I
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
ichtqolven
.jin den aether
Bespreking ten paleize Noordeinde.
LUCHTVAART
VRIJDAG 7 JULI 1939
30ste Jaargang No. 9381
S)e Ceid&cHeGoti/tai/ni
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 20015, Administratie 20935.
Adv. en Abonn.-tarieven xie pag 2.
Giro 103003. Postbus 11.
door
Prof. Dr. FRIEDRICH MUCKERMANN S.J
Het is voldoende bekend, dat in
onze dagen de meest uiteenloopen-
de propaganda-instellingen van de
landen in alle mogelijke talen de
geesten in een bepaalde richting
trachten te drijven. Er bestaat in
den aether een soort luchtoorlog,
die de oorlogs-verwikkelingen op
de aarde voorbereidt. De Radio Va-
ticana daarentegen verkondigt
aan alle volkeren de waarheid, de
idealen, die den vrede dienen.
Het komt allicht wel eens voor, dat gij bij
uw thuiskomst na een langen, plechtigen
eeredienst lust gevoelt, om als afwisseling
ook .wat profane muziek te beluisteren. Ge
gaat naar uw radio-toestel en doet de ron
de van de posten. Maar wat is dat? In En
geland wordt er een preek gehouden, uit
.Holland bereikt "u koorzang, uit Zwitserland
verneemt ge den aklank van kerkklokken,
de Polen zingen een Maria-lied ,alle Fran-
sche zendstations verheerlijken Jeanne
d'Arc, en, schakelt ge over op de korte golf,
op Rio de Janeiro, op Buenos-Aires, overal
is er iets, dat u toeroept: „Vandaag is het
de dag des Heeren'. En een gelukkig toeval
maakt misschien, dat juist op het oogen-
blik, waarop de fijne lichtstreep van uw
toestel even stilhoudt op Radio Vaticana,
Pius XII aldaar op de buitenloggia van den
St Pieter zijn zegen geeft .zoodat gij ook
onwillekeurig uw knie buigt. Voorzeekr
gaat het niet alle dagen zoo met uw radio,
maar iedere aandachtige luisteraar zal moe
ten toegeven, dat er in de laatste jaren op
dat gebied merkbare veranderingen heb
ben plaats gegrepen. De lucht is beslist ka-
tholieker geworden.
En toch, zoo zal misschien iemand op
merken, toch klopt dat niet heelemaal, want
zoo pas heb ik gelezen, dat bijvoorbeeld in
de zender te Königsbergen de' evangelische
morgenwijdingen voortaan zullen wegval
len, wat althans wel een klein bewijs is van
het tegendeel, dat namelijk in een groot deel
van de wereld, de atmosfeer niet katholie-
ker, niet christelijker, niet godsdienstiger,
doch wel meer heidensch en anti-kerkelijk
geworden is.
Dit is zeer juist gezien, maar laten we
niet uit het oog verliezen, dat er tot een
juiste verhouding op gebied van radio twee
voorwaarden moeten vervuld zijn: de eene
vanwege den zender, en de andere door den
luisteraar. En men heeft het heelemaal ver
keerd voor, indien men meent, dat de groot
ste bijval gaat naar lawaaierige vertoogen
in den aether, temeer wijl er alom mach
tige luidsprekers staan opgesteld, om een
dergelijk onweer nog te versterken. De
bolsjewisten, die met hun Meiparades de
grondleggers waren van dergelijk vertoon,
zijn al verstandiger geworden. De Moscou-
sche zender geeft den laatsten tijd voorna
melijk politieke en economische prestaties
en resultaten in het Sovjet-paradijs, waar
een vergoddelijkte dictator dag-in dag-uit
„wonderen" verricht. En verder kan men bij
zijn ontvangtoestel van zijn vrijheid ge
bruik maken om den stroom uit te schake
len, wanneer men daar zin toe heeft. En
bovendien is zulke vrijheid dikwijls vernuf
tig: menigeen, die geen toestel naar wensch
kan machtig worden, knutselt zoolang, tot
hij er een klaar heeft, waarmede hij ook de
blijere stemmen uit de lucht kan opvangen.
