De Kabinets-crisis
WOENSDAG 19 JULI 1939
30ste Jaargang No. 9391
3)e£eki&efoeGoti/fca/nt
n.i.aonv pan.nmphf 19 Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Verkeers-mlsdadigers
De rechtbank te Almelo heeft gisteren
uitspraak gedaan in de zaak tegen een
chauffeur uit Enschedé, die op Hemel
vaartsdag in dronkenschap met een auto
rondritjes maakte en daarbij in het dorp
Lonneker vier personen heeft gedood.
Het O.M. had de maximum straf gevor
derd: één jaar gevangenisstraf en ontzeg
ging van de bevoegdheid om motorrijtui
gen te besturen voor den tijd van twee jaar.
Het vonnis luidde overeenkomstig dezen
eisch, waarbij de rechtbank als motief op
gaf, dat deze straf anderen ten exempel
zou dienen.
Dat de rechter hier de zwaarst-mogelijke
straf heeft opgelegd, zal iedereen billijken.
De straf is nog betrekkelijk licht be
trekkelijk, nl. in verhouding met de
straf, welke voor andere misdrijven kan
worden opgelegd en ook f e i t e 1 ij k wordt
opgelegd.
Wij schreven verleden week, dat het een
eisch is van algemeen belang, dat de poli
tie zeer streng optreedt tegen ernstige,
klaarblijkelijk met brutale roekeïbosheid of
onverschilligheid begane verkeers-overtre-
dingen.
Een der meest verantwoordelijke func
ties van de politie is de regeling van en
het toezicht op het verkeer schreven wij
in bedoeld artikeltje (dat enkele politie
agenten óf erg'slecht schijnen te hebben
begrepen óf onmiddellijk als een, ongeoor-
loofde(!), critiek op hun eigen optreden
hebben beschouwd).
Wij hebben willen constateeren voor
Leiden, wat dezer dagen ook een Amster-
damsch blad voor Amsterdam opmerkte:
dat t a 1 r ij k zijn de bekeuringen voor ver-
keers-overtredingen van onschuldigen en
vrijwel onschuldigen aard, t e r w ij 1 auto's
door de stad rennen, ook door de drukste
verkeerspunten, met een veel te snelle
vaart, waarop de politie geen acht slaat,
niets tegen doet, hoewel die auto's aldus
een gevaar zijn voor veler leven, en in
ieder geval het verkeer op straat belem
meren en door hun angst-aanjagende vaart
onaangenaam maken.
Wij hebben bepleit en zullen in het al
gemeen belang blijven bepleiten een op
voedend toezicht van de politie, wat vaak
geschieden kan zonder proces-verbaal op
te maken, en wat zich zeker niet be
perkt tot het opmaken van proces-ver-
baal.
Dat is een heel moeilijke taak.
Daarvan zijn wij overtuigd.
Maar juist omdat wij overtuigd zijn, dat
de taak van de politie onder dit opzicht en
onder vele andere opzichten zoo moeilijk
is, hebben wij steeds bepleit, dat het ambt
van de politie moet worden gewaardeerd,
welke waardeering in de geldelijke beloo
ning duidelijk tot uitdrukking moet komen.
De uitoefening van het ambt van de po
litie vraagt kracht en soepelheid, kan al
leen in handen worden gelegd van perso
nen met een zekere mate van beschaving,
van wie een tactvol optreden kan worden
verwacht.
DE RAMP VAN DE „BOKÖEJO MAROE".
Nagenoeg alle opvarenden gered.
De Amerikaansche olietankboot „Asso
ciated" heeft zyn reeders gemeld, dat de
„Bokoejo Maroe" gisternacht in den Stil
len Oceaan gezonken is op 1125 mijl ten
Oosten van Yokohama. Met uitzondering
van twee personen, die vermist worden,
zijn alle opvarenden door de „Associated"
opgepikt.
Volgens één der berichten had het schip
102 leden der bemanning en 8 passagiers
aan boord. Alle opvarenden waren Japan-
neezen of Indiërs. Op 2 Juli was de „Bo
koejo Maroe" te San Diego in Californië
aangekomen met een smeulende brand in
de lading nitraten.
