Een lichtstraal in donkere nacht
Roosevelt richt zich
opnieuw tot Hitier
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Een keer ten goede
3lo£en &e>ieid tot lecfilibteefoscfie.
cndeïkatidetmgm
Britsche Ambassadeur vliegt met een
boodschap van Hitier naar Londen
Poolsch-Britsch
Verdrag gesloten
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1939
30ste Jaargang No. 9423
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat uit vijf
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
Te elfder ure vreedzame
voorstellen.
De hoop, dat de vrede bewaard zal blij
ven, herleeft. Op de eerste boodschap, wel
ke president Roosevelt o.a. aan den Pool-
schen president Moscicki heeft gericht,
heeft deze geantwoord, dat de Poolsche re
geering steeds rechtstreeksche onderhan
delingen tusschen regeeringen beschouwt
als de meest geschikte methode tot oplos
sing van moeilijkheden een methode
die des te gepaster is, wanneer zij wordt
gebruikt tusschen naburige landen en
dat zij tevens overweegt, dat een methode
van verzoening door een derde mogend
heid, „even belangeloos en onpartijdig als
Uwe Excellentie", een rechtvaardige en
billijke methode voor een oplossing van
geschillen tusschen naties zou zijn.
Met andere woorden: Polen is bereid tot
onderhandelen en zinspeelt op een bemid
deling van Roosevelt.
De Amerikaansche president heeft zich
daarop onmiddellijk opnieuw tot Hitier ge
wend en hem het antwoord van Polen mee
gedeeld.
In verband daarmede ofjos daarvan?;
wie zal het zeggen? is er een enorme
diplomatieke bedrijvigheid te constateer en.
Hitier heeft den Engelschen ambassadeur
Henderson gistermiddag bij zich ontboden.
Deze heeft daarop een onderhoud gehad
met den Poolschen ambassadeur te Berlijn
en vanmorgen is hij per vliegtuig naar
Londen vertrokken.
Uit Italië wordt eveneens een druk di
plomatiek verkeer tusschen Rome en Bêr-
lijn gemeld, terwijl parallel daarmede de
Italiaansche pers blijk geeft van optimisme.
Dat alles wijst er op, dat te elfder ure
voorstellen tot een vréedzame oplossing
van het geschil worden gedaan en overwo
gen. Over den aard dezer voorstellen is
niets bekend en het is van geenerlei nut
zich te verdiepen in gissingen.
Het afzeggen van de plechtige herden
king van den slag bij Tannenberg, bij wel
ke gelegenheid Hitier een redevoering zou
houden, wordt overal als een feit
groote beteekenis geacht. Het wijst er op,
dat Duitschland toch niet van plan is, om
zooals de voorstelling was met ijze
ren vastberadenheid en zonder zich te be
kommeren om wat anderen doen of zeg
gen, zijn eigen weg te gaan. De Führer
bedenkt zich en heeft op het oogenblik wel
wat anders te doen dan zijn van te voren
klaar gemaakte rede af te steken die waar
schijnlijk niet meer past bij den snel ver
anderenden toestand.
Ook uit het Vaticaan klinkt een optimis
tisch geluid, waar men tevreden is over
de ontvangst van de Pauselijke vredes-
actie.
Voor zoover men dus mag afgaan op de
«ymptomen kan er gesproken worden van
een herleving van de hoop, dat op het
meest critieke moment de situatie een keer
ten goede neemt.
De Duitsche propaganda-dienst volgt
deze ontwikkeling van de situatie nog niet
zoo snel en gaat nog door met allerlei
grensincidenten te melden en gruwelver
halen op te hangen over een dreigenden
aanval der Polen op Dantzig. Het oorlogs
potje wordt nog lustig te vuur gehouden,
Het mes snijdt op die manier aan twee
kanten. De oorlogsdreiging kan dienen om
een zoo voordeelig mogelijke positie voor
Duitschland te bereiken en voor het geval
de onderhandelingen mislukken, kan
Duitsche berichtgeving dienst doen om de
wereld duidelijk te maken, dat het de Po
len waren, die begonnen zijn.
