ZATERDAG 24 JUNI 1939
30ste Jaargang No. 9370
3)e £cid6ch^6oi4^cmt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2
Giro 103003. Postbus 11.
Over: rechtszekerheid!
Rechtszekerheid bestaat niet alleen hier
in, dat de onschuld ongemoeid blijve, doch
evenzeer hierin, dat de schuldigen
worden vervolgd aldus de heer
Albarda gisteren in de Tweede Kamer.
En inderdaad dat is zoo!
Maar wij zouden het ook anders kunnen
zeggen, n.l. aldus:
Rechtszekerheid bestaat niet alleen hier
in, dat de schuldigen worden vervolgd,
maar ook dat de onschuld onge
moeid b 1 ij v e.
Daarmede moeten en zullen de heeren
Albarda en de andere Tweede Kamerleden,
die het woord hebben gevoerd over Oss,
het eens zijn.
Maar van deze overtuiging is in hun re
devoeringen uitgezonderd alleen de re
devoering van mr. van Maarseveen wei
nig of zelfs niets gebleken.
En dat is wij drukken 't niet te sterk
uit v e r b ij s t e r e n d!
Met volledige instemming nemen wij
over, wat de „Maasbode" gisteren schreef:
„Wij hebben er bij de bespreking van de
kwestie Oss reeds herhaaldelijk met klem
op gewezen, dat de minister bij zijn ingrij
pen opkwam voor een goed, bij welks al
lergeringste aantasting- onder andere om
standigheden ons geheele volk tehoop zou
loopen, n.l. de rechtszekerheid van den
gewonen burger. Het heeft ons altijd ver
baasd, dat de tegenstanders van den minis
ter daarvoor zoo buitengevyoon weinig oog
toonden, tegenstanders nog wel, van wie
men dat in 't geheel niet zou verwachten".
Diezelfde verbazing, zoo vervolgt het
blad, beving ons weer, toen wij in de Ka
mer de verschillende redevoeringen hoor
den.
Wij begrijpen er op* niets van, dat men
zoo goed als alles weet te vergeven in het
optreden der marechaussée, blind geslagen
voor het onnoemlijk leed, dat veroor
zaakt -wordt, en 'te Oss noodeloos veroor
zaakt is, als men de onschuld niet onge
moeid laat.
Ongetwijfeld zal minister Goseling a.s.
Dinsdag een en ander nog wel 'ns duidelijk
zeggen!
DE WERELD lit
VOGELVLUCHT
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
PARIJS. Gisteravond is te Parijs een
verklaring van wederzijdschen bijstand
tusschen Frankrijk en Turkije ondertee
kend, in denzelfden geest als reeds eer
der is gesloten tusschen Engeland en Tur
kije. Tevens heeft Frankrijk het z.g.
Sandjak Alexandrette aan Turkije over
gedragen, een na den wereldoorlog van
Turkije afgenomen gebied.
Na het BritschTurksch verdrag is dit
FranschTurksch verdrag een nieuwe te
genvaller voor Duitschland en Italië. De
Duitsche en Italiaansche pers fulmineert
nu heftig tegen dit nieuwe product van de
„omsingelingspol itiek" en beschuldigt
Frankrijk van contractbreuk, omdat het
Alexandrette „eigenmachtig" heeft terug
gegeven, terwijl het daarover slechts een
mandaat had.
Dat laatste is een flauw smoesje, want
formeel had Frankrijk het mandaat van
den Volkenbond en de Volkenbond heeft
de teruggave van het Sandjak reeds ver
leden jaar goedgekeurd. Frankrijk was dus
volkomen gerechtigd tot teruggave,
LONDEN. De toestand in het Verre
Oosten blijft de openbare .meening in En
geland beheerschen en de Britsche bladen
wijden daaraan groote aandacht.
De „Times" herinnert eraan, dat zich
talrijke Japansche koloniën op Britsch ge
bied bevinden, met name te Singapore. De
Engelsche overheid zal tegenover deze Ja-
panneezen echter niet de barbaarschheden
van Tientsin navolgen, doch indien de
Japansche regeering geen diplomatieke
taal verstaat, zal men tot voor hen meer
begrijpelijke methoden moeten overgaan.
