DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
De Kabinets-crisis
BINNENLAND
ZATERDAG 15 JULI 1939
30ste Jaargang No. 9388
3e- Ccl^clveSoti^Mit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag 2.
Giro 103003. Poetbus 11.
Dit nummer beslaat uil vijl
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
V De oplossing van de
crisis
Onder bovenstaanden titel schreven wij
gisteren een korte beschouwing over de
crisis waarbij wij heelemaal niet dach
ten aan deKabinetscrisis.
Wij dachten alléén aan de wereldcrisis
en aan de crisis, die er is in het diepste
van veler persoonlijk en verborgen le
ven.
Voor deze crisis zoowel in de wereld
als in het persoonlijk leven is de oplos
sing: zoek het Rijk Gods.... Dan
wordt de oplossing ons „toegewor-
p e n".
De crisis, welke wij bedoelen, als wij
spreken over de Kabinetscrisis, is een
ernstige aangelegenheid ongetwij
feld maar toch van betrekkei ij k ge
ringe beteekenis, als wij deze vergelijken
met de crises, welke wij hierboven bedoe
len.
Toch zou het zoo goed zijn, als wij, voor
zoover 't van ons afhangt, óók voor de
oplossing van deze crisis zouden zoeken
het Rijk Gods; als wij Gods zegen zouden
afbidden over hen, die aan de oplossing
van de Kabinetscrisis moeten medewer
ken, en daardoor op het wel en wee van
ons vaderland in de naaste toekomst veel
invloed kunnen uitoefenen.
Héél het leven moet worden beschouwd
in het licht van de levensroeping, welke
wij helaas, te vaak ondoordacht!
kernachtig formuleeren in de woorden,
waarmede wij onze vergaderings-bespre-
kingen aanvangen en sluiten: Geloofd zij
Jezus Christus.
Denken we 'ns meer na over de diepe,
zee-diepe beteekenis van onzen „christe-
lijken groet" en zetten wij héél ons leven
in diè beteekenis!
DE NIET-KATHOLIEKE MINISTERS
BIJ DR. COLIJN.
Vrijdagmiddag half vijf heeft de kabi-
nietsformateur, dr. H. Colijtn, de ministers
Van Dijk, Van Boeijen, -Slotemaker de
Bruïne, Van Buiuren en Patijn ontvangen.
Het geheele demissionnaire kabinet dus op
de vier katholieke ministers na. Dit feit
igeeft nochtans, evenmin als de ontvangsten,
die voordien plaats hadden, eeniige duide
lijke aanwijzing over de plannen van den
formateur. Het zal kunnen beteefcenen, dat
dir. Colijn zijn heil zoekt bij het niet-katlio-
lieke deel van het kabinet en dus op de
basis, die door de katholieke ministers niet
kon worden aanvaard. Het kan er ech
ter ook op wijzen, dat hij, wetend wat het
oordeel van de vier katholieke ministers is,
de anderen wil polsen over de vraag in
hoeverre zij bereid zouden zijn op een pro
gram met concessies aan de sociale op
vattingen der katholieken, op een program
dus, dat de kabinetspolitiek van de ver
streken twiee jaar zou voortzetten, in zee
te gaan.
Nog steeds dus: nevelen om de kabinets
formatie, nevelen, die ook niet worden ver
dreven door de wetenschap, dat de forma
teur om half zes den leider der A.R. Kamer
fractie, den heer J. Schouten, heeft ont
vangen.
Dr. Colijn heeft gisteravond wederom te
zijnen huize ontvangen j'hr. ir. O. C. A. van
Lidth de Jeugd. «Tijd".
Dr. COLIJN VOLGENDE
WEEK GEREED?
De parlementaire redacteur meldde gis
teren aan de „Tijd":
In politieke kringen neemt men aan, dat
dr. H. Colijn er in zal slagen een kabinet
te vormen; men tast echter nog in den
nevel omtrent de basis, waarop dit kabinet
zal rusten.
Vermoedens daaromtrent loopen in twee
richtingen: men denkt aan een zakenka
binet en aan een reconstructie van het
oude kabinet.
