3talifxvx aoet de Inter
nationale óituatie
De onderhandelingen met Moskou
en Tokio
BUITENLAND
De s
panning
Dan*zig
om
Het probleem van
het Verre Oosten
VRIJDAG 4 AUGUSTUS 1939
DE LE1DSCHE COURANT
TWEEDE BLAD
PAG. 6
Niet te optimistisch noch te
pessimistisch zi|n
EfftjELANDS BIJDRAGE TOT DEN
WERELDVREDE.
Op zijn beurt heeft gisteren het Brit-
sche hoogerhuis debatten over de buiten-
landsche politiek gehouden.
Door de labour-oppositie werd een motie
ingediend, waarin de aandacht der regee
ring werd gevestigd op den huidigen toe
stand der buitenlandsche politiek, terwijl
verscheidene sprekers namens de opposi
tie de door de regeering gevoerde politiek,
met name in het Verre Oosten en ten aan
zien van de besprekingen te Hoskou, laak
ten.
Lord Halifax, de minister van buiten
landsche zaken, die de sprekers beant
woordde, verdedigde in zijn rede het be
leid der regeering en wees op de groote ver
diensten, welke zij zich heeft verworven
bij haar pogingen tot het behoud van den
wereldvrede.
HET PROBLEEM VAN HET
VERRE OOSTEN.
Engelands politek niet gewijzigd.
Op de eerste plaats behandelde lord Ha
lifax het Verre Oosten.
In verscheidene redevoeringen was geop
perd, dat de formule, welke onlangs met
Japan was aangegaan, Groot-Brittannië"
verplicht tot een fundamenteele wijziging
in zijn politiek, dat Engeland, door de for
mule te onderteekenen, den oorlogstoe
stand in China erkent, dat de formule in
strijd is met den geest der Engelsche ver
plichtingen op grond van de resoluties van
den volkenbond, dat daardoor het gevaar
ontstaat, dat het negenmogendhedenver-
drag geschonden wordt en dat de formule
in het algemeen een daad vergoelijkt, wel
ke Engeland vroeger heeft afgekeurd.
Ik wensch, vervolgde lord Halifax, heel
duidelijk te verklaren, dat naar mijn mee
ning degenen, die een dergelijken gedach-
tengang volgen, onbekend zijn, zoowel met
de bewoordingen der formule als met de
uitleggingen dezer formUle, welke de re
geering er aan geeft.
Ik weet door mijn ondervinding in In-
dië, hoe buitengewoon fnoeilijk het voor
menschen in Londen is, zich een nauwkeu
rig oordeel te vormen over de beteekenis
van deze zorgvuldig omlijnde formules in
het Oosten. Ook weet'ik, dat een vijand op
geen vruchtbaarder bodem onkruid tus-
schen het koren kan zaaien.
Degenen, die een dergelijke beschuldi
ging aan de formule ontleenen, verliezen
één feit van groote beteekenis uit het oog:
dat deze indruk juist de indruk is van de
genen, die dezen indruk wenschen te vesti
gen en die er naar streven, de moeilijkhe
den te overdrijven, waarvoor wij thans ge
plaatst zijn. Daarom moeten wij, naar mijn
meening, er op letten hun spel niet te spe
len.
De Japansche regeering heeft de Brit-
sche regeering nimmer gevraagd, haar po
litiek om te gooien en de Britsche regee
ring zou dat ook nooit kunnen doen, indien
haar dat zou worden gevraagd. Al wat wij
met deze. formule hebben gedaan, is te
trachten de feiten vast te stellen, zooals zij,
naar ons voorkomt, bestaan en te probee-
ren, op practische manier den achtergrond
vast te stellen van den toestand, zooals
deze te Tientsin is ontstaan. Wij moeten
niet onnoodig de teak van onzen ambassa
deur te Tokio verzwaren, die in moeilijke
omstandigheden, met vastberadenheid en
begrip van zaken optreedt bij zijn pogingen
een oplossing te bereiken.