In dit opzicht is het wel merkwaardig, dat
de spreker van Radio Vaticana gedurig
brieven, en ontelbaar vele, van aandachtige
lusteraars in het Derde Rijk heeft ontvan
gen. Kan men bepaalde uitzendingen al
verstoren, toch heeft men tot dusver in den
aether nog geen afsluitingsstelsel van poli-
tiecordons of Maginot-linies kunnen op
touw zetten.
Deze lichtgolven in den aether bestaan
niet enkel uit muziek. We mogen dus wel
even de aandacht vragen voor de activiteit
van den Vaticaanschen zender, die sinds en
kele jaren gedurig toeneemt. Regelmatig
worden er godsdienstige onderwerpen be
handeld, in het Nederlahdsch, het Engelsch,
het Poolsch, het Spaansch, het Duitsch, en
zelfs in het Russisch. Nu eens in het ge
loofsonderricht, dan weer nieuws uit de
Wereldkerk, verder ook zijn het hymnen en
koorzangen. Van dien zender juist kan men
zeggen, dat hij een godsdienstige missie en
zending vervult Het is genoegzaam bekend,
dat in onze dagen de meest verscheidene
propaganda-inrichtingen van de landen in
alle mogelijke talen de geesten in een be
paalde richting trachten te drijven. Het is
als een soort luchtoorlog, een oorlog in den
aether, die de oorlogsverwikkelingen op de
aarde voorbereidt.
De Vaticaansche zender daarentegen ver
kondigt aan al de volkeren de waarheid
en de idealen, die algemeen geldend zijn
en den vrede dienen. Zijn actie wordt nog
versterkt door het feit, dat verschillende
uitzendingen vanuit het heilige oord door
andere zendstations worden overgenomen,
en dat over vele andere uitvoerige versla
gen verschijnen in de katholieke pers. Het
verdient ook de aandacht, dat, in uitgespro
ken katholieke landen, als b.v. Portugal, de
radio geheel volgens de methode van de Ra
dio Vaticana werkzaam is, en dat verder in
landen ,waar de bevolking op godsdienstig
gebied gemengd is, zooals b.v. in Nederland,
de Katholieken hun eigen zendtijd hebben.
En in Frankrijk, bij uitstek het land van
het laicisme, staan de zaken thans reeds zoo
ver, dat een der grootste Parijsche zendsta
tions godsdienstonderwijs uitzendt. Zoo
wordt heden op wonderbare wijze het
woord van den Psalmist vervuld: „De he
melen roemen de glorie van den Eeuwige".
Overwegingen in dien zin kunnen in onze
ziel, die dezer dagen zoo zwaar bedrukt
wordt met vele verschrikkelijke dingen, die
op deze aarde gebeuren of welke ons nog
bedreigen, een blij gevoelen verwekken, en
het is juist daarom, dat ze hier ook gehou
den worden. Het is niet mogelijk de vrij
heid van het woord geheel en al uit de vol
kerengemeenschap te bannen. Op het ter
rein zelf, dat de leugen voor haar eigen
verspreiding heeft uitverkoren, wordt ze
thans reeds door de waarheid verslagen.
En al gaan er nog zooveel vogelvangers met
reusachtige netten over de wereld om ieder
vrij gevoel, dat den kop nog omhoog steekt,
dadelijk te vatten en te knevelen, toch ver
schijnt er plots hoog in de lucht op den
slank opschietenden uitzendtoren weer een
wondervogel, dat zijn machtige wieken uit
spreidt en over, al de landen uitvliegt, al
zingend een lied van waarheid en vrijheid,
over alle landen, waar nog vrije menschen
wonen, om ook over die landen, waar er
alleen nog slaven zijn; en deze vogel lacht
met de netten, die hem ondanks alles niet in
hun mazen krijgen, en hij lacht ook met de
duizendvoudige leugens, die met haar kras
sende ravenkreten toch niet op kunnen te
gen het heerlijke lied der vrijheid, dat alle
menschenharten ontroert. Zoolang er nog
één vrij brokje land op deze aarde bestaat,
dat groot genoeg is, om er een radio-uit-
zendpost op te bouwen, zoolang ook zal het
mogelijk zijn de waarheid te verkondigen
aan al de menschen, tot in de uiterste ijs
woestijnen, tot op de afgelegenste eilan
den, tot in de donkerste kerkers, en alzoo
de vrijheid te dienen.