Uit Tokio wordt nog gemeld, dat de „Bo
koejo Maroe" geheel is uitgebrand. Eén lid
der bemanning is in de vlammen omgeko
men. Men neemt aan, dat het vuur veroor
zaakt is door zelfontbranding van de la
ding.
Volgens een Reutertelegram uit San
Francisco heeft de „Associated" 209 van de
212 pasasgiers en de geheele bemanning
aan boord genomen. De drie overige pas
sagiers zouden verdronken zijn.
Is Katholieke actie
Apostolaat
door
LEON MERKLEN
Hoofdredacteur van „La Croix"
Medewerken aan de uitbreiding
van het Godsrijk is door alle
eeuwen heen een strikte verplich
ting geweest voor alle katholie
ken. Bidden we niet in het „Onze
Vader" naar het voorbeeld van
den Meester „Laat toekomen Uw
Rijk?" Het zou trouwens onmoge
lijk zijn te beweren God te bemin
nen en zich onverschillig te too-
nen voor het heil der zielen.
Het is dan ook een groote dwa
ling, wanneer men zou denken
dat leekenapostolaat een uitvin
ding is van den modernen tijd. De
eerste Christenen immers waren
reeds medewerkers van de Twaalf
Apostelen en zij hebben op
krachtdadige wijze medegeholpen
aan de verspreiding van het
Christelijk Geloof.
Indien maar al te veel katholieken in
onze dagen dezen plicht hebben miskend,
dan vindt dat verschijnsel zijn oorzaak in
het feit, dat zij, aangetast door de besmet
ting van het individualisme, in den gods
dienst niets anders zien dan een middel
voor ieder van zich om zalig te worden.
De vijf laatste Pausen hebben stelling
moeten nemen tegen deze zelfzuchtige
richting en speciaal Pius XI heeft aan dit
probleem een van de meest belangrijke
perioden van zijn Pontificaat besteed.
Wij constateeren slechts dat de H. Va
der, in plaats van de leeken uit te noodi-
gen voor dit apostolaat, steeds spreekt
over medewerken, en wel over de mede
werking aan de Katholieke Actie van al
len, onverschillig van welken leeftijd,
rang of stand zij ook mogen zijn. Is de
Katholieke Actie dan wel iets anders dan
apostolaat?
De onlangs overleden Paus heeft de
volgende definitie gegeven van de Katho
lieke Actie: de georganiseerde medewer
king van de leeken in het Hiërarchisch
Apostolaat. De term Katholieke Actie
heeft geheel en al het begrip Apostolaat
reeds verdrongen. Het is dan ook heel ge
woon wanneer we de oorzaak daarvan
nagaan.
Een Apostel is een zendeling, een bood
schapper, iemand die met een missie, een
zending is belast. Het buitengewoon voor
beeldig leven van de apostelen heeft het
intuschen mogelijk gemaakt om opvolgers
voor hen te vinden of navolgers op ver
schillend gebied.
In de Catechismus leerden we reeds dat
de Bisschoppen de officieele opvolgers zijn
van de Apostelen: zij alleen ontvangen,
evenals hun voorgangers, den H. Geest en
daarmee de macht .om de geloofsleer te
bepalen, bisschoppen en priesters de H.
Wijding toe te dienen, verordeningen uit
te vaardigen en de bisdommen te bestu
ren.
In een meer beperkten zin kan men de
volheid van al deze apostolische privile
ges reserveeren voor den H. Vader: want
de Paus alleen kan nieuwe kerken stich
ten en alleen de Paus is onfeilbaar wan
neer hij als opperhoofd der christenheid
een plechtige uitspraak doet in zaken van
geloof en zeden.
