Chamberlain vertolkt
Engelsche
vastberadenheid
De gewapende „vrede"
in Europa
£en eetiógezind icutd óiaat achten hem
Het Duitsch-
Russische pact
WOENSDAG 30 AUGUSTUS 1939
OE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
Engelands houding
ongewijzigd
LUIDE TOEGEJUICHT IN HET
LAGERHUIS.
Van de speciale zitting van het Lager
huis, die tegen gistermiddag bijeen was
gekomen voor het aanhooren van het ver-
s'ag van Chamberlain over de recente ont
wikkeling der betrekkingen met Duitsch-
land, hebben wij gisteren reeds in een deel
van onze oplage een beknopt verslag kun
nen geven. Wij komen er thans uitvoeri
ger op terug. Er heerschte een volstrekte
kalmte en onder de Lagerhuisleden viel
een sfeer van kameraadschap waar te ne
men, welke ontsprong aan het bewustzijn,
dat voor het oogenblik alle partijgeschil-
ien begraven zijn.
Toen Chamberlain het Lagerhuis betrad,
werd hü met luid gejuich begroet. Om
14.50 uur (Eng. tijd) stond hij op voor het
uitspreken van zijn historische rede.
Hij begon zijn rede met de verklaring,
dat sedert het Lagerhuis Donderdag j.l.
bijeen was geweest, er weinig verandering
was ingetreden in de voornaamste trekken
van den toestand. „De catastrofe is nog niet
boven ons losgebarsten, gelijk ik toen
ïeeds zeide", aldus de premier. Ik kan niet
zeggen, dat het gevaar van den rampspoed
op eenigerlei wijze is teruggeweken.
Onder deze omstandigheden zou het
wellicht onnoodig kunnen lijken, het Huis
te vragen, opnieuw bijeen te komen vóór
den vastgestelden datum. In tijden als deze
echter zijn wij van meening, dat het juist
was, dat het Huis op de hoogte werd ge
houden, voor zoover dat mogelijk is, en
wel voortdurend op de hoogte gehouden
van alle ontwikkelingen in den toestand,
zcoals zij hebben plaatsgegrepen. Dit zal
bij voortduring het beginsel blijven, dat
ons zal leiden bij alle verdere vergaderin
gen van dit Huis.
Er is één ding dat ik op dit oogenblik
zou willen zeggen met betrekking tot de
pers: Ik acht het eens te meer noodzake
lijk er bij de pers op aan te dringen, de
uiterste beheerschtheid aan den dag te
leggen, (toejuichingen).
Chamberlain gaf vervolgens een verslag
van de gebeurtenissen in de paar laatste
dagen.
Na herinnerd te hebben aan de uitnoo-
diging van rijkskanselier Hitier aan den
Britschen ambasadeur te Berlijn, Hender
son, voor een onderhoud en aan het denk
beeld, dat Henderson zich per vliegtuig
naar Engeland zou begeven, zeide Cham
berlain: „Wij hebben op Vrijdagavond j.l.
een verslag ontvangen van het onderhoud
van onzen ambasadeur. Dit verslag was
echter eerst na middernacht geheel ontcij
ferd en persoonlijk heb ik eerst den vol
genden morgen van het geheele verslag
kennis genomen.
Zaterdag arriveerde Henderson per
vliegtuig uit Berlijn en wij vernamen van
hem, dat men het in Berlijn niet noodza
kelijk achtte, dat hij nog denzelfden dag
zou terugkeeren, maar dat de Duitsche re
geering er zeer veel prijs op stelde dat wij
de mededeeling aandachtig zouden bestu
ren, welke Henderson overbracht.
In overeenstemming daarmede wijdden
wij den geheelen Zaterdag en Zondagmor
gen aan een zeer zorgvuldige volledige en
grondige overweging van het ons door den
Britschen ambassadeur gebrachte docu
ment en aan het antwoord, dat wij ons
voorstelden daarop te geven.
