Kan de vrede nog
gered worden
Aftreden van
het kabinet.
VRIJDAG 30 JUNI 1939 30ste Jaargang No. 9375
Ste £ekitöh£Öoii/fca/iit
Bureaux Papengraoht 32. AdT m Abonn.-tarleven rie pa». I
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Diplomatieke bemidde
ling van den H. Stoel
Toen de spanning in de wereld welhaast
haai* hoogtepunt bereikt had, flitste plotse
ling het bericht op, dat de Paus nog een
laatste bemiddelingspoging zou onderne
men, teneinde de wereld voor een conflict
te besparen, dat wellicht het einde der be
schaving in Europa zou beteekenen. On
middellijk daarna werd weer bericht, dat
een dergelijke poging tot geen resultaat
zou leiden en dat de bemiddeling van den
H. Vader tot mislukking gedoemd was. Wij
voor ons hebben rustig het verloop der
dingen afgewacht en ons niet uit het even
wicht laten brengen, door de wirwar van
allerlei tegenstrijdige berichten, die door
de verschillende persagentschappen ver
spreid worden. Voor ons stond een ding
vast: dat de H. Stoel geen poging zou heb
ben ondernomen, wanneer er niet een re
delijke kans van slagen was. Het Vaticaan
zal geen stappen doen, waarvan het bij
voorbaat zou weten, dat ze vruchteloos
zouden zijn.
Het is nu eenmaal een feit geworden,
dat er in deze ernstige en onrustige pe
riode, die de wereld thans beleeft, in het
Vaticaan dag en nacht gewerkt wordt door
den man, die zich als levenstaak heeft ge
steld: den vrede aan de wereld te brengen,
want Pius XII is de Vredespaus bij uitne
mendheid.
Er is in den iaatsten tijd door het Vati
caan een groote diplomatieke bedrijvigheid
aan den dag gelegd: de Pauselijke verte
genwoordigers te Berlijn, Warschau en
Rome hebben langdurige besprekingen ge
voerd met vertegenwoordigers der betrok
ken regeeringen en hebben hun bevindin
gen en adviezen weer doorgeseind naar
het Vaticaan. De H. Vader zelf heeft
Graaf Pignatti Morano di Custozza, den
gezant van Italië bij der, H- Stoel, in
audiëntie ontvangen. Zijne Heiligheid ont
ving ook Francois Poncet, den Franschen
gezant bij het Quirinaal. Over dit onder
houd zelf is niets bekend geworden. Alleen
werd medegedeeld, dat de besprekingen
een buitengewoon hartelijk karakter droe
gen en van zeer langdurigen aard waren.
De H. Vader ontving eveneens den Am
bassadeur van Engeland, mr. Osborne en,
naar in Vaticaansche kringen verluidt, zal
de Pauselijke Nuntius in Engeland, mgr.
Godfroy, zeer binnenkort een onderhoud
hebben met Lord Halifax. Ook Baron von
Bergen, Duitsch gezant te Rome, en pater
Tacchi Venturi, die- een persoonlijke
vriend is van den Duce, zijn door Z. H. de
Paus in bijzondere audiëntie ontvangen.
Deze korte opsomming, die heelemaal
niet de pretentie heeft volledig te zijn,
toont toch wel duidelijk aan, dat de H.
Stoel een breed-opgezette actie heeft inge
zet om den vrede te bewaren. In een on
langs uitgesproken redevoering voor het
H. College van Kardinalen heeft de H.
Vader zelf ook gezinspeeld op de stappen
die door het Vaticaan bij de mogendheden
zijn ondernomen en daarbij bleek dat de
verheven zending van den Vader der
Christenheid over het algemeen een sym
pathiek onthaal gevonden heeft.
Ondanks het feit, dat Z. H. Paus Pius XII
in zijn toespraak tot de leden van het H.
College verklaard heeft, dat hij het als zijn
plicht beschouwde om alles te doen wat in
zijn vermogen ligt om den vrede te bewa
ren, zijn er toch nog stemmen opgegaan,
waarbij de actie van den H. Stoel aan hef
tige kritiek werd onderworpen.
Men kan deze ingebrachte opwerpingen
gemakkelijk weerleggen.
De H. Vader is de aangewezen bemidde
laar. Zelfs indien we de groote persoon
lijke eigenschappen van Paus Pius XII
buiten beschouwing laten, is zijn bemidde
ling onder alle pogingen die onderno
men zouden kunnen worden de meest
voor de hand liggende, de meest veilige,
en de meest zekere, die de grootst moge
lijke voordeelen en kansen op succes biedt.
Men mag niet uit het oog verliezen, dat
naast den H. Vader zijn regeering staat, die
meer bevoegd is, dan onverschillig welke
andere instantie ook, 'om de zoo ingewik
kelde conflicten tot oplossing te brengen.
De bevoegdheid van de Pauselijke Staats-
secretarie treedt daarom juist zoo sterk op
den voorgrond, omdat men daar gewoon is
de meest ingewikkelde en delicate proble
men te behandelen. Steeds wordt er daar
naar gestreefd, om de aardsche met de
eeuwige belangen te verzoenen. De H. Va
der moet steeds de beginselen van den
godsdienst, waarvan hij de eerste verdedi
ger is, hoog houden zonder de eigenliefde
van de andere regeeringen te kwetsen.
Niemand verkeert in een dusdanig gun
stige positie om zich op de hoogte te stel
len van de oorzaken, waaruit de conflicten
geboren worden. Naar het Vaticaan stroo
men niet alleen de inlichtingen van de
Pauselijke diplomaten, maar ook van Bis
schoppen. priesters en leeken.
Meer dan eenige andere rechter is de H.
Vader onpartijdig. Hij is de plaatsbekleeder
van Christus, die op het kruis voor alle
menschen gestorven is; hij staat aan het
hoofd van de katholieke, d.w.z. de meest
universeele godsdienst.
De H. Vader richt zijn blikken niet op
een bepaald land afzonderlijk, maar hij
behartigt de belangen van de geheele
menschheid. De uitzonderlijke positie die
de Paus inneemt legt hem den heiligen
plicht op om onpartijdig te zyn. De poli
tieke hartstochten, die maar al te vaak het
oordeel der rechters benevelen, hebben
geen invloed op het hoofd der Kerk. Hij
is de drager van een gezag, dat eenig is in
haar soort en hij bezit geen mededingers.
De Paus vreest geen keizers of koningen
en ook geen dictators. Vanaf den eenzamen
heuvel van het Vaticaan overschouwt hij
alle politieke en sociale omwentelingen,
waarboven hij steeds verheven staat. Hij
staat torenhoog boven de verdeeldheid, die
er op zoo velerlei gebied in de wereld
heerscht, en waarover hij steeds bedroefd
is. Dank zij dit geestelijk isolement volgt
hij met een helderzienden blik de gebeur
tenissen, die zich als het ware voor zijn
oogen afspelen.
In de zeventiende eeuw vatte Abbé de
Saint Pierre het plan op om een interna
tionalen bond te stichten, die zich ten doel
zou stellen het handhaven van den vrede
te bevorderen. De Protestantsche
wijsgeer Loibnitz schreef hierover: „Wat
het voorstel van den heer de Saint Pierre
betreft ben ik voor mij persoonlijk van
oordeel, dat deze rechtbank te Rome haar
zetel moet hebben en dat de Paus tot voor
zitter van dit nieuwe instituut benoemd
moet worden".
Niemand ter wereld beschikt over zoo'n
groot geestelijk gezag als de Paus van
Rome de Vader der Christenheid. Hij neemt
een zeer afzonderlijke plaats in en staat
boven alle vorsten en staatshoofden dezer
wereld. Telkens wanneer zich een of ander
belangrijk probleem voordoet, richten de
volken hun blikken naar Rome. Het hand
haven van den vrede is een dezer gewich
tige problemen. Daarom is het verwonder
lijk hoe sommige menschen de bevoegdheid
van den H. Vader nog in twijfel kunnen
trekken. Niét alleen dat de Paus van Rome
bevoegd is om de moeilijkste problemen
tot oplossing te brengen, hij heeft ook de
plicht om zulks te doen. Als hoofd der
Christenheid is de H. Vader geroepen om
al zijn invloed aan te wenden voor de op
lossing der groote politieke problemen, die
de aandacht der wereld gespannen houden.
Vanaf den stoel van St. Petrus wordt
een leer gepredikt, die zoowel aan de vol
keren als aan de individuen hun plichten
voorhoudt, een leer die geheel ingesteld is
op den vrede en de welvaart der naties. In
dien de wereld veel eerder geluisterd had
naar deze vermanende woorden, dan zou
den wij thans weer niet opnieuw aan den
rand van den afgrond staan.
Reeds meer dan 25 jaar geleden, vóór
1914, heeft de H. Vader herhaaldelijk ge
wezen op het groote gevaar der uitgebreide
bewapening. De Pauselijke Encyclieken en
tallooze toespraken waren daar, als even
zoovele waarschuwingen voor de wereld
ramp die komen moest.
