In de automatische telefoon-centrale BINNENLAND
te Leiden.
MAANDAG 3 JULI 1939 - - 30ste Jaargang No. 9377
PiiMiiinn»iij 99 Adv. en Abonn.-tarleven zie pa*. I
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN gi*> «bom. n.
Telefoon-juffers van draadjes
Dit nummer beslaat nil
vier bladen.
Hoe is de Kabinetscrisis
ontstaan
Zaterdag is door den Regeeringspers-
dienst een bericht verspreid over het ont
staan van de kabinetscrisis, dat als men
den gewrongen zinsbouw eenmaal ont
ward heeft héél duidelijk is.
Er staat in, dat de minister van Sociale
Zaken zijn begrooting voor 1940:
niet alleen niet hooger heeft gemaakt,
dan de begrooting voor 1939, was, maar
tot een lager bedrag heeft terugge
bracht.
De voorzitter van den ministerraad
wenschte echter een nog grootere vermin
dering beneden het eindcijfer der begroo
ting 1939.
Cijfers zijn ons niet volstrekt. Maar
duidelijk wordt in het officieele pers
bericht gezegd, dat die vermindering van
uitgaven zoodanig zou zijn, dat de tot nu
toe gevolgde werkloosheidspolitiek niet
meer gehandhaafd zou kunnen blijven; dat
er zou moeten plaats hebben intrekking of
wijziging van de inzake werkloosheid door
heel den ministerraad getroffen of voor
genomen maatregelen.
En aan deze „aanpassings"-politiek heeft
minister Romme en met hem vormden
al die andere katholieke ministers klaar
blijkelijk een eenheid niet willen mee
doen.
Het primaire karakter van de
regeeringstaak deT werkloosheidsbestrij
ding wilden de katholieke ministers niet
los laten. Zij wilden niet meewerken om
de tot nu toe gevohgde regeerings-
politiek, waarbij werkloosheidsbestrijding
stond op dezelfde lijn als defensie, en niet
achter defensie.
Merkwaardig is, dat nu door dr. Colijn
de eisch van verandering inzake de werk-
loosheidspolitiek werd gesteld, terwijl twee
wetsontwerpen dat inzake de werkver
ruiming, stuk 367, ingediend 6 April j.l. en
dat inzake de bestrijding der jeugdwerk
loosheid, stuk 411, ingediend 10 Mei j.l,
met precies de tegenovergestelde strek
king, enkele weken geleden den minister
raad passeerden.
Het meest merkwaardige is, dat de Me
morie van Toelichting op het eerste ont
werp aldus aanvangt: „Waar de regeering
reeds herhaaldelijk te kennen heeft gege
ven, de bestrijding der werkloosheid, met
de saneering van 's Rijks budget, en de be
hartiging der defensiebelangen, als haar
voornaamste taak te beschouwen, en zij
door het feit van de indiening van het on
derhavige ontwerp van wet van deze ziens
wijze opnieuw blijk geeft, meent zij, zich
van elke nadere beschouwing omtrent het
primaire karakter van dit deel harer taak
thans gevoegelijk te kunnen onthouden".
Onderteekenaars van deze woorden zijn
de heeren Colijn, Romme, Van Buuren,
Van Boeyen, De Wilde en Steenberghe!
De oorzaak van de kabinetscrisis ligt
voor ons open. De oplossing.... nog niet!
DE WERELD IN
V O G E L V LUCHT
DANTZIG: Het is momenteel weer Dant-
zig, dat de gemoederen in spanning houdt
en de dagen van September 1938 schijnen
terug te keeren. Er is echter een groot ver
schil: toen was Engeland zwak, nu toont
het zich sterk.
Algemeen gelooft men, dat Hitier dezer
dagen plannen heeft gekoesterd de Dant-
ziger kwestie ,,op te lossen," maar dat het
vastberaden optreden van Halifax, die on
middellijk verklaard zou hebben, dat dit
door Engeland als een casus belli zou wor
den beschouwd, Hitier tot uitstel zouden
heben genoopt tot gunstigen tijd,
d.w.z. tot Engeland op een anderdeel van
de wereld zijn handen vol zou hebben.
