De Oorlogstoebereidselen in
Europa
Finantieele oorlog reeds in vollen gang
Geweldige brand
te Nieuwkuyk.
DONDERDAG 8 JUNI 1939
3Uste Jaargang No. 9356
S)e Ccicbdie Sou^ont
Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 1L
Duizelingwekkende cijfers.
Wat de bewapeningswedloop in 1939 kost
Sport-overdrljvlng
Wij lezen in de „Sportkroniek" een ver
slag' van de begrafenis van een jongen
E.D.O.-speler, te Heemstede
Aan het graf voerden o.a. het woord de
K.N.V.B.-voorzitter, die den overledene
herdacht als „een der prettigste leden van
den Ned. elftalclub, een jongen met een
prachtige voetbaltoekomst".
Deze jonge man was een eenige zoon.
En aan het eind van het verslag lezen we,
dat het laatst ook de moeder eenige woor
den sprak:
„Diep aangrijpend was het moment,
dat de moeder afscheid nam van haar
„lieve Bastiaan, haar voetbalkoninkje!"
En zich toen met een door tranen om
floerste stem tot de medespelers van
Bas wendde en hen bezwoer te vol
brengen, waarvoor haar jongen zijn I
leven had gegeven.
Onbeschrijfelijk ontroerd verlieten
de duizenden het kerkhof."
Het past ons niet, eenig hard woord neer
te schrijven bij deze tragische gebeurtenis; j
wij zouden het ook niet kunnen, omdat wij
te diep meevoelen de smart, welke die i
moeder leed aan het graf van haar kind.
Maar wij mogen toch wel de opmerking
maken, dat de voetbal-sport hier te zeer
verheerlijkt wordt, als een koninkrijk,
waarvoormen zijn leven kan en mag
geven, in welks dienst het een eer is ster
ven! En dat dit is een inderdaad verbijste
rende en ernstig verontrustende overdrij
ving!
DE WERELD II*
VOGELVLUCHT
LONDEN: Spoediger dan verwacht
werd, heeft de Britsche minister-president
Chamberlain gisteren in het Lagerhuis kun
nen mededeelen, dat een principieele over
eenstemming is bereikt met Moskou over
het sluiten van een Engelsch-Fransch-Rus-
sisch pact. Engeland heeft toegegeven aan
de Russische eisch, dat het verdrag vol
maakt wederkeerig zou zijn. Engeland is
thans bereid (Frankrijk was het reeds
lang) om ook militairen steun te verlee-
nen aan de Sovjet-Unie in geval van een
daad van een agressie, die de Sovjet-Unie
in vijandelijkheden brengt met eenige an
dere Europeesche mogendheid. „Het is
niet de bedoeling, aldus verklaarde Cham
berlain, dat de militaire steun die de drie
landen zich bereid zullen verklaren te ver-
leenen, beperkt zal worden tot gevallen
van een daadwerkelijken aanval op het
eigen grondgebied. Het is mogelijk dat zich
gevallen voordoen, waarbij een van de
drie mogendheden zijn veiligheid op indi
recte wijze bedreigd acht door eenige an
dere Europeesche mogendheid."
Dat laatste slaat op een eventueelen in
val in een van de z.g. Randstaten, de Oost
zeelanden, die aan Rusland grenzen. De
moeilijkheid was, dat Moskou een Fransch-
Engelsche garantie vroeg voor die landen,
terwijl die landen" te kennen hadden gege
ven, dat zij een dergelijke garantie niet
wilden. Er is overr1 wat op -te vinden in de
diplomatie, wanneer men slechts wil. En
zoo heeft men deze schijnbaar onoplos
bare moeilijkheid ook weten te omzeilen.
Engeland en Frankrijk zullen n.l. steun
verleenen zoodra de Sovjet-Unie zich be
dreigd acht. direct of indirect. Men zal een
lijstje opstellen van gevallen, waarin Mos
kou zich bedreigd zal achten en in dat
lijstje zal dan ook kunnen worden opge
nomen, het geval, dat een vreemde mo
gendheid een der buurstaten bezet. Zoo is
de garantie toch verleend, zij het niet
rechtstreeks en geen staat kan daartegen
bezwaar maken.
Men verwacht, dat de volgende week
het definitieve en in détails uitgewerkte
pact kan worden gesloten. Zoo maakt de
organisatie van het nu eenmaal noodzake
lijk geworden afweerfront vorderingen.