Reeds hebben enkele liberale ochtend
bladen, afgaande op de mededeeling, dat
jhr. Van Lidth de Jeugde vandaag door
dr. Colijn zou worden ontvangen, de ver
ondersteling geopperd, dat inderdaad een
zakenkabinet, min of meer gelijkend op
het breede basiskabinet van vóór 1937,
voor de deur staat. Een feit is echter dat
baron De Vos van Steenwijk, die kennelijk
de voornaamste adviseur is geweest van
H.M. de Koningin en die ook hedenmor
gen den formateur aan het Departement
van Algemeene Zaken heeft bezocht, geen
voorstander van een dergelijk kabinet is,
toch integendeel sterk geporteerd is voor
de samenwerking der rechtsche partijen.
Overigens schijnt ook dr. Colijn nog
steeds in het eerste stadium der kabinets
formatie te verkeeren. Hij hoorde van
ochtend, gelijk gezegd, baron De Vos van
Steenwijk, voorzitter van de Eerste Ka
mer der Staten Generaal, en verliet met
mr. van Schaik, voorzitter der Tweede
Kamer, tegen half één uur zijn departe
ment.
Hij is dus waarschijnlijk nog bezig het
terrein te verkennen. Intusschen ver
wacht men, dat hij de volgende week zijn
vijfde kabinet gereed zal hebben.
POLITIEKE BIJEENKOMST DER
R. K. STAATSPARTIJ TE
AMERSFOORT UITGESTELD.
Het partijbureau der R. K. Staats
partij deelt ons mede, dat, in verband
met den langen duur van de kabinets
crisis, de politieke bijeenkomst te
Amersfoort, welke vastgesteld was op
22 en 23 Juli a.s., niet zal kunnen door
gaan, vermits de verantwoordelijke
personen, die alsdan voorlichting zou
den hebben te geven, juist met het oog
op hun verantwoordelijkheid, waar
schijnlijk nog niet vrijelijk ziCh zouden
kunnen uiten.
Het is de bedoeling, zoo spoedig mo
gelijk een soortgelijke voorlichtings
bijeenkomst te houden op een nader te
bepalen datum.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
NATUURLIJK: WIJ!
Ben kruiskopje van de Maasbode
Hóe wis en zeker de katholieken van alles
de schuld krijgen van wat er gebeurt en
niet gebeurt, bewijst „Het Volk". Geërger
de lieden vragen zich, aldus de parlements-
redacteur van genoemd blad, het volgen
de af:
Als het toch de bedoeling is geweest,
dat er weer een rechts kabinet-Colijn
zou komen; had dr. Colijn niet voor
zijn eerste opdracht behoren te be
danken en hadden de rechtse partyen
met elkaar moeten blijven overleggen,
tot zij het eens waren geworden.
Dan echter zou gebleken zijn, dat de
gehele crisis onwerkelijk en onwaar
achtig is geweest en dat de katholieken
in het geheel niet van zins zijn geweest
om deze crisis te nemen als uitgangs
punt voor een forse wending in hun
politiek in de richting van een sociaal
beleid, op herstel van de welvaart ge
richt.
Hier is een zonderlinge omkeering van
de feiten.
De katholieken hebben niets „genomen".
Zij hadden in 't geheel geen wending noo-
dig. Het was de heer Colijn, die plotseling
een wending wilde in het sociaal beleid,
terwijl de katholieken niets anders vroe
gen dan handhaving van de tot dusver met
gemeen overleg gevoerde politiek, welker
resultaten uit de vermindering der werk
loosheidscijfers bleek.
Waarom draait men de feiten toch zoo
hamekkig om, terwijl een zoo duidelijk re-
geeringscommuniqué over het ontstaan der
kabinetscrisis versoheen?
DERTIG MIJNWERKERS IN AMERIKA
DOOR MIJNONTPLOFFING
INGESLOTEN.
PROVIDENCE (Kentucky), 15 Juli. (A.
N.P.) Nabij Providence in Kentucky heeft
zich in een mijn een ontploffing voorge
daan, tengevolge waarvan een dertigtal
mijnwerkers onder den grond is ingeslo
ten.