Sint Augustinus verhaalt ons dat de
apostelen in gemeenschap leefden met
Christus evenals de heilige vrouwen, die
'n leven leidden van reinheid en armoede:
dat is het godsdienstig leven van de com
muniteit, dat een voortzetting is van het
leven der apostelen. Maar sinds geruimen
tijd verheerlijkt men vooral in de Aposte
len de predikers van het Evangelie, de
brengers van de Blijde Boodschap, die
rondzwierven over landen en zeeën om
den Goddelijken Zaligmaker te doen ken
nen en beminnen: het apostolisch leven
heeft daardoor dezelfde zin en beteekenis
gekregen als het missionarisleven.
Zielen veroveren: dat is in onze dagen
de karakteristieke eigenschapvan den
apostel.
In deze geest wordt dan ook in alle
toonaarden aan de Christenen herhaald:
weest Apostelen, veroveraars!
Het valt niet te ontkennen dat de Ka
tholieke Actie een beweging is die een
verovering ten doel heeft.
De Katholieke Actie is dus een aposto
laat, maar geen gewoon apostolaat. Daar
om moet zijn feitelijk een speciale bena
ming hebben.
Men kan ieder voor zich apostel zijn, een
apostolaat beoefenen in den meest uitge-
breiden zin. De Katholieke Actie is niet een
individueel apostolaat, maar een collectief
apostolaat, een georganiseerd apostolaat.
Om het recht te hebben te zeggen, dat
men Katholieke Actie verricht moet men
behooren tot een organisatie, die belast is
met de Katholieke Actie.
Godsdienstonderricht geven aan kinde
ren, volwassenen tot het H. Geloof bren
gen, propagandist zijn voor het goede boek,
dat zijn drie prachtige vormen van aposto
laat; maar ze zijn niet noodzakelijkerwij
ze Katholieke Actie in den strikten zin van
het woord. Daarvoor moet deze of gene
vorm van Apostolaat gezamenlijk en geêor-
ganiseerd geschieden.
Daar komt nog bij, dat de Katholieke
Actie, als zijnde een medewerking aan het
hiërarchisch apostolaat, niet alleeen erkend,
goedgekeurd moet zijn en gezegend door
het Episcopaat en de geestelijkheid, maar
zij moet een bijzondere opdracht daartoe
met uitdrukkelijk aangegeven richtlijnen
hebben ontvangen.
Daarom zullen maatschappelijke organi
saties, waarbij tijdelijke belangen in het
spel komen en die niet afhankelijk zyn van
het gezag van de hiërarchie, nooit deel uit
kunnen maken van de Katholieke Actie
in den strikten zin.
De leden der Katholieke Actie moeten
in alles, ook voor hun persoon, de rich-
lijnen volgen en het plan uitvoeren onder
controle van de hiërarchie en voral in den
geest van diegenen die hen deze zending
hebben toevertrouwd.
In het gewone spraakgebruik noemt men
ook apostel iedere priester, die zijn land
verlaat om het evangelie te gaan prediken
in den vreemde, en de leek die zich wijdt
aan de verbetering van kringen, waaruit
hij zelf niet is voortgesproten. Zij verlaten
voor dat doel tijdelijk of voor altijd hun
beroep dat ze tot dan toe beoefenden en
hun omgeving waarin ze verkeerden.
Paus Pius XI heeft echter herhaaldelijk
gezegd, dat de apostelen der Katholieke
Actie op de eerste plaats in hun eigen om
geving moeten werken, en wel in het ge
wone dagelijksche leven, zonder iets van
hun beroep om ogeving te laten varen.
De Apostel in den strikten zin brengt op
zekeren dag een groot offer: hij verlaat zijn
land, zijn familie en vrienden, alles, zooals
de Twaalf Apostelen het deden. De leden
der Katholieke Actie behoeven uiterlijk
niets te wijzigen, maar inwendig moeten zij
al hun maatschappelijke, burgerlijke rela
ties, hun omgeving waarin ze werken, heel
de maatschapp;j met een nieuwen geest
trachten te doordringen.
De voornaamste taak van de leden der
Katholieke Actie zal niet bestaan in het
regelmatig bijwonen van de vergadering
hunner diverse groepen, maar hun apos
tolaat moeten zij vervullen in hun werk
van iederen dag, in hun gewone omgang
met hun kameraden, hun mede-arbeiders,
hun directeur of ondergeschikten.
