De Oorlogstoebereidselen in Europa Finantieele oorlog reeds in vollen gang Geweldige brand te Nieuwkuyk. DONDERDAG 8 JUNI 1939 3Uste Jaargang No. 9356 S)e Ccicbdie Sou^ont Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2 Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 1L Duizelingwekkende cijfers. Wat de bewapeningswedloop in 1939 kost Sport-overdrljvlng Wij lezen in de „Sportkroniek" een ver slag' van de begrafenis van een jongen E.D.O.-speler, te Heemstede Aan het graf voerden o.a. het woord de K.N.V.B.-voorzitter, die den overledene herdacht als „een der prettigste leden van den Ned. elftalclub, een jongen met een prachtige voetbaltoekomst". Deze jonge man was een eenige zoon. En aan het eind van het verslag lezen we, dat het laatst ook de moeder eenige woor den sprak: „Diep aangrijpend was het moment, dat de moeder afscheid nam van haar „lieve Bastiaan, haar voetbalkoninkje!" En zich toen met een door tranen om floerste stem tot de medespelers van Bas wendde en hen bezwoer te vol brengen, waarvoor haar jongen zijn I leven had gegeven. Onbeschrijfelijk ontroerd verlieten de duizenden het kerkhof." Het past ons niet, eenig hard woord neer te schrijven bij deze tragische gebeurtenis; j wij zouden het ook niet kunnen, omdat wij te diep meevoelen de smart, welke die i moeder leed aan het graf van haar kind. Maar wij mogen toch wel de opmerking maken, dat de voetbal-sport hier te zeer verheerlijkt wordt, als een koninkrijk, waarvoormen zijn leven kan en mag geven, in welks dienst het een eer is ster ven! En dat dit is een inderdaad verbijste rende en ernstig verontrustende overdrij ving! DE WERELD II* VOGELVLUCHT LONDEN: Spoediger dan verwacht werd, heeft de Britsche minister-president Chamberlain gisteren in het Lagerhuis kun nen mededeelen, dat een principieele over eenstemming is bereikt met Moskou over het sluiten van een Engelsch-Fransch-Rus- sisch pact. Engeland heeft toegegeven aan de Russische eisch, dat het verdrag vol maakt wederkeerig zou zijn. Engeland is thans bereid (Frankrijk was het reeds lang) om ook militairen steun te verlee- nen aan de Sovjet-Unie in geval van een daad van een agressie, die de Sovjet-Unie in vijandelijkheden brengt met eenige an dere Europeesche mogendheid. „Het is niet de bedoeling, aldus verklaarde Cham berlain, dat de militaire steun die de drie landen zich bereid zullen verklaren te ver- leenen, beperkt zal worden tot gevallen van een daadwerkelijken aanval op het eigen grondgebied. Het is mogelijk dat zich gevallen voordoen, waarbij een van de drie mogendheden zijn veiligheid op indi recte wijze bedreigd acht door eenige an dere Europeesche mogendheid." Dat laatste slaat op een eventueelen in val in een van de z.g. Randstaten, de Oost zeelanden, die aan Rusland grenzen. De moeilijkheid was, dat Moskou een Fransch- Engelsche garantie vroeg voor die landen, terwijl die landen" te kennen hadden gege ven, dat zij een dergelijke garantie niet wilden. Er is overr1 wat op -te vinden in de diplomatie, wanneer men slechts wil. En zoo heeft men deze schijnbaar onoplos bare moeilijkheid ook weten te omzeilen. Engeland en Frankrijk zullen n.l. steun verleenen zoodra de Sovjet-Unie zich be dreigd acht. direct of indirect. Men zal een lijstje opstellen van gevallen, waarin Mos kou zich bedreigd zal achten en in dat lijstje zal dan ook kunnen worden opge nomen, het geval, dat een vreemde mo gendheid een der buurstaten bezet. Zoo is de garantie toch verleend, zij het niet rechtstreeks en geen staat kan daartegen bezwaar maken. Men verwacht, dat de volgende week het definitieve en in détails uitgewerkte