Mogen de volkeren hun blikken richten
naar den stoel van St. Petrus en naar de
Vaderlijke woorden van Paus Pius XII, die
een bron van nieuw leven, grootheid en
welvaart kunnen doen ontsluiten.
V Een rectificatie.
Wij maakten gisteren een opmerking
naar aanleiding van de samenstelling der
Commissie-Schouten inzake „Oss".
Hoewel 't ons natuurlijk bekend was, dat
de benoeming der leden van die Commissie
reglementair geschied is door den voor
zitter der Tweede Kamer meenden wij,
dat dit niet geschied was dan na raadple
ging van de fracties, zoodat prac
tise h de benoeming van de leden dooi
de fracties was gebeurd (de benoeming van
het katholieke lid door de katholieke frac
tie).
In dit laatste hebben wij ons naar ons
nader is gebleken vergist; de voorzitter
der Tweede Kamer heeft de leden der Com
missie benoemd, zonder eenige fractie daar
over te raadplegen. Dat was ook diens
recht; en speciaal ook onder de gegeven
omstandigheden wel verklaarbaar.
Wij doen daarvan gaarne mededeeling,
rectificeerend een feitelijke onjuistheid.
Hoewel geheel ten overvloede willen wij
ook nog opmerken alles wat rondom
„Oss" wordt gezegd en geschreven wordt
zóó gemakkelijk verkeerd verstaan en be
grepen dat wij, evenals anderen, voor den
inhoud van de rede, door het lid der ka
tholieke Kamerfractie, mr. v. Maarseveen
bij de behandeling van het rapport-Schou
ten in de Tweede Kamer gehouden, zeer
veel respect hebben. Wij hebben die
rede trouwens reeds gekwalificeerd als
„voortreffelijk".
Opdracht aan Dr. H. Colijn
tot vorming van een
nieuw kabinet.
De regeeringsdienst meldt:
De heeren ministers hebben bij
schrijven van den voorzitter van
den ministerraad van 29 Juni aan
H. M. de Koningin ontheffing uit
hun ambt verzocht.
Hare Majesteit heeft dit verzoek
in overweging genomen en den
heeren ministers verzocht zich voor-
loopig met de behandeling, en de
afdoening zoo mogelijk, van de loo-
pende zaken te blijven belasten.
Hedenmorgen heeft H. M. dr. H.
Colijn, minister van staat, ontvan
gen en hem opdracht verleend tot
vorming van een kabinet.
De heer Colijn heeft verzocht die
opdracht in beraad te mogen hou
den.
V
DE TWEEDE KAMER TOT NADERE
BIJEENROEPING VERDAAGD.
De voorzitter van dtf Tweede Kamer, mr.
J. R.H. v. Schaik; deed hedenmiddag me
dedeeling van een missive van den minister
van staat, voorzitter van den ministerraad,
minister van algemeene zaken, dr. H. Co
lijn, waarin de Kamer in kennis werd ge
steld met het aangeboden ontslag van het
kabinet.
In verband met het aftreden van het
kabinet zyn de onderwerpen, die bij de
Tweede Kamer voor openbare behandeling
aan de orde waren, van de agenda afge
voerd en is de vergadering tot nadere bij
eenroeping verdaagd.
V Kabinetscrisis
Kabinetscrisis. En: wat nai:
Er kan, dunkt ons, geen rechtgeaard va
derlander zijn, of 't stelt hem teleur, dat n u
onder de huidige omstandigheden een ka
binetscrisis onvermijdelijk is gebleken.
Maar in die alleszins begrijpelijke
stemming van teleurstelling zy men voor
zichtig met het trekken van conclusies, met
name als daarbij schuldigen worden
aangewezen. Trouwens als bij verschil van
inzicht gegronde overtuigingen tegen elkaar
botsen, kan het heel moeilijk zijn, om vast
te stellen, wanneer iemand op s c h u 1 di i-
g e wijze vasthoudend is aan eigen over
tuiging.
Wij mogen en moeten het echter wel be
treuren, dat die ministers in het huidige
kabinet niet met lafï| praten en delibeeren
tot overeenstemming zijn gekomen over de
financieele politiek.
Want op de financieele poli
tiek in verband met uitgaven voor
sociale doeleinden en defensie vooral
die voor sociale uitgaven is het kabinet
u ite en gespr on gen
En: wat nu?
Minister Colijn zal voor een zeer zware
taak staan, als hij een nieuw ministerie wil
vormen.
Vooraanstaande katholieke politici b.v.,
die over de noodzakelijkheid ook in dezen
tijd van sociale uitgaven en over de be
stemming en de grootte van die uitgaven
een van Minister Romme radicaal, es
sentieel afwijkende meening hebben,
zijn er naar 't ons voorkomt niet ge
makkelijk te vinden.