IEDERE KERKTOREN
EEN VUURTOREN
,,'t Is geen uiterlijke schittering, waar
het om te doen is. maar onze wezen
lijke roeping is om het licht te laten
schijnen tot voorlichting van een
verdwaalde menschheicL Iedere kerk
toren moet een vuurtoren wezen, die
de eeuwige ideeën van het Godde
lijk Woord uitstraalt".
Prof. Dr. Gerard Brom.
Katholicisme in Polen
HET VOLK HANDHAAFT HET
ERFDEEL DER VADEREN.
(Van een bijzonderen correspondent).
WARSCHAU, 13 Juli 1939.
Nu Polen in verband met den ge
spannen internationalen toestand
in het middelpunt der belangstel
ling staat, en bijzonderheden om
trent land en volk reeds van ver
schillend standpunt zijn belicht,
laten we hieronder nog een bij
drage volgen over een katholiek
cultureel werk van Polen: de Ka
tholieke Universiteit van Lublin.
De Katholieke Universiteit van Lublin
is het eenige instituut voor Hooger On
derwijs in Polen, dat geheel gebaseerd is
op de beginselen en leerstellingen van de
Katholieke Kerk en dat tevens van den
staat de volledige rechten van een Uni
versiteit verkregen heeft.
Het is aan den vurigen ijver van een
priester, dr. Radziszewski, te danken ge
weest, dat Polen haar eigen katholieke
Universiteit heeft verkregen. Hij nam het
initiatief, dat op de vergadering van het
Poolsche Episcopaat, onder voorzitterschap
van den Pauselijken Nuntius, mgr. Achil
les Ratti, den lateren Paus Pius XI, werd
overgenomen en op 27 Juli 1918 was de
stichting van de Katholieke Hoogeschool
van Polen een voldongen feit geworden.
Er moet nog ontzaggelijk veel voorbe
reidend werk worden verricht, maar de
bisschop, mgr. Marian Fumaot, heeft m
die periode zoo ontzettend veel gezwoegd,
dat nog op 9 December van datzelfde jaar
de plechtige inauguratie van de Katho
lieke Universiteit van Lublin kon geschie
den. De officieele akte betreffende de op
richting dezer Universiteit werd door den
H. Stoel eerst gepubliceerd op 25 Juli 1920.
Door de welwillendheid van de militaire
autoriteiten kreeg de universiteit, die tot
1921 gehuisvest was in een gedeelte van
het Seminarie van Lublin, de beschikking
over een oud klooster, dat tot dan toe als
militair hospitaal was ingericht.
Gedurende de 20 eerste jaren van haar
bestaan heeft deze universiteit blijk gege
ven van een groote activiteit op ieder ge
bied van wetenschap'en opvoedkunde.
Lublin als universiteitsstad is een brand
punt v*ïï Katholieke en Poolsche cultuur
geworden, in het Noordoosten van het
land.
De Katholieke Universiteit van Lublin
telt thans 4 faculteiten: Godgeleerdheid
en Gewijde Wetenschappen, Kerkelijk
Recht. Rechten, Politieke en Sociale We
tenschappen en Klassieke Talen. In het af-
geloopen jaar bedroeg het aantal profes
soren, dat aan deze faculteiten op eeniger-
lei wijze verbonden is 68. De Katholieke
Universiteit van Lublin werd gelijkgesteld
met de andere inrichtingen van hooger on
derwijs en is thans ook bevoegd om de
titel van „Meester in de rechten" en ooit
den doctorstitel te verleenen. Deze be
voegdheid werd haar verleend bij de wet
van 9 April 1938. De universiteit bezit
haar eigen academiale kerk, alsmede een
groote bibliotheek en nog een afzonder
lijke boekerij, die is ondergebracht in het
Seminarie. Het wetenschappelijk werk
van de Universiteit strekt zich ook uit over
tal van wetenschappelijke vereenigingen,
die rond de katholieke hoogeschool zijn
gegroepeerd, zooals de Wetenschappelijke
Vereeniging, de Bond voor Wetenschappe
lijke Christelijke Studiën, de Wetenschap
pelijke Commissie van Onderzoek voor
Oost-Polen. Ook op sociaal gebied is de
invloed van de katholieke hoogeschool
merkbaar speciaal in de instelling van
een landelijken Socialen Raad, die bedoeld
is als college van advies voor den primaat
van Polen en de Poolsche Unie voor Ka
tholieke Intellectueelen.