De „Times" verklaart in een hoofdartikel
dat de rede van Halifax geschiedenis heeft
gemaakt. Sedert den oorlog heeft geen uit
spraak tot zulk een algemeene instemming
geleid. Het zijn niet de vrijheden in Dant-
zig, doch de vrijheid en onafhankelijkheid
van Polen en alle kleinere landen in Mid
den- en Oost-Europa, waar het om gaat.
Het is volkomen duidelijk dat de oogmer
ken van Hitler ten aanzien van Dantzig
niet racistisch, doch strategisch zijn.
Alle betrokken landen weten precies
waar zij aan toe zijn, ook de Duitsche re
geering. Er zal geen conflict zijn, tenzij
Duitschland het uitlokt. Het moet den
Duitschers duidelijk zijn, dat Engeland als
een man de wapens zal opnemen om zich
te verzetten tegen een mogendheid, die
Europa militair tracht te overheerschen.
Hoe lang zullen Engeland en Frankrijk
met of zonder Moskou Hitler in be
dwang kunnen houden?
Plaagzieke abonné's
worden „opgespoord"
„Ieder abonné heeft zijn eigen dubbel-
adertje" legde hedenmorgen een van de
telefoon-autoriteiten uit tijdens een rond
gang van de pers, „en ieder abonné, die de
fect is, wordt op de meetpost onderzocht".
De mechanische mensch, het gezellige
trucje van menige griezelige film, is in de
automatische telefoon-centrale werkelijk
heid geworden.
Ieder mensch, die abonné wordt op de
telefoon, krijgt een supplement op zijn na
tuurlijk lichamelijk stelsel.
En de telefoon-juffrouwen zijn „omge-
tooverd" in een ingewikkeld stel draadjes
en radertjes, opgesloten in een ijzeren
kistje.
Het is alles, ondanks de nuchter-ver-
standelijke berekening van de geheele in
stallatie, zeer geheimzinnig en oinbegrijpe-
lijk. Ofschoon de voorlichter van de pers
zijn uiterste best heeft gedaan ons de in
richting te verduidelijken, is het ons steeds
duisterder geworden
Het binnenkomen van de draden is vrij
eenvoudig. Men ziet een groot aantal zwar
te slangen van pijpdrop het gebouw binnen
dringen, die daarna op een „moffenrek"
v/orden verdeeld in dubbel-adertjes; daar-
na worden de buren-abonné's van elkaar
gescheiden en in nummer-volgorde bijeen
gebracht. De centrale is berekend op 7000
abonné's (er zijn 4200 aansluitingen), doch
kan desnoods als Leiden tot een groot
stad mocht uitdijen tot 12000 worden op
gevoerd.
In de automaten-zaal worden de abon
né's met elkaar in gesprek gebracht. Iedere
honderdtal abonné's heeft de beschikking
over 7 „zoekers" en 8 kiezers. Iedere hon
derd abonné's kunnen op één oogenblik te
gelijk dus hoogstens 15 gesprekken voeren.
Dit lijkt een zeer beperkt aantal, doch de
practijk heeft uitgewezen, dat dat aantal
nooit wordt bereikt. Er is een uitzonde
ring geweest toen Prinses Beatrix ge
boren werd! Men heeft, alvorens tot de
nieuwe nummering over te gaan, de veel-
praters onder de abonné's uitgepikt een
zeventigtal en deze over de honderdtal
len verdeeld. Ieder honderdtal heeft één
kletskous in zijn midden. Meerendeels zijn
dit natuurlijk de groote bedrijven, welke
zooveel mogelijk hetzelfde nummer heb
ben behouden, voorafgegaan door een 2 en
enkele nullen al naar behoefte. De num
mers van „De Leidsche Courant", welke
waren 15 voor de Redactie en 935 voor de
Administratie, zijn nu geworden 20015 en
20935.