Ons definitief antwoord is Maandag door
den ambassadeui medegenomen, toen hij
naar Berlijn vloog en het is Maandagavond
aan den rijkskanselier overhandigd.
Het zou mij aangenaam zijn, wanneer ik
het huis op de meest volledige wijze op de
hoogte kon brengen van de inlichtingen,
uitgewisseld met Hitier. De leden van het
Lagerhuis zullen echter begrijpen, dat in
een toestand van zoo uiterste delicaatheid,
nu zoo ernstige problemen op precaire wij
ze op het spel staan, het niet in het open
baar belang is om deze vertrouwelijke me-
dedeelingen te publiceeren of er in dit sta
dium in bijzonderheden commentaar op te
leveren. (Toejuichingen).
Ik ben echter wel in staat, in heel alge-
meene bewoordingen eenige der voor
naamste punten aan te geven, waarover zij
handelen.
Hitier aldus Chamberlain stelde
er prijs op de Britsche regeering te
doordringen van zijn wensch naar een
Engelsch-Duitsche overeenstemming
van volledigen en duurzamen aard.
Aan den anderen kant heeft hij de
Britsche regeering niet in twijfel gela
ten ten aanzien van zijn opvattingen
betreffende de urgentie van een rege
ling der Duitsch-Poolsche kwesties.
De Britsche regeering heeft even
eens herhaaldelijk den wensch tot
uiting gebracht om een verwezenlij
king tot stand te zien komen van een
dusdanige Engelsch-Duitsche overeen
stemming en zoodra de omstandighe
den zulks veroorlooven, zou zij
uiteraard de gelegenheid toejuichen
om met Duitschland verscheidene
problemen te bespreken, welker re
geling een plaats zou moeten vinden
in iedere permanente overeenkomst.
(Toejuichingen).
Alles draait echter om de wijze,
waarop de onmiddellijke geschillen
tusschen Duitschland en Polen kunnen
worden behandeld (toejuichingen) en
den aard der voorstellen, die voor ern
stige regeling zouden kunnen worden
gedaan. Wij hebben het duidelijk ge
maakt, dat onze verplichtingen jegens
Polen, in formcelen vorm gegoten door
de overeenkomst, die op 25 Augus
tus werd onderteekend, ten uitvoer zul
len worden gelegd. (Toejuichingen).
De regeering heeft meer dan eéns open
lijk verklaard, dat de Duitsoh-Poolsche ge
schillen met vreedzame middelen behoor
den te kunnen worden opgelost.
Intusschen is een eerste voorwaarde
voor ieder nuttige bespreking, dat de span
ning, welke geschapen is door botsingen
aan de grens en door berichten over in
cidenten van beide kanten, wordt vermin
derd. De Britsche regeering spreekt op
grond daarvan de hoop uit, dat beide re
geeringen er naar haar beste vermogen
naar zullen streven, een herhaling van
zulke incidenten en het in omloop bren
gen van overdreven berichten te verhinde
ren, evenals alle andere activiteiten, die
zouden kunnen leiden tot een gevaarlijke
ontbranding van de openbare meening.
De Britsche regeering aldus vervolgde
Chamberlain zou willen hopen, dat, wan
neer een billijke regeling der geschillen
bereikt kon worden door vrije onderhande
lingen, dit op zijn beurt zou mogen leiden
tot een meer omvattende overeenkomst,
die zou kunnen uitgroeien tot duurzaam
voordeel van Europa en de wereld.
Op dit oogenblik is de positie aldus, dat
wij het antwoord van Hitier op onze me
dedeeling afwachten.
Chamberlain besprak vervolgens de voor
bereidingen voor de Britsche defensie.
Wij behoefden hier niet te beginnen met
het uitgeven van rantsoeneeringskaarten.