Meer nog: Op die manier kan het ook ver
hinderd worden, dat het christendom in
een of ander volk volkomen zou kunnen
onderdrukt worden. Men kan de priesters
van zoo'n land vermoorden en in de gevan
genis werpen, men kan de grenzen sluiten
voor alle buitenlandsche bladen, die nog
iets van de Blijde Boodschap openbaar ma
ken, men kan al de leerstoelen vanaf de
universiteit tot en met de volksscholen tot
het verspreiden van een wereldbeschouwing
dienstbaar mak»n, die vijandig staat tegen
over het christendom, maar men kan niet
beletten, dat ondanks alles de Blijde Bood
schap toch in het land binnendringt en er
steeds zal zijn om menschen te troosten,
menschen in hun trouw te sterken. Heeft ze
eenmaal ergens een blijde blijvende woon
stee gevonden, dan wordt ze door den
mensch van goeden wil in vele andere hui
zen overgedragen, ja, zoo is het wel moge
lijk, dat het schier onhoorbare woord Gods
sterker en sterker wordt op die plaatsen,
waar alle luide stemmen allen nog den anti
christ mogen verheerlijken. Hierbij kan
men aan Rusland denken, of aan andere
landen.
Stralender dan ooit schitteren thans door
de duisternis van dezen tijd de lichtgolver
in de aetherzee.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
LONDEN: Hoe grooter het aantal dagen
wordt, dat een krachtig Engeland en Frank
rijk Hitier weten af te houden van eenige
agressie in Dantzig, hoe hoopvoller schijnt
de toestand te worden. Engeland heeft ein
delijk en ten langen laatste den weg van
overleg verlaten en is het hard-tegen-hard
als eenig juiste antwoord op de Duitsche
agressie-methoden gaan toepassen. Het
past dit nieuwe systeem in zijn geheele
consequentie toe door nu weer credieten
te geven voor bewapening en economische
opbouw aan de door Engeland gewaar
borgde staten. „Geld zeide de Daily Mail
is de tradition ale bijdrage van Groot-
Brittannie en vaak de eenige".
En daar Duitschland dit juist niet heeft,
valt het te meer te begrijpen, dat de Duit
sche pers scheldt op de „landsknechten van
Engeland" en over „garanties, die in waar
heid, het papier niet waard zijn, waarop
zij geschreven werden." En dat durven zij
te schrijven met het recente voorbeeld van
Hitier te München voor oogen. Men moet
maar durven. Maar wie boos wordt heeft
meestal ongelijk. En het bewijst, dat ook
deze politiek van Engeland weer doel heeft
getroffen. Engeland heeft nu ook zijn fi-
nancieele geschut in stelling gebracht.
WARSCHAU: Dat Polen met deze steun
in den rug wat durft, is nogal begrijpelijk.
Zoo zou Polen nu de grenzen hebben vast
gesteld, welke zij de nationaal-socialisti-
sche autoriteiten van Dantzig niet zal toe
staan te overschrijden. En deze grenzen
zijn precies en nauw getrokken. Nadat dit
is geschied, is President Moscicki rustig
naar zijn zomerverblijf in Spala vertrok
ken. Dit zou erop wijzen, dat men in Polen
den toestand niet verontrustend acht en
dan behoeven wij ons zeker niet ongerust
te voelen.
's-GRAVENHAGE, 7 Juli. De regeeringspersdienst meldt:
Het ligt in het voornemen van H. M. de Koningin hedenavond ten
paleize in het Noordeinde een bespreking te houden met de voorzit
ters van de beide Kamers der Staten-Generaal, den vice-president van
den Raad van State en den Minister van Staat, mr. D. Fock.
De chefs van den Generalen Staf en van den Marinestaf zijn uitge-
noodigd de vereischte inlichtingen te verstrekken.
V Hel vergiftigende anti
papisme.
Hoewel „Oss" 99 van de 100 kranten
lezers is gaan vervelen, wagen wij het
toch, er nog even op terug te komen.