pact kan worden gesloten. Zoo maakt de organisatie van het nu eenmaal noodzake lijk geworden afweerfront vorderingen. Ook in besprekingen tusschen de leger leidingen der Engelsche en Franschen merkt men, dat de organisatie steeds ver der wordt uitgewerkt. Zoo wordt vernomen, dat tusschen En geland en Frankrijk overeenstemming is bereikt omtrent het opperbevelschap over de verbonden Engelsch-Fransche strijd krachten in geval van een conflict, waar in beide landen worden betrokken. Het op perbevel van de vereeenigde Fransch-Brit- sche strijdmacht zou worden toevertrouwd aan generaal Gamelin, het opperbevel over de vereenigde vloten zou in handen van een Britsch admiraal, vermoedelijk sir Ro ger Backhouse, liggen en ook zou een En- gelschman, vermoedelijk maarschalk sir Cyril Newall, de vereenigde luchtmacht commandeeren. Laten wij hopen, dat de heeren nooit in functie zullen treden. Duitschland: 50 millioen gulden om de twee dagen. Engeland: 50 millioen gulden om de drie dagen. Japan: 50 millioen gulden om de vier dagen. Rusland: 150 a 200 millioen gul den om de vijf dagen. Frankrijk: 50 millioen gulden per week, terwijl de heele wereld per dag 100 millioen gulden aan be wapening uitgeeft. Met het geld dat Duitschland dit jaar aan bewapening uitgeeft zou het aan ieder gezin in zijn land een auto kunnen geven. Frankrijk zou van de kosten van zijn militaire begrooting voor ieder pasgeboren kind een spaarbankboekje met 90.000 francs kunnen reserveeren. Engeland heeft om zijn nieuwe recruten aan te kleeden een stuk stof noodig, waarmee de afstand van Lenden naar New York bedekt zou kunnen worden. Wanneer men de duizelingwekkende cij fers leest die dit jaar door de verschillen de mogendheden voor bewapeningsdoel einden worden uitgegeven, dan kan men gerust zeggen, dat de oorlog op finantieel gebied reeds in vollen gang is. Duitschland geeft in 1939 voor zijn be wapening reeds meer uit dan in 1915, toen dat land zich volop in den wereldoorlog bevend. De volledige cijfers worden welis waar niet gepubliceerd, maar de „Foreign Policy Association" raamt deze uitgaven voor het afgeloopen jaar op 4400 millioen dollar. Dit jaar na de bezetting van Oos tenrijk, Bohemen en Moravië zullen de 5 milliard dollar ver overschreden worden. Engeland zal minstens 5.600.000.000 gul den voor haar bewapening besteden. Dit is het cijfer, dat John Simon in April van dit jaar genoemd heeft en ongetwijfeld zal het daar niet bij blijven. Frankrijk zal minstens 3.000.000.000 gul den uitgeven voor datzelfde doel. De oorlogsbegrooting van Sovjet-Rusland bedraagt reeds meer dan 40.000 millioen Roebel, hetgeen overeenkomt met een be drag van 15.000 millioen gulden. Voeg daar nog bij de militaire uitgaven van Italië, Japan en Amerika en de klei nere landen, dan komt men voor 1939 tot een bedrag van 100 millioen gulden per dag. Met dit bedrag zou men iederen dag 100 millioen menschen eten kunnen ge ven. Voor het bedrag dat Frankrijk dit jaar voor bewapeningsdoeleinden uitgeeft, zou men een millioen huizen kunnen bou wen, allen voorzien van een aardige tuin. Waar komt het geld vandaan? De vraag rijst thans: waar haalt men het geld vandaan voor deze nuttelooze uitga ven? Hoelang kan deze dwaasheid nog du ren? En wat zal het einde zijn? Het benoodigde geld voor deze waanzin van het moderne menschdom zal, evenals tijdens den wereldoorlog, verkregen moe ten worden uit verhoogde belastingen, lee ningen en uit een inflatie. We herinneren ons nog hoe dc groote economen van naam in Augustus 1914 had den uitgerekend, dat de oorlog niet langer zou duren dan drie maanden, maar toch zeker niet meer dan vier maanden! Hoe kon dat? Wel, omdat de economisten geen AAN ZONNEBRAND OVERLEDEN Soldaat lag te lang aan het strand in de zon Vorige week berichtten wij, dat een sol daat, die in zijn vrije uren een zonnebad had genomen en daarbij zoodanig ver brand was, dat hij in het hospitaal te Den Haag moest worden opgenomen en operatief is behandeld. Thans vernemen wij, dat deze soldaat, Wouda genaamde, aan de gevolgen van de zonnebrand is overleden. Vooral nu de zon zoo krachtig is kan er niet genoeg worden gewaarschuwd, uiterst voorzichtig te zijn met het nemen van zonnebaden aan het strand. rekening gehouden hadden met het feit, dat de bankbiljettenpers aan het draaien werd gezet en dat er schulden werden aangegaan, die nooit betaald werden. In Frankrijk kregen we de eene deva luatie na de andere, totdat de Fransche franc eindelijk een peil bereikte van on geveer een tiende gedeelte van haar voor- oorlogsche waarde. Frankrijk staakte de betaling van haar schulden aan Amerika en Amerika heeft thans nog f"D0 milliard francs te vorderen als rest van tijdens den wereldoorlog ge leende gelden. Duitschland ging volslagen bankroet: heel het economische leven was ontwricht. Triumf van den dood. De finantieele toestand waarin het Der de Rijk zich thans bevindt, vertoont zeer veel overeenkomst met de situatie waarin Duitschland verkeerde toen het gedwongen werd om een smadelijke vrede te aan vaarden. Maar de kunst om een faillissement te verbergen is thans veel meer geraffineerd dan in 1918. Door een zeer vernuftig uit gedacht systeem van ccntrole op de bin- nenlandsche en buitenlandsche betalings middelen heèft men het zoover weten te brengen, dat het finantieele apparaat r.og draait. De aankoop van buitenlandsche producten, speciaal van petroleum, koper en koffie, ondervindt de grootste moeilijk heden, omdat er vrijwel geen goud meer voorradig is. Hitier heeft het zelf onom wonden gezegd: „Exporteeren of sterven". Drie mogelijkheden. Om uit deze benarde positie te geraken zijn er drie mogelijkheden. Een z.g., bliksem-oorlog voeren, in een kort snel tempo trachten zijn tegenstan ders te vernietigen. Dat zou een wan hoopsdaad zijn. De wereld is nog niet be komen van de wonden, die de groote oor log van 19141918, zoowel bij overwin naars als overwonnenen geslagen heeft. Een nieuwe oorlog zou de zelfmoord van Euro pa en een vernietiging der beschaving be- teekenen. Een voortzetten van de huidige fantasti sche uitgaven om medemenschen, onschul- digen, vrouwen en kinderen te vernieti gen is even misdadig tegenover de mensch- heid van heden en van het nageslacht. Blijft nog de derde mogelijkheid: dat de regeerders van alle volkeren tot het in zicht komen, dat de moderne bewapening enorm veel geld kest en spoedig weer ver ouderd blijkt, zooals Mussolini gezegd heeft, en een gemeenschappelijke basis vinden voor een duurzame vrede. Er moet een einde komen aan dezen wedloop, die met den dood is aangegaan, die per slot van rekening moet eindigen in een alge- meene catastrophe of wereldrevolutie. Als de wereld eens wilde luisteren naar dc stem van den Paus in Rome, die een weloverwogen poging heeft gedaan om de wereldvrede te redden en de vrede van Christus te herstellen in Christus Rijk. Moge de smeekbede van millioenen in vervulling gaan: Da pacem Domine in diebus nostris Geef vrede Heer in onze dagen, 'n vrede die de wereld niet schen ken kan en waaraan heel de wereld be hoefte heeft. ONS KOLONIAAL BEHEER. Britsche lof. Tijdens de debatten in het Engel sche Lagerhuis over de begrooting van Koloniën, heeft het labour-lid Pa-, ling woorden van lof gesproken