S)e wexetd macht af en neemt maatcegeten
De stemming der Italianen is niet
bepaald krijgszuchtig
3iet bLeuiaenJieeH ötagneett
Het Duitsch-
Russische pact
NED. OOST-INDIE
DINSDAG 29 AUGUSTUS 1939
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
HOE DE HOOFDSTEDEN
REAGEEREN
DE STEMMING IN BERLIJN
Spanning en distributie.
De Duitsche hoofdstad verkeerde gister
avond in gróote spanning in verband met
den terugkeer van Henderson met het
„noodlot bepalende" Britsche antwoord
aan Hitier.
Men heeft den indruk, dat thans snel een
beslissing nadert.
Afgezien van vrachtauto's met soldatep,
die van tijd tot tijd voorbijrijden, en en
kele militaire vliegmachnes, die over Ber
lijn ronken, was er gisteren weinig te zien
van militaire bedrijvigheid in de hoofd
stad. De huisvrouwen beproefden het rant-
soeneeringssysteem. Aan alle winkels is
het bevel gegeven hun voorraden op te
geven.
Om ook op het gebied der vloeibare
brandstoffen een rechtvaardige verdee
ling der brandstoffen voor brandstof voor
vergassing en voor Dieselmotoren te ver
zekeren,, is vanaf 1 September voor perso
nenauto's en vanaf 3 September voor
vrachtauto's en andere verbruiksinstanties
levering van deze brandstof alleen nog
toegestaan tegen afgifte van kaarten.
„De Duitsche eischen in het Oosten
terugkeer van den Corridor en Dantzig
moeten ingewilligd worden. Zonder een
oplossing van het probleem van het Oos
ten zal de wereld nooit rust krijgen".
Als een draad loopen deze zinnen door
alle commentaar van de Duitsche nieuws*
bladen.
De Wilhelmstrasse was betrekkelijk
rustig in het begin van den avond, wan
neer men den ongewonen tijd in oogen-
schouw neem. Er stonden slechts een
paar kleine groepen menschen tegenover
de regeeringsgebouwen. Sommigen staar
den nieuwsgierig naar het gebouw der
Britsche ambassade, dat in dezelfde straat
staat Vergeleken met de groote drukte
van Zondag leken de stations gisteren bij
na verlaten.
Reizigers, die uit Duitschland in Zü-
rich zijn aangekomen, hebben medege
deeld, dat de burgerbevolking uit Baden
wordt geëvacueerd.
Het Duitsche mailschip „Bremen" is
gisteren bij het Ambrose-lichtschip aange
komen.
Medegedeeld wordt, dat het schip bevel
heeft gekregen om zonder passagiers bin
nen 24 uur koers te gaan zetten naar
Duitschland.
Poolsch protest te Berlijn
Van gezaghebbende Poolsche zijde
wordt vernomen, dat de Poolsche regee
ring gisteren een officieel protest overhan
digde aan de Duitsche regeering inzake de
Duitsche berichten over mishandeling van
de Duitsche minderheden in Polen.
De Duitsche autoriteiten hebben twee
Poolsche goederentreinen vastgehouden.
De eene trein was geladen met erts en
was op weg naar Gdynia, de andere was
geladen met steenkool en was op weg van
Zoppot naar Gdynia.
De Poolsche commissaris generaal heeft
krachtig geprotesteerd.
De Dantzigsche Senaat heeft een ver
ordening geplubliceerd, waarin het verkeer
van goederentreinen uit Dantzig naar Jo
len wordt verboden. Tevens wordt hier
in bepaald, dat goederentreinen, die uit
Polen door Dantzig naar Gdingen gaan,
worden gerequireerd.
De spoorwegautoriteiten te Dantzig wei
geren voor Polen bestemd reisgoed aan te
nemen.
Er is te Dantzig een verordening gepu
bliceerd, waarin strenge straffen worden
ingesteld op speculatie in levensmidde
len. Dit was noodig geworden door de pa
niek onder de bevolking die in groote hoe
veelheden levensmiddelen en andere arti
kelen insloeg.
DE STEMMING IN WARSCHAU.
De Polen zeggen, dat zij onverstoorbaar
blijven.
De Polen blijven onverstoorbaar in de
crisis en zijn vastbesloten niet te discutee-
ren over afstand van hun vitale rechten.
Beek ontvangt bijna dagelijks de ambas
sadeurs van Frankrijk en Groot-Brittan-
nië en soms verscheidene malen per dag.
Het antwoord van Hitier aan Daladier
heeft de opvatting versterkt dat Hitier de
deur sluit voor een compromis, maar poli
tieke kringen zijn stellig van opvatting,
dat zoolang het conflict niet werkelijk be
gonnen is, onderhandelingen van het laat
ste oogenblik nog een ontspanning teweeg
kunnen brengen.
Gisteravond om kwart voor twaalf
is in het goederendepot van het station
Tarn os op de lijn KrakauLem-
berg een bom ontploft. Er zijn ze
ven dooden en verscheidene gewon
den.
Als verdacht bij deze zaak betrokken te
zijn, zijn twee Duitschers Duitsche
staatsburgers en een lid van de Duit
sche minderheid gearresteerd.
Berichten van de PoolschrDuitsche grens
melden, dat geen treinen meer uit Duitsch
land aankomen.
Het zou echter voorbarig zijn te verkla
ren, dat de spoorwegverbinding definitief
verbroken is.
Het luchtverkeer tusschen Berlijn en
Warschau is gestaakt, terwijl de dienst
KopenhagenGdynia verdubbeld is.
Polen maakt, zoo zegt mén te Warschau
zich niet bezorgd over de houding van
Rusland in verband met het Duitsch-Rus-
sische verdrag. Eenigen tijd geleden zijn
naar verluidt, de Russische troepen, die te
voren aan de Poolsche grens lagen, terug
getrokken naar het binnenland.
DUITSCHE TROEPEN OP SLOWAAKSCH
GEBIED.
Oproep van Tiso aan Slowaaksche
bevolking.
De Slowaaksche minister-president dr.
Tiso heeft gisteren uit naam van de Slo
waaksche regeering een oproep gericht tot
de bevolking van Slowakije, welke den
volgenden inhoud heeft:
Ter bescherming van de onafhankelijk
heid en integriteit van onzen jongen Slo-
waakschen staat tegen een bedreiging door
Polen zullen op grond van het tusschen de
Slowaaksche republiek en het Duitsche
Rijk gesloten beschermingsverdrag en de
in verband daarmede door de beide regee
ringen gemaakte afspraken Duitsche troe
pen op Slowaaksch staatsgebied in diensl
gesteld worden en zoo noodig schouder
aan schouder met ons dappere Slowaaksche
legér den vijand van de grens van onzen
staat verre houden.
Wij roepen de bevolking op, de Duitsche
troepen als vrienden te begroeten en hun
iedere mogelijke hulp te verleenen.
FRANKRIJK SLUIT GRENS MET
DUITSCHLAND.
Frankrijk heeft Tsijn grens met Duitsch
land gesloten.
Er zijn gisteren geen treinen uit Duitsch
land meer aangekomen aan het Gare de
1' Est te Parijs, terwijl ook aan het Gare
du Nord het verkeer uit Duitschland is
gestaakt.
ZWITSERLAND MOBILISEERT.
De Zwitsersche federale raad heeft be
sloten met ingang van vandaag alle mili
tairen onder de wapenen te roepen tot het
beschermen van de grenzen.
Vanaf hedenmorgen vijf uur hebben de
Zwitsersche grenstroepen hun stelling be
trokken. Er zijn 80.000 tot 100.000 man ge
mobiliseerd.
NOORWEGEN NEEMT OOK
VOORZORGSMAATREGELEN.
De Noorsche regeering heeft besloten
de kustwacht op versterkte oorlogsvoet te
brengen.
Onder deze maatregelen vallen ook de
eerste divisie torpedobootjagers, de vierde
en vijfde divisie torpedobooten en het
eerste en tweede luchteskader.
DE POSITIE VAN IERLAND.
Ten aanzien van de berichten, welke in
het buitenland de ronde doen ten opzichte
van hét standpunt van Ierland in geval
van oorlog, kan worden gemeld, dat geen
enkele uitspraak is gedaan noch eenige
verklaring is uitgegeven door de Iersche
regeering sedert het begin van de huidige
crisis, waaruit zou kunnen blijken wat de
Iersche houding zou zijn in geval van een
Europeeschen oorlog. Men verwacht niet,
dat een verklaring uitgegeven zal wórden,
voordat het tot een oorlog komt. Mocht
een oorlog uitbreken, dan zou de Dail bij
eengeroepen worden en zou de Valera een
volledige verklaring afleggen.
DE STEMMING IN ITALIË.
Is geenszins oorlogszuchtig.
De dag is gisteren te Rome voorbijgegaan
in een atmosfeer van gespannen verwach
ting ten opzichte van het besluit der Brit
sche regeering. De koning van Italië is
uit zijn vacantieverblyf in Santa Anna di
Valderi nabij de Fransche grens vertrok
ken met onbekende bestemming.
Terwyl het vliegen van alle civiele vlieg
tuigen over Italië en zijn bezittingen thans
verboden is, met uitzondering van de ge
regelde luchtlijnen, zijn de Italiaansche
luchtvaartdiensten naar Frankrijk en Po
len geschorst, hoewel de lijnen naar andere
landen nog gehandhaafd- zijn.
Men constateert te Rome een volledige
afwezigheid van iederen strijdlustigen of
oorlogszuchtigen geest en den wensch naar
vrede wordt van alle zijden uitgesproken.
Het Italiaansche mailschip „Conté Bian-
caman", dat op weg is naar het Verre Oos
ten en gistermorgen om tien uur te Bombay
had moeten aankomen, is niet gearriveerd
en er is geen boodschap van het schip ont
vangen. Er bevinden zich ongeveer zeven
honderd passagiers aan boord, onder wie
150, die op weg waren naar Indië.
Geen bezoek van Franco aan Rome
verwacht.
De audiëntie, welke Z. H. de Paus zou
verleenen aan het hoofd van den Spaan-
sohen staat, bij diens bezoek aan Rome, is
afgelast. Men maakt hieruit op, dat Fran
co niet naar Rome zal komen.
PORTUGAL KEERT ZICH VAN
DUITSCHLAND AF.
Alle aanwijzingen duiden te Lissabon
op het feit, dat de geheele openbare mee
ning krachtig ten gunste is van Groot
Brittannië en zijn bondgenóoten. Hitiers
pact met Sovjet-Rusland heeft alle moge
lijke wrok in verband met den Spaanschen
burgeroorlog vernietigd en het werk van
de Duitsche propaganda teniet gedaan, wel
ke langen tijd hier actief werkzaam is ge
weest. De Portugeesche dagbladen oefenen
felle critiek uit op Hitiers recente da-
Oen. Beweerd wordt, dat Salazar twee vre-
aes-zones heeft ingesteld, een op het
schiereiland door het Portugeesch-Spaan-
sche niet-aanvalspact en één in Afrika
door het Engelsch-Portugeesche bondge
nootschap. Algemeen gelooft men te Lis
sabon, dat Spanje neutraal zal blijven.
DE HOUDING VAN AMERIKA.
Het „isolatieblok" zwaait om.
Vooraanstaande leden van het republi-
keinsch-democratische „isolatieblok", dat
in de laatste zitting van het Congres de
neutraliteitswet van Roosevelt heeft ver
worpen, heeft besloten, aldus een bericht
van de correspondent van de „New-York
Herald Tribune* te Washington, in geval
van een oorlog, hun besluit te herzien.
De meening wordt versterkt, dat het
Congres den president zal volgen en Frank
rijk en Groot-Brittannië tot een maximum
zal helpen en daarbij toch de Vereenigde
Staten buiten een oorlog zullen houden.
Toch zal de ontwikkeling van den toestand
in Europa een beslissenden factor vormen.
Men heeft thans den indruk, dat de regee
ring der Vereenigde Staten zou willen
zien stemmen over een neutraliteitswet
in den geest van het ontwerp van Bloom,
dat door Roosevelt werd goedgekeurd.
In een persconferentie heeft de minister
van buitenlandsche zaken, Huil, ontkend,
dat de Vereenigde Staten op het oogenblik
overwegen een initiatief te nemen tot het
bijeenroepen van een conferentie van de
Latijnsche republieken overeenkomstig de
verdragen van Lima en Buenos Aires, met
het doel zich te richten tot Europa met
een laatsten oproep den vrede te bewaren.
In officieele kringen verklaart men niets
te weten van een beroep op Stalin.
De Duitsche Bisschop
pen hebben vergaderd
OPENBARE GEBEDEN VOOR DEN
VREDE.