In het afgeloopen universiteitsjaar be
droeg het aantal studenten 1400; weliswaar
worden de lessen van de Theologische Fa
culteit slechts door 8 studenten gevolgd. In
kanoniek recht studeerden 22 studenten,
in burgerlijk recht 1103, terwijl 267 stu
denten zich in politieke en sociale weten
schappen wilden bekwamen.
De studeerende jeugd is ondergebracht
in diverse studentenorganisaties en gods
dienstige vereenigingen, alsmede in we
tenschappelijke clubs, waar aan de spe
ciale ontwikkeling der studenten nog bij
zondere zorgen worden gewijd.
Er is een afzonderlijke organisatie om
broederlijke hulp aan een student te ver
leenen „Bratnia pomoo", die een tehuis
voor mannelijke en vrouwelijke studen
ten heeft ingericht, waar deze, al of niet
met pension, worden ondergebracht.
De Katholieke Universiteit van Lublin
wordt bijna geheel bekostigd met bijdra
gen van het Episcopaat en de giften van
edelmoedige weldoeners. Tenslotte zij nog
vermeldt, dat ook aan de staatsuniversitei
ten van Warschau, Krakau, Lwoff, Leopol,
en Wilna Godgeleerdheid wordt onderwe
zen. Bovendien zijn er in de 23 bisdom
men, die Polen telt, in ieder diocees Groot
en Klein-Seminaria, waaronder drie van
den Griekschen Ritus en een Groot-Semi
narie van de Slavisch-Byzantijnsche Ritus.
Monument voor Priesterheld.
In het stadje Ossowa, dichtbij Warschau,
heeft men een:monument opgericht ter
nagedachtenis van den priester Ignatius
Skorupka. Deze priester was een der vele
helden uit den oorlog, die Polen in 1921
tegen de Bolsjewieken gevoerd heeft. Toen
de Rooden de Poolsche hoofdstad nader
den, had Professor Skorupka als aalmoeze
nier vrijwillig dienst genomen in het Pool
sche leger; hij stond aan het hoofd van
een regiment, dat hijzelf had opgericht uit
leerlingen van het Lyceum, die den stijd
hadden aangebonden met den vijand der
Christenheid. Tijdens deze veldtocht en de
opmarsch van het bolsjewistisch leger
kreeg kolonel Skorupka opdracht om een
bepaalde stelling te verdedigen. Ondanks
de geweldige overmacht van het Bolsje
wistische leger was deze vijand toch ge
noodzaakt om terug te trekken, toen Sko
rupka, met het kruis in de vuist, bij den
aanval voorop ging en op die wijze zijn
leerlingen aanspoorde om vol te houden.
Zijn regiment voerde een tegenaanval uit
en wist de overwinning te behalen, die de
eerste nederlaag der Bolsjewisten betee-
kende voor de poorten van Warschau. De
heldhaftige aalmoezenier Skorupka was
echter bij dezen slag gesneuveld; een
vijandelijke granaat had zijn schedel ver
brijzeld.
Modcrn-heidensche wandaden.
In een lokaal te Slotoff, dichtbij Oppelen
in Duitsch-Silezië, bevindt zich een Poolsch
clubgebouw, waarvan de ingang was ver
sierd met een mooi beeld van O. L. Vrouw
van Czostochowa, dat door de Poolsche be
volking ten geschenke was gegèven. Op
zekeren dag bleek, dat dit beeld vernield
was, terwijl kwam vast te staan, dat dit
vandalisme was toe te schrijven aan en
kele leden van de Nationaal-socialistische
S. A. Bovendien was er een kapel, waarin
de beeltenis stond van den aartsenkel Mi-
chaël op dezelfde wijze door de leden van
genoemde organisatie ontheiligd. Kruis
beelden waren geprofaneerd, heiligenbeel
den stukgeslagen, zooals dat ook thans
vaak in Duitschland geschiedt. De leer
lingen die de modern heidensche school
van Rosenberg, Streicher en Baldur von
Schirach hebben doorloopen zijn met een
ziekelijken haat bezield tegen alles, wat
christelijk is en zij beschouwen het als hun
goed recht om in hun strijd tegen het
christendom dergelijke vandalistische
methoden toe te passen.