Volgens de „Daily Express" is een uit
gewerkte lijst van tegen Japan te nemen
economische represailles in vo'orbereiding.
Whitehall hoopt nog, dat zij niet behoeven
te worden toegepast, maar indien de pla
gerijen nietophouden, zal de volgende
week worden overwogen, of zij niet ter
stond moeten worden uitgevoerd.
MINIMUM-PRIJS VAN AARDAPPELEN
VERLAAGD.
Door de Ned. Groente- en Fruit-
centrale is de minimumprijs van vroe
ge aardappelen verlaagd tot 4 per
100 K.G.
DE KATHOLIEKEN ZIJN
TERECHT GEëRGERD.
Wij ontleenen iiit het Kameroverzicht van
de Maasbode van hedenochtend:
„En wie zijn nu de bevooroordeelden?
hebben wij den geheelen tijd gedacht, toen
wij de afgevaardigden beluisterden. Ons,
katholieken, wordt bevooroordeeldheid ver
weten, ofschoon daartoe niet de minste
reden bestaat, vermits de zaak-Oss met ka
tholieke beginselen niets heeft uit te staan,
zooals mr. Joekes in zijn rustige rede te
récht betoogde. Waarom dan toonen dé
katholieken een solidariteit, die ir. Albar
da verbaasde? Een solidariteit, welke hij
afkeurde.
Maar de katholieken hebben wel reden
verontwaardigd te zijn. Vast staat door de
beëedigde verklaring van den inspecteur
der marechaussees, dat op hun priesters uit-
zonderingsrecht werd toegepast, uitzonde-
ringsrecht, dat mevrouw Mackay-Katz
(Chr. H.) heeft verdedigd.
Vast staat ook, dat herhaaldelijk is be
weerd, dat de katholieke minister en de
'katholieke procureursgeneraal „roomsch"
recht zouden toepassen iniplaats van Neder-
landsch recht. Dat heeft de heer Rost, die
beweerde geen antipapist te zijn, uitdruk
kelijk voor de rechtbank betoogd en dat
heeft dominee Kersten opnieuw gezegd.
Vast staat verder, dat de katholieke pro
cureur-generaal óók in de Kamer is be
handeld op een wijize, als wij nooit hebben
gehoord, dat één ambtenaar overkwam.
Is het zoo wonderlijk, dat de katholieken
hier verbaasd en geërgerd staan? Moeten
zij met gekruiste armen toezien, als de heer
Rost opnieuw geestelijken beschuldigt zon
der bewijzen te leveren? Als hij weer
spreekt van verbalen, zonder ze over te
leggen en zonder te zeggen, wie hem die
verschafte, terwijl hij alweer een hem toe
gezonden, zoogenaamde getuigenverklaring
aankondigt? Of is het niet exceptioneel, als
ds. Kersten doodgemoedereerd de ambts
eer van een katholieken procureur-generaal
en de persoonlijke goed_trouw van een mi
nister aantast, juist omdat zij katholiek zijn?
EEN REDE VAN Mr- MACKAY-
KATZ.
Uit het Kameroverzicht in het ochtend
blad van de T ij d:
„Het langst van allen sprak mevr. mr.
Mackay-Katz (Chr. H.), die een psycholo
gische ontleding van het geval trachtte te
geven. Alles „kon zij begrijpen", alles, wel
te verstaan van de marechaussee. Zij kon
begrijpen, dat deze menschen lichtvaardig
vervolgden; zij kon begrijpen, dat zij ver
denkingen koesterden, waar deze achteraf
minder gegrond bleken; zij kon begrijpen,
dat de marechaussee menschen, die niet al
les direct op tafel legden, een nacht vast
hield. Zij begreep nog veel meereen
wonder van begrip eenvoudig Zij kon
begrijpen hoe de officieren der marechaus
see zich door den procureur-generaal had
den laten bepraten; zij kon begrijpen, dat
de Kamercommissie de dossiers van den
minister had opgevraagd. De minister had
deze maar moeten overleggen, vond zij.
Hij was immers overtuigd, dat uit deze dos
siers slechts de onschuld der betrokken
priesters zou blijken. Dan kon de minister
wel alles overleggen! Zij kon begrijpen,
dat de procureur-generaal door zijn vlugge
carrière over het paard was getild; zij kon
begrijpen, dat de minister als oud-advo
caat de bescherming van de rechten der bur
gers als het voornaamste onderdeel der
rechtszekerheid beschouwde, enz., enz. Zij
kon alles begrijpen.
En verder treurde zij. Over de arme ma
rechaussee, in wier kazerne zij was ge
weest, over de arme officieren der mare
chaussee, die het aflegden tegen den ver
nuft igen procureur-generaal, over den ar
men minister, die zich zoo eenzijdig door
dezen zelfden snooden procureur-generaal
liet voorlichten en zij betreurde het, dat de
katholieken niet betreurden. Arme treu
rende".
DE GROOTE STEDEN
De Avondpost schrijft:
Een opmerkelijk feit van de Raadsver
kiezingen is:
dat zoowel in Amsterdam als in Rotter
dam de „roode meerderheid" is verdwe
nen.
In beide steden hadden sociaal-democra
ten en revolutionairen gezamenlijk de
meerderheid, en nu niet meer.
Rotterdam viel van 23 (20 sec.-dem., 2
comm. en 1 rev.-soc.) terug op 21 (18 sec.-
dem., 1 comm. en 2 rev.-soc.), Amsterdam
van 25 (17 soc.-dem., 7 comm. en 1 rev.)
op 22 (14 sec.-dem., 7 comm. en 1 rev.). En
in beide steden werd dit feit verorzaakt
door den achteruitgang der sociaal-demo
craten.. In Den Haag bleven sociaal-demo
craten en communisten samen op 18, maar
ei had een onderlinge verschuiving plaats
van één zetel.
Over vrijwel het heele land liep de vloed-
Tweehonderd jaren
onafhankelijk Portugal
Een dictatuur, die geen
dictatuur is.
LISSABON, Juni 1039.
Dezer dagen beginnen in Portugal de
groote feestelijkheden ter gelegenheid van
de Duplo Centenario, hei tweehonderdja
rig jubileum van den modernen Portugee-
schen staat.
Het is wel is waar 800 jaren geleden, dat
de dappere Alfonso Henriquez uit de fa
milie der Aviz zich tot koning van Portu
gal liet kronen, maar later werd het weer
door Spanje veroverd en eerst 200 jaren
geleden gelukte het aan het land zich van
het juk van den buurman te bevrijden.
Deze geboortedagen, die beide met het
tweehonderdjarig jubileum samenvallen,
zullen door vier groote tentoonstellingen
worden herdacht. Een historische tentoon
stelling zal een duidelijk beeld geven van
de koloniale expansie der Portugeezen door
de eeuwen heen. Een kunstentoonstelling
zal het publiek gelegenheid geven, de rijk
dommen en schoonheden der Portugee-
sche primitieven te bewonderen. Een
folklore-tentoonstelling zal een getrouw
beeld van de zeden en gebruiken in de 21
Portugeesche provincies geven. Ten slotte
zal een vierde tentoonstelling gewijd zijn
aan het werk van den nieuwen staat.
Het „Ei van Salazar".
Deze tentoonstelling van den nieuwen
staat is natuurlijk bijzonder belangrijk en
interessant, daar zij den buitenlanders een
nauwkeurig idee zal geven over de krach
ten, die medewerken aan den opbouw van
het moderne Portugal. Wie het land voor
den oorlog gekend heeft, moet verbaasd
zijn over de geweldige veranderingen, die
zich in de laatste tien jaren voltrokken
hebben. Daarbij moet men er echter den
nadruk op leggen, dat de „nieuwe staat",
welks devies luidt: „Bern de nacao" „Alles
voor het welzijn der natie", niets uit
staande heeft met de bewegingen van het
fascisme er nationaal-socialisme.