Wij wachten met belangstelling af, of dr.
Colijn de opdracht, hem door de Koningin
geschonken, zal aanvaarden, en, zoo ja, hoe
hy deze zal uitvoeren.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
LONDEN Lord Halifax, de Britsche
minister van buitenlandsche zaken, heeft
gisteren in een groote rede nogmaals een
beroep gedaan op Duitschland. Wan
neer Duitschland oprecht wil, is En
geland bereid tot besprekingen waardoor
de rijkdom van de wereld beter tot zijn
recht zal komen. Wanneer de wereld blijft
leven onder den voortdurenden druk van
oorlogsangst, is er niets te bereiken Enge
land ziet zich door de omstandigheden ge
dwongen om thans als zijn eerste taak
te beschouwen: verzet tegen elke verdere
daad van agressie. De organisatie van het
anti-agressiefront is geen omsingeling.
Duitschland is integendeel bezig zichzelf
te isoleeren door zijn politiek van geweld
en van economische autarkie.
Het was een krachtige en duidelijke re
de, welke door 's ministers toehoorders lui
de werd toegejuicht, speciaal de passages,
waarin Halifax zeide, dat men tot strij
den bereid moet zijn, indien het internatio
nale recht en de internationale orde ge
handhaafd moeten worden, en dat het on
mogelijk is te onderhandelen met men
schen, die zich bezighouden met een ern
stige belastering der Britsche politiek.
Ook in de Britsche pers vinden de woor
den van den minister een gunstig onthaal.
De Engelsche bladen van alle richtingen
zijn het er over eens, dat Halifax uiting
heeft gegeven aan het eenstemmig gevoe
len van het geheele volk. Zij leggen er den
nadruk op, dat krachtige woorden noodig
waren en ook gebruikt zijn.
En wat zegt Duitschland er van?
„Der Deutsch Dienst" schrijft:
„Te Londen schijnt men van meening te
zijn, dat de overtuigingskracht van argu
menten stijgt met de kracht waarop zij wor
den uitgesproken en door ze voortdurend
te herhalen. Men moet nu eindelijk de po
gingen opgeven om de Britsche buitenland
sche politiek in de oogen van het Duit-
sche volk vredelievend te doen schijnen,
vooral dan wanneer men tegelijkertijd
hoopt, dat de onderhandelingen met een
nieuwen partner voor de omsingelingspoli-
tiek afgesloten kunnen worden. Voor de
zooveelste maal hoort men nu in een vloed
van redevoeringen, dat de Britsche bui
tenlandsche politiek vastbesloten is de
agressie tegen te gaan. Daarentegen stap
pen de verantwoordelijke staatslieden thans
zonder bezwaar heen over de onafhanke
lijkheid van neutrale staten, om deze tot
voorwerp van politieke zaken tc maken.
Wat Lord Halifax over de definitie van
de levensruimte heeft verklaard, vormt
slechts een bewijs daarvoor, dat Engeland
er nog niet in geslaagd is de kern van deze
vitale Europeesche kwestie te vatten."
De „Deutsche Allgemeine Zeitung"
schrijft: „Het maakt een merkwaardig
zwakken indruk, als lord Halifax het ern
stige verwijt van een omsingelingspolitiek
eenvoudig wil afdoen met Duitschland een
neiging tot zelf isoleer in g te verwijten.
Duitschland staat niet allen in de wereld
en zijn politiek geniet het vertrouwen van
de neutrale buurstaten. In ieder geval
maakt het Britsche pleidooi, waarin een
agressieve toon afwisselt met de betuiging
van vriendelijke bedoelingen, een even
dubbenzinnigen indruk als de geheele nieu
we koers".
Men blijft dus in Duitschland een afwij
zende houding aannemen en volharden in
de mentaliteit: „Wat wij willen is goed,
wie het anders inziet deugt niet".
SANEERING VAN HET
BLOEMBOLLENVAK.
OVERNEMING DER MAATREGELEN
DOOR DE BEDRIJFSGENOOTEN.
Naar ons van bevoegde zijde wordt me
degedeeld, is tusschen den minister van
Economische Zaken en een aantal organi
saties, t.w. de Algemeene Vereeniging
voor Bloembollencultuur, den Bond van
Bloembollenhandelaren, het Hollandsche
Bloembollen Kweekersgenootschap, den
R.K. Dioc. Land- en Tuinbouwbond, den
Christelijken Boeren- en Tuindersbond en
den Ned. Tuindersbond, overeenstemming
bereikt over de overneming van de bloem-
bollcnsaneeringsmaatregelen door de be-
drijfsgenooten. Dientengevolge zal binnen
kort de oprichting tegemoet kunnen wor
den gezien van een door en uit genoemde
organisaties te vormen bedrijfsorgaan, dat
de tot stand koming en uitvoering der
bloembollenbedrijfsmaatregelen met me
dewerking en onder toezicht der regeering
ter hand zal nemen.