Wij moeten er naar streven, bij te dra
gen tot het vinden van een regeling, wel
ke voor alle belanghebbenden aanvaard
baar is en aan een oplossing van de hui
dige moèilijkheden werken, welke niet on
ze betrekkingen met China schaadt. Ik ben
mij er echter van bewust, dat vele leden
van dit huis van meening zijn, dat zulks
een te optimistische verwachting is. De re
geering ziet zich verplicht, de blokkade van
Tientsin en de toenemende agitatie tegen
de Britsche belangen in deze deelen van
het bezette China, zeer ernstig op te vat
ten.
De Japansche regeering en het Japan
sche volk moeten erkennen, dat, indien de
ze agitatie voortduurt, indien zij deze niet
kunnen voorkomen, de betrekkingen tus-
schen onze beide landen steeds moeilijker
zullen worden.
Hoewel de kwesties van plaatselijken
aard kunnen zijn, hebben zij een veel ver
der strekkende beteekenis en zijn zij ook
voor andere regeeringen van belang. Er is
reeds gezegd, dat wij op verscheidene pun
ten één lijn trekken met de Vereenigde Sta
ten en Frankrijk. Deze beide regeeringen
worden door ons nauwkeurig op de hoogte
gehouden, zoowel van onze bedoelingen,
als-van hetgeen wij hebben gedaan. Dat
wil natuurlijk niet zeggen, dat wij op alle
punten juist hetzelfde zullen doen.
Ik kan mij zeer goed de omstandig
heden voorstellen, welke ook de Brit
sche Reg. er toe zouden kunnen bren
gen, melding te maken van haar voor
nemen, het handelsverdrag op te zeg
gen, doch, zooals de premier Zaterdag
in het lagerhuis heeft gezegd, is dat
een aangelegenheid, welke een zeer
nauwkeurige overweging vereischt en
waarvoor een intense gedachtenwisse-
ling met de Britsche Dominions in
ieder geval noodig zou zijn.
Er zijn verschillende oplossingen voor
gesteld met betrekking tot de Chineesche
valuta en de zilvervoorraden van Tientsin,
doch geen enkele schijnt bevredigend.
De kwestie van een verdere steunver-
leening aan de Chineesche munt zal be
schouwd worden in het licht van zeer vele
andere financieele overwegingen en ver
plichtingen van Groot-Brittannië.
Ik geloof niet, dat het boven de kracht
van mannen van goeden wil is, een oplos
sing te vinden, welke recht doet wederva
ren aan China en rekening houdt met de
belangen van andere, bij het Verre Oosten
betrokken mogendheden.
I?E ONDERHANDELINGEN MET
RUSLAND.
Overgaande tot een bespreking van den
Europeeschen toestand en meer in het bij
zonder tot de kwestie der onderhandelin
gen met Sov-Rusland, zeide lord Ha
lifax, dat de basis der Britsche politiek is
geweest een nauwe samenwerking met
Frankrijk bij de behartiging der gemeen
schappelijke belangen, zooals is uiteengezet
in de begin Febrauri, door den premier in
het lagerhuis afgelegde verklaring. Van dat
punt uitgaande heeft de regeering haar
waarborg aangeboden aan Polen en Roe
menië.
Ongetwijfeld heeft zij, door dat te doen,
een belangrijke bijdrage geleverd voor de
veiligheid van Rusland. De onderhande
lingen met Rusland hebben ten doel de
versterking der strijdkrachten tegen een
mogelijke agressie en het zal wel erkend
worden, dat het verschaffen van een instru
ment, dat alle mogelijkheden dekt, een zeer
ingewikkelde taak is, welke onvermijdelijk
aanleiding moet geven tot een zeker ver
schil van opvatting.
Wij weten ook, dat het probleem inge
wikkeld is door de noodzakelijkheid, te
trachten te voorzien in het geval van een
nieuwe techniek van indirecte agressie.
De drie regeeringen zijn het eens over
de noodzakelijkheid, om daarin te voor
zien, doch zij verschillen van meening over
den vorm, waarin dit moet geschieden.
Ons gemeenschappelijk doel is, een for
mule te vinden, welke een einde maakt aan
deze indirecte agressie, zonder de onafhan
kelijkheid of neutraliteit van andere sta
ten te schaden.
