De „Thetis"-bemanning omgekomen CEBUTO Niet minder dan 99 menschenlevens verloren Zaterdagmiddag was alle hoop vervlogen BUITENLAND «SS SR «S MAANDAG 5 JUNI 1939 DE LEIDSCHE COURANT DERDE BLAD - PAG. 9 CHLOORGAS ONTSNAPT? DE FATALE MEDEDEELING. „De admiraliteit betreurt het te moeten mededeelen, dat er thans geen enkele re den meer is, om te hopen, dat uit de duik boot „Thetis" nog iemand levend gered kan worden". Deze korte mededeeling van de Brit- sche marine maakte Zaterdagmiddag voor goed een einde aan de kleine hoop, die men nog mocht koesteren, dat enkele mannen toch nog gered konden worden. Ook door de werf Cammel-Laird werd oficieel medegedeeld, dat men de hoop had opgegeven het leven der nog in de duikboot „Thetis" aanwezige opvarenden te redden. Naar de meening van de Maatschappij, zijn de mannen aan boord omgekomen door chloorgas, waarvan een groote hoe veelheid aan boord was en dat door den scheeven stand van het vaartuig heeft kunnen ontsnappen. Het staat thans vast, dat de ramp het leven heeft gekost aan 99 mannen. Uit latere opgaven blijkt n.l. dat er 103 per sonen aan boord van de duikboot zijn ge weest, waarvan er zooals bekend slechts vier hebben kunnen ontsnappen. Men zal thans pogingen aanwenden om de duikboot te lichten. Zaterdagavond werd medegedeeld, dat pontons waren bevestigd aan de „Thetis". Het zou evenwel niet mogelijk zijn de duikboot vóór Dinsdag a.s. te lichten. Alle schepen der Engelsche vloot, die naar de plaats van den ondergang der „Thesis" waren gegaan, zijn vandaag naar hun bases teruggekeerd. De bergingswerk zaamheden zuilen door de Cammel Laird verzorgd worden. De duiker, die het eerste contact tot stand had gebracht met den onderzeeër, heeft de volgende verklaring afgelegd aan de pers: „Toen ik den bodem bereik te, die met kiezel bedekt was, vond ik den onderzeeër en begon ik op den wand te kloppen. Ik kreeg onmiddellijk ant woord, maar de slagen schenen te wor den gegeven door mannen, die spoedig uitgeput raakten Ik werd door de zee voortdurend van den duikboot afgedre ven en toen mijn kameraden en ik weer naar beneden gingen, konden wij geen enkele verbinding tot stand brengen". Onder de weduwen der slachtoffers zijn stemmen opgegaan om gemeenschappelijk te verzoeken, de „Thetis" niet te lichten. Velen harer wenschen gespaard te blijven voor het schouwspel, dat haar na de lich ting van de boot zou wachten. Liever zou den zij zien, dat haar echtgenooten een zeemansgraf ten deel yiel. DE EERSTE DIE ONTSNAPTE. Een hachelijke proeftocht, die slaagde. De eerste, die de duikboot verliet, was kapitein Oram, een der vier overlevenden van de ramp. Kapitein Oram steeg in het Davis-toe- stel op om als „menschelijke boei" dienst te doen. Op het oogenblik, dat hij de „Thesis" verliet, wist nog niemand, of men aan de oppervlakte de duikboot reeds gevonden had. Zijn kans was één op dui zend, doch hij cijferde eigen leven weg om dat van de andere opvarenden te red den. Hij had eenige berichten, die de noo- dige aanwijzingen bevatten voor het red dingswerk, .aan zijn pols gebonden. Zoo zou hij ook, wanneer men zijn lijk vond, nog kunnen mededeelen, op welke wijze zijn kameraden het best gered zouden kunnen worden. Kapitein Oram heeft het gelukkig mondeling kunnen doen. Volgens de instructies moet dc beman ning van een verongelukten onderzeeër wachten op een signaal van twaalf knal patronen, afgegeven door bergingsvaartui gen, alvorens zij van de Davis-toestellen gebruik mag maken. Op het oogenblik, dat kapitein Oram als vrijwilliger de duikboot verliet, waren reeds twintig uur verstreken zonder dat ook maar een enkel signaal was ontvangen. Voordat Oram de „Thetis" verliet werd afgesproken, dat met een bepaalde tus- schenpoos telkens twee man van het schip een reddingspoging met de Davis-appara- ten zouden ondernemen, n.l. een lid van de bemanning en een van het personeel van de scheepswerf, dat zich aan boord be vond. Toen, na Oram en Wood, nog slechts twee man veilig en wel de oppervlakte bereikten en daarna geen der opvarenden meer verscheen, vreesde men, dat er iets niet in den haak was met de reddingska mer. Zal ooit worden onthuld, wat er precies gebeurd is? Het is mogelijk, dat twee man in de reddingskamer zyn verdronken en daardoor den toegang voor de andere op varenden hebben afgesneden. De laatste man, die levend naar boven kwam, was Shaw. Hij was bewusteloos. Het is ontzettend geweest, verklaarde hij later. Twee man zijn verdronken, een derde is krankzinnig geworden en kort daarop gestorven. De atmosfeer was ver stikkend. De mannen lagen op den grond. Zij hadden alle hoop reeds opgegeven. Toch was er geen spoor van een paniek. Toen ik mijn ontsnappingspoging deed, voelde ik, dat ik geen oogenblik langer mocht aarzelen, daar ik anders kans liep nog in de boot het bewustzijn te verliezen. „Toen wij bemerkten, dat wij niet meer omhoog konden komen, waren wij natuur lijk allemaal onder den indruk", besloot Shaw. „Wij probeerden onze ellende ech ter te vergeten en doodden den tijd met over sportwedstrijden te praten". De toestand van luitenant Wood, die in een ziekenhuis te Liverpool ligt, is niet zoo gunstig. Hij lijdt aan eenhevige ze nuwoverspanning en is volkomen uitgeput. WAT EEN DUIKER VERTELDE. Een der zeven diepzee-duikers, die Vrij dagnacht per vliegtuig naar Liverpool zijn gebracht, om aan het reddingswerk van de „Thetis" deel te nemen, zeide: „Wij zijn er van overtuigd, dat wy, in dien wij hier slechts 13 of 14 uur eerder waren geweest, allen hadden kunnen red den. Voor menschen aan den wal is gemak kelijk om critiek uit te oefenen, maar wij hebben alles gedaan wat gedaan kon wor den." Hij deed, aldus de „Daily Telegraph", een dramatisch verhaal van de pogingen, die Vrijdagnacht in het duister op den bodem der zee in het werk waren gesteld en van de laatste zwakke klopsignalen, die zij van de bemanning hebben gehoord. „Wij arriveerden Vrijdagavond om half elf te Liverpool", zoo vertelde de duiker, en om één uur in den nacht waren wij in het water. Geen enkel deel van de duikboot stak toen boven water uit. Het schip lag bi;na plat op den bodem der zee op tame lijk vast kiezel. Het helde in de richting van den boeg ongeveer 7 gr. en maakte ongeveer 20 gr. slagzij aan bakboord. Tastende bereikten wij het achterschip en hamerden op den romp om te vernemen of er nog teekenen van leven in het schip waren. Ergens achter den commandotoren hoorden wij geklop. De signalen waren zeer zwak; wij konden geen morse-teeke nen lezen; het geklop was zelfs zoo vaag, dat wij niet dachten, dat het iets te bedui den had. De arme kerels moeten toen reeds totaal uitgeput zijn geweest. Dat was het laatste geluid, dat zij maakten. Wij meldden aan de schepen bo ven ons, dat er nog iemand levend aan boord van de duikboot was. Maar hoewel wij daarna nog tal van malen klopten, kre gen wij geen enkel geluid meer te hooren". In sommige kringen, aldus United "Press, helt men over tot de meening, dat allen reeds Vrijdagavond dood moeten zyn ge weest, en dat het flauwe kloppen, dat de duiker in den nacht van Vrijdag op Zater dag heeft gehoord, aan het rammelen van gereedschap of een of andere installatie moetenworden toegeschreven. WAAROM, WAAROM? Critiek achteraf. Na den ramp komt natuurlijk van alle kanten critiek los en meent men op fouten te kunnen wijzen. De „Thetis" was een ongeluksschip, zei- de William Allen, de vader van een der opvarenden aan United Press. „De snel heidsproeven