Overal treft men in de boekwinkels de
werken aan van Lüdendorff en diéns" echt-
genoote, alsmede de talrijke anti-christe
lijke boeken en schotschriften tegen de
Katholieke Kerk, de Paus, het college
van Kardinalen, Bisschoppen en priesters.
Deze pamfletten worden verkocht tegen
een bespottelijk lagen prijs; in deze boe
ken wordt een waarachtige haat ontketend
tegen het christendom, hoewel de histori
sche waarheid geweld wordt aangedaan
en er vele opzettelijke vervalschingen en
onjuistheden in voorkomen. Het is juist dc
bedoeling van de nationaal-socialistische
propaganda om met dergelijke lectuur de
jeugd te overstelpen, die nog onwetend is
en niet in staat om de waarheid van de
dwaling te onderscheiden.
De uitwerking van de verspreiding de
zer boeken en geschriften die een semie-
officieel karakter dragen, vormt een groot
gevaar voor de jeugd, die zoo' licht ontvan
kelijk is voor allerlei theorieën en begin
selen, die uiterlijk schoon en aanlokkelijk
schijnen en waardoor het nationale ge
moed van een Duitsche volksaard gestreeld
wordt, maar die een groot gevaar betee-
kenen voor geloof en zeden van het op
groeiend geslacht.
H. M. DE KONINGIN OP DEN
RUIGENHOEK.
H.M. de Koningin is gisteravond om
kwar over acht per auto van het paleis
Soestdijk op den Ruigenhoek terugge
keerd.
DE VIERING VAN DE TE VERWACHTEN
BLIJDE GEBEURTENIS.
Van het ministerie van binnenlandsc'ne
zaken is een rondschrijven uitgegaan aan
alle departementen en daaronder ressor-
teerende instellingen betreffende de vie
ring van de te verwachten geboorte van
een koninklijken prins of van een konink
lijke prinses. Het schrijven luidt als volgt:
In verband met de te verwachten heu
gelijke gebeurtenis in het prinselijk gezin
heb ik de eer u mede te deelen. dat de
dag. volgende op dien van de geboorte van
een koninklijke prins of van een konink
lijke prinses, zal worden gevierd als een
verjaardag van een der leden van het ko
ninklijk huis, d.w.z., dat de dienst op dien
dag, na den morgendienst, als op Zondag
wordt verricht.
Op dien middag zullen derhalve alle
rijksdiensten, -instellingen en -bedrijven
gesloten zijn, voor zoover de dienst dit
toelaat.
Indien de dag, volgende op dien waar
op de geboorte heeft plaats gevonden, een
Zondag mocht zijn, wordt de feestviering
verlegd naar den onmiddellijk volgenden
Maandag.
Terstond na het bekend worden van de
geboorte, wordt van alle openbare gebou
wen de nationale vlag uitgehangen.
Deze vlag blijft hangen gedurende den
daarop volgenden dag.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
1
Londenschc ambassadeur verlaat Pariji
(2de blad).
Franco over Dantzig. (2de blad).
Protest van Zwitserland inzake Tiroti'
(2de blad).
Japanschc betoogingen tegen Engeland»1
(2de blad).
Een boodschap van Roosevelt aan het1
Congres. (2de blad).
Binnenland
Dr. Colijn confereert. (1ste blad).
Regeling steun inlandsche rogge. (2d«f
blad).
Organisatie werkloosheidbestrijding. (la
blad).
Te Mill is een meisje door den bliksem'
getroffen eni gedood; het hemelvuur ver/
oorzaakt verschillende branden. (4de blad),1
Sport en Wedstrl|den
De inschrijvingen voor de Kaagweek ooli
dit jaar overtalrijk. (4de blad).