De luchtverdediging van Groot-Brittannië
is in een staat van onmiddellijk gereedheid
gebracht. De luchtafweer is tot ontplooiing
gebracht en bemand. De geregelde eska
ders van de luchtmacht zijn op oorlogs
sterkte gebracht door toevoeging van de
noodige reservisten. Gevechtsvliegtuigen,
verkenningsvliegtuigen en hulpstrijdkrach
ten zijn opgeroepen en staan gereed en de
ballonversperring is in stelling gebracht.
De geheele vloot is gereed om op ieder
oogenblik haar oorlogsposities in te nemen.
De vraag: oorlog of vrede, is nog niet
beslist. Wij willen nog hopen op en werken
voor den vrede (toejuichingen). Wij
willen geen tittel of jota laten vallen van
onze vastbeslotenheid om vast te houden
aan de lijn, die wij voor ons zelf hebben
vastgesteld.
Nieuwe luide toejuichingen weerklonken
van alle banken in het Lagerhuis, toen
Chamberlain na deze woorden weer ging
zitten.
Na de rede van Chamberlain gaven nog
verscheidene sperkers uiting aan de eens
gezindheid en de vastberaden houding,
welke alle kringen der bevolking in Enge
land beveelt.
Het Lagerhuis werd daarop verdaagd tot
Dinsdag a.s., doch Chamberlain sprak de
verwachting uit, dat het Huis voordien
wel weer bijeen zou komen.
RADIO-REDE VAN EDEN
Duitsch-Russische pact was een
psychologische fout
Eden heeft gisteravond een radio-rede
uitgesproken, bestemd voor de Vereenigde
Staten. Ten aanzien van het Duitsch-Russi
sche niet-aanvalsverdrag zeide Eden, dat
Duitschland een buitengewone psycholo
gische fout had gemaakt door te veronder
stellen, dat deze overeenkomst verslagen
heid onder de volken van het Vredesfront
zou veroorzaken. Niet de mogendheden van
het Vredesfront, doch de vrienden en de
politieke bondgenooten der nationaal-
socialistische regeering, wier politieke
philosophie daardoor in de war werd ge
bracht, waren erdoor als door den bliksem
getroffen.
UITSTEL IN DE RATIFICATIE.
Om Hitler in bedwang te houden?
Uit een bericht van het Russische Tele
graaf Agentschap Tass betreffende de zit
ting van den Sovjet der nationaliteiten
blijkt, dat het Russisch-Duitsche non
agressiepact deze maand niet zal worden
geratificeerd.
In bevoegde kringen gelooft men, dat dit
uitstel van de ratificatie een opzettelijke
poging is om Hitler in bedwang te houden
tot een vreedzame regeling van de kwestie
Dantzig uitgewerkt is.
Officieele kringen te Washington hopen,
dat Sovjet-Rusland nog een bijdrage mo
ge leveren tot het in bedwang houden van
agressie, zulks in verband met de „sljiwe"
houding van den oppersten Sovjet ten aan
zien van 'het Duitsch-Russische pact en in
verband met andere te Washington ontvan
gen berichten. Men verwacht echter, dat
wanneer Sovjet-Rusland bijstand ver
leent, dat zal zijn door eenzelfde soort
van welwillende neutraliteit als die, welke,
naar men verwacht, door de Ver. Staten
worden aangenomen.
„HET PACT IS REEDS VAN KRACHT".
Zegt de „Deutsche Diplomatisch-politische
Korrespondenz".
De „Deutsche Diplomatisch-politische
Korrespondenz" keert zich tegen zekere
berichten, die uit het feit, dat nauwelijks
acht dagen na de sluiting het Duitsch-
Sovjet-Russische niet-aanvalspact nog niet
is geratificeerd, een verdacht moment
zouden willen construeren ten aanzien
van de beteekenis en het gewaarborgd ge
halte van dat pact.