Het geheele Duitsche Episcopaat met in
begrip van de bisschoppen van Oostenrijk,
Sudetenland en de Vicaris Generaal van
het Aartsbisdom Praag, is van Dinsdag 22
Augustus tot en met Donderdagavond 24
Augustus in voltallige zitting te Fulda in
vergadering bijeengeweest. Een der 30
bisschoppen heeft op zijn terugreis naar
zijn residentie aan een bijzonderen cor
respondent van het K.N.P. medegedeeld
dat tijdens de beraadslagingen, die drie
volle dagen in beslag namen, alle proble
men waarvoor de Katholieke Kerk zich in
Duitschland thans geplaatst ziet, een on
derwerp van bespreking hebben uitge
maakt; o.m. het vraagstuk van de Bijzon
dere School, de opvoeding der jeugd, voor
al het praktisch ontbreken van vrijwel
iedere relatie tusschen Kerk en Staat ir
het Derde Rijk en de voortdurende weder
rechtelijke aanvallen waaraan de Katho
lieke Kerk in woord en geschrift zelfs in
wettelijke verordeningen is blootgesteld.
Uit de rapporten die over de positie der
Katholieke Kerk in Sudetenland werden
uitgebracht, kwam duidelijk naar voren
dat de toestand voor de Kerk aldaar uiterst
hachelijk is. Er wordt daar met een onge
kend fanatisme tegen de Kerk en haar be
dienaren opgetreden.
Bij de officieele sluitingsplechtigheid
hebben de leden van het Duitsche Episco
paat, nadat de voorzitter der Conferentie,
Kardinaal Bertram, de grijze aartsbisschop
van Breslau, aan ieder der Bisschoppen
afzonderlijk de H. Reliquiën van den H
Bonifatius ter vereering had overgereikt,
de eed van trouw aan het geloof her
nieuwd. waarbij de Duitsche bisschoppen
met ontroering in hun stem verklaarden
dat zij liever zullen sterven dan hun heilig
ste plichten te verzaken.
Over de praktische besluiten die ter ver
gadering genomen werden kon alleen ter
publicatie in de pers worden medegedeeld,
dat op Zondag 27 Augustus in alle katho
lieke kerken, en in de kapellen waaraan
een rector verbonden is, openbare gebeden
voor den vrede zouden worden voorge
schreven (wat intusschen reeds moet zijn
geschied).
Luitenant-Generaal Reynders
Opperbevelhebber Land- en Zeemacht
DE ECONOMISCHE KANT ERVAN.
Machines voor de voltoooiing van het
Derde Russische Vijfjarenplan.
In de Economische Rubriek der
Duitsche bladen, vooral in de
„Berliner Börsen-Zeitung" wordt
openhartig geschreven over de
plannen van den Duitschen han
del met Sovjet-Rusland. Er wordt
uitvoerig uitgeweid over hetgeen
Duitschland leveren zal, en wat
Duitschland van Rusland ver
wacht.
Waartoe dient het credict van 200 mil-
lioen Rijksmark, dat Duitschland aan Rus
land heeft toegestaan? Het antwoord luidt:
voor de voltooiing van het Derde Russische
Vijfjarenplan, dat zonder Duitsche machi
nes zeker mislukken zou. Van de industriën
die volgens dit Vijfjarenplan moeten wor
den ontwikkeld en uitgebouwd, komt dc
petroleum-industrie wel op de eerste plaats.
Volgens dit plan moeten verschillende
nieuwe bronnen tusschen de Oeral en de
Wolgd worden aangeboord. Nieuwe petro-
leumraffinaderijen moeten worden ge
bouwd, nieuwe olieleidingen moeten wor
den aangelegd. Ook Duitschland wil profi-
teeren van de benzine, gasoline, dieselolie,
asphalt enz. die uit petroleum worden ge
fabriceerd.
Voorts wordt in het Vijfjarenplan een
verhooging der metaalproductie aange»
kondigd. De ijzergieterijen en mijnen van
Magnitogorsk, Nowy Tagil, Mariutol enz.
moeten worden verbeterd, en de productie
moet worden opgevoerd. Er bestaan plan
nen om kopermijnen te exploiteeren aan
het Balchachsijmeer in de Oeral en in
Bljawa, voor aluminiummijnen in de
Oeral, in het district Moormansk en Ry
binsk. Ook voor andere metalen, voor tin
en goud zijn nieuwe fabrieken noodig. Nu
de Duitschers bij dit alles hun technische
ervaring en kennis in dienst gaan stellen,
worden hier belangrijke nieuwe perspec
tieven geopend.