Het grootste verschil met hei systeem der
andere totalitaire staten is wel in de fi-
nancieele politiek gelegen. De kleine staat
huldigt onder leiding van dr. Salazar, die
van beroep econoom is, een gezonde uit
gaven-politiek. In 1928 had het land een
schuld van ongeveer 93 millioen dollar. Op
het oogenblik bestaat deze schuld niet meer
en heeft het land zelfs een begrootings-
overschot. Hoe heeft de vroegere profes
sor aan de universiteit van Coimbra dat
klaar gespeeld? Hij heeft zich eenvoudig
gehouden aan den gulden regel, dat de
uitgaven der regeering onder geen omstan
digheden haar inkomsten te boven mogen
gaan. Gelijktijdig stond hij er als een voor
zichtige huisvrouw op, dat de regeering
steeds een bepaalde som in kas zou moe
ten hebben. Dit systeem, dat in Lissabon
het „Ei van Salazar" genoemd wordt, heeft
sinds negen jaren uitstekend voldaan. Al
dus is de „nieuwe staat" het voorwerp van
studies van buitenlandsche geleerden ge
worden.
De vrouwen hebben gelijke
rechten.
Het verdwijnen van de financieele moei
lijkheden heeft de regeering de mogelijk
heid geschonken, zich om de ontwikke
ling van het economisch leven en de ver
betering der sociale levensvoorwaarden te
bekommeren.
Zij heeft de havens verbeterd, vele we
gen laten aanleggen, scholen en ziekenhui
zen gebouwd, de marine gemoderniseerd en
een aantal electrische centrales geschapen.
De agrarische producten hebben afzetge
bied gevonden en de boerenbevolking is op
het oogenblik tevredener dan ooit. Een na
tionaal arbeidsstatuut regelt de betrekkin
gen tusschen grondbezitters, kapitalisten
en arbeiders. Het voornaamste principe
van dit statuut is, dat de geheele productie
slechts ten voordeele van den geheelen
staat geregeld moet worden en dat deze
slechts leven en gedijen kan, wanneer zijn
goederenproductie gedisciplineerd en gera
tionaliseerd wordt.
Artikl 9 van het statuut verbiedt dien
tengevolge de uitsluiting van arbeiders,
evenals iederen vorm van staking. In alle
dorpen zijn zoogenaamde Casas do povo
(Volkshuizen) gesticht, waar de bewoners
zich kunnen ontspannen. Alle familieva
ders en mannen boven de 18 jaren moeten
leden van deze volkshuizen zijn. De con
tributie bedraagt voor iederen arbeider
een Escudo per maand, terwijl de grond
bezitters vijf Escodo's moeten betalen. Des
ondanks is het leven der Portugeesche boe
ren nog steeds moeilijk. De loonen dei-
landarbeiders zijn zeer laag en 90 pet. van
het volk is nog steeds uiterst arm. Toch
heeft Salazar reeds oneindig veel gedaan,
om den boeren een grootere zekerheid en
een beter bestaan te geven.
Ook de vrouwen mogen in het moderne
Portugal de loopbaan kiezen, die zij wen-
schen. Alle mondige vrouwen, die middel
baar onderwijs hebben genoten, mogen kie-
golf der sociaal-democratie een eind terug.
Merkwaardig is ook het feit, dat in de
drie steden de vryzinig-democraten sterk
achteruit gingen, vergeleken bij de
Staten-verkiezing van onlangs.
Ziehier:
April Juni
Amsterdam 25.315 18.459
Rotterdam 12.821 10.616
Den Haag 24.180 18.240
62.316 47.315
Een teruggang dus van 15.000 stemmen
in twee maanden tijds. Maar in vergelij
king met de Raadsverkiezingen van 1935
gingen ze toch nog stevig vooruit; vandaar
hun zetel-winst.
De onderlinge verhouding tusschen libe
ralen en vrijzinnig-democraten was bij de
ze Raadsverkiezingen als volgt:
Liberalen Vrijz.-Democr.
Amsterdam 31.016 18.459
Rotterdam 26.080 10.616
Den Haag 23.481 18.240
80.577 47.315
De liberalen zijn dus in de drie groote
steden nog een stuk. sterker.
Opzienbarend artikel
in de Osservatore.
„WAAROM VERONTRUST MEN DE
PUBLIEKE OPINIE, ALS MEN
DEN VREDE WIL?"
De Romeinsche correspondent van de
„Tijd" seint d.d. 23 Juni:
Een bericht uit Boedapest, dat melding
maakte van de instemming, welke de
Rijksregent Horthy met zijn rede voor het
parlement in alle landen heeft gevonden,
gaf den hoofdredacteur van de „Osserva-
toer Romano" een artikel in de pen, waar
in hij zich afvraagt, hoe het mogelijk is dat
men eenerzijds zegt vrede te willen en an
derzijds voortgaat de publieke opinie te
verontrusten.
Men zegt van zijn tegenstander thans
niet meer dat hij dwaalt, maar dat hy de
misdaad en de leugen zelf is. Dit kan men
niet verdedigen met cynisch op te merken
dat de vrede koopwaar is. Wat moet het
volk er van denken, wanneer de duellee-
renden zich misschien straks rond een en
dezelfde tafel zullen gaan verzamelen? In
dien men vrede wil, moet men dezen niet
alleen diplomatiek voorbereiden, doch ook,
en dit vooral, in de publieke opinie.
Het artikel van Graaf dalla Torre heeft
veel opzien gebaard. Alhoewel hij geen
namen noemt, meent men toch zeker hier
uit te lezen, dat de autoritaire staten be
doeld worden. Men vraagt zich af, wat de
reactie hiervan in Italië zal zijn.
NAAR DE NIEUWE GEMEENSCHAP.
Een gebed.
Het comité van actie Naar de Nieuwe
Gemeenschap doet ons mededeeling dat
Zijne Hoogwaardige Excelentie mgr. dr. J.
de Jong zijn hooge goedkeuring gehecht
heeft aan een gebed tot het slagen van den
bouw eener nieuwe gemeenschap.
De Aartsbisschop heeft het bidden van
dit gebed bijzonder aanbevolen.
Wij laten het hier volgen:
Kom, Heilige Geest, vervul de har
ten Uwer geloovigen en ontsteek in
hen het vuur Uwer liefde.
Zend Uw Geest uit en zij zullen her
schapen worden.
En Gij zult het aanschijn der aarde
vernieuwen.
God, Die de waardigheid van de
menschelijke natuur op wonderbare
wijze hebt geschapen en nog wonder
baarder hebt hersteld, geef dat wij de
waardigheid van al onze medemen-
schen mogen erkennen en met hen er
in slagen de ontredderde samenleving
in Christus te herstellen en op de
grondslagen van rechtvaardigheid en
liefde, de nieuwe gemeenschap op te
bouwen. Amen.
Het comité van actie Naar de Nieuwe
Gemeenschap zal dit gebed, voorzien var
een toepasselijk plaatje, straks in 2y3 mil
lioen exemplaren door het geheele land
aan alle kerken doen uitreiken.
LUCHTGEVECHTEN OP DE GRENS
VAN MANDSJOEKWO.
Tusschen Russische en Japansche
toestellen.
TOKIO, 24 Juni. (A.N.P.) Japansche be
richten maken melding van luchtgevech
ten aan de grens van Mandsjoekwo. Na
dat gisteren verscheidene Russische vlieg
tuigen in een luchtgevecht neergehaald
zouden zijn, moeten vanmorgen opnieuw
zestig Russische vliegtuigen over de grens
van Mandjoekwo zijn gekomen. Japan
sche toestellen hebben twaalf Russische
machines neergeschoten.
Dit nummer bestaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Verdrag van wederkeerigen bijstand tus
schen Turkije en Frankrijk geteekend (2e
blad).
De toestand te Tientsin en Swatau (2e
blad).
Een nieuw Balkanpact in de maak? (2e
blad).
Binnenland
Nog altijd „Oss". (4de blad).
Verlaging minimum-prijs aardappelen.
(lste blad).
KERKNIEUWS
MARIALE PLECHTIGHEDEN IN
FRANKRIJK.
Schitterend gelegen aan de Fransche Ri
viera nabij de havenstad Antibe, staat op
den top van een heuvel een eeuwenoude
kapel met het miraculeuze Mariabeeld, ge
naamd „Notre Dame de la Garde" O. L.