MILITAIR DETACHEMENT VERMIST.
CAIRO, 30 Juni. (A. N. P.). Sedert
Woensdag wordt een militair detachement,
bestaande uit drie officieren, veertien sol
daten en zeven auto's, vermist. De solda
ten waren op weg naar de oase Bahariya,
ongeveer 3000 kilometer ten Zuid-Westen
van Cairo. Ofschoon het detachement zend-
installaties meevoerde en ook noodseinen
zijn opgevangen, heeft men de afdeeling
nog niet gevonden. Gisteren hebben vlieg
tuigen aan de opsporingen deelgenomen en
ook vandaag zijn toestellen opgestegen.
Oil nummer beslaat uil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Halifax waarschuwt Berlijn, dat Enge
land vastbesloten is iedere agTessie tegen
te gaan. Het is bereid tot elk opbouwend
vredeswerk. (2de blad).
Rusland wordt ongeduldig over het trage
verloop der onderhandelingen met Enge
land. (2de blad).
Wat gebeurt er in de Vrije Stad Danzig?
Wordt er een putsch voorbereid? (2de
blad).
Binnenland
Het Kabinet heeft aan H. M. de Konin
gin ontslag aangeboden. Dr. Colijn Kabi
netsformateur. (1ste blad).
Overeenstemming tusschen minister en
organisaties inzake overneming van dc
bloemboilensaneeringsmaatrcgelen door dc
bedrijfsgenooten. (1ste blad).
Lelden
Een nieuwe
Zwem-inrichting aan
den Roomburgerweg
Kosten begroot op f 200 000.-
Eenige maanden geleden besloot de Leid-
sche gemeenteraad over te gaan tot aan
koop van eenige H.A. grond aan den Room
burgerweg ten bedrage van rond 30.000.
Naar wij vernemen is deze bouw
grond bestemd voor het oprichten van
een nieuwe open gemeentelijke zwemin
richting.
De plannen hiervoor zijn thans na
genoeg gereed gekomen en zullen bin
nenkort aan den raad worden overge
legd.
De bouwkosten dezer nieuwe nieuwe
inrichting zullen totaal 200.000 be
dragen.
Het werk, waarvoor de plannen door
den dienst van Gemeentewerken zijn ont
worpen zal in werkverschaffing worden
uitgevoerd.
Er komt een dames- en een hecrenbassin,
in elk waarvan een diep en een ondiep ge
deelte, elk ter grootte van 20 x 50 M2. Via
snelfilters wordt het water in het bassin
gebracht onder toevoeging van chemische
stoffen voor waterreiniging. Hierdoor zal
het steeds mogelijk zijn voor voortdurende
verversching van het water te zorgen.
Er komt bij den ingang een vast gebouw
met daarvoor een parkeerterrein voor auto's
en fietsen.
Doordat het werk in werkverschaffing
zal worden uitgevoerd, zal omstreeks 85
pet. van het arbeidsloon, d. i. ongeveer
60.000 uit de rijksbijdrage van het Werk
fonds worden betaald.
Bij de bassins worden tevens grasgazons
aangelegd, waar gelegenheid is voor zon
nebaden. Zoowel in de damesafdeeling als
in die der heeren wordt hiervoor een flink
stuk grond gereserveerd.
Een fraai terras op den achtergrond ter
grootte van 7500 M2. zal het geheel be-
heerschen, ter\Vijl in het 'gebouw tevens
een winkel zal worden ondergebracht.
In de heerenafdeeling zullen 64 cabines
komen, in de damesafdeeling 66, terwijl
elke afdeeling nog een groote ruimte zal
bevatten als massa-kleedgelegenheid voor
jongens en meisjes, waar tevens wisselca
bines zullen worden aangebracht voor het
opbergen van de kleeren der zwemmers
en zwemsters.
Als deze plannen door den raad zijn
goedgekeurd zal hier dus een zeer ge
schikte gelegenheid komen voor de zwem-
sportliefhebbers.
Het ligt in de bedoeling met de werk
zaamheden in September a.s. een aanvang
te maken, terwijl men hoopt, dat de in
richting in het volgend voorjaar zal zijn
voltooid, zoodat zij bij den aanvang van
het nieuwe zwemseizoen in gebruik zal
kunnen worden genomen.