Bij de nat. lawntenniskampiocnschap»
pen is van Swol door Teschmacher versla»
gen. (4de blad).
De nationale vijfkarap voor militairen
ten einde. (4de blad).
ORGANISATIE VAN DE WERKLOOS
HEIDSBESTRIJDING.
Inspecties in elke provincie.
De minister van Sociale Zaken heeft van
heden af de rijksinspecties voor de werk
verschaffing opgeheven en beeft voor elke
provincie een inspectie van den rijksdienst
voor de werkverruiming ingesteld. De
zetels dezer inspecties zijn Heerenveen,
Groningen, Assen, Zwolle, Arnhem, Utrecht,
Alkmaar, 's-Gravenhage, Middelburg,,
's-Hertogenbosch en Hoensbroek. j
Aangewezen zijn als hoofden van deze'
inspecties:
Voor de provincie Friesland J. J. G. S,
Falikena, voor de provincie Groningen A.
Kwast, voor de provincie Drente E. Jf
Buiskool, voor de Provincie Overijsel ir. J.
van Noppen, voor de provincie Gelder
land ir. A. S. Tuinman, voor de provincie
Utrecht ir. W. H. van Eek, voor de provin
cie Noordi-Holland ir. W. M. van Roa-
sum du Chattel, voor de provincie Zuid-
Holland ir. A. W. M. Vetter, voor de pro-i
vincie Zeeland ir. M. de Vink, voor de Pro-1
vincie Noord-Brabant ir. A. J. Mark voort
en voor de provincie Limburg J. H. Martin.'
De hoofden der inspecties, zoomede heb
aan hen toegevoegde technisch, administra
tief en overig personeel, hierbij inbegrepen
het administratief personeel, tot dusver
ingedeeld bij de thans opgeheven rijksin
specties voor de werkverschaffing, wordcni
overeenkomstig het bepaalde in art. 37 van
het Koninklijk Besluit van 20 April 1939,
igesteld onder de 'bevelen van de directie
van den rijksdienst voor de werkverrui
ming.
Aan de hoofden der inspecties worden
toegevoegd: in de inspectie voor de provin
cie Friesland: ir. G. P. H. de Haen, P. J.
Straatsma, in de inspectie voor de provin
cie Groningen ir. H. Brugmans, in de in
spectie voor de provincie Drente ir. A. M.
Cornelissen, in de inspectie voor de pro
vincie Overijsel ir. C. S. Hekrna Wienda,
in de inspectie voor de provincie Gelder
land ir. W. van Laer, in de inspectie voor
de provincie Utrecht ir. A. Bos, ir. H. G.
Kuipéri, in de inspectie voor de provincie
Noord-Holland ir. H. F. E. H. Kohlbrugge,
ir. F. L. A. Maandag, in de inspectie voor
de provincie Zuid-Holland ir. G. P. J. E.
M. van Weezenbeek, ir. C. C. J. de L'Espi-
nasse, ir. M. C. van Hameien, in de inspec
tie voor de provincie Zeeland ir. G. J. ter
Brugge, in de inspectie voor de provincie
Noord-Brabant ir. J. P. Willuimier, dr. ir.
J. H. J. v. <L Laar, ir. J. M. L. Segers, in.
de inspectie voor de provincie Limburg ir.
L. J. N. Jongmens, de hoeren ir. P. Boe-
zaardt en ir. J. W. Hudig zijn werkzaam
geeteld bij den Rijksdienst voor de werk
verruiming te 's-Gravenhage. V
TOURNEE VAN HET „HAAGSCHE
MATROZENKOOR".
Naar wij vernemen zal het Matrozenkoor
uit Den Haag een tournee maken door
Zwitserland en in verschillende steden
uitvoeringen geven. Op Vrijdag 18 Augus
tus zingt dit jongenskoor voor Radio Bern,
des avonds van 8 uur tot even vóór half
9 (Hollandsche tijd 20.20 tot 20.45). Het
programma zal bestaan uit Hollandsche
liederen.