Maar indien de oorlog wordt vermeden,
vraagt men zich af, wat Duitschland dan
zal moeten beginnen met de nieuwbakken
vriendschap der Russen. De Japanners
hebben zich van de as afgewend, Spanje
heeft zich eveneens los gemaakt en
eigen land zal men zitten met de scherven-
van kapot geslagen ideologische opvattin
gen.
Wij staan behalve voor een oplossing in
het zoo dreigende conflict om Dantzig te
vens voor een volkomen heroriënteering
der wereldpolitiek.
Gistermiddag heeit de Britsche ambassadeur te Berlijn, Henderson,
opnieuw een onderhoud gehad met Hitier. Dit onderhoud zou geschied
zijn op verzoek van den Fuehrer.
Henderson begaf zich hedenmorgen per vliegtuig naar Londen, ten
einde rapport uit te brengen aan lord Halifax.
In politieke kringen te Londen heeft het bericht van de komst van
den ambassadeur de hoop doen herleven, dat er iets in voorbereiding
is om een eind te maken aan de impasse en aan het steeds sterkere
afglijden naar een catastrophe.
Overigens is het veelbeteekenend, dat Hitier niet alleen den vertegen
woordiger van Groot-Brittannië heeft ontvangen, maar ook de ambas
sadeurs van Frankrijk, Italië en Japan.
De eerste gedachte, welke dit feit opwerpt is de mogelijkheid van
een conferentie der mogendheden.
Men dient echter ook niet uit het oog te verliezen, dat Hitier vroeger
op den dag voorstellen van Roosevelt heeft ontvangen, welke be
oogen een einde te maken aan het Duitsch-Foolsche geschil.
Degenen echter, die wel op de hoogte zijn van de methoden van
Hitier, hebben algemeen den indruk, dat de Duitsche rijkskanselier er
de voorkeur aan zou geven een eigen origineel £)lan voor te stellen
boven het aannemen van het voorstel van RooseVelt.
Vernomen wordt, dat de Britsche ambassadeur na zijn onderhoud
met Hitier den Poolschen ambassadeur Lipsky heeft ontvangen.
President Roosevelt heeft een tweede oproep gedaan op rijkskanse
lier Hitier. Hij verzond dit beroep, zoodra hij van den Poolschen presi
dent der republiek, Moscicki, bericht had ontvangen, dat deze zijn
uitnoodiging aanvaardde. Roosevelt vraagt Hitier thans „toe te stem
men in de wijze van vreedzame regeling, welke is aanvaard door de
Poolsche regeering".
Roosevelt verklaart:
„De geheele wereld bidt, dat ook Duitschland aanvaardt".
DE AMERIKAANSCHE PRESIDENT SEINT HITLER DEN TEKST VAN
HET ANTWOORD VAN MOSCICKI, WAARIN DEZE ACCOORD GAAT
MET RECHTSTREEKSCHE ONDERHANDELINGEN OF MET EEN VER
ZOENINGSPROCEDURE.
Roosevelt vervolgt dan:
„Gij hebt herhaaldelijk in het openbaar verklaard, dat het door het
Derde Rijk nagestreefde doel rechtvaardig en redelijk is. In zijn ant
woord heeft Moscicki verklaard, dat de Poolsche regeering er mede
accoord ging om op de grondslagen, welke zijn voorgesteld in mijn
boodschappen, door rechtstreeksche onderhandelingen of door een
verzoeningsprocedure het geschil tusschen Polen en het Duitsche Rijk
te regelen. Tallooze menschelijke levens kunnen nog gered worden
en men kan de hoop nog weer doen opleven, dat de naties der mo
derne wereld den grondslag kunnen leggen voor vreedzame en ge
lukkiger betrekkingen, wanneer gij en de Duitsche regeering zoudt
toestemmen in de vreedzame regeling, welke aanvaard is door de
Poolsche regeering".
Stalin en Von Ribbentrop drukken elkander de hand.
ITALIANEN OPTIMISTISCH.
In afwachting van de mededeelingen die
Hitier hedenmorgen aan het Duitsche volk
zal doen, zien de Italiaansche bladen in den
koortsachtigen diplomatiekcn arbeid der
Europeesche kanselarijen van gisteren eeni-
ge redenen tot de hoop, dat de redelijkheid
ten slotte zal zegevieren, gewaarborgd
door rechtvaardigheid.