voor de Nederlanders, die, ..aar hij zeide, meer vorderingen hebben gemaakt met de opvoeding onder het van hen af hankelijke volk dan de Engelschen. In Nederlandsch Jost-Indië, zoo voeg de hy hieraan toe, is het aantal kin deren, (fat ondcrwys krijgt, enorm veel grooter dan in bijna alle andere kolo niën, die geen zelfbestuur hebben. Zes boerderijen en vier schuren in de asch gelegd. Bossche brandweer te hulp geroepen. Hedenmorgen is in Nieuwkuvk een ontzettende brand uitgebroken, waar van de omvang de eerste uren nog niet te overzien was. Binnen korten tijd nl. waren reeds zes boerderijen in dc vlammen opgegaan. Omstreeks tien uur brak de brand uit in de boerderij van J. van Son aan de Groote straat. Door de geweldige droogte grepen de vlammen met razende snelheid om zich heen, zoodat in een oogwenk ook het be lendende huis in brand stond. De woningen zyn bijna alle met rieten dak bedekt, zoodat de overwaaiende von ken fataal werkten. Terwijl men nog bezig was met de bijna hopclooze taak, uit de brandende huizen zooveel mogelijk te red den, vatte de kapitale boerderij van L. de Gouw vlam, en weldra stond ook de ge weldige schuur in lichter laaie. De boerde rij met bijbehoorende schuren van Th. Mos- termans gingen eveneens in vlammen op. De plaatselijke brandweer stond machte loos tegenover de enorme vuurzee, zoodat men de brandweer uit 's Hertogenbosch te hulp riep. Steeds plantte het vuur,zich ver der. Ook de groote schuur van den land bouwer van der Veen, aan de overzijde van de straat, werd aangetast, evenals de groote boerderij met schuren van A Loef. In het dorp heerschte groote ontsetlte- nis. Door de ongekende felheid, waarmede het vuur woedde, viel aan blusschen niet te denken. De enorme hitte en de rook ontwikkeling deden degenen, die onver schrokken de brandende woningen binnen drongen, teneinde nog het een en ander te redden, terugdeinzen. De laaiende vlam men baanden zich met niets ontziende kracht een weg door het dorp. Omstreeks 12 uur seinde men ons: De gevolgen zijn op het oogenblik niet te overzien. De krachtige noordoostenwind jaagt het vuur steeds verder en dit heeft reeds een zevende boerderij tot zijn prooi gemaakt. Deze enorme brand wekt herinneringen op aan een dergelijken brand, die onge veer vijftien jaar geleden aldaar woedde. Ook toen zyn door de droogte en den feilen wind vele boerderijen in de vlam men opgegaan. Nader vernemen wij, dat de brand, dank zij de leiding, die burgemeester van der Ven uit Vlijmen onmiddellijk gaf aan het blusschingswerk, beperkt is gebleven tot zes kapitael boerderijen en vier groote schuren. Uit het onderhoud, dat wij hadden met den heer Cuypers uit Eindhoven, die het eerst bij den brand aanwezig was, verna men wij, hoe hy op het geroep van „brand'' naar buiten liep uit den winkel van Pro- vitlich en zag, hoe de boerdery van Van Son reeds in lichter laaie stond Daar viel niets meer te redden. Onmiddellijk sloegen de vlammen over op de oveneens met riet gedekte boerdery, eigendom van G. Mostermans en bewoond door den bloemist N. Wees, welke men evenmin kon behouden. Alle huisraad werd een prooi der vlammen, evenals de achte dit huis staande schuur en de zich daarin be vindende landbouwwerktuigen. Het duurde toen slechts enkele oogenblikken, of ook de kapitale, met riet gedekte boerdery van E. de Gouw, die slechts op twee meter af stand stond van de boerderij v,an Wees, vatte vlam. In een oogwenk was het dak één vuurgloed en men kon slechts weinig van den inboedel in veiligheid brenger. Eenige varkens kon men voor den vuurdood behoeden. In korten tijd lag het huis tegen den grond en