Omdat met „Oss" zoo nauw samenhangt
een verschijnsel, dat, van nationaal stand
punt bezien, bedroevend en verontrustend
is.
Wij bedoelen: het verschijnsel van het
anti-papisme.
Het anti-papisme treft ons, katholieken,
allereerst, maar tegelijkertijd
schaadt het het hoogste belang der natie
door met onredelijke tegenstellingen en on
redelijke vijandschappen de kracht eener
in eenheid sterke samenwerking van het
Nederlandsche volk te verbreken en te ver
nietigen.
Velen hebben zich bezorgd en geërgerd
afgevraagd: is het anti-papisme in ons
goede vaderland dan zoo groot, dat alle
bijna alle niet-katholieken, alleen gedron
gen en gedreven door een welbewust en
gewild anti-papisme, zich tegenover die
katholieken plaatsen bij de beoordeeling
van wat er in Oss is geschied en het optre
den ter zake van minister Goseling.
Neen, zóó erg is het God zij dank
niet; al heeft een bewust en gewild anti-pa
pisme grooter omvang genomen, dan
men, oppervlakkig beschouwd, zou den
ken; meer slachtoffers gemaakt, in
verstands-verduistering en onchristelijke
gevoelens, dan men zou veronderstellen.
Men leze wat in de heden verschenen
aflevering van de R. K. Staatsparty over
„Oss" en anti-papisme wordt geschreven.
Wij citeeren eerst uit een artikel van B.
(dr. Beaufort):
„Nu moet het iederen objectieven be-
oordeelaar bevreemden, dat de katholieke
leden der Kamer zonder uitzondering het
inzicht van den Minister deelden, terwijl
de tegenovergestelde opvatting steun vond
bij de geheele linkerzijde en ook bij ver
schillende zoo niet alle leden van de pro-
testantsoh-christelijke partijen. Aan de
goede trouw van beide groepen, althans
van de meerderheid dier groepen, behoeft
men niet te twijfelen. Wel durfde het „Volk"
schrijven: „Dat de katholieken zich in deze
zaak-van-recht door partijoverwegingen
laten leiden, is diep te betreuren", maar
deze aantasting van de motieven der ka
tholieken, deze „troebele suspicies over
de intenties van een ander" het woord
is van den heer De Geer geven ons geen
recht om op gelijke wijze to handelen. Aan
genomen dus de goede trouw van beide par
tij hoe is dan het diepgaand verschil
van inzicht te verklaren? Verschil van
inzicht in de beoordeeling eerstens van de
gedragingen der maréchaussee en vervol
gens van de door den Minister daartegen
getroffen maatregelen.
Wat het eerste betreft, in haar verslag
over de nota van den Minister geeft ook de
Commissie als haar meening te kennen,
„dat leden van het personeel der brigade
Oss bij hun opsporingsonderzoek in ver
schillende zaken fouten hebben gemaakt",
al acht dan de meerderheid der Commissie
die fouten „van niet zeer ernstigen aard".
Toch ging het hier o.m. over ongemotiveer
de arrestaties of „ophoudingen" en over
verhooren van jeugdige kinderen in zeer
delicate aangelegenheden. „Hoe kan men
toch over het hoofd zien" aldus de Mi
nister „wat hier, ik zeg niet eens tegen
over den pastoormaar tegenover de
kinderen misdaan werd?" Terwijl voorts
in een zaak, waar geen enkele aanwijzing
voor een strafbaar feit bestond, methodes
van onderzoek zijn toegepast, die een hu
welijksleven dreigden te verwoesten. Te
recht mocht de Minister de hoogst ernstige
opmerking maken: „laat men zioh ook in
deze een gewetensvraag stellen, laat men
dit alles eens rustig overplaatsen in den
eigen kring van menschen, die men kent.
Zou men het dan nog niet erg vinden?"
Hoe nu te verklaren, dat voor dit alles,
dit hoogst ernstige en bedenkelijke, de groo-
te meerderheid van Commissie en Kamer
ternauwernood oog heeft; dat ze het vergoe
lijkend beziet en bespreekt en daartegen
de reacties van den Minister, zijn pogingen
tot rechtshandhaving uitermate critisch en
sceptisch beoordeelt, ja, juist daarin een
bedreiging of aantasting van rechtsgoede
ren ziet of vreest?
