. Wat
de thans gepubliceerde voorwaarden be
treft. welke tot dusver nooit aan de Pool
sche regeering zijn overgebracht, kan de
Britsche regeering slechts zeggen, dat deze
voorwaarden hadden dienen te worden
voorgelegd aan de Poolsche regeering, met
voldoende gelegenheid om te overwegen
of zij al dan niet de vitale belangen van
Polen raakten.
Prins Bernhard aan het
Haagsche Schouw
In den vroegen morgen van dezen dag
begonnen in den lande de transporten
der gemobiliseerde troepen, welke de
derde phase van de mobilisatie in ons
land beteekenen.
Op 't durlcke kruispunt van wegen bij
de Haagsche Schouw moesten vele ge
motoriseerde onderdeelen passeeren en
Z.K.H. Prins Bernhard had den wensch
te kennen gegeven, een gedeelte der
transporten op dit punt bij te wonen.
Vrijwel niemand was op de hoogte van
dit plan en daarom was het niet te ver
wonderen, dat tegen 9 uur slechts 10-
tallen auto's en motoren langs den
Haagsche Schouw reden, drukker nog
dan gewoonlijk, omdat het treinverkeer
vandaag volkomen is stilgelegd.
De belangstelling was er dus niet,
doch er vormden zich kleine groepjes
nieuwsgierigen, toen om kwart voor 9
een militaire auto bij de Schouw stopte.
Kolonel Rozendaal van den genera-
len staf in gezelschap van zijn adju
dant, stelde zich bij het kruispunt op,
om den Prins inlichtingen te geven.
Niet lang daarna arriveerde uit de
richting Amsterdam Prins Bernhard in
zijn open Maybach. De Prins was ge
kleed in de uniform van kapitein der
grenadiers en droeg de distinctieven
van adjudant in buitengewonen dienst
van H. M. de Koningin. Hij was verge
zeld door majoor H. J. Phaff, adjudant
van H. M. de Koningin, tevens waarne-
nemend adjudant van den Prins.
Spoedig verdrongen zich de belang
stellenden rond het groepje militairen.
Dienstplichtigen van den motordienst
regelden het verkeer en van Kwart over
9 af rolden met kleine tusschenpoozem
de zware militaire colonnes voorby.
Daar waren allereerst de 1ste en 2de
compagnie van het 4de autobataljon
onder commando van overste Dufour,
welke uit Delft naar de concentratie
plaats reden. Er volgden groote colon
nes gerequireerde vrachtwagens, keu
kenwagens, een compagnie anti-tank-
geschut, een compagnie infanterie: uit
alle richtingen trokken de militairen,
langs de Haagsche Schouw.
Tegen 11 uur begaf de Prins zich, in
gezelschap van majoor Phaff naar zijn.
auto. Hij vertrok in de richting Den
Haag.
POLEN DOET BEROEP OP ENGELAND.
LONDEN, 1 Sept. (A. N. P.). De diplo
matieke correspondent van Reuter ver
neemt, dat de Poolsche ambassadeur van
ochtend een bezoek heeft gebracht aan den
Britschen minister van buitenlandse he za
ken, lord Halifax, dien hij op de hoogte
heeft gesteld van een Duitschen aanval,
welke, naar hij zeide, een geval beteeken-
de van een directe agressie, zooals voor
zien in het Engelsch-Poolsche verdrag,
waarop hij een beroep deed.
BEHARTIGING VAN DE DUITSCHE
BELANGEN IN POLEN.
Verzoek aan de Nederlandsche regeering
gedaan.
De regeeringsperedienst meldt:
De Duitsche regeering heeft de Neder
landsche regeering verzocht de beharti
ging van de Duitsche belangen in Polen op
zich te willen nemen.
De Nederlandsche regeering heeft in dit
verzoek toegestemd.
NEDERLANDSCHE KOLONIE TE
DANTZIG IN GOEDEN WELSTAND.
Naar uit bij het Nederlandsche de
partement van buitenlandsche zaken
ingekomen ambtsberichten blijkt, heeft
de Senaat van Dantzig den Nederland-
schen consul-generaal aldaar officieel
medegedeeld de veiligheid en de be
scherming van de Nederlandsche kolo
nie te garandeeren.
De Nederlandsche kolonie bevindt zich
in goeden welstand.
ROOSEVELT VERZOEKT BURGER
BEVOLKING TE SPAREN.
WASHINGTON, 1 Sept. (A. N. P.).
President Roosevelt heeft telegrafisch
aan Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië,
Duitschland en Polen verzocht de bur
gerbevolking niet te bombardeeren.
Roosevelt heeft een onmiddellijk ant
woord hierop verzocht.
ALGEMEENE MOBILISATIE IN
ZWITSERLAND.
BERN, 1 Sept. (A. N. P.). Zwitserland
heeft de algemeene mobilisatie afgekon
digd.
MOBILISATIE EN STAAT VAN BELEG
IN FRANKRIJK.
PARIJS, 1 Sept. (A. N. P.). In Frank
rijk is de algemeene mobilisatie afgekon
digd en tevens de staat van beleg gepro
clameerd.
Morgen zal de mobilisatie beginnen.
ENGELSCHE PARLEMENT VANAVOND
BIJEEN.
Officieel wordt medegedeeld, dat beide
huizen van het Parlement vanmiddag om
zes uur bijeen zullen komen.