Een ieder, die zich thans de moeite geeft,
het pact in zijn bijzonderheden te bestu
ren, ziet daaruit, dat het Duitsch-sovjet
Russische verdrag met de onderteekening
van kracht is geworden. Uit den inhoud
kan verder den ernstigen wil worden gele
zen van de beide partners de wederzijd-
sche verhouding vol vertouwen te plaat
sen op een duurzamen grondslag en teza
men te streven naar een oplossing der pro
blemen, welke beiden deelen gemeenschap
pelijk aangaan. Reeds thans worden uit het
sinds meer dan een week van kracht zijnde
verdrag alle consequenties getrokken en is
hier, te Berlijn, intusschen reeds de gele
genheid waargenomen in den geest van de
consultatie-clausule van het pact Sovjet-
Rusland te oriënteeren over de laatste fa
sen van de met het Duitsch-Poolsche pro
bleem samenhangende diplomatieke ge
beurtenissen.
Men moet er in het buitenland van af
zien steeds weer te probeeren politieke wer
kelijkheden, die zich in de verhouding tus
schen Duitschland en andere mogendheden
hebben gevormd, door tendentieuze be
richten of door andere manoeuvres weer
uit de wereld te helpen. Deze pogingen zijn,
hoe vaak zij ook ondernomen werden, reeds
op jammerlijke wijze mislukt ten aanzien
van de as BerlijnRome. Ook tegen drog-
Grensversterkingen en
voorzorgsmaatregelen
DUITSCHLAND ZAL DEENSCHE
NEUTRALITEIT EERBIEDIGEN.
De Duitsche regeering heeft tegenover
de Deensche regeering, zooals zij dat bij
de regeeringen van Nederland, België,
Luxemburg en Zwitserland gedaan heeft,
uiting gegeven aan haar besluit bij oor
logsverwikkelingen de neutraliteit van De
nemarken ten volle te eerbiedigen en de
vriendschappelijke betrekkingen met De
nemarken, dat herhaaldelijk verklaard
heeft strikt neutraal te willen zijn, te
handhaven.
Eenzelfde toezegging is gedaan ten op
zichte van Litauen.
EVACUATIE DER BURGER
BEVOLKING.
Chamberlain acht het niet noodig.
Een deputatie van den nationalen raad
van Labour heeft gisteravond een bezoek
gebracht aan Downingstreet, teneinde na
drukkelijk bij Chamberlain te wijzen op
de noodzakelijkheid eener onmiddellijke
evacuatie der burgerbevolking.
Naar verluidt gaf Chamberlain de de
putatie een verklaring omtrent de rede
nen, waarom de regeering niet in het
verzoek kon treden.
Naar uit Parijs gemeld wordt begint de
evacuatie van de schoolkinderen uit Parijs
vandaag.
De Italiaansche bladen noodigen de be
woners van de steden, die niet in absolute
noodzakelijkheid verkeeren in de steden
te blijven, deze te verlaten. Dit heeft voor
al betrekking op de vrouwen, grijsaards
en kinderen.
DE STEMING IN ROME.
De ongerustheid te Rome ten aanzien
van de vraag oorlog of vrede, is na de
redevoering van Chamberlain ongewijzigd
gebleven. Met schrik nam men er kennis
van, dat Chamberlain geen teekenen ver
toonde van het voorstellen van concessies
door Polen. Met leidt echter eenige hoop
af uit zijn verklaring, dat de onderhande
lingen nog voortduren.
Buitenlandsche waarnemers zijn hier
getroffen door het bijna algeheel ontbre
ken van iederen voorzorgsmaatregel tegen
luchtaanvallen in Italië, hetgeen alleen
verklaard kan worden door het vertrou
wen, dat Italië niet in een oorlog betrok
ken zal geraken. Nu echter de eenvoudige
man, wien langen tijd verteld is, dat En
geland en Frankrijk nooit zouden vechten
voor Polen, inziet, dat hij misleid is en
dat het gevaar thans onder oogen moet
worden gezien, zijn artikelen verschenen
in alle middagbladen, waarin aanbevolen
wordt de steden te evacueeren. Twee dag
bladen, de „Popoio di Roma" en de „Stam
pa" zijn in beslag genomen. Dit is geschied,
omdat zij den toestand in een onnoodig
verontrustend licht voorstellen.