Het schijnt ons niet twijfelachtig, dat de
eenig afdoende verklaring hierin gelegen is,
dat in deze zaak 'n tweetal geestelijken was
betrokken. Men behoeft daarbij volstrekt
niet aan bewust anti-papisme te denken,
stellig niet bij de meerderheid van 's Mi
nisters tegenstanders. Maar onbewust en
ongewild heeft de zoo juist genoemde om
standigheid een sterke rol gespeeld en ve
ler oordeelsvermogen verduisterd".
De laatste zinnen hebben wij vet gedrukt.
Niet allen, die inzake „Oss" een zoo
verward, een zoo onbegrijpelijk-verward
oordeel hebben gevormd, werden gedron
gen en gedreven door een bewust en
gewild anti-papisme; velen waren er
onbewust en ongewild door be
ïnvloed!
In dezelfde aflevering van de R. K.
Staatspartij besluit V. (mr. Verschuur) een
artikeltje over Oss aldus:
„Kwade trouw? Och, bij een deel van de
pers en een klein deel der Kamerleden
sprak alleen de anti-katholieke hartstocht.
Bij de meesten echter veronderstellen wij
goede trouw. Alleen maar was de sfeer
vergiftigd. Men sprak niet meer dezelfde
taal. Wederzijdisch begrijpen ontbrak in
deze geheel scheef getrokken kwestie.
Wij wachten dan maar op terugkeer van
het rustig oordeel, dus op de rechtvaardi
ge Muze der Geschiedenis".
Ook in dit citaat hebben we een zin
vet gedrukt.
Duidelijk, allerduidelijkst is het dat het
anti-papisme, rondom „Oss", ook rondom
velen, die niet bewust en gewild antipa
pistisch zijn, de sfeer heeft vergiftigd.
Dit feit moeten wij zien en begrijpen.
VIJF DOODEN BIJ VLIEGTUIGRAMP IN
ITALIË.
CAGLIARI, 7 Juli. (A. N. P.). Een
Italiaansch militair watervliegtuig is tij
dens een nachtvlucht door tot nu toe on
bekende oorzaak voor Cagliari in zee ge
stort waarbij de vijf inzittende militairen
om het leven zijn gekomen.
DE EERSTE INLANDSCHE PRIESTER
VAN DE FIDJIE-EILANDEN.
Voor de bewoners van de Fidjie-eilan-
den, die enkele tientallen jaren geleden nog
een groote beruchtheid genoten vanwege
de menscheneterij, was het een groote ge
beurtenis, toen dezer dagen aan de eerste
zoon van hun volk de priesterkroon werd
uitgereikt. Reeds in 1906 was een student
naar het Seminarie vertrokken om echter
kort nadien weer naar zijn eiland terug te
keeren. In 1922 werd een nieuwe poging
ondernomen en werd met 20 leerlingen
een Klein Seminarie begonnen.
In 1932 werd een aanvang gemaakt met
de lessen op het Groot Seminarie, dat toen
2 leerlingen telde. De jeugdige Titus Dau-
rewa, die zich onderscheidde door een bui
tengewoon vlug en helder verstand, heeft
zijn studies in 1938 met goed gevolg be
kroond. Hij is in de Congregatie van het
Gezelschap van Maria getreden en heeft
dezer dagen uit de handen van Mgr. Nico-
laas de priesterwijding ontvangen. Voor de
bevolking der Fidjie-eilanden, die de ze
genrijke invloed van de beschaving, die
door de Missie werd gebracht op tastbare
wijze hebben ondervonden, was het een on
gekende vreugdedag. Van heinde en verre
waren de eilandenbewoners naar Cawadji
gekomen om getuige te zijn van de groote
uitverkiezing, die aan een van hun zonen
was ten deel gevallen. Na de eerste plech
tige II. Mis van den zwarten priester werd
Titus Daurewa benoemd tot Professor aan
het Seminarie, waar thans 42 studenten
zich voorbereiden om de II. Priesterwijding
te ontvangen.
Dit nummer beslaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Het Poolsche standpunt in zake Dant
zig vastgesteld. (2de blad).