mislukten", aldus zijn de me- dedeelingen, „bij den tweeden proeftocht kon zij niet duiken, omdat het mechanisme niet goed werkte. Maar. zelfs indien alles in orde was geweest, had men nog niet mogen duiken op een plek, waar de bodem bedekt is met wrakstukken, zooals duide lijk uit de kaarten blijkt. De duikklokken, die de Vereenigde Staten gebruiken, zijn blykbaar beter dan de Davistoestellen. Dat er 93 menschen moesten omkomen is daar- van wel het beste bewijs. Dit is een van de vele stemmen, die in Engeland, dat zoo trotsch op zijn marine is, opgaan, nu een ramp van een dergelij- ker. omvang vlak onder de kust mogelijk was. Uit de vele critiek, komen de volgende vragen naar voren. lo. Waarom maakte de duikboot een oefentocht zonder escorte van andere vaar tuigen, vooral daar er vooraf reeds twee kleine ongevallen waren voorgekomen? 2o. Waarom waren er 102 menschen aan boord, o. w. twee proviandmeesters, terwijl normaal de bemanning uit 53 koppen be staat? 3o. Waarom was het niet mogelijk een gal in den romp te snijden, hoewel het ach terschip Vrijdag twaalf uur lang boven wa ter heeft uitgestoken? 4o. Waarom was geen dulkklok beschik baar, zooals gebruikt werd bij de Ameri- kaansche duikboot „Squalus"? De Londensche avondbladen voegen daar aan nog eenige min of meer bedekte be schuldigingen toe. Er wordt beweerd, dat het voor de redding benoodigde materieel niet snel genoeg ter plaatse was en dat o.a. de snijapparaten pas Vrijdagavond om 9 uur arriveerden. Er wordt zelfs beweerd, DU1TSCHLAND HITLERl SPREEKT TOT OUD-STRIJDERS Omsingeling en Duitsche afweer. Voor een menigte van 300.000 mannen, die leden zijn van den Duitschen ondstrij- dersbond, heeft Hitier Zondagmorgen op de Karlswiese van Kassei de eerste Groot- duitsche oudstrijdersbijeenkomst geopend met een rede, waarin hij zijn gehoor niet alleen als Führer maar ook als oudstryder toesprak. Na een terugblik op de 25 jaar, die sinds het uitbreken van den wereldoorlog ver streken zijn, zeide Hitier: „Twintig jaar ge leden werd een erbarmelijke regeering on der een als „onweerstaanbaar" genoemden dwang genoopt haar handteekening te zet ten onder het document van Versailles. Ik heb deze tegen beter weten in geplaatste handteekening onder het dictaat van Ver sailles weer plechtig geschrapt. Alleen, on afhankelijk daarvan, moeten wy allen ons van deze eene waarheid bewust zijn, dat de schuld aan een oorlog onafscheidelijk ver bonden is aan de doeleinden, waarvoor die oorlog begonnen wordt. Geen enkel volk en geen enkel regime zal oorlog voe ren alleen om der wille van den oorlog zelf. Slechts in de hersens van perverse schrij vers kan de gedachte opkomen, dat iemand oorlog voert alleen om bloed te vergieten. Het was echter een factor van beslissen de beteekenis, dat de Duitsche regeering in het jaar 1914 geen doel voor oogen had, dat met een oorlog bereikt kon worden en dat zij zelfs tijdens den oorlog niet in staat het doel van de krijgsoperaties scherp af te bakenen. Uit het vredesverdrag is daarentegen ge bleken, wat het werkelijke doel van de toenmalige Engelsche en FFransche omsin gelingspolitici geweest is: n.l. de roof van de Duitsche koloniën, de vernietiging van den Duitschen handel, vernietiging van de Duitsche koopvaardijvloot en daarmede ook van de Duitsche bestaans- en levensmoge lijkheden, de vernietiging van Duitschland als politieke macht. Het waren derhalve destijds dezelfde doeleinden als die, welke de Britsche en Fransche omsngelingspolitiek ook thans na streven. Zoo de Britsche omsingelingspolitiek al dezelfde gebleven is als voor den oorlog, dan is daarentegen de Duitsche afweerpoli- tiek grondig veranderd. Ik heb er zorg vor gedragen, dat alles, dat ook maar eenigszins