Gisteravond ifc een verduisteringsoefe
ning in Rome gehouden. Tevens wordt
bekend gemaakt, dat vanaf Zondag te mid
dernacht het gebruik van particuliere
auto's geschorst zal zijn. Er zullen echter
uitzonderingen worden toegelaten.
RUSSISCHE GARNIZOENEN AAN
WESTGRENS VERSTERKT.
Een aantal buitenlandsche dagbladen, en
in het bijzonder de „Neue Zuercher Zei-
tung" hebben gemeld, dat het opperbevel
van het Sovjetleger twee of driehonderd
duizend man troepen zou hebben terugge
trokken van de Rusische Westelijke gren
zen en ze naar het Oosten zou hebben ge
transporteerd ter versterking van de Oos
telijke grenzen.
Het Russische Telegraaf Agentschap
Tass is van gezaghebbende zijde gemach
tigd te verklaren, dat dit bericht in het
geheel niet in overeenstemming is met de
feiten.
Integendeel verzekeren bevoegde krin
gen, dat met het oog op de verscherping
van de toestand in het Oostelijk deel van
Europa en met het oog op de mogelijkheid
van allerlei verrassingen, het Russische
opperbevel besloten heeft de sterkte te
verhoogen van de garnizoenen aan de
Westelijke grenzen der U.S.S.R.
Ook Roemenië legt versterkingen aan in
het dal van de Dnjestr, dat de grens met
Rusland vormt
DE HOUDING VAN TURKIJE.
Voledige overeenstemming met Londen en
Parijs.
„De besprekingen met alle Britsche en
Fransche regeeringskringen zijn geëindigd
in een volledige overeenstemming, welke
alle betrokken partijen bevredigt".
Aldus generaal Orbay, het hoofd van
redenen, zooals thans door kringen wor
den opgesteld, die met verdacht ongeduld
schijnen te wachten op de ratificatie van
het Duitsch-Sovjet Russische verdrag, kan
slechts op de duidelijkste manier worden
gewaarschuwd.
Dit alles vermag niets te veranderen aan
het feit, dat, wat voor menigeen misschien
hinderlijk is, reeds thans overeenstemming
bestaat tusschen het Rijk en de Sovjet-
Unie.
de Turksche militaire missie naar Frank
rijk en Engeland in een verklaring, die hij
aflegde bij zijn aankomst in Ankara,
JOEGO-SLAVIë's POSITIE.
Een verklaring van Tsvetkowitsj.
„Op dit ernstig oogenblik is het noodza
kelijk duidelijk en vastbesloten te verkla
ren, dat wij niett begeeren, wat aan anderen
•behoort en dat wij onder geen beding iets
zullen opgeven, dat van ons is" aldus
heeft gisteren de Zuid-Slavische premier
Tsvetkowitsj in een rede te Nisch verklaard,
„Onze onafhankelijkheid en onze vrijheid
werden verworven ten koste van groote of
fers en wij zijn bereid ze te verdedigen ten
koste van zelfs nog grooter opofferingen.
Er bestaat alle reden voor vertrouwen, om
dat ons volk thans geestelijk vereenigd is
en bereid om alles te doen voor zijn ko
ning en zijn land."
DE AMERIKAANSCHE NEUTRALITEITS-
WET.
Het democratische lid van de Senaats
commissie voor buitenlandsche zaken Tho
mas heeft verklaard te gelooven, dat de be
staande neutraliteitswet afgedankt zou
worden, wanneer een speciale zitting van
het Congres bijeengeroepen zou worden
voor herziening van die wet.
DUITSCH PROTEST TEGEN
VASTHOUDEN VAN DE „BREMEN.**
Het kantoor van de Nord-Deutsche Lloyd
te New-York heeft medegedeeld, dat de
Duitsche ambassade bij het Amerikaansche
departement van 'buitenlandsche zaken
heeft geprotesteerd tegen het vasthouden
van de „Bremen." De gezagvoerder heeft
de vereischte papieren nog steeds niet ge
kregen.