Het is geen geheim, dat de voorstellen
van Frankrijk en Engeland de sovjet-regee
ring onvoldoende leken, terwijl de formu
le van de sovjet-regeering den Franschen
en Britschen regeeringen te ver schenen te
gaan in de tegenovergestelde richting."
Betreffende de kwestie Dantzig wensch-
te Halifax niet veel mede te deelen. Hfj
wilde slechts verwijzen naar de verklaring
van Chamberlain van 10 Juli, welke aan
duidelijkheid en juistheid niets te wen
schen overliet.
Na er, evenals Chamberlain in het lager
huis, op te hebben gewezen, dat de onder
handelingen met Polen over twee ver
schillende kwesties liepen, waarvan de eer
ste, die betreffende de exportcredieten, is
opgelost, bracht Halifax de Moskousche
onderhandelingen opnieuw ter sprake, er
op wijzend, dat de regeering het niet eens
is met de stelling, dat, indien een minister
naar Moskou zou gaan, er een snelle over
eenstemming zou tot stand komen.
„Er kan, aldus besloot Halifax zijn rede,
geen twijfel bestaan over de houding van
ons land. Wij hebben onze voorzorgsmaat
regelen genomen, wij hebben alles gedaan,
wat mogelijk is, om de krachten van den
vrede te versterken en er blijft ons thans
niets anders over dit is mijn speciaal
verzoek dan kalm te blijven, te vermij
den, overdreven aandacht te besteden aan
geruchten en noch te optimistisch, noch te
pessimistisch te zijn.
Ik ben van meening, dat een eensgezin
de natie, die precies weet, waar zij staat
en die zichzelf krachtig weet, de toekomst
met vertrouwen onder de oogen kan zien,
wat die toekomst ook in haar schoot ver
bergt."
De debatten werden hiermede gesloten.
Katholieken,
Uw eigen Dagblad is
DE LEIDSCHE COURANT
VOLKENBOND
LITHAUEN STELT ZICH CANDIDAAT.
Lithauen heeft zich candiaat gesteld
voor een van de niet-permanente zetels
van den Volkenbondsraad, welke bij de ko
mende zitting in September vacant zullen
worden.
DUITSCHLAND
BEPERKING VAN DEN BENZINE
VERKOOP.
Ter Berlijn wordt den laatsten tijd een
beperking van de benzine-verkoop* gecon
stateerd. Sommige benzine-stations leveren
slechts 10 liter tegelijk aan vaste klanten
en aan anderen niet meer dan 5 liter Het
zelfde is te Harburg het geval.
Men weet niet of men hier te doen heeft
met een algemeene beperking van het ben-
zine-gebruik.
TSJECHISCHE GENDARMERIE WORDT
INGEKROMPEN.
De Duitsche autoriteiten hebben beslo
ten, de Tsjechische gendarmerie in te krim
pen van 12.000 tot 9.000 man. Zij zullen nog
over slechts 6.000 karabijnen de beschik
king hebben.
POLEN
EEN POOLSCHE NOTA.
Het vraagstuk der douane-inspectie.
Van geloofwaardige zijde wordt verno
men, dat de Poolsche regeering vandaag
den Senaat van Dantzig een nota zal over
handigen, waarin wordt geantwoord op de
nota van den Senaat van 30 Juli. In deze
Poolsche nota zal het standpunt van de
Poolsche regeering inzake de voornaam
ste punten van het geschil tusschen Po
len en de Vrije Stad uiteen gezet worden,
en wel op de eerste plaats het vraagstuk
van de margarine-fabriek Amada, waar
op de Poolsche regeering sancties heeft toe
gepast, omdat door het afschaffen van de
douane-inspecteurs, het niet mogelijk is de
goederen van de firma in Polen toe te la
ten. De maatregel is een antwoord op de
moeilijkheden, welke de Poolsche douane
inspecteurs in den weg worden gelegd.
