Nederland treft voor
zorgsmaatregelen
De uitwerking van
het Duitsch-
Russische pact
BINNENLAND
LUCHTVAART
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1939
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BUD - PAG. 6
Vs&t&teedificf
ffiiitódU kabinet
Wordt overwogen in
geval van oorlog
EDEN EN CHURCHILL ZOUDEN
TERUGKEEREN.
Uit gezaghebbende Engelsche regee-
ringskringen verluidt, dat kabinetswijzi
gingen overwogen worden in geval van
oorlog. Men verwacht, dat de vroegere
conservatieve ministers en de leiders der
oppositie-partijen worden uitgenoodigd
zitting te nemen in de regeering. Tegelij
kertijd zal er een z.g. „inner cabinet" ge
vormd worden, bestaande uit ongeveer
zeven ministers.
Men denkt, dat dit „kleine kabinet"
waarschijnlijk zal omvatten: Chamberlain,
Halifax, Simon, lord Chatfield, de Labour-
leider Attlee, wanneer hij daartoe bereid
is, de liberale leider Sinclair en Chur
chill. Bovendien zal het aantal leden van
het kabinet worden uitgebreid en is het
mogelijk, dat Eden in het kabinet terug
keert.
EEN BOODSCHAP VAN DE LABOUR
PARTY AAN HET DUITSCHE VOLK.
„De vijand, die in één nacht vriend werd".
De Britsche Labourparty heeft gister
avond een boodschap uitgegeven aan het
Duitsche volk. Daarin wordt gezegd:
„Uw regeering heeft zoo juist een niet-
aanvalsverdrag gesloten met Moskou. De
regeering van wie u gedurende zes jaren
is verteld, dat zij uw grootste vijand was,
is thans in één nacht veranderd in uw
historischen vriend. De Britsche arbeiders
zeggen u met alle plechtigheid, dat dit
pact in het geheel geen verschil heeft uit
gemaakt voor het standpunt van Ehge-
land en Frankrijk. Duitschland heeft
grondstoffen en voedingsmiddelen oodig.
Wanneer een oorlog komt zal het zeer
moeilijk vinden ze te krijgen. De Engel-
schen en de Franschen zullen de zeeën
beheerschen. Wij voeden niet den wensch
het Duitsche volk te vernietigen. Wij zijn
geweest en zijn nog uw vrienden. Wij
doen alles wat in ons vermogen ligt om
u thans de waarheid te zeggen voor het
te laat is. Wanneer de vrede thans gered
kan worden en hij kan worden gered
kan een nieuw Europa en een nieuwe
wereld worden opgebouwd".
HET POND STERLING LOS GELATEN.
Naar verluidt hebben de Britsche auto
riteiten gisteren besloten de goudreserve
van het egalisatie-fonds niet meer te ge
bruiken tot steun van het pond sterling.
Evenwel wordt officieel ontkend, dat
Engeland een embargo op goud zou heb
ben afgekondigd, zooals het gerucht in
het buitenland de ronde deed.
Op de Amsterdamsche wisselmarkt
heerschte gistermorgen een chaotisch
koersverloop, dat aan de dagen van
Augustus 1914 deed denken. Daar de En
gelsche controle-autoriteiten het pond
sterling aan zijn lot overlieten, gaf dit de
vies onder invloed van den gespannen po-
litieken toestand een scherpe daling te
zien.
In overeenstemming met deze daling
steeg de goudprijs te Londen.
Dollars waren t.a.v. het pond sterling
vast gestemd en stegen tegenover den gul
den bij opening der wisselmarkt tot 1.87
bieden, vergeleken met een noteering van
1.861.86 1/4 gisteren bij beurssluiting. In
het verdere verloop van den ochtend hield
de stijging van dollars aan.
DE MILITAIRE MISSIES VERLATEN
MOSKOU.
Afscheid bij Worosjilof.
Maarschalk Worosjilof heeft gistermid
dag te één uur de leiders van de Fransche
en Britsche militaire missies ontvangen.
Tijdens dit bezoek heeft Worosjilof me
degedeeld, dat de regeering van de Sovjet-
Unie na het sluiten van het verdrag tus-
schen Duitschland en de Sovjet-Unie, van
oordeel was, dat de besprekingen tus-
schen Frankrijk, Engeland en de Sovjet-
Unie van geen nut meer waren.
De Britsche en Fransche militaire mis
sies zijn daarop vannacht om half een uit
Moskou naar Leningrad vertrokken.
EEN VERKLARING VAN MOLOTOF
AANGEKONDIGD.
Naar van officieele Russiche zijde ver
luidt zal op de buitengewone bijeenkomst
van den hoogsten Russische sovjet op 28
Augustus waarschijnlijk een verklaring
worden afgelegd betreffende het Duitsch-
Russische accoord door den volkscommis
saris voor buitenlandsche zaken, Molotof.
De hoogste sovjet zal dan een resolutie
aannemen, die het prosedium machtigt tot
ratificatie van het verdrag.
In politieke kringen te Meskou heerscht
de overtuiging, dat het an/ti-Komintern
pact heeft opgehouden te bestaan in ver
band met de afsluiting van het Duitsch-
Russische non-agressiepact. Deze opvat
ting wordt ook uitgesproken door Duit
sche kringen in Moskou.
DE JAPANNEEZEN WIJZIGEN HUN
HOUDING.
Sedert de toenadering tusschen Duitsch
land en de Sovjet-Unie heeft men een op
merkelijke verandering in de houding der
Japanneezen tegenover de Engelschen te
Sjanghai geconstateerd. De Japansche
troepen toonen thans een aanzienlijke ma
te van hartelijkheid jegens de Britsche
soldaten die de Westelijke grens van de
internationale nederzetting bewiaken. De
Japansche schildwachten zijn de Britsche
politiebeambten begonnen te groeten.
Duitsche automobilisten, die een bezoek
brengen aan het door de Japanneezen be
zette deel van Sjanghai, hebben niet lan
ger de hakenkruisvlag op hun wagen, die
voorheen op opvallende wijze was aan
gebracht.
De Japansche Generaal Hisaintsji en
Admiraal Osoemi, die op weg waren naar
Neurenberg om het partij-congres bij te
wonen op uitnoodiging van den Fuehrer,
hebben besloten hun reisplan te wijzigen
en naar Marseille te gaan en vandaar
naar Zwitserland. Hier zullen zij eënigen
tijd blijven om af te wachten tot de inter
nationale toestand opklaart.
Domei meldt, dat de Japansche regee
ring heeft besloten alle in Europa ver
blijvende Japanneezen naar Japan te la
ten komen. Het s.s. „Yasoekoeni Maroe",
dat gisteren uit Hamburg zou vertrekken,
heeft instructie gekregen om daar te blij
ven liggen en alle uit Europa vertrekken
de Japanneezen aan boord te nemen. De
Japansche athleten, die zich op het oogen-
blüc in Weenen bevinden, zullen Duitsch
land eveneens verlaten.
In Europa wonen de volgende aantal
len Japanneezen: Engeland 1032, Frank
rijk 564, Duitschland 471, Italië 75 en Po
len 18.
Op 'n drogen weg moet uw auto
bij 40 km per uur binnen 16
eter kunnen stoppen. Maar bi]
.J km per uur is die remweg
niet 32, maar 64 meter!
De Nederlandsche regeering gaat voort
maatregelen te treffen met het oog op de
internationale spanning. Zoo zijn uitvoer
verboden uitgevaardigd voor een groot aan
tal artikelen welke verboden terstond in
werking zijn getreden.
Voorts is afgekondigd een Koninklijk
besluit (Staatsblad 184) waarbij oorlogs
schepen van vreemde mogendheden ver
boden wordt binnen de territoriale wate
ren van het rijk in Europa te komen. Ook
dit besluit is onmiddellijk in werking ge
treden.
De minister van Binnenlandsche Zaken,
de heer H. van Boeyen, die Vrijdagmiddag
van zijn vacantie in Den Haag is terugge
keerd, heeft bij zijn departement ingesteld
een regeeringscommissariaat voor vrijwilli
ge burgerlijke dienstverleening, welks taak
is de werkzaamheden van de particuliere
organisaties, die zich vrijwillig beschik
baar stellen voor het verrichten van dien
sten in buitengewone omstandigheden, te
coördineeren. Bij dit regeeringscommissa
riaat worden tevens ondergebracht de
inspectie van de luchtbescherming en de
inspectie van de vrijwillige burgerwachten
Minister Van den Tempel heeft aan zijn
departement een „contactcommissie voor
de arbeidsmarkt" ingesteld, die beoogt be
middelend op te treden, wanneer zich
moeilijkheden voordoen met de bezetting
van de ondernemingen met voldoende ar
beidskrachten als gevolg van de oproeping
van dienstplichtingen.
Bemiddeling bij het
aanvullen van
personeel
CONTACTCOMMISSIE VOOR DE
ARBEID SMARKT.
De regeeringspersdienst meldt ons:
De tegenwoordige buitengewone
omstandigheden zullen zonder twijfel
mede moeilijkheden meebrengen voo-r
het bedrijfsleven met betrekking tot
de bezetting van de ondernemingen
met voldoende geschikte arbeidskrach
ten. De minister van Sociale Zaken
zal, voor zooveel van hem afhangt,
gaarne zooveel mogelijk medewerken
tot oplossing van zoodanige moeilijk
heden in de daarvoor in aanmerking
komende gevallen.
Op den voorgrond moet intusschen
staan, dat zooveel slechts eenigszins
mogelijk de oplossing moet worden
gevonden door plaatselijke bemoeiing,
met name door de plaatselijke orga
nen van de arbeidsbemiddeling, waar
van gebruikmaking in het eigen be
lang wel zeer wordt aanbevolen.
Er zullen echter gevallen zijn, waarin
ter plaatse in de behoefte niet kan wor
den voorzien, terwijl elders wel geschikte
krachten aanwezig zijn, of wel ter plaatse
arbeiders beschikbaar zijn, die eerst na
eenige training voor het werk geschikt
zouden worden.
Met name het vraagstuk van de ver
plaatsing van arbeiders en dat van de trai
ning komt dus op den voorgrond. Ook
zullen allicht nog andere vraagstukken
zich in de practijk blijken voor te doen,
die een meer centrale behandeling vragen.
Teneinde hierin zoo snel en zoo een
voudig mogelijk te voorzien, ligt het in de
bedoeling van den minister om aan zijn
departement een kleine commissie in te
stellen onder den naam „contact-commis
sie voor de arbeidsmarkt" bestaande uit
de volgende leden: mr. dr. A. L. Scholtens,
secretaris-generaal van het departement
van Sociale Zaken, dr. ir. A. H. W. Hacke,
directeur-generaal van den Arbeid: ir. R.
A. Verweij, hoofd van den rijksdienst der
werkloosheidsverzekering en arbeidsbe
middeling, Meyer de Vries, hoofd der af-
deeling werkverruiming van het departe
ment van Sociale Zaken, mr. D. J. Gor
ter, hoofd-commies aan het departement
van Sociale Zaken, secretaris, die de
evenbedoelde vraagstukken voor zoover
noodig zal behandelen en door onderling
overleg een spoedige en doelmatige beslis
sing zal trachten te bevorderen. Ook an
dere gevallen met betrekking tot de ar
beidsmarkt, waardoor men haar tus-
schenkomst nuttig mocht oordeelen, zul
len door haar in overweging kunnen wor
den genomen.
De commissie zal, zoo noodig, veelvul
dig vergaderen en contact houden met het
departement van Economische Zaken.
Haar adres is: Bezuidenhout 30 den Haag.
Teneinde misverstand te voorkomen
worde er nog op gewezen, dat vragen om
trent verlof uit militairen dienst van in-
gelijfden niet tot de bevoegdheid der
commissie behooren.
VRIJWILLIGE BURGERLIJKE
DIENSTVERLEENING
Men meldt ons van bevoegde zijde:
De minister van Binnenlandsche Zaken
heeft bij zijn departement ingesteld een
regeeringscommissariaat voor de vrijwillige
burgerlijke dienstverleening.
Aan dit regeeringscommissariaat is op
gedragen de zorg voor de coördinatie van
de werkzaamheden van de particuliere
organisaties, die zich vrijwillig beschik
baarstellen voor het verrichten van
diensten in buitengewone omstandigheden.
Met het regeeringscommissariaat worden
gecoördineerd de inspectie van de be
scherming van de bevolking tegen lucht
aanvallen en de inspectie van de vrij
willige .burgerwachten.
Met de leiding van het commissariaat
wordt tijdelijk belast mr. H. W. J. Mulder,
raad-adviseur bij het departement van
Binnenlandsche Zaken, terwijl mr. J.
Heusdens, werkzaam bij de afdeeling bin-
nenlandsch bestuur, voorloopig als secre
taris zal optreden.