In dit verband schrijft de „Messaggero"
o.m., dat de lange besprekingen van Hitier
met den Italiaanschcn ambassadeur Attoli-
co, die in voortdurend contact stond met
graaf Ciano, welke een zeer intensieve di
plomatieke activiteit ontplooide, evenals de
herhaalde besprekingen van graaf Ciano
met den Duitschen ambassadeur en de zeer
intensieve bedrijvigheid van de kanselarijen
in geheel Europa, de mogelijkheid hebben
geschapen van een lichtstraal, waarvan men
een aanwijzing kan vinden in de reis van
ambassadeur Henderson naar Londen.
Henderson heeft een plan tot een vreed
zame oplossing bij zich, dat hem door Hitier
is overhandigd en dat op het oogenblik het
voorwerp vormt van aandachtige bestudee
ring door de Londensche regeering.
De „Popoio di Roma" schrijft, dat Italië
nog wil hopen, dat men langs vreedzamen
weg een herziening kan krijgen van het
Europeesche evenwicht ten gunste van de
volkeren, die wegens de dichtheid hunner
bevolking recht op ruimte hebben. Wan
neer men echter tot het nieuwe Europa zal
moeten komen langs den weg der wapenen,
weet de wereld, dat Italië behoorlijk voor
bereid is en dat het land een enkel wapen
vormt ter beschikking van den Duce.
Het Italiaansche agentschap Stefani
meldt:
Gistermiddag om drie uur heeft de
Duce den Duitschen ambassadeur von
Mackensen, ontvangen, vergezeld van
Ciano. De Duitsche ambassadeur overhan
digde hem een lange telefonisch overge
brachte boodschap van Hitier. De Duce
antwoordde onmiddellijk en Attolico
overhandigde om 6 uur des middags het
antwoord van Mussolini.
Om 9 uur 20 des avonds ontving Mus
solini opnieuw den Duitsch enambassa-
deur, die hem een nieuwe boodschap van
Hitier ter hand stelde. Ook bij dit onder
houd was Ciano aanwezig.
GEEN VERKLARINGEN VAN HITLER?
Naar aanleiding van het bericht van Ste
fani uit Rome, volgens hetwelk Hitier
hedenmorgen aan het Duitsche volk mede
deelingen zou doen, heeft het A.N.P. na
vraag daaromtrent gedaan te bevoegder
plaatse te Berlijn.
Men heeft geantwoord, dat omtrent
eenigerlei mededeeling van den rijkskan
selier op hedenmorgen aldaar niets bekend
was.
TANNENBERGHERDENKING GAAT,
NIET DOR.
Officieel wordt te Berlijn medegedeeld,
dat met het oog op den gespannen toestand
de op Zondag bepaalde Tannenberg-plech-
tigheid vervalt.
Het gerucht heeft de ronde gedaan, dat
de partijdag in Neurenberg drie weken
zou worden uitgesteld. Bevoegde kringen
spreken dit gerucht tegen en zeggen niets
van deze verdaging te weten.
's PAUSEN VREDESACTIE.
In Vaticaansche kringen schijnt men
zeer voldaan over de weerklank, welke de
radiotoespraak van den H. Vader heeft
gevonden. Men voegt hieraan toe, dat de
Paus meer dan ooit besloten is alles in
het werk te stellen om den vrede te bewa
ren.
Naar vernomen wordt heeft koning
Leopold de rede, welke hij op de confe
rentie der Oslo-staten heeft gehouden,
aan Z.H. den Paus doen toekomen. De
Paus heeft koning Leopold in een eigen
handig schrijven bedankt en den wensch
te kennen gegeven, dat de gevoelens van
koning Leopold weerklank zullen vinden
bij de betrokken partijen.
Omtrent den indruk, welke de radio
rede van den Paus in Italië heeft gemaakt,
meldt de Romeinsche correspondent van
de „N.R.C."
Ontroèrend was de diepe aandacht waar
mede de hartstochtelijke kreet om vrede
en wederzijdsch begrip van den Paus werd
aangehoord.