In haar protest verklaart de Duitsche am
bassade, dat 'het vasthouden van de „Bre
men" gedurende reeds twaalf uur een on
vriendelijke daad van de Amerikaansche
regeering beteekent.
President Rooseveelt heeft verklaard, dat
de aanhouding van het Duitsche mailschip
„Bremen" en van andere schepen in Ame
rikaansche havens voor een onderzoek door
de federale autoriteiten ten doel heeft na
te gaan of deze schepen voor offensieve
doeleinden konden worden bewapend. Een
dergelijk onderzoek wordt ingesteld bij
schepen van alle naties. Het is niet onge
bruikelijk en zal van toepassing zijn op
schepen van alle potentieel belligerente na
ties. De bedoeling er van is te waken tegen
een potentieele verantwoordelijkheid van
de Vereenigde Staten in geval schepen zou
den worden bewapend.
De havenautoriteiten van New-York héb
ben den gezagvoerders van de „Normandië"
en van de Britsche mailbooten „Aquitania"
en „Transylania" medegedeeld, dat deze
schepen gedurende het onderzoek door de
douaneambten in de haven moeten blijven.
DUITSCHE TROEPEN IN SLOWAKIJE.
Een Poolsch protest.
Polen heeft bij Slowakije een protest in
gediend tegen den oproep, welke tot de
SI owaken is gericht om mede te werken
met de Duitsche troepen, die hun land zijn
binnengerukt in hun strijd tegen „den ge-
meenschappelijken vijand."
In het Poolsche communiqué over het
protest bij de Slowaaksche regeering wordt
gezegd, dat het oogenblik, dat door Slowa
kije gekozen is om Polen als zijn vijand te
beschouwen, op zichzelf veelzeggend is en
bewijst, dat de Slowaaksche regeering on
der invloed van een vreemden staat geen
controle over haar eigen aangelegenheden
heeft. Polen heeft geen kwade bedoelin
gen jegens het Slowaaksche volk, waar
voor de Poolsche natie een oprechte vriend
schap blijft gevoelen. Daarom, aldus de
mededeeling, moet het Slowaaksche volk
ervoor waken, dat het niet bedrogen
wordt.
De Poolsche woordvoerder heeft ver
klaard, dat Duitsche soldaten, gekleed in
Slowaaksche uniform of in burger, van
Slowakije uit op Poolsch gebied zijn door
gedrongen.
Een bericht, volgens hetwelk Duitsch
land thans zijn mobilisatie en troepencon
centratie voltooid heeft, wordt in Poolsche
kringen van ernstigen aard geacht.
Men verneemt, dat de Poolsche regee
ring besloten heeft meer lichtingen op te
roepen op grond van de overweging, dat
het optreden der Duitsche troepen in Slo
wakije, zoo dicht by de Poolsche Zuidgrens,
de veiligheid van het land in gevaar
brengt en een inbreuk op de Poolsche le
vensrechten vormt.
POLEN MELDT INCIDENTEN.
In den nacht van Maandag op Dinsdag
zijn Duitsche soldaten doorgedrongen op
Poolsch gebied te Szcyglowice in Rybnik.
Zij wierpen een twaalftal handgranaten
naar de huizen. Een Poolsche patrouille
dreef de aanvallers terug.
ARRESTATIE TE DANTZIG.
Gisteren was voor het eerst in'de haven
van Dantzig geen enkel scheepvaartver
keer waar te nemen. Te Gdynia komen
steeds meer Duitsche vluchtelingen uit de
Vrije Stad aan. De politie te Dantzig heeft
g^teravend een der grootste reeders, Bo-
selmann, op het oogenblik, dat hij aan
boord van een Deensch schip wilde vertrek
ken, gearresteerd. De reden van deze ar
restatie is onbekend.