Beiden hebben als verwijderd doel voor
oogen: het herstel van het Gods Rijk. Toch
zijn hun programma's niet dezelfde. De
eigenlijke apostel zal recht op zijn doel af
gaan, onverschillig of dit een geestelijk of
stoffelijk karakter heeft, zooals de bekee
ring tot het geloof, de aansporing om de
Sacramenten te ontvangen, het bestrijden
van het alcoholisme of de werkloosheid,
een steeds expresselijk uitgezocht doel met
het oog op de redding of heiliging van een
ziel.
De leden van de Katholieke Actie ge
bruiken zeer verschillende middelen, van
geestelijken of stoffelijken aard: hierbij
zal alles ingesteld zijn om de sfeer te ver
anderen, te kerstenen.
De missionaris heeft ten doel de zielen
te winnen die vrijgekocht zijn door het
Goddelijk bloed. De leden der Katholieke
Actie willen het maatschappelijk rijk van
Christus Koning restaureeren.
De missionaris oefent een godsdienstige
invloed uit op de individuen: de leden der
K. A. wijden zich aan het apostolaat van
de massa. Voor de missionaris wordt de me
thode nauwelijks gewijzigd, want in den
loop der eeuwen is de menschelijke natuur
dezelfde gebleven. Voor de Katholieke
Actie eischt men steeds nieuwe methoden
en banen, want de verhoudingen tusschen
de menschen onderling staan aan voort
durende veranderingen bloot.
Beide vormen van apostolaat zijn noo-
dig in onze dagen: want het apostolaat der
priesters kan die gezamenlijke en onzicht
bare vijand van de publieke opinie niet
overwinnen: dat is de taak van de leeken
die de geest van neutraliteit en onverschil
ligheid moeten wegnemen en daarvoor in
de plaats een geheel nieuwe, de waarachti
ge Christelijke geest brengen, de geest van
waarheid, gerechtigheid en liefde.
HEILIGSCHENNENDE INBRAAK TE
HEDIKHUIZEN.
Hedennacht is ingebroken in de R. K.
kerk te Hedikhuizen in N.-Brabant. Toen
pastoor Gruendeman hedenmorgen om
half zeven in de kerk kwam, zag hij, dat
de deur van het tabernakel was gefor
ceerd. Bij nader onderzoek bleek, dat een
raam was uitgebroken, waardoor de in
brekers zich toegang tot de kerk hadden
verschaft. Uit het tabernakel hebben zij
een ciborie meegenomen. De ontsteltenis
in het dorpje is zeer groot en pastoor
Gruendeman heeft vanmorgen met zijn
geloovigen gebeden voor eerherstel.
De koninklijke marechaussee stelt een
onderzoek in.
Dr. COLIJN ONTVANGT DEN HEER
C. W. BODENHAUSEN.
De kabinetsformateur, dr. Colijn, heeft
gisteravond een langdurige bespreking ge
had met den heer C. W. Bodenhausen, oud-
vice-president van den Raad van Ned.-
Indië, vroeger hoofd van het departement
van Financiën in Nederlandsch-Imdië.
Deze bespreking vormt, naar men meent,
een aanwijzing in de richting van een za
ken-kabinet, waarop dr. Colijn thans zijn
aandacht schijnt gevestigd te houden.
Sedert zijn repatrieering woont de heer
Bodenhausen, die vorige maand zeventig
jaar is geworden, te Baarn. Hij is o.m. in
den laatsten tijd opgetreden als voorzitter
van de door minister De Wilde ingestelde
commissie voor de voorziening van ons be
lastingstelsel.
Ook de geruchten waarvan wij overi
gens geen enikeLe bevestiging hebben kun
nen verkrijgen omtrent de reconstructie
van het demissionnaire kabinet, waarbij ook
gewag wordt gemaakt van een mogelijk
aanblijven van eenige der zittende katho
lieke ministers houden in parlementaire
kringen aan.