Aan de burgemeesters van de gemeenten
met meer dan 20.000 inwoners is verzocht
een administratieve instantie aan te wijzen
die zal worden belast met aangelegenheden
betreffende de vrijwillige hulp- en dienst
verleening. Daarnaast heeft de minister
van Binnenlandsche Zaken bij de afdeeling
binnenlandsch bestuur van zijn departe
ment een bureau „Openbare orde en vei
ligheid" ingesteld, waarvan de leiding aan
mr. J. Heusdens is opgedragen. Dit bureau
is belast met de behandeling van onder
werpen de buitengewone omstandigheden
betreffende, voorzooveel dez'e onder het
departement van Binnenlandsche Zaken
ressorteeren.
UITVOERVERBODEN.
In verband met de ontwikkeling van
den internationalen toestand heeft de Ne
derlandsche regeering besloten op grond
van de gewijzigde wet van 3- Augustus
1914 eenige uitvoerverboden af te kondi
gen.
Het doel van deze maatregelen is te
voorkomen, dat de voorziening van de
nationale behoefte in gevaar komt. Zij
dragen derhalve een preventief karakter.
Indien de hier te lande aanwezige voor
raden zulks toelaten, zullen dispensaties
van de uitvoerverboden kunnen worden
gegeven. Met de uitvoering van deze
maatregelen heeft de minister van Eco
nomische Zaken het Crisis Uitvoer Bu
reau Piet Heinplein 6 te 's Gravenhage be
last bij welk bureau verzoeken om dis
pensaties kunnen worden ingediend. De
formulieren voor het aanvragen van uit
voervergunningen zijn verkrijgbaar bij de
Kamers van Koophandel.
De uitvoerverboden treden terstond in
werking. Zij gelden voor een groot aantal
genoemde artikelen.
VERBOD VOOR VREEMDE OORLOGS
SCHEPEN OM IN DE WATEREN
VAN NEDERLAND TE KOMEN.
Heden is afgekondigd het Kon. Besluit
van 25 Augustus 1939 Stbl. 184 betreffen
de het verbod voor oorlogsschepen van
vreemde mogendheden om te komen bin
nen de territoriale wateren van het rijk
in Europa.
Het besluit treedt onmiddellijk in wer
king.
POSITIE DER TANKSCHEPEN
GEHEIM
Wegens den onzekeren internationalen
toestand kan de scheepvaartafdeeling van
de Koninklijke-Shell niet, zooals ge
woonlijk, de positie van de onderweg, zijnde
Nederlandsche en Engelsche tankschepen
opgeven.
Deze opgave zou zoo onvolledig zijn, dat
het belanghebbende publiek zij die met
leden der bemanning relaties onderhouden
er weinig houvast aan zou hebben. Zoo
dra de toestand zich geconsolideerd heeft,
zal de opgave weer worden gepubliceerd.
Tot dusver werd de positie wekelijks
medegedeeld.
„Hbld."
WORDT DE DOLLARD AFGESLOTEN?
Scheepsbouwers In Groningen rekenen
er op.
Naar wij vernemen houden de scheeps
bouwers in de provincie Groningen ernstig
rekening met de mogelijkheid, dat de
Dollard weldra van Duitsche zijde afge
sloten en met mijnen onbevaarbaar zal
worden gemaakt.
Donderdag is een 550 tons motor
kustvaartuig, in aanbouw voor de
Venezuelaansche regeering, op een der
werven in het Noorden des lands naar Rot
terdam versleept. Het schip was pas kort
geleden te water gelaten. Er zaten nog
geen machines in. Het zal nu verder op
een werf aan de Nieuwe Maas afgewerkt
worden.
Voorts is van de werf „Gideon" te
Groningen een 350 tons kustvaartuig te
water gelaten voor Fransche rekening. Het
is onmiddellijk in gereedheid gebracht om
versleept te worden naar Harlingen, waar
het op de werf „Welgelegen" zal worden
voltooid.
BEZETTING VAN SCHOLEN DOOR
MILITAIREN.
Het R. K. Centraal Bureau voor Onder
wijs en Opvoeding te 's-Gravenhage brengt
het navolgende onder de aandacht van de
besturen der R. K. lagere scholen.
Door de militaire autoriteiten is inmid
dels op verschillende schoolgebouwen be
slag gelegd voor de huisvesting van mili
tairen. Tengevolge hiervan zal het onder
wijs aan die scholen na afloop der vacantie
geen voortgang kunnen vinden, tenzij tijdig
de beschikking kan worden verkregen over
andere, al of niet voor onderwijsdoeleinden
(bestemde, lokaliteit.