Vervolgens het vraagstuk van het aan
tal der douane-inspecteurs, waarvan de Se
naat beperking heeft gevraagd. Volgens
mededeelingen van welingelichte zijde zal
de Poolsche regeering deze eischen van den
Senaat van de hand wijzen, hierbij wij
zend op de overeenkomst van 9 November
1920, waarbij de inspectie van de douane
wordt geregeld en waarbij wordt bepaald,
dat alleen Polen het aantal inspecteurs
kan vaststellen.
De nota eindigt met een waarschuwing
geen ondoordachte steppen te doen en geen
wijziging te brengen in den status quo van
de douanegrens tusschen Dantzag en
Pruisen, zoals door de Dantziger pers
werd voorgesteld. Het opheffen van deze
grens zal worden beschouwd als een on-
middellijken aanval op de levensbelan
gen van Polen in de Vrije Stad, welke Po
len tot eiken pry's wil verdedigen.
Men verwacht te Warschau, dat van
daag een officieel communiqué over deze
nota zal worden gepubliceerd.
De laatste ontwikkeling te Dantzig is de
weigering van de Dantzigers om levens
middelen ie verkoopen aan de Poolsche
douane-ambtenaren.
Een vertegenwoordiger van het Poolsche
ministerie van handel heeft zich naar Dant
zig begeven om de aangelegenheid te be
spreken.
Na een energiek vertoog van den Pool-
schen commissaris-generaal bij den Senaat
hebben de autoriteiten van de Vrije Stad
vier Polen, die tot langdurige gevangenis
straffen waren veroordeeld, in vrijheid ge
steld vóór de straffen geboet waren.
De wapening van Dantzig.
De hermilitariseering van Dantzig duurt
voort. De leden der militaire formaties in
de Vrije Stad hebben een verklaring moe
ten teekenen, waarbij zij zich verbinden
ter beschikking van de autoriteiten te blij
ven tot Dantzig bij Duitschland zal zijn
gevoegd. Er wordt energiek gewerkt aan
de versterking van verschillende strategi
sche punten, in het bijzonder bij de heu
vels van Bischofsberg en Hagelsberg. In
den nacht van 4 op 5 Augustus zullen op
het vliegveld te Langfur vlieg- en landings
oefeningen worden gehouden door vliegtui
gen van de nationaal-socialistische forma
ties. Gouwleider Forster heeft gistren een
inspectietocht gemaakt om zich van den
stand der versterkingswerken op de hoog
te te stellen.
ENGELAND
DE MILITAIRE DELEGATIES NAAR
MOSKOU.
De „City of Exeter" aan boord waarvan
de militaire delegaties van Frankrijk en
Engeland naar Rusland gaan, vertrekt Za
terdag te 16 uur van Tilbury en zal Woens
dag te Leningrad aankomen.
LUCHTSCHIP VOOR DE SCHOTSCHE
KUST GESIGNALEERD.
Het Britsche ministerie van luchtvaart
heeft een rapport ontvangen, waarin me
degedeeld wordt, dat ter hoogte van de
Schotsche kust een luchtschip is gezien,
doch ten aanzien van de identiteit van het
luchtschip werd niets meegedeeld. Een
vuurtorenwachter heeft tegenover de pers
verklaard, dat het luchtschip de „Graf
Zeppelin" was.
ITALIË
JAPAN EN DE „AS".
Een conferentie aan het Como-meer.
De ambassadeurs van Japan te Berlijn en
Rome, Hirashi Osjima en Tosjió Sjiratori,
zijn te Villa Este aan het Como-meer bij
een gekomen om te spreken over het nau
wer aantrekken van de politieke banden,
welke Japan verbinden aan de .^"-mo
gendheden.
De beide Japansche diplomaten hebben
aan de pers verklaard, dat zij Villa Este
hebben gekozen als plaats voor hun be
sprekingen omdat graaf Ciano en von Rib-
bentrop, de ministers van buitenlandsche
zaken van Italië en Duitschland, hier de
besprekingen hebben gehouden over het
sluiten van de verdragen, welke zoo vrucht
baar zijn voor de welvaart en macht van
de beide bevriende mogendheden, die te
zamen met Japan het anti-komintern-ver
drag hebben gesloten. Dit is een goed voor
teeken voor de Japansche diplomaten, die
een eventueele nauwere aansluiting van Ja
pan aan de politie van de „as" hebben be
sproken.