Ook in besprekingen tusschen de leger
leidingen der Engelsche en Franschen
merkt men, dat de organisatie steeds ver
der wordt uitgewerkt.
Zoo wordt vernomen, dat tusschen En
geland en Frankrijk overeenstemming is
bereikt omtrent het opperbevelschap over
de verbonden Engelsch-Fransche strijd
krachten in geval van een conflict, waar
in beide landen worden betrokken. Het op
perbevel van de vereeenigde Fransch-Brit-
sche strijdmacht zou worden toevertrouwd
aan generaal Gamelin, het opperbevel over
de vereenigde vloten zou in handen van
een Britsch admiraal, vermoedelijk sir Ro
ger Backhouse, liggen en ook zou een En-
gelschman, vermoedelijk maarschalk sir
Cyril Newall, de vereenigde luchtmacht
commandeeren.
Laten wij hopen, dat de heeren nooit in
functie zullen treden.
Duitschland: 50 millioen gulden
om de twee dagen.
Engeland: 50 millioen gulden om
de drie dagen.
Japan: 50 millioen gulden om de
vier dagen.
Rusland: 150 a 200 millioen gul
den om de vijf dagen.
Frankrijk: 50 millioen gulden per
week, terwijl de heele wereld per
dag 100 millioen gulden aan be
wapening uitgeeft.
Met het geld dat Duitschland dit jaar
aan bewapening uitgeeft zou het aan ieder
gezin in zijn land een auto kunnen geven.
Frankrijk zou van de kosten van zijn
militaire begrooting voor ieder pasgeboren
kind een spaarbankboekje met 90.000
francs kunnen reserveeren.
Engeland heeft om zijn nieuwe recruten
aan te kleeden een stuk stof noodig,
waarmee de afstand van Lenden naar
New York bedekt zou kunnen worden.
Wanneer men de duizelingwekkende cij
fers leest die dit jaar door de verschillen
de mogendheden voor bewapeningsdoel
einden worden uitgegeven, dan kan men
gerust zeggen, dat de oorlog op finantieel
gebied reeds in vollen gang is.
Duitschland geeft in 1939 voor zijn be
wapening reeds meer uit dan in 1915, toen
dat land zich volop in den wereldoorlog
bevend. De volledige cijfers worden welis
waar niet gepubliceerd, maar de „Foreign
Policy Association" raamt deze uitgaven
voor het afgeloopen jaar op 4400 millioen
dollar. Dit jaar na de bezetting van Oos
tenrijk, Bohemen en Moravië zullen de 5
milliard dollar ver overschreden worden.
Engeland zal minstens 5.600.000.000 gul
den voor haar bewapening besteden. Dit is
het cijfer, dat John Simon in April van dit
jaar genoemd heeft en ongetwijfeld zal het
daar niet bij blijven.
Frankrijk zal minstens 3.000.000.000 gul
den uitgeven voor datzelfde doel.
De oorlogsbegrooting van Sovjet-Rusland
bedraagt reeds meer dan 40.000 millioen
Roebel, hetgeen overeenkomt met een be
drag van 15.000 millioen gulden.
Voeg daar nog bij de militaire uitgaven
van Italië, Japan en Amerika en de klei
nere landen, dan komt men voor 1939 tot
een bedrag van 100 millioen gulden per
dag. Met dit bedrag zou men iederen dag
100 millioen menschen eten kunnen ge
ven. Voor het bedrag dat Frankrijk dit
jaar voor bewapeningsdoeleinden uitgeeft,
zou men een millioen huizen kunnen bou
wen, allen voorzien van een aardige tuin.
Waar komt het geld vandaan?
De vraag rijst thans: waar haalt men het
geld vandaan voor deze nuttelooze uitga
ven? Hoelang kan deze dwaasheid nog du
ren? En wat zal het einde zijn?
Het benoodigde geld voor deze waanzin
van het moderne menschdom zal, evenals
tijdens den wereldoorlog, verkregen moe
ten worden uit verhoogde belastingen, lee
ningen en uit een inflatie.
We herinneren ons nog hoe dc groote
economen van naam in Augustus 1914 had
den uitgerekend, dat de oorlog niet langer
zou duren dan drie maanden, maar toch
zeker niet meer dan vier maanden! Hoe
kon dat? Wel, omdat de economisten geen
AAN ZONNEBRAND OVERLEDEN
Soldaat lag te lang aan het strand
in de zon
Vorige week berichtten wij, dat een sol
daat, die in zijn vrije uren een zonnebad
had genomen en daarbij zoodanig ver
brand was, dat hij in het hospitaal te Den
Haag moest worden opgenomen en operatief
is behandeld.
Thans vernemen wij, dat deze soldaat,
Wouda genaamde, aan de gevolgen van de
zonnebrand is overleden.
Vooral nu de zon zoo krachtig is kan er
niet genoeg worden gewaarschuwd, uiterst
voorzichtig te zijn met het nemen van
zonnebaden aan het strand.
rekening gehouden hadden met het feit,
dat de bankbiljettenpers aan het draaien
werd gezet en dat er schulden werden
aangegaan, die nooit betaald werden.
In Frankrijk kregen we de eene deva
luatie na de andere, totdat de Fransche
franc eindelijk een peil bereikte van on
geveer een tiende gedeelte van haar voor-
oorlogsche waarde.
Frankrijk staakte de betaling van haar
schulden aan Amerika en Amerika heeft
thans nog f"D0 milliard francs te vorderen
als rest van tijdens den wereldoorlog ge
leende gelden.
Duitschland ging volslagen bankroet:
heel het economische leven was ontwricht.
Triumf van den dood.
De finantieele toestand waarin het Der
de Rijk zich thans bevindt, vertoont zeer
veel overeenkomst met de situatie waarin
Duitschland verkeerde toen het gedwongen
werd om een smadelijke vrede te aan
vaarden.
Maar de kunst om een faillissement te
verbergen is thans veel meer geraffineerd
dan in 1918. Door een zeer vernuftig uit
gedacht systeem van ccntrole op de bin-
nenlandsche en buitenlandsche betalings
middelen heèft men het zoover weten te
brengen, dat het finantieele apparaat r.og
draait. De aankoop van buitenlandsche
producten, speciaal van petroleum, koper
en koffie, ondervindt de grootste moeilijk
heden, omdat er vrijwel geen goud meer
voorradig is. Hitier heeft het zelf onom
wonden gezegd: „Exporteeren of sterven".
Drie mogelijkheden.
Om uit deze benarde positie te geraken
zijn er drie mogelijkheden.
Een z.g., bliksem-oorlog voeren, in een
kort snel tempo trachten zijn tegenstan
ders te vernietigen. Dat zou een wan
hoopsdaad zijn. De wereld is nog niet be
komen van de wonden, die de groote oor
log van 19141918, zoowel bij overwin
naars als overwonnenen geslagen heeft. Een
nieuwe oorlog zou de zelfmoord van Euro
pa en een vernietiging der beschaving be-
teekenen.
Een voortzetten van de huidige fantasti
sche uitgaven om medemenschen, onschul-
digen, vrouwen en kinderen te vernieti
gen is even misdadig tegenover de mensch-
heid van heden en van het nageslacht.
Blijft nog de derde mogelijkheid: dat de
regeerders van alle volkeren tot het in
zicht komen, dat de moderne bewapening
enorm veel geld kest en spoedig weer ver
ouderd blijkt, zooals Mussolini gezegd
heeft, en een gemeenschappelijke basis
vinden voor een duurzame vrede. Er moet
een einde komen aan dezen wedloop, die
met den dood is aangegaan, die per slot
van rekening moet eindigen in een alge-
meene catastrophe of wereldrevolutie.
Als de wereld eens wilde luisteren naar
dc stem van den Paus in Rome, die een
weloverwogen poging heeft gedaan om
de wereldvrede te redden en de vrede
van Christus te herstellen in Christus Rijk.
Moge de smeekbede van millioenen in
vervulling gaan: Da pacem Domine in
diebus nostris Geef vrede Heer in onze
dagen, 'n vrede die de wereld niet schen
ken kan en waaraan heel de wereld be
hoefte heeft.
ONS KOLONIAAL BEHEER.
Britsche lof.
Tijdens de debatten in het Engel
sche Lagerhuis over de begrooting
van Koloniën, heeft het labour-lid Pa-,
ling woorden van lof gesproken voor de
Nederlanders, die, ..aar hij zeide,
meer vorderingen hebben gemaakt met
de opvoeding onder het van hen af
hankelijke volk dan de Engelschen.
In Nederlandsch Jost-Indië, zoo voeg
de hy hieraan toe, is het aantal kin
deren, (fat ondcrwys krijgt, enorm veel
grooter dan in bijna alle andere kolo
niën, die geen zelfbestuur hebben.
Zes boerderijen en vier
schuren in de
asch gelegd.
Bossche brandweer te hulp
geroepen.
Hedenmorgen is in Nieuwkuvk een
ontzettende brand uitgebroken, waar
van de omvang de eerste uren nog niet
te overzien was. Binnen korten tijd
nl. waren reeds zes boerderijen in dc
vlammen opgegaan.
Omstreeks tien uur brak de brand uit in
de boerderij van J. van Son aan de Groote
straat. Door de geweldige droogte grepen
de vlammen met razende snelheid om zich
heen, zoodat in een oogwenk ook het be
lendende huis in brand stond.
De woningen zyn bijna alle met rieten
dak bedekt, zoodat de overwaaiende von
ken fataal werkten. Terwijl men nog bezig
was met de bijna hopclooze taak, uit de
brandende huizen zooveel mogelijk te red
den, vatte de kapitale boerderij van L. de
Gouw vlam, en weldra stond ook de ge
weldige schuur in lichter laaie. De boerde
rij met bijbehoorende schuren van Th. Mos-
termans gingen eveneens in vlammen op.
De plaatselijke brandweer stond machte
loos tegenover de enorme vuurzee, zoodat
men de brandweer uit 's Hertogenbosch te
hulp riep. Steeds plantte het vuur,zich ver
der. Ook de groote schuur van den land
bouwer van der Veen, aan de overzijde
van de straat, werd aangetast, evenals de
groote boerderij met schuren van A Loef.
In het dorp heerschte groote ontsetlte-
nis. Door de ongekende felheid, waarmede
het vuur woedde, viel aan blusschen niet
te denken. De enorme hitte en de rook
ontwikkeling deden degenen, die onver
schrokken de brandende woningen binnen
drongen, teneinde nog het een en ander te
redden, terugdeinzen. De laaiende vlam
men baanden zich met niets ontziende
kracht een weg door het dorp.
Omstreeks 12 uur seinde men ons:
De gevolgen zijn op het oogenblik niet
te overzien. De krachtige noordoostenwind
jaagt het vuur steeds verder en dit heeft
reeds een zevende boerderij tot zijn prooi
gemaakt.
Deze enorme brand wekt herinneringen
op aan een dergelijken brand, die onge
veer vijftien jaar geleden aldaar woedde.
Ook toen zyn door de droogte en den
feilen wind vele boerderijen in de vlam
men opgegaan.
Nader vernemen wij, dat de brand, dank
zij de leiding, die burgemeester van der
Ven uit Vlijmen onmiddellijk gaf aan het
blusschingswerk, beperkt is gebleven tot
zes kapitael boerderijen en vier groote
schuren.
Uit het onderhoud, dat wij hadden met
den heer Cuypers uit Eindhoven, die het
eerst bij den brand aanwezig was, verna
men wij, hoe hy op het geroep van „brand''
naar buiten liep uit den winkel van Pro-
vitlich en zag, hoe de boerdery van Van
Son reeds in lichter laaie stond Daar
viel niets meer te redden. Onmiddellijk
sloegen de vlammen over op de oveneens
met riet gedekte boerdery, eigendom van
G. Mostermans en bewoond door den
bloemist N. Wees, welke men evenmin
kon behouden. Alle huisraad werd een
prooi der vlammen, evenals de achte dit
huis staande schuur en de zich daarin be
vindende landbouwwerktuigen. Het duurde
toen slechts enkele oogenblikken, of ook
de kapitale, met riet gedekte boerdery van
E. de Gouw, die slechts op twee meter af
stand stond van de boerderij v,an Wees,
vatte vlam. In een oogwenk was het dak
één vuurgloed en men kon slechts weinig
van den inboedel in veiligheid brenger.
Eenige varkens kon men voor den vuurdood
behoeden.
In korten tijd lag het huis tegen den
grond en was dc achter het huis liggende
schuur vernield, waarbij zeer veel land
bouwwerktuigen verloren gingen. Een
dacht men, dat vuur hier zijn vernie
lend werk zou staken, doch ook de boer
dery van Th. Mostermans, waar alleen
17-.ia i« dochter met haar zusje thuU
was, werd door het vuur aangetast. H.er
kon me nslechts den inboede lerdden en
enkele stuks vee. Na een kwartier was er
niets meer over dan witte, gloeiende mu
ren en wat smeulend riet.
Terwijl het vuur zijn vernielend werk
verrichtte aan de Noordzijde van den weg
I sloegen de vlammen over een afstand van
30 meter over den weg, groot gevaar ople
verend voor de aan de overzijde staande
huizen. De boerderij van A. Loeff, bewoond
door de familie Bergmans, vloog als een
fakkel aan en ook dit perceel ging in kor
ten tyd verloren. Een deel van den inboe
del kon men in veiligheid brengen. Ver
der moest men toezien, dat nog een schuur
aan het vuur ten offer vied.
Dit nummer bestaal uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Principieele overeenstemimng tusschen
Londen en Moskou. (2de blad).
Nieuwe geruchten omtrent de Pauselijke
vredesactie. (2de blad).
Wordt generaal Gamelin gemeenschap
pelijk Fransch-Engelsch opperbevelhebber
in oorlogstijd. (2de blad).
Het Britsche koningspaar in de Ver. Sta
ten aangekomen. (2de blad).
Binnenland
Te Nieuwkuyk zijn heden zes boerderijen
en vier groote landbouwschuren in de asch
gelegd. (1ste blad).
Omgeving
Uitslag gemeenteraadsverkiezingen. (2de
en 1ste blad).
Het met riet gedekte winkelhuis van
Provitlich bleef gespaard, er werd echter
veel waterschade aangericht en veel glas-
en aardewerk vernield. Een daarnaast ge
legen boerdery, bewoond, door de familie
van Houten, brandde totaal uit, twee ach
ter het huis staande schuren gingen even
eens verloren. Een op vijhonderd meter
staande boerdery van Van der Ven werd
tenslotte nog door het vuur aangestast.
Het dak brandde flink, doch het kracht
dadig optreden van de brandweer kon hier
den brand tot het dak beperken.
Burgemeester van der Ven vertelde ons
nog hoe hij door den heer Cuypers van het
gemeentehuis te Vlijmen was gehaald.
Hij trof onmiddellijk zijn maatregelen.
De brandweer uit Nieuwkuyk had enkele
slangen uitgelegd, waarmee echter tegen
de geweldige vuurzee niet veel kon worden
uitgericht. De brandweer uit Den Bosch
werd om assistentie verzocht.
Deze rukte onmiddellijk met groot ma
teriaal uit en hielp de plaatselijke brand
weer met het nathouden der belendende
boerderijen.
De oorzaak van den brand is niet bekend.
De boerderijen waren verzekerd. Veel klein
vee is in de vlammen omgekomen, terwijl
een groote hoeveelheid landbouwwerktui
gen verloren ging.
HET ONGELUK VAN DEN SNELTREIN
WARSCHAU—ROME.
WARSCHAU, 8 Juni (A.N.P.). By het
ongeluk van den sneltrein RomeWcenen
Warschau zijn zeven menschen om het
leven gekomen en 22 ernstig gewond. Alle
slachtoffers zijn Polen.
DANTZIGER SENAAT NEEMT GEEN
DEEL AAN DE SACRAMENTS
PROCESSIE.
DANTZIG, 8 Juni (A.N.P.). Voor het
eerst nam vandaag de Senaat van Dantzig
geen deel aan de processie, welke ter ge
legenheid van den Sacramentsdag werd ge
houden. De vermoedelijke reden hiervan
is de houding, welke het officieelc orgaan
van het Vaticaan,. de „Osservatore Roma
no", heeft aangenomen ten aanzien van
Dantzig.
HET VOLK DAT TROUW ZIJN
GELOOF BEWAART
EN GUL ZIJN GIFTEN SAMENSPAART
TOT 'T BOUWEN VAN EEN KERK,
DaT VOLK BOUWT ÓÓK AAN *T
GODSRIJK OP AARD
WAAR ALLE, ROND RECHT EN
LIEFDE GESCHAARD,
HèRVINDEN HUN BROOD EN HUN
WERK.
Giro 135198
„Bisschopsfonds"
H. SONDAAL, pr. Secr.-Penn.
OegstgcesL