De welluidende vraag: „welke nummer?"
door de telefoonjuffrouw, is vervangen
door een kies-toon. Er zijn 33 automatische
telefonisten, welke dames nu „registers"
heeten, en voor de verbinding zorg dragen
er zoo lang zoeken tot zij het gevraagde
nummer gevonden hebben. Vooral deze in
richting van „kiezen" en zoeken" is voor
een leek op electro-technisch gebied vrij
wel ondoorgrondelijk; men ziet enkele
schijfjes draaien en een onnoemelijk aantal
in een knoop gewrongen kleurige draad
jes. Een merkwaardige vondst is de mo
gelijkheid om „lastige" abonné's aan de
kaak te stellen. Er zijn abonné's, die er op
uit zijn om, veilig, verborgen achter de ano-
nymiteit van de telefoon, anderen te plagen
en te treiteren. Wanneer iemand daar last
van heeft, kan hij bij de telefoon-directie
een „vang-inrichting" aanvrag m, door mid
del waarvan de plaaggeest wordt vastge-
en schijfjes.
houden en diens nummer geconstateerd
kan worden.
Wat de sociale zijde van deze automati
seering betreft, deelde men ons mede, dat
er geen enkele telefoniste ontslagen is; de
overtollig geworden locale telefonisten zijn
overgeplaatst naar andere steden. Daarte
genover staat, dat de technische dienst is
uitgebreid met een chef-instrumentmaker
en een tiental monteurs, afkomstig uit
Haarlem.
Zoolang de districts-centrale in den Haag
nog niet gereed is wat eerst over twee
jaar het geval zal zijn blijven de inter
communale telefonistes in functie. Na
Leiden komen Delft, Alphen en omgeving,
Katwijk en Noordwijk voor automatisee
ring in aanmerking. De Bollenstreek en
Wassenaar zijn reeds eenige jaren geauto
matiseerd.
Het gebouw op de Boommarkt, waarin
de Leidsche dienst is ondergebracht, is een
kloek, modern gebouw. De inrichting is za
kelijk, maar geriefelijk en luchtig, vooral
wat de vertrekken voor het personeel aan
gaat. De verschillende kantoorlokalen, tee
kenkamer, werkplaatsen, eetkamer, canti-
ne etc. zijn keurig verzorgd.
De kosten van dezen bouw en inrichting
beloopen ongeveer een half millioen.
Aan het einde van deze vluchtige rond
wandeling hedenmiddag bij de opening
zal een uitvoeriger technische uiteenzetting
worden gegeven brengen wij gaarne
namens de abonné's dank aan de dames
telefonistes, die steeds op de meest voor
komende wijze het publiek van dienst zijn
geweest een voorkomendheid en hoffe
lijkheid, die niet geautomatiseerd kan wor
den en die wij in onze register-juffers zul
len missen.
Hulp per telefoon tijdens de overscha
keling morgenmiddag.
In verband met de automatiseering van
het Leidsch telefoonnet, vestigt de Com
missaris van Politit' op het volgende de
aandacht:
Na de automatiseering op 4 Juli a.s. zul
len de telefoonnummers zijn:
22244 politie en brandweer
22241 uitsluitend brandmeldingen.
Gedurende het veranderen der num
mers (tusschen 1 en \y3 uur namiddags
dien dag) zullen politie en brandweer voor
de abonné's moeilijk bereikbaar zijn.
Door de welwillende medewerking van
de telefoondirectie zullen vorenstaande
nummers zoo spoedig mogelijk in orde wor
den gebracht. Hetzelfde zal het geval zijn
met de telefoonaansluitingen in de politie
posten Steenstraat en Haven, alsmede met
de verbindingen in de openbare spreekcel
len. Vanuit deze gelegenheden z al het
mogelijk zijn vrijwel steeds politie- en
brandweerhulp in te roepen.
De spreekcellen zijn gevestigd: Zoeter-
woudsche Singel nabij het Sportterrein;
Zeemanlaan; Vondellaan; Rijnzichtbrug;
Rijnsburgersingel hoek Steenstraat; Hooge
Rijndijk bij Rijndijkstraat; Havenbrug;
Haarlemmerweg bij Maresingel; Lage Rijn
dijk hoek Heerensingel; Rijnsburgerweg
hoek Lijsterstraat; Doezastraat hoek Jan
van Houtkade; Hoogewoerdsbrug; Stations
plein, rijwielbergplaats vreemdelingenver
keer.
Tusschen 1 en 1}( uur namiddag zal in
de nabijheid van de openbare spreekcellen
een politie-ambtenaar in uniform of bur-
gerkleeding worden geplaatst, teneinde
voor het publiek gedurende 11 y. uur
dien dag kosteloos hulp per telefoon aan
te vragen.