Vrouw van Bescherming. Wanneer deze
kapel werd gebouwd, kan niet met zeker
heid gezegd worden, waarschijnlijk echter
in het begin van de 11de eeuw.
Volgens een oude legende zou reeds Lo-
dewijk de Heilige, Koning van Frankrijk,
in deze kapel geknield hebben, alvorens
op Kruistocht te gaan. Naast de kapel
stond in vroegere tijden een toren, zoodat
het vermoeden gewettigd is, dat deze ka
pel gebouwd werd in den tijd, dat de Sa-
racenen hier de omgeving onveilig maak
ten De bewakers van de toren zouden dan
de kapel gebouwd hebben, om de bescher
ming van de H. Maagd af te smeéken.
O. L. Vrouw van Bescherming is vooral
de patrones der zeelieden uit Antibes en
omgeving. Ontelbare ex-voto's herinneren
hieraan. Vooral in oorlogstijd kwamen on
telbare pelgrims naar deze kapel; in de
wereldoorlog hebben tienduizenden ge
loovigen hier de bescherming van de H.
Maagd afgesmeekt over hun familieleden,
die in den oorlog meevochten. Oonder de
ex-voto's bevindt zich ook het Groot-kruis
van het Legioen van Eer, geschonken door
Generaal Vandenberg, de held van de Dar
danelles In September 1938 trok een groo
te processie naar deze kapel, om te bidden
voor den vrede.
Het houten Mariabeeld zal op 25 Juni
1939 met toestemming van den H. Vader
op plechtige wijze gekroond worden. Hier
mede is een gloriedag aangebroken voor
deze eeuwenoude bedevaartsplaats. Tal
van kerkelijke hoogwaardigheidsbeklee-
ders hebben zich op weg begeven naar
Antibes, om de plechtigheden bij te wo
nen o.m. mgr. Cyrillus IX Mogabgab, de
Patriarch van Antiochië, mrg. Valerio Va-
leri, de Pauselijke Nuntius in Frankrijk,
en de aartsbischoppen en bisschoppen van
Nice, Tyr, Caesarea, Zahlé, Baal beek en
Monaco.
Om vele geloovigen in staat te stellen
de plechtigheden mee te maken, is het Ma
riabeeld in plechtige processie overgebracht
naar de kerk van Antibes. Reeds op 18 Juni
zijn de plechtigheden begonnen met een
processie op zee, waarna in het stadion van
Fort-Carré een Pontificale Hoogmis werd
opgedragen door Kardinaal Villeneuve.
Zondag a.s. zal de kroning geschieden
in het stadion van Antibes. Op Maandag
avond zal met een plechtige Lichtproces
sie het Mariabeeld worden overgebracht
naar het stadje Juan-les-Pins. Op Dinsdag
avond zal het Mariabeeld weer geplaatst
worden in de eeuwenoude kapel op den
heuvel.
GEBEDSACTIE VOOR RUSLAND.
Mgr. Mathieu, bisschop van Aire en Dax
heeft een oproep gericht tot zijn diocesa-
nen om een gebedsactie te voeren voor de
vervolgde christenen van Rusland.
Hij wil deze gebedsactie uitbreiden tot
een kruistocht van gebed, waarbij de ge
loovigen zich verplichten ieder jaar een
H. Mis te laten opdragen voor de zielerust
der overleden christenen van Rusland. In
het bijzonder spoort hij hen aan, om iedere
week eenmaal de H. Communie te ontvan
gen in naam van de vervolgde broeders,
die opgesloten zijn in de Russische con
centratiekampen en die niet in staat zijn
ter H. Tafel te gaan.
ONDERSCHEIDING VOOR PROFESSOR
WILHELM SCHMIDT S.V.D.
De beroemde geleerde van de christelijke
volkenkunde, prof. Wilhelm Schmidt S.V.
D., die tot voor kort professor was in het
klooster der S.V.D. St. Gabriël te Midling
bij Weenen, is door den H. Vader b-
noemd tot eere-directeur van het Pause
lijke Museum van Volkenkunde in het Pa
leis van Lateranen.