met de staatslei ding te maken heeft, slechts voor honderd procent een man en soldaat kan zijn. Mocht ik echter bemerken, dat de houding van eenergeleid persoonlijkheid zulk een toets niet kan doorstaan, dan zal deze, wie het ook is, onmiddellijk van zijn post verwij derd worden. Wij hebben de plicht, de natie tot het uiterste tot afweer en haar afweerkracht te sterken. Ik verwacht, dat deze politiek van versterking der Duitsche afweerkracht in het bijzonder door de oude soldaten ge steund wordt. FRANKRIJK SAMENWERKING, GEEN OVERHEERSCHING Redevoering van Daladier. In een rede voor het uitvoerend comité van de radicaal-socialistische partij heeft Daladier de houding van Frankrijk ten aanzien van de groote internationale vraag stukken uiteengezet. Na verklaard te hebben, dat alles doet B is Bretagne het prachtige land van de oude heldensagen, van de typische klee derdrachten. Idyllische vlsschers- dotpen en mondaine badplaatsen. Een reis daarheen In een luxueuie Cebuto Touring Cat Is onvergetelijkl Uil de Cebuto Mastakeus: 10 dg Biatoqno Noimandlê. d« tol'# M «'M. I S dg Zwarl» Woud - 15 dg Praag Wacnen Budapat! - 112.— Inlichtingen en Reisgids bij: JAC HEEMSKERK - TOURINOCARS Agentschap: Slgarenmag. H. Heestermans, telden, Steenstr. 24 bij Beestenm. Tel. 1532. Poolsch-Duitache filmovereenkomst opgezegd. De Poolsche film-producenten hebben be sloten de Poolsch-Duitsche overeenkomst tot het uitwisselen van films tusschen bei de landen op te zeggen, aangezien Duitsch land zyn verplichtingen niet is nagekomen. Gedurende de afgeloopen maand werden 61 Duitsche films vertoond in Poolsche bios copen, terwyl in Duitschland slechts zeven Poolsche films werden gedraaid. Duitsch priester gearresteerd. De Poolsche autoriteiten hebben een Duitschen priester, Krolik, uit Silezië, laten arresteeren, omdat hij twee Polen gesla gen had, die na de H. Mis het Poolsche ker kelijke lied aanhieven: „God beschermt Po len sedert eeuwen". CHINA WEER EEN GRENSINCIDENT De Sovjet-Russische soldaten zyn Zater dag bij Tsjang Kingtoe over de grens van Mandsjoekwo gekomen. Zij werden direct teruggedreven door Mandsjoereesch-Japan- sche grensbewakers. Bij het vuurgevecht hebben de Russen vyf dooden te betreuren. Vyf Mandsjoereezen zyn gewond. De grenswacht heeft opdracht gekregen haar waakzaamheid te verscherpen. dat de autoriteiten hebben getracht, zoowel de duikboot als de levens der inzittenden te redden. Repliek der Admiraliteit. In antwoord op bovenstaande critiek is van de zijde der admiraliteit reeds geant woord, dat al het mogelijke is gedaan om de opvarenden van de „Thetis" te redden. Duikbooten worden bij proeftochten nooit door bergingsschepen vergezeld. Algemeen werd het Davistoestel als een voldoende bescherming beschouwd, zoodat aanschaf fing van andere toestellen niet noodig werd geacht. Sommige deskundigen geven toe, daf er te veel menschen in de „Thetis" wa ren, anderen zeggen, dat daardoor het risico niet werd vergroot. De duikboot stak niet ver genoeg boven water, om er een gat in te maken, waardoor de menschen konden ontsnappen De duikboot lag ver der zoo ongunstig, dat men toch geen duik- klok had kunnen gebruiken. Er wordt verder op gev/ezen, dat de cri tiek dikwijls zeer ondeskundig is. Zoo is de vraag gesteld, waarom juist Oram, die den rang van kapitein heeft, de duikboot verliet. Dat is juist een daad van buiten gewonen heldenmoed geweest. Kapitein Oram heeft zich vrijwillig gemeld, om als levende boei te fungeeren, immers toen hy dp „Thetis" verliet, wisten de opvarenden nog in het geheel niet, of zich reeds sche pen in de nabijheid bevonden. En zoo zyn er, volgens de deskundigen, meer opmer kingen, die geen hout snyden. Er is nog een andere reden, waarom