Verklaring van Chamberlain over Dant
zig verwacht. (2de blad).
Twee jaren oorlog in China. Japan-
sche en Chineesche verklaringen. (2de
blad).
Groote Britsche manoeuvres op komst.
(2de blad).
Nieuwe Jodenwetten
(2de blad).
Duitschland.
Binnenland
Mededeelingen inzake de Kabinetscrisis.
(2de en 1ste blad).
Het bezoek van den Duitschen minister
Funk aan ons land. (2de blad).
De St. Willibrord-fecstcn te Utrecht.
(2de blad).
Het ontslag van den burgemeester van
Ootmarsum. (1ste blad).
ONFORTUINLIJKE NOODLANDING VAN
EEN DUITSCH VLIEGTUIG BIJ
HENGELO.
De bestuurder ongedeerd.
Gistermiddag is een Duitsch vliegtuig bij
een mislukte poging om een noodlanding te
maken neergestort op een terrein grenzen
de aan de P. J. Troelstrastraat te Hengelo.
De machine werd zwaar beschadigd. De
bestuurder, die zich alleen in het toestel
bevond, kreeg zoo goed als geen letsel.
Tegen ongeveer 3 uur bemerkten omwo
nenden, dat een grijze eenmotorige machine,
die een zwart hakenkruis op het roer voer
de, boven de gebouwen van het Twentsch
centraalstation voor electrische stroom leve
ring cirkelde met de kennelijke bedoeling
een landingsplaats te vinden. De machine
zette 'koers naar den kant van de dichtbij
gelegen J. P. Troelstrastraat om na een
wending te kunnen landen met den neus
tegen den wind in. Doordat de machine een
boompje raakte, maakte zij een verkeerde
manoeuvre en sloeg voorover tegen den
grond. De bestuurder, die even, voordat het
toestel den grond raakte, eruit sprong, liep
slechts schrammen op. De draagvlakken van
het toestel werden zoo goed als geheel af
gerukt, de bladen van den propeller braken
en de neus en motor werden ernstig be
schadigd. Het toestel was afkomstiguit
Mecklenburg. De noodlanding, die zoo een
slecht verloop had, zou zijn geschied we
gens gebrek aan benzine. De politie stelde,
een onderzoèk in.
WATERVLIEGTUIG OP RIJNAAK
GESTORT
Stuurhuis en kajuit werden vernield.
Geen persoonlijke ongelukken.
Op den IJssel bij Kampen is gistermiddag
een watervliegtuig, afkomstig uit De Mok
met de kenteckenen L 6, in botsing geko
men met een Rijnaak, die midden op de
rivier in de richting van den Ketel voer.
Het toestel was omstreeks half vier op
gestegen ter hoogte van de gemeente
reiniging en ongeveer 100 M. achter het
schip losgekomen. Men vermoedt nu, dat
het vliegtuig vlak bij het schip, toen het
nog geen voldoende hoogte had, op zij is
geschoven door een rukwind, die over den
IJsseldijk kwam. De bestuurder trachtte
nog het toestel over het schip te trekken,
doch een der drijvers raakte het achter
schip, zoodat het vliegtuig neerstortte. Het
kwam op de stuurhut en de kombuis te
recht, die totaal werden vernield.
De stuurman van de boot, diens vrouw
en zoon, wisten zich bijtijds buiten gevaar
te stellen. Slechts de jongen kreeg lichte
verwondingen. De twee inzittenden van
het vliegtuig, de bestuurder, de korporaal-
vliegtuigmaker Bakker en de' waarnemer
G. J. Coppens, slaagden er in, uit het toe
stel te klimmen, zoodat zich geen persoon
lijke ongelukken voordeden. Bakker had
lichte verwondingen in het gelaat.
De schade, die werd aangericht, was zeer
ernstig. Op het achterschip was het een
verwrongen hout- en ijzersmassa met daar-
tusschen vernielde stukken huisraad. Van
het vliegtuig werd de rechterdrijver weg
geslagen en de motor geheel vernield. Het
toestel is na de botsing gezonken. Deskun
digen uit het vliegkamp De Mok, die spoe
dig met een ander vliegtuig arriveerden,
stelden een onderzoek in.
..Hndbld."