Deze oproep van den Paus vond alge
meen de instemming en op het plein waar
wij de rede hebben aangehoord, knielde
De overeenkomst van wederzijdschen
bijstand tusschen Engeland en Polen is gis-
teravond in het Foreign Office ondertee
kend door lord Halifax aan den eenen
en den Poolschen ambassadeur aan den
anderen kant.
Deze EngelschPoolsche overeenkomst
vervangt en geeft formeel effect aan de
voorloopige overeenkomst, welke tot stand
gekomen is tusschen de Britsche en de
Poolsche regeering tijdens het bezoek van
minister Beek aan Londen en op 6 April
j.l. in het Lagerhuis bekend werd ge
maakt. Het is een bron van levendige
voldoening voor beide regeeringen dat de
onderhandelingen over de onderhavige
overeenkomst zoo snel en op zoo bevredi
gende wijze zün gesloten. De overeen
komst bestaat uit acht artikelen, waarin
de omstandigheden worden vastgelegd,
onder welke de verdragsluitende partijen
elkander te hulp zullen komen.
EEN POOLSCH BLAD OVER HITLER'S
STRIJD TEGEN HET BOLSJEWISME
De thesen van Hitier op de Partijdag van
Neurenberg in 1936 zijn volgens de Gazetta
Polska, samen te vatten in vier punten, die
wij hier laten volgen:
1. De Communistische partij, die voor 98
procent door Joden wordt geleid, is de
doodsvijand van alle nationale staten.
2. Het is onzinnig te meenen, dat het
bolsjewistische systeem op eenigerlei wijze
vatbaar is voor democratische ontwikkeling
en dat het Nationale Europa rustig daarmee
kan samenwerken.
3. Nationaalsocialisme en bolsjewisme
zjjn twee werelden, waartusschen geen
bruggen bestaan.
4. Het Derde Rijk beoogt niet het geven
van onderwijs aan kleine volkeren betref
fende regeeringsaangelegenheden; maar
het kan toch niet onverschillig staan tegen
over de uitbreiding van bolsjewistische in
vloeden in de aangrenzende landen en te
genover de politieke en militaire samenwer
king tusschen Sovjet-Rusland en de aan
Duitschland grenzende democratische sta
ten.
de menigte neer om 's Pausens zegen te
ontvangen aan het einde van de toespraak.
De woorden van den Paus, die zoo dui
delijk de regeerders heeft gewezen op de
ontzettende gevolgen, welke een nieuwe
oorlog voor Europa en voor de geheele
wereld zou hebben, worden hier door ve
len als de grootste gebeurtenis van den
dag beschouwd, belangrijker zelfs, dan de
rede van Chamberlain.
VERDEELING VAN POLEN BEOOGD?
De Berlijnschc correspondent van de
Times meldt, dat volgens berichten uit be
trouwbare, doch niet officieele bron
Duitschland en Rusland tot overeenstem
ming zouden zijn gekomen over een vcr-
deeling van Polen. Rusland zal, volgens
het Duitsch-Russischc plan het Poolsche
grondgebied tot aan de „Wilson-lijn" in
Oost-Polen krijgen en Duitschland Dant
zig, den Corridor en Poolsch Wcst-Silezië.
Op Roemenië wordt nu door Berlijn en
Moskou de grootst mogelijke druk uitge
oefend, om zich los te maken uit het vre-
desfront, doch als koning Carol hardnek
kig blijft weigeren, dan zal Rusland Bes-
sarabië nemen.
Volgens deze inlichtingen zal het ge
bied van Teschen, dat na de overeenkomst
van München aan Polen werd afgestaan,
weer bij Moravië worden gevoegd.
Duitschland zou tenslotte hebben be
loofd zijn ambities t.a.v. expansie in de
Oekraine op te geven.
Wat Polen zelf betreft zijn Duitschland
en Rusland blijkbaar van plan een „Con
gres-Polen" te vormen, dat wel „onafhan
kelijk" zou zijn, maar geen diplomatieke
vertegenwoordigingen in het buitenland
zou mogen hebben.
HET TELEFOON- EN TELEXVERKEER
MET DUITSCHLAND HERSTELD.
Naar aanleiding van het elders in dit blad
opgenomen bericht betreffende storing van
het telefoon- en telexverkeer met Duitsch
land kan worden medegedeeld, dat dit ver
keer thans weder normaal wordt afgewik
keld.