Een groot gedeelte van de Russische be
stellingen zullen gedaan worden door df
Sovjet-handelsvertegenwoordiging in Ber
lijn. Het personeel van deze delegatie zal
aanmerkelijk worden uitgebreid. De be
stellingen worden door de diverse Russi
sche industrie-comité's aan deze vertegen
woordiging opgegeven. Reeds in de naaste
toekomst wordt op bestellingen gerekend
Tusschen Duitschland en Rusland is
overeengekomen, dat Rusland binnen twee
jaar tijd verschillende waren aan Duitsch
land zal leveren voor een totale waarde
van 180 millioen Rijksmark. Voor deze le
veranties komen in aanmerking: petroleum
hout, mangaan-erts, vlas, katoen, asbest
enz. Daarnaast komen nog landbouwpro
ducten in aanmerking zooals koren en bo
ter. De Duitsch-Russische handel zal ge
baseerd worden op de ruilhandel van ma
chines en grondstoffen.
De „Südost-Echo" meldt, dat de cijfers
die in de overeenkomst zijn genoemd,
voor de omvang van de ruilhandel mini
maal zijn. Er zal meer verhandeld wor
den, dan is opgegeven. De politieke over
eenkomst van Rusland met Duitschland
doet vermoeden, dat de handel weer zulke
afmetingen zal gaan aannemen als vóór
1929 het geval was. De Duitsche machines
zijn aan de Russen niet onbekend. Men
moet echter niet uit het oog verliezen, dat
Rusland in 1929 meer gebrek had aan
machines dan nu. Amerika heeft veel ge
leverd en de Russen zelf maken veel eigen
machines, zij het dan ook meestal met be
hulp van buitenlandsche specialisten.
De productie is in Rusland, over het ge
heel genomen, gestegen.
Wat de petroleumproductie betreft, wordt
Duitschland nu weer een heftig concurrent
van Italië. Duitschland zal trachten zoo
veel mogelijk petroleum in Rusland te be
stellen, maar tevoren was Italië een van
de beste afnemers van Rusland wat petro
leum betreft.
Het is de vraag of Italië nu nog na
het Duitsch-Russische handelsverdrag
in dezelfde mate van de Russische petro
leum zal kunnen profiteeren, als tevoren
het geval is geweest.
RUSLAND TALMT MET RATIFICATIE.
Wacht het den loop der gebeurtenissen af?
De bijeenkomst van den oppersten Sov-
jetraad en den raad der nationaliteiten is
gisteren om 7 uur begonnen, bijgewoond
door Stalin, Litwinoff en Stakoff, den Rus-
sischen zaakgelastigde te Berlijn.
Besloten werd Maandag en Dinsdag
slechts de landbouwbelastingmaatregelen
te bespreken, waardoor de behandeling van
het Sovjet-Russische pact met Duitschland
en de nieuwe wetten inzake den militai
ren dienst is uitgesteld.
Het besluit tot uitstel van de beschou
wingen over het Russisch-Duitsche pact
heeft eenige verrassing gewekt; wellicht
wijst het op het verlangen der sovjets om
te wachten op den verderen loop der ge
beurtenissen.
BRITSCHE MILITAIRE MISSIE
TERUGGEKEERD.
De drie leiders van de Britsche militaire
missie, welke te Moskou heeft onderhan
deld, zijn gistermiddag per vliegtuig te
Londen teruggekeerd.
OOK NEDERLANDSCH INDIE NEEMT
VOORZORGSMAATREGELEN.
Aneta ontving dc volgende mededeeling
uit Batavia:
De Indische regcering heeft het in ver
band met de ontwikkeling van den buiten-
landschen toestand, noodig geoordeld eeni
ge voorzorgsmaatregelen te treffen, welke
in het bijzonder er op zijn gericht om tij
dig te kunnen beschikken over personeel
en materieel, benoodigd voor de bewaking
der neutraliteit voor het geval een gewa
pend conflict mocht uitbreken.
Deze maatregelen beperken zich voor-
loopig tot de volgende:
Voor de vloot:
Van de bij de zeemacht in oefening ge
weest zijnde reserve- en dienstplichtigen
wordt een zoodanig deel buitengewoon in
werkelijken dienst opgeroepen als zal zijn
vereischt voor de in dienst stelling van het
noodige materieel der zeemacht, behoo-
rend tot den marineluchtvaartdienst, mij-
nenleggers, mijnveegdienst, onderzoekings-
en bewakingsdienst en kustwacht, alsmede
voor aanvulling van het telegrafisten- en
monteurspersoneel.
Voor het leger:
Eenige categorieën militie-plichtigen en
reserve-officieren, bestemd voor den
dienst in enkele belangrijke havengebie
den, worden buitengewoon onder de wa
penen geroepen.