Zij zullen tot het einde dezer week op
Villa Este blijven.
SLOWAKIJE
SPANNING TUSSCHEN HONGARIJE
EN SLOWAKIJE.
De betrekkingen tuschen Hongarije en
Slowakije zijn opnieuw gespannen. Tus
schen de Hongaarsche partij in Slowakije
en de Slowaaksche regeering is een Con
flict uitgebroken, 33 Hongaren zjjn gear
resteerd wegens hoogverraad en de secre
taris-generaal van de Hongaarsche partij
is uitgewezen, omdat hij vlugschriften te
gen den leider van de nationaal-socialis-
ten in Slowakije heeft verspreid. De Hon
garen hebben hierop geantwoord met het
uitwijzen van 300 Slowaken.
De Slowaaksche pers voert verder een
revisionistische campagne tegen Hongarije
en de leider van de Slowaaksche propa
ganda, Sano Mach, heeft te Divin gezegd,
dat het Slowaaksche leger en de Hlinka-
garde nog bestaan, omdat de onrechtvaar
digheden nog niet uit den weg werden ge
ruimd. Alle pogingen van de Slowaken
zijn erop gericht de rechtvaardigheid te
herstellen. De menigte riep hierop: „wij
willen oprukken naar Levoca". Levoca is
een stad, welke onlangs aan Hongarije is
afgestaan.
PALESTINA
VERBETERING IN DEN TOESTAND?
Arabische terroristen hebben drie Ara
bieren ontvoerd. Het stoffelijk overschot
van een dezer drie is later gevonden.
Toch is een zekere ontspanning merkbaar
De regeering heeft besloten het internatio
nale telefoon-verkeer te herstellen, de
haven Saint Jean d'Arc weer open te stel
len voor het verkeer, veertien autobus-
dsensten van Arabieren weer te laten rij
den, talrijke gevangenen vrij te laten en
een algemeene amnestie voor te bereiden
voor politieke veroordeelden, waarvan
slechts ongeveer driehonderd bekende ex
tremisten zullen zijn uitgesloten. Boven
dien hebben talrijke leden van den bond
Melekassam vrijwillig hun onderwerping
aangeboden.
In welingerichte kringen wordt gezegd,
dat de maatregelen, welke de regeering
heeft genomen, het teeken zijn voor nieu
we onderhandelingen tusschen de Britsche
regeering en de Arabieren, welke ten doel
hebben eei „toelichtend supplement" uit te
geven op het Witboek.
Naar verluidt is de minister-president
van Egypte voornemens naar Londen te
gaan om deel te nemen aan de nieuwe be
sprekingen.
AMERIKA
WEER EEN NEDERLAAG VAN
ROOSEVELT.
Crediet voor huizenbouw geweigerd.
De Amerikaansche regeering heeft gis
teren een nieuwe nederlaag geleden.
Het voorstel van wet v n president Roo
sevelt om 800 millioen dollar beschikbaar
te stellen voor het bouwen van huizen is
door een coalitie van republikeinen en de
mocraten ten val gebracht.
Met 190 tegen 170 stemmen heeft het
Huis van Afgevaardigden besloten het ont
werp niet meer in de huidige zitting te be
handelen.
ARBEIDSCONFLICTEN IN DE
VEREEN. STATEN.
Stakers laten een brug in de lucht vliegen.
Woensdagavond zijn ernstige stakingson
lusten uitgebroken te Green Mountain in
Colorado. Het kwam tot botsingen tusschen
DE KRIJGSOPERATIES.
De strijd in Hopeh.
Tusschen 10 en 27 Juli hebben de Ja
pansche troepen ongeveer 40 gevechten
geleverd met naar-schatting 18.000 man.
Chineezen in het Noordweten van Hopeh.
Hierbij zijn 1048 Chineezen gesneuveld,
terwijl de Japansche troepen aanzienlijken
buit hebben behaald.