Aangezien er op dit oogenblik geen aan
wijzingen bestaan dat dr. Colijn zou mee-
nen, ingevolge de hem verleende en door
hem in beraad gehouden opdracht tot vor
ming van een kabinet, niet te kunnen sla
gen, zijn er dus twee mogelijkheden:
De formateur gaat venslag uitbrengen
en vraagt, zijn voorbereidende besprekin
gen te mogen voortzetten,
of hij verklaart aan H.M. de Koningin,
de opdracht definitief te aanvaarden.
Dit laatste zou dan een aanwijzing zdjn,
dat er naar zijn meening bij de tot dusver
gehouden consultaties een voldoende
grondslag is gebleken om met goede kans
van slagen de eigenlijke kabinetsvorming
ter hand te nemen,
In politieke kringen houdt men rekening
met een zeer spoedig bezoek van dr. Colijn
aan den Ruigenihoek. „Tel."
Mr. BEYEN BIJ Dr. COLIJN.
Zijn bezoek niet in verband met de
Kabinetscrisis?
Gisteren heeft dr. Colijn op het depar
tement van Algemeene Zaken bezoek ont
vangen van mr. J. W. Beyen, den onlangs
afgetreden president van de Bank voor in
ternationale betalingen te Bazel. Het on
derhoud met den minister-president nam
een half uur in beslag.
Mr. Beyen heeft in den loop van den
ochtend ook nog een bezoek gebracht aan
het departement van Koloniën.
Om half één keerde de heer Beyen naar
het departement terug en had andermaal
een kort onderhoud met den kabinetsfor
mateur.
Op een desbetreffende vraag verklaarde
mr. Beyen met den meesten nadruk, dat
zijn besprekingen geen enkel verband hiel
den met de kabinetscrisis.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
DANTZIG. Wij zijn gisteren niet de
eenigen geweest, die een hoopvol oogenblik
hebben gehad over de ontwikkeling van de
situatie te Dantzig. Er hebben ook in de
buitenlandsche pers geruchten gecircu
leerd, volgens welke Duitschland bereid
zou zijn over Dantzig te onderhandelen en
de toon van de pers te Dantzig in de laat
ste weken veranderd zou zijn.
Duitschland heeft zich evenwel ge
haast om dat te ontkennen, terwijl ook de
Polen ontkennen, dat er iets aan de hand
zou zijn.
De „Dantziger Vorposten" schrijft:
„Wij kunnen slechts vaststellen, dat wij,
hoewel het getuigenis van het buitenland
ons onverschillig is, onze zoogenaamde ver
andering van stemming slechts kunnen ac
cepteeren als een wenschdroom der ande
ren. Na het bezoek van den gouwleider aan
den Fuhrer is er voor de bevolking van
Dantzig een aanleiding te meer om met
rotsvast vertrouwen te gelooven in het be
reiken van het doel, daar de te Dantzig ge
voerde politiek in volledige overeenstem
ming met de Duitsche opvatting is. Reeds
herhaaldelijk hebben wij de uit Warschau
afkomstige geruchten afgewezen, volgens
welke een Poolsche compromisformule
voor Dantzig en den Corridor ook maar de
geringste kans van slagen zou hebben. Wij
verklaren ook nu weer, dat de door Polen
met laatdunkendheid afgewezen voorstellen
van den Fuehrer voor eenmaal golden. De
stemming van Berlijn tegenover Warschau
is ijzig en zeker en het Rijk kan op grond
van het meerderheidsgevoel voorloopig ge
troost den groeienden grootheidswaan der
Polen, die gekweekt wordt met Engelsche
gifbacillen, als afwachtend toeschouwer ga
deslaan".
WASHINGTON. Er is gisteren te
Washington een conferentie gehouden met
Dit nummer bestaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Bollenland
Geruchten over onderhandelingen inzake
de kwestie Dantzig worden tegengesproken
(2de blad).
Vandaag zijn de besprekingen te Tokio
voortgezet (2de blad).
De herziening der Amerikaansche neu-
traliteitswetten komt in deze zitting van
het Congres niet meer aan de orde (2de
blad).
Binnenland
Te Wiene is een 13-jarig meisje door den
bliksem getroffen en gedood (3de blad).
Tusschen de Klomp en Ede werd een
autobus door een vrachtauto aangereden,
waardoor een inzittende jongen werd ge
dood (3de blad).
Typhusgevallen te Baarle-Nassau (3de
blad).
eenige republikeinsche en democratische
senatoren, waarbij president Roosevelt en
staatssecretaries Huil alle mogelijke moeite
hebben gedaan, om de heeren ervan te
overtuigen, dat een wijziging van de neu-
traliteitswet op korten termijn uiterst ge-
wenscht was.
De president en Huil verklaarden na
drukkelijk, dat in Europa gevaar voor oor
log bestaat. Roosevelt zeide, dat de toe
stand in Europa veel gevaarlijker is dan al
gemeen wordt vermoed en dat Hitier iede
ren dag, week of maand een oorlog zou
kunnen uitlokken. De president heeft ge
wezen op de noodzaak de neutraliteitswet
spoedig in behandeling te nemen en te
amendeeren en hem grooter gezag toe te
kennen bij de leiding der buitenlandsche
aangelegenheden.
Huil verklaarde nog, dat deze meening
gegrond was op zeer betrouwbare berich
ten van diplomatieke vertegenwoordigers
van de Vereenigde Staten in Europa.
Indien het Congres in zijn haast naar
huis te kunnen gaan in de volgende paar
weken zijn zitting zou verdagen zonder de
kwestie der neutraliteit volledig onder
oogen te hebben gezien, dan loopt het risico
in den zomer voor een speciale zitting
naar Washington te worden teruggeroepen,
indien in Europa oorlog zou uitbreken, al
dus zou de president hebben gezegd. Het
was evenwel tevergeefsch.
Senator Barkley heeft gezegd, dat de
meeste der aanwezige senatoren van mee
ning waren, dat in deze zitting van den Se
naat niet kon worden overgegaan tot een
behandeling van de neutraliteitswet en dat
de meerderheid in den Senaat daar ook zoo
over denkt.
De onmiddellijke reactie in welingelichte
kringen te Washington was, dat Roosevelt
gedurende zijn zomerreis door de Weste
lijke Staten zijn geval aan het volk zal
voorleggen.
STEEDS MEER DUITSCHE VROUWEN
IN BEROEPEN.
BERLIJN, 19 Juli. (A. N. P.). De arbei-
cersschaarschte dwingt de nat. soc. autori
teiten steeds meer de vervanging van man
nelijke door vrouwelijke werkkrachten in
alle beroepen, waar dat mogelijk is, onder
oogen te zien. Deze toestand is lijnrecht in
strijd met de eertijds door de nat. soc. lei
ders opgestelde beginselen, volgens welke
de vrouw zich uitsluitend behoorde bezig
te houden met gezinswerk. De theorie heeft
voor de noodzaak moeten wijken. Zoo
wordt het percentage vrouwelijke bedien
den op de kantoren steeds hooger. Van de
400.090 personen, werkzaam in banken en
verzekeringsbedrijven zijn 102.000 vrou
wen. De organen der nat. soc. partij trach
ten vrouwen en meisjes over te halen zich
aan nuttigen arbeid voor het volk te wij
den en geen tijd te verspillen met dingen
van secundair belang. De „Voelkischer Beo-
bachter" publiceert o.m. een artikel, geti
teld „van de piano naar de schrijfmachine",
waarin kantoorwerk levendig aangeraden
wordt aan de Duitsche vrouwen.
„De pianiste zal commercieel secretares
se worden, de vroegere tooneelspeelster
wordt boekhoudster, de beeldhouwster
wordt cartograaph", zoo schrijft het blad.
De vrouwelijke arbeidskrachten worden
trouwens niet beperkt tot kantoorberoepen.
Binnenkort zullen in de meeste groote ste
den in Duitschland op de tram conductri
ces staan.