nog geen oordeel mogelijk is, namelijk deze dat de geredden geenerlei mededeeling mo gen doen, voordat het officieele onderzoek plaats heeft. Ongetwijfeld zal dat onder zoek ook de eventueele fouten aan het licht brengen, maar inmiddels heeft de Britsche marine eert verlies geleden, dat des te grooter is, daar zich onder de slacht offers vier duikbootcommandanten en eenige bekwame ontwerpers van onderzee booten bevinden. hopen op een spoedig en gunstig besluit van de thans aan den gang zijnde internatio nale onderhandelingen, zeide de premier: ik zeg en herzeg, dat Europa de keus heeft tusschen samenwerking en overheersching. De Fransche regeering heeft alles gedaan en doet nog alles om Europa in staat te stellen, gelukkig te leven in vrye samen werking. Doch tegelijkertijd wil ik de we reld de verzekering geven, dat Frankrijk in het eerste gelid staat van de mogend heden, die zullen verhinderen, dat Europa geleid wordt naar rampen als gevolg van machtsondernemingen. Wij zijn voor samenwerking, hetgeen het tegenovergestelde van omsingeling is. Doch telkens wanneer wij een schrede ge daan hebben op den weg der samenwerking heeft men ons met een gewelddadige actie geantwoord. Telkens wanneer wij een aanbod tot sa menwerking hebben gedaan, werd dit van de hand gewezen. Zij die ons aanbod van de hand wezen, wilden ons tegelijkertijd het recht ontzeggen, met anderen samen te werken. Deze samenwerking, welke zij geweigerd hebben, is het, die zij omsinge ling, noemen. Welk duidelijker bewijs zou den zij nog kunnen geven van hun streven naar hegemonie? Zoo men dus de neiging heeft, het even wicht en den vrede in Europa te bedreigen, hebben wij alle reden, ons vastberaden tegen zulke avonturen te verzetten. Wij zeggen neen op agressie, op autarchische tyrannie, op ideologisch fanatisme, op eischen van zoogenaamde levensruimte en wij zeggen neen op alles wat geweld en ruwheid is. Wij zeggen ja op elk streven naar goede verstandhouding en loyale sa menwerking, op alles wat zou kunnen lei den tot een hervatting van het economisch verkeer over de geheele wereld en tot een billijker verdeeling van de grondstoffen, RUSLAND HET DRIE-MOGENDHEDEN PACT Het Russische antwoord wordt bestudeerd. Het Russische antwoord is te Londen en Parijs ontvangen. De regeeringen bestudeeren het antwoord zorgvuldig „dat in overeenstemming is met de punten van de redevoering, die Molotov vorige week heeft uitgesproken." Reuter verneemt, dat de eerstvolgende stap zal zijn het zoeken van een formule om tegemoet te komen aan de Russische voorwaarde, dat een drie-mogendheden waarborg moet worden gegeven aan de Balitsche landen, ofschoon deze duidelijk hebben gemaakt, dat zij van niemand een waarborg wenschen, op grond van de overweging, dat hun veiligheid gelegen is in volkomen neutraliteit. De andere belangrijke punten in de rede van Molotov schijnen niet dezelfde moeilijkheid te bieden. POLEN DE SPANNING MET DUITSCHLAND. Een nota over het geval Kalthof. Officieel wordt meegedgeeld, dat se- naatsvoorziter Greiser Zaterdag den verte genwoordiger van Polen een nota heeft overhandigd, welke de eindconclusie bevat van de Regeering van Dantzig over het ge val van Kalthof. Hierin wordt geconsta teerd, dat Polen niet, of onbevredigend, heeft geantwoord op de notaês in zake de jongste grensincidenten. Voorts heeft de voorzitter van den se naat een nota doen toekomen, waarin wordt gezegd, dat het den Senaat niet mogelijk is nog langer betrekkingen te onderhouden met de Poolsche ambtenaren, die betrok ken zyn bij het incident van Kalthof. De senaat deelt mede, voortaan te zullen eischen, dat de Poolsche douanebeambten, die op het gebied der Vrije Stad dienst doen, den eed jegens Dantzig afleggen. Tot dusver heeft Polen dit geweigerd. AMERIKA ZWERVERS OVER DEN AARDBODEM De Duitsche mailboot „St. Louis" die de 900 vluchtelingen aan boord heeft, welke de vorige week geen machtiging kregen om op Cuba aan land te gaan, is Zondag ver schenen buiten de kust van Miami en ver volgens verdwenen in de richting van Cuba Kustwachten zonden terstond booten en vliegtuigen om de bewegingen van net schip waar te nemen. De Joodsche uitgewekenen die zich aan boord van het te Vera Cruz liggende Fran sche schip „Flandres" bevinden en die niet te Havanna aan land hebben mogen gaan, hebben medegedeeld, dat zij vergunning hebben gekregen in de Vereenigde Staten te vertoeven, waar zij zullen blijven, tot zij zich in een Latijnsch-Amerikaanschen staat kunnen vestigen. „VARKEN OVERBOORD!" Lezers, die mij een paai weken gemist hebben in dit hoekje, zullen misschien zyn gaan denken, uat ik nog steeds op zoek was naar dat varken, dat in mijn laatste weekpraatje overboord is gevallen. In elk geval, in m'n verhaal is het nog steeds overboord. Het ongeluk en de ge lukkige redding ga ik nu beschrijven. Eerst vertellen, dat het geen grooterd was. 't Was maar zoo'n schreeuwerig ma ger ding, dat soort, dat altijd precies de andere kant uit wil dan waar het heen moet. Zoodoende kwam het ook over boord. Want het was hcelemaal onze be doeling niet. dat we zoo koud van ons fok- beestje zouden afkomen. De kapitein van de boot, die tevens de functie van hofmeester vervulde, had het, na veel loven en bieden, op een avond er gens in een rivierdorp gekocht om zyn passagiers eens op een vcrsch coteletje te vergasten. Als een trots bezit van den kok, moest het z'n laatste levensdagen op het achter dek, dicht bij het keukenfornuis door brengen. Op een warmen namiddag, toen de pas sagiers een tukje deden en het zwarte scheepsvolk beneden 'n eentonig deuntje zat te jingelen, was 't het arme biggen- beest wat tc machtig geworden, 't Had, eerst z'n snuit, en toen z'n hcele kop, door het zeildoek van he achterdek gewerkt, genoot van de frissche bries en keek met begeerige oogjes naar het geplas van het waterwiel. (Men vaart op de ondiepe Con- go-rivier met raderbooten). De kok, bewust van het gevaar als de bekoring voor het onbezonnen biggetje te groot zou worden en tevens bezorgd voor z'n hachje (dat van het varken bedoel ik), pakte het beestje bij z'n staart om het zoo veilig binnenboords te krijgen. Dat ging echter zoo glad niet. Of liever: 't ging te glad, want kokshanden zyn in den regel nogal glad in Congo. Bovendien transpi reerde het biggetje tot in den krul van z'n staart.... Gevolg: moord en brand ge schreeuw van het varken en leclijke woor den van den kok, 'n oogenblik, en toen het fatale! Met een salto mortale tuimelde het varkentje onder hartverscheurend ge- krijsch over het waterwiel en kwam hals over kop in het zogwater van dc boot te recht. Algemeen alarm! Verschrikt schoten we op uit onze hut, rende naar het achterdek, meenend dat onze priesterlijke hulp wel licht van noode zou zijn Het noodsein werd gegeven. De boot werd stopgclegd en een reddingsboot (de eenige die 't schip bezat) werd uitgezet en in een oogwenk was een schreeuwende en tierende reddingsbrigade bij het sparte lende varken. De reddingspogingen waren werkelijk amusant, 't Speet ons dat we geen film camera bij ons haddon. 't Zou een pracht- nummer geworden zyn! Laten we alleen nog vertellen, dat het stoute beest aan boord kwam, maar dat het nog dienzelfden avond zijn weerbar stigheid met den slagers-dood moest be- koopen en we tot slot 's anderendaags 'n fyne snert op tafel kregen! Father G. v. LEEUWEN. St Bonifacius Missiehuis Directeur. Hoorn, giro 120937.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 9