Weer een luchtaanval op Tsjoengking.
Achttien zware bommenwerpers hebben
gisternacht wederom aanvallen gedaan op
Tsjoengking. De eerste groep was weldra
door de Chineesche zoeklichtafdeeling op
gespoord en beschoten. De Japanneezen
lieten inderhaast hun bommen vallen. De
tweede groep viel de Oostelijke voorsteden
aan, waar slechts geringe schade werd
aangericht.
Vannacht is Tsjoengking opnieuw ge
bombardeerd. Een bom kwam terecht in
den tuin van dr. Vieron, den dokter van
de Fransche ambassade, wiens huis gedeel
telijk verwoest werd. Twee Chineesche
kruiers van de Fransche ambassade wer
den gedood, terwijl een instortende tuin
muur e entiental Chineezen begroef die
zich naar de schuilplaatsen begaf. Ook aan
het Fransche cconsultaat werd groote
schade aangericht. De aanval, waaraan 27
vliegtuigen deelnamen, heeft talrijke
slachtoffers geëischt.
DE TOESTAND AAN DE GRENS VAN
MANDSJOEKWO.
Volgens een bericht van het Japansche
leger te velde is de spanning aan de Wes
telijke grens niet verslapt.
De strijdkrachten van Sovjet-Rusland
en Buiten-Mongolie hebben sinds 26 Juli
(verleden week Woensdag) herhaaldelijk
geprobeerd de grens over te trekken bij de
samenvloeiing van de Khalka en de Hol-
stein, doch zij werden volgens het Japan
sche bericht iederen keer door de troepen
van Japan en Mandsjoekwo teruggesla
gen.
De strijdkrachten van Sovjet-Rusland
en Mandsjoekwo zijn drie dagen over de
grens gekomen, n.l. Zaterdag, Maandag en
Woensdag, doch de Japansche luchtmacht
zou haar een verpletterenden slag hebben
toegebracht door in die drie dagen 69 vlieg
tuigen omlaag te schieten.
DE ANTI-BRITSCHE AGITATIE.
Anglikaansche zendelingen uitgedreven.
De Anglikaansche bisschop van Sjan-
toeng en twee andere leden van dé An
glikaansche zending te Talan hebben gis
teren deze plaats verlaten. De superinten
dant van de Britsche Baptistenzending
aan den spoorweg Tsi nan-Tsim tau heeft
van de door de Japanneezen aangestelde
Chineesche politie bericht ontvangen, dat
alle Chineesche bedienden en verpleegden
Zaterdag het ziekenhuis van de zending
moeten hebben verlaten.
Anti-Britsche betooging te Tokio.
Vandaag hebben 25.000 menschen deel
genomen aan een anti-Britsche betooging
te Tokio. In optocht trokken de betoogers
naar de Britsche ambassade, voorzien van
borden met anti-Britsche leuze, zooals:
„Weg met Engeland". Vijf personen uit
hun midden overhandigden een raadsheer
der ambassade de aangenomen resoluties.
Ook in andere Japansche steden zijn van.
daag anti-Britsche betoogingen gehouden.
400 stakers en 350 arbeiders, die werkzaam
zijn bij den bouw van een grooten stuw.
Zes arbeiders werden gewond. Een brug
werd met rynamiet opgeblazen.
Gisteren hebben 300 leden van de na
tionale garde, voorzien van twee tanks,
zich, in het dorp geinstalleerd.
De gouverneur van Colorado heeft in
verband met de stakingsonlusten te Green
Mountain den „staat van oproer" afgekon
digd.
De commandant van de nationale garde
heeft verklaard, dat hij wellicht artillerie
zal móeten laten aanrukken, voor aan de
onlusten een einde komt.
De stakers eischen, dat de maatschappij,
die den stuw aanlegt, met hen over een
collectieve arbeidsovereenkomst zal onder
handelen.
Uit Washington wordt gemeld, dat de
directeur van den regeeringsbemiddelings-
dienst wellicht zal aandringen op opschor
ting van het werk voor het houden van een
bemiddelingsconferentie.
ft
*0 aN V® .O»