Na dien tijd zal voor de telefooncellen
het gebruikelijke gesprekkentarief ver
schuldigd zijn.
Mr. ZIMMERMAN OVERLEDEN.
Oud-burgemeester van Dordrecht en van
Rotterdam, oud-commissaris-generaal van
den Volkenbond in Oostenrijk.
Te Velp is Zondagmiddag op zijn
buitenverblijf aan den Boulevard, waar
hij juist Zaterdagmiddag was terugge
keerd, plotseling op 70-jarigen leeftijd
overleden mr. A. Zimmerman, oud
burgemeester van Rotterdam, oud-com
missaris-generaal van den Volkenbond
in Oostenrijk.
De heer Zimmerman stamde uit een
Amsterdamsch koopmansgeslacht. Hij werd
op 19 Januari 1869 in de hoofdstad gebo
ren. Na het gymnasium daar ter stede te
hebben doorloopen, heeft de thans overle
dene te Leiden rechten gestudeerd. In 1894
promoveerde hij tot doctor in de rechtswe
tenschappen op een dissertatie „Over inter
nationale arbitrage".
De ambtelijke loopbaan van den heer
Zimerman begon in 1894 met zün benoe
ming tot adjunct-commies aan de Provin
ciale Griffie van Zuid-Holland. Reeds in
1896 verliet hij Den Haag, wegens zijn be
noeming, op 27-jarigen leeftijd, tot ge
meente-secretaris van Dordrecht. In dien
tijd reeds viel de aandacht op zijn groote
bestuurskwaliteiten. Toen dan ook in 1899
het burgemeesterschap van Dordrecht ver
vuld moest worden, benoemde de regee
ring den 30-jarigen gemeente-secretaris
tot dit ambt.
In 1906 trad de heer s'Jacob af als bur
gemeester van Rotterdam. Tot zijn opvol
ger werd benoemd mr. Zimmerman, die in
dit ambt gelegenheid kreeg, zijn gaven als
magistraat verder te ontplooien. Onder zijn
bewind zijn verscheidene groote werken
tot stand gekomen. Wij herinneren slechts
aan den aanleg van de Waalhaven. De toe
voeging van den Hoek van Holland aan
het grondgebied van Rotterdam vond even
eens in deze bestuursperiode plaats. Daar
in viel ook de uitbreiding van de stad in
het Westen (Boschpolder, Oud-Mathenesse,
Spangen, Beukelsdijkkwartier). In de bin
nenstad herinneren de boulevard, welke
van den Coolsingel is gemaakt, en het
stadhuis aan burgemeester Zimmerman.
Voor het thans in uitvoering zijnde Bosch-
en Parkplan werd vóór den oorlog reeds
het initiatief genomen.
In 1922 trad mr. Zimmerman af als bur
gemeester van Rotterdam. Hem werd in
dat jaar door den Volkenbond de eervolle
taak opgedragen als commissaris-generaal
het toezicht te houden op de financieéle
reconstructie van Oostenrijk. In 1926 was
dit werk in hoofdzaak voltooid. Hij heeft
zich toen te Brussel gevestigd. Van 1927
tot 1932 maakte hij reizen naar Amerika,
waar zijn aanwezigheid vereischt werd we
gens zijn voorzitterschap van de Anglo-
Mexican Claims Commission. Zijn dagblad
artikelen, welke mede naar aanleiding van
deze Amerikaansche reizen werden ge
schreven. zijn gebundeld en verschenen
onder den titel: Amerika. Italië en Neder
land.
De laatste jaren van zijn leven was de
heer Zimmerman te Velp gevestigd.
De thans overledene was ridder in de
orde van den Nederlandschen Leeuw, com
mandeur in de Orde van Oranje-Nassau en
drager van verscheidene hooge buiten-
landsche onderscheidingen.
„Maandagochtendblad".
MINISTER VAN DIJK BIJ DE LUCHT-
VAARTAFDEELING TE SOESTERBERG.
Vanmorgen heeft de minister van defen
sie, dr. J. J. C. van Dijk, een officieel be
zoek gebracht aan de luchtvaartafdeeling
te Soesterberg in verband met het Zaterdag
1 Juli in werking getreden koninklijk be-
suit, d.d. 22 December 1938, waarbij de mi
litaire luchtmacht tot afzonderlijk wapen
werd verheven en hiermede officieel er
kend als belangrijk onderdeel van het leger.
Tal van autoriteiten bevonden zich reeds
voor de aankomst van den minister op het
vliegveld. Onder hen merkten wij op lui
tenant-generaal C. A. Prins, hoofd van den
luchtbeschermingsdienst Utrecht en lui
tenant-kolonel F. A. van Heyst, inspecteur
tojj de militaire luchtvaart.
Om tien uur arriveerde de minister, ver
gezeld van generaal-majoor P. W. Best,
commandant van de luchtverdediging, en
hun beide adjudanten, op het vliegveld,
waar officieren, onderofficieren, korporaals
en manschappen stonden opgesteld.
Na de officieele begroeting en inspectie
werd onder het spelen van het Wilhelmus
het koninklijk besluit voorgelezen.
Vervolgens nam de minister het woord
voor het uitspreken van een rede:
Vervolgens nam de inspecteur van de
luchtmacht, luitenant kolonel F. A. van
Heijst, het woord om den minister te be
danken voor zijn personlijk bezoek aan
de L.V.A. in verband met de inwerking
treding van het koninklijk besluit.
Tenslotte volgde het défilé van de troe
pen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De toestand in Dantzig ongewijzigd ge
spannen. (2de blad).
Engelsche arbeidersoproep aan het Duit
sche volk. (2de blad).
Verlang men Eden terug? (2de blad).
De besprekingen te Moskou vorderen
nog niet. (2de blad).
Katholieke geestelijken in Duitschland
diestplichtig voor luchtafweer. (2de
blad).
Dominéé Niemöller herdacht. (2de blad).
Binnenland
Overleden is mr. Zimmerman, oud-com
missaris-generaal van den Volkenbond in
Oostenrijk. (2de blad).
Nederland verklaart opnieuw, dat liet in
de Europeesche verwikkelingen een neu
traal standpunt inneemt. (1ste blad).
Vader en dochter te Arnhem bij botsing
met autobus gedood. (3de blad).
Motorrijder te Hoogwoud gedood. (3de
blad).
Sport en Wedstrijden
Spartaan (Rotterdam) kampioen van den
LV.C.B. (4de blad).
Geslaagde nationale atletiekwedstrijden
van Docos. (4de blad).
Duitsche overwinningen in de T.T.-races.
(4de blad).
De Leythe-skiffeur moest den Holland
beker afstaan van den Deen Olsen. (4de
blad).
De besprekingen te
Moskou.
Eén tegenspraak der
Nederlandsche regeering.
Naar aanleiding van de berichten,
volgens welke Nederland zou zijn ge
noemd in de onderhandelingen, welke
dezer dagen te Moskou zijn gevoerd
tusschen afgevaardigden der Engel
sche en Fransche regeeringen met de
Sovjet-Unie, doet de regeeringspers-
dienst ons de volgende officieele ver
klaring toekomen:
De Nederlandsche regeering is in
deze onderhandelingen op gecncrlci
wijze gekend en heeft de betreffende
berichten eerst uit de bladen vernomen.
De regeering heeft hierin aanleiding
gevonden, het traditioneele Nederland
sche standpunt, zich afzijdig te houden
van de tegenstellingen, die op dit oogen
blik in Europa bestaan, opnieuw te be
vestigen.
Mr. GOSELING IN DE KAMER TERUG
Mr. J. van Maarseveen zou zijn zetel
weder ter beschikking hebben gesteld.
Naar de „Tijd" vern2emt, is mr. Gose-
ling voornemens om, wanneer H.M. de
Koningin het. ontslag van het Kabinet zal
hebben aanvaard, wederom als Kamer
lid op te treden, Mr. J. H. van Maarse
veen, die destijds de plaats van minister
Goseling innam, zou deze weder ter be
schikking hebb gesteld.
DE KABINETSCRISIS.
Dr. H. Colijn heeft gistermiddag ten hui
ze van mr. dr. L. N. Deckers met dezen in
zijn hoedanigheid van voorzitter der R.K.
Kamerfractie, informatorische besprekin
gen gehouden.
Zaterdagmiddag had dr. Colijn reeds een
onderhoud ten huize van mr. T. Ver
schuur, voorzitter van de R.K. Staats
party.