was dc achter het huis liggende schuur vernield, waarbij zeer veel land bouwwerktuigen verloren gingen. Een dacht men, dat vuur hier zijn vernie lend werk zou staken, doch ook de boer dery van Th. Mostermans, waar alleen 17-.ia i« dochter met haar zusje thuU was, werd door het vuur aangetast. H.er kon me nslechts den inboede lerdden en enkele stuks vee. Na een kwartier was er niets meer over dan witte, gloeiende mu ren en wat smeulend riet. Terwijl het vuur zijn vernielend werk verrichtte aan de Noordzijde van den weg I sloegen de vlammen over een afstand van 30 meter over den weg, groot gevaar ople verend voor de aan de overzijde staande huizen. De boerderij van A. Loeff, bewoond door de familie Bergmans, vloog als een fakkel aan en ook dit perceel ging in kor ten tyd verloren. Een deel van den inboe del kon men in veiligheid brengen. Ver der moest men toezien, dat nog een schuur aan het vuur ten offer vied. Dit nummer bestaal uit vier bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland Principieele overeenstemimng tusschen Londen en Moskou. (2de blad). Nieuwe geruchten omtrent de Pauselijke vredesactie. (2de blad). Wordt generaal Gamelin gemeenschap pelijk Fransch-Engelsch opperbevelhebber in oorlogstijd. (2de blad). Het Britsche koningspaar in de Ver. Sta ten aangekomen. (2de blad). Binnenland Te Nieuwkuyk zijn heden zes boerderijen en vier groote landbouwschuren in de asch gelegd. (1ste blad). Omgeving Uitslag gemeenteraadsverkiezingen. (2de en 1ste blad). Het met riet gedekte winkelhuis van Provitlich bleef gespaard, er werd echter veel waterschade aangericht en veel glas- en aardewerk vernield. Een daarnaast ge legen boerdery, bewoond, door de familie van Houten, brandde totaal uit, twee ach ter het huis staande schuren gingen even eens verloren. Een op vijhonderd meter staande boerdery van Van der Ven werd tenslotte nog door het vuur aangestast. Het dak brandde flink, doch het kracht dadig optreden van de brandweer kon hier den brand tot het dak beperken. Burgemeester van der Ven vertelde ons nog hoe hij door den heer Cuypers van het gemeentehuis te Vlijmen was gehaald. Hij trof onmiddellijk zijn maatregelen. De brandweer uit Nieuwkuyk had enkele slangen uitgelegd, waarmee echter tegen de geweldige vuurzee niet veel kon worden uitgericht. De brandweer uit Den Bosch werd om assistentie verzocht. Deze rukte onmiddellijk met groot ma teriaal uit en hielp de plaatselijke brand weer met het nathouden der belendende boerderijen. De oorzaak van den brand is niet bekend. De boerderijen waren verzekerd. Veel klein vee is in de vlammen omgekomen, terwijl een groote hoeveelheid landbouwwerktui gen verloren ging. HET ONGELUK VAN DEN SNELTREIN WARSCHAU—ROME. WARSCHAU, 8 Juni (A.N.P.). By het ongeluk van den sneltrein RomeWcenen Warschau zijn zeven menschen om het leven gekomen en 22 ernstig gewond. Alle slachtoffers zijn Polen. DANTZIGER SENAAT NEEMT GEEN DEEL AAN DE SACRAMENTS PROCESSIE. DANTZIG, 8 Juni (A.N.P.). Voor het eerst nam vandaag de Senaat van Dantzig geen deel aan de processie, welke ter ge legenheid van den Sacramentsdag werd ge houden. De vermoedelijke reden hiervan is de houding, welke het officieelc orgaan van het Vaticaan,. de „Osservatore Roma no", heeft aangenomen ten aanzien van Dantzig. HET VOLK DAT TROUW ZIJN GELOOF BEWAART EN GUL ZIJN GIFTEN SAMENSPAART TOT 'T BOUWEN VAN EEN KERK, DaT VOLK BOUWT ÓÓK AAN *T GODSRIJK OP AARD WAAR ALLE, ROND RECHT EN LIEFDE GESCHAARD, HèRVINDEN HUN BROOD EN HUN WERK. Giro 135198 „Bisschopsfonds" H. SONDAAL, pr. Secr.-Penn. OegstgcesL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1