De schoolbesturen, die niet in de moge
lijkheid) verkeeren, tijdig een zoodanige
voorziening te treffen, dat het onderwijs
overeenkomstig de geldende lesrooster
voortgang kan vinden, zullen zich onver
wijld moeten wenden tot den heer Inspec
teur van het L.O., teneinde de volgens ar
tikel 90, vierde lid, der L.O.-wet vereischte
toestemming voor afwijking van de les
rooster, voor zoolang deze noodig zal zijrn,
te verkrijgen.
Ook voor het in gebruik nemen van an
dere lokaliteit voor de tijdelijke huisvesting
der leerlingen moet vooraf toestemming aan
den heer Inspecteur van het L.O. worden
gevraagd.
Officieële Crislspublicatles
LEVERING ZWARE VARKENS
De Nederlandsche Veehouderijcentrale
maakt bekend, dat zij, die met haar con
tracten gesloten hebben tot levering van
zware varkens en die ontheffing van leve
ringsplicht of uitstel van levering wen-
schen te verkrijgen, zich tot de zaak voer-
ders der Centrale dienen te wenden onder
overlegging van het hun uitgereikte leve-
ringsbewijs.
's-Gravenhage, 25 Augustus 1939
HET CONGRES 1939 VAN DEN N.R.K.M.
Het 13e congres van den Ned. R.K.
Middenstandsbond zal op Dinsdag 29
Augustus den eersten Congresdag
des middags om half twee in Musis Sacrum
te Arnhem op plechtige wijze worden ge
opend.
In deze openingszitting zal een wel
komstwoord worden gesproken door den
heer H. Klompé, voorzitter der R.K. Mid-
denstandsvereeniging Arnhem. De heer J.
A. Koops, uit Venlo, voorzitter van den
Ned. R.K. Middenstandsbond, zal zijn
congresrede houden; en de directeur van
het bureau van den N.R.K.M., Mr. F.
Bach, zal in een kort verslag de voor
naamste gebeurtenissen uit de katholieke
middenstandsbeweging in de periode 1937
1939 releveeren. Daarna zal de zeereerw.
heer K. Roncken, hoofdaalmoezenier van
sociale werken in het bisdom Roermond,
een toespraak houden over „de midden
stand in de Nieuwe Gemeenschap."
Als eerste congresonderwerp zal ver
volgens behandeld worden het prae-
advies van dr. J. van Beurden over het
onderwerp „De ondernemersovereenkom-
stenwet en haar bruikbaarheid voor het
Middenstandbedrijfsleven."
Het programma vermeldt voorts dien dag
een rondrit door de mooiste gedeelten van
Arnhem en omstreken en een tuinfeest op
de theeschenkerij „Sonsbeek".
In de ochtendzitting van den tweeden
Congresdag zal prof. Dr. J. E. de Quay een
rede houden over het concentratie
verschijnsel in industrie en handel, in het
bijzonder in verband met de positie van
het zelfstandig kleinbedrijf.
Des middags is het woord aan Dr. H. W.
E. Moller, lid van de Tweede Kamer, om
aan de hand van zijn prae-advies de be-
teekenis van de Katholieke gemeenschaps
gedachte in den modernen tijd te belichten
Dr. A. A. Olierook, geestelijk adviseur
van de R.K. Middenstandsbond in het bis
dom Haarlem, zal een slotwoord spreken.
Naar wij vernemen heeft de minister
van Economische Zaken, mr. M. P. L.
Steenberghe, eenigen tijd geleden een uit
noodiging aanvaard om het Congres te be
zoeken.
Of de minister aan dit voornemen ge
volg zal kunnen geven zal van de ontwik
keling der internationale verhoudingen af
hangen.
De „groote parade" op het Malieveld te
te 's Gravenhage gaat niet door
Bij garnizoensorder van heden is be
paald, dat de parade op het Malieveld op
31 Augustus, in den vorm zooals deze aan
vankelijk was vastgesteld, niet zal door
gaan.
DE POSTVLUCHTEN OP NED.-INDIE.
De positie der K. L. M. postvliegtuigen
op de Indië-lijn v;as gisteravond als volgti
Op de uitreis arriveerden de „Uil" te
Rangoon en de „Emoe" te Basra.
Op de thuisreis landden de „Wiele
waal" te Basra en de „Torenvalk" te Ran
goon.
