DONDERDAG 1 JUNI 1939
30ste Jaargang No. 9350
Bureaus Papengracht 32. Adv en Abonn.-tarleren ile paf. 2
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Een redelijk optimisme
Niemand onzer durft beweren, positief,
met stelligheid en beslistheid: er komt geen
oorlog.
Maar ieder onzer móet zien de teeke
nen, die wettigen de hoop, de blijde hoop,
dat er geen oorlog komt.
Alleen zwartkijkers, onredelijke zwart
kijkers kunnen de hier bedoelde teekenen
niet zien.
De teekenen, die bestaan in de ver
anderde geestesgesteldheid onder de
volkeren. De volkeren verafschuwen, méér
dan ooit, den oorlog. De volkeren smachten
naar broederschap hoezeer dan ook, he
laas, in vele kringen een klein-geestig en
eng-hartig patriottisme wordt gepredikt!
Dezer dagen vonden we die veranderde
geestesgesteldheid zoo waar geteekend in
een artikel in de „Avondpost", waaraan -wij
hier gaarne het volgende ontleenen:
„Nooit is het innerlijk verzet tegen den
oorlog zoo sterk geweest als thans.
Er is geen volk, dat den oorlog wil. Ook
niet het Duitsche. Ook niet het Italiaan-
sche. Deze twee volken hebben dit op zeer
treffende wijze gedemonstreerd bij het be
zoek van Chamberlain aan Duitschland en
aan Italië. Misschien is dit nog wel het
mooiste en treffendste en meest-verblij-
dende geweest van die bezoeken van den
Engelschen staatsman, dat zij het Duitsche
en Italiaansche volk gelegenheid hebben
gegeven te toonen: ook wij willen den oor
log niet. Ieder weet, hoe in München de
duizenden als het ware niet konden weg
geslagen worden van het, hotel waar
Chamberlain logeerde, omdat ze hem ble
ven toejuichen, omdat ze bleven getuigen
voor den vrede.
De heele wereld bemerkt, dat er den
laatsten tijd bij de dictatoren een sterke
aarzeling is, om hun oude politiek voort
te zetten.
Waarom?
Omdat zij de diepe wetenschap bezitten:
de volkeren willen den oorlog niet meer.
Let wel, wij beweren volstrekt niet, dat
er nooit meer oorlog zal komen. Wij be
weren zelfs niet, dat voor het oogenblik
het oorlogsgevaar reeds geweken is. Maar
vast staat, dat er een machtige stroom tot
den vrede door de wereld gaat; dat er in
de menschheid een hunkerend verlangen
is naar broederschap.
Het leven is niet gewoon, het is bijzon
der. Want midden iri dezen tijd, nu de lan
den tot de tanden toe gewapend zijn, nu er
vele millioenen onder de wapenen staan
en de rijkdommen der wereld worden
verspild aan oorlogstuig, nu is daar onder
de menschen een zedelijke macht opge
staan van onschatbare beteekenis:
de vredes-wil.
En maak nu eens even een vergelijking
met het jaar 1914.
Toen trok in verschillende landen de
jeugd zingend ten strijde. Toen werden
haar bloemen in de handen geduwd, toen
stak men rozen in de loopen derageweren.
Dacht ge, dat zoo iets thans weer zou ge
beuren? Er is iets veranderd".
Die veranderde geestesgesteldheid onder
de menschen mag en moet ons verblijden,
mag en moet in ons opwekken of verle
vendigen een reëel optimisme. En
wij bidden God, dat Hij uit die geestesge
steldheid moge doen ontkiemen de ware
vrede voor de menschheid, voor de we
reld!
INPLAATS VAN GODSDIENSTONDER
RICHT NATIONAAL SOCIALISTISCHE
WERELDBESCHOUWING!
Allerbedroevendst!
Het jongste nummer van „Das Schwarze
Korps", het officieele orgaan van de Rijks
leiding der S.S., meldt dat de directie van
de Nationaal Socialistische gemeenschaps
school, in Kirchheim (Wurtemberg) beslo
ten heeft, om speciale cursussen te geven in
de nationaalsocialistisohe wereldbeschou
wing. Als motief wordt aangegeven dat door
deze cursussen een leemte wordt aange
vuld. daar het Christelijk godsdienstonder
richt steeds minder bezocht wordt en het
gevaar bestaat dat de schoolkinderen in 't
geheel geen leiding meer zouden krijgen
'bij het vormen van hun wereldbeschouwing.
Het toonaangevend orgaan voegt liieraa
toe: „Dat is een probleem, dat voor heel
•het onderwijs in Duitschland tot oplossing
moet worden gebracht
Men kan van een kinderverstand niet
verwachten dat het zich in één uur opwerkt
tot een juist begrip van rassenleer en de
De oorlog in China en
de Missiën
De schade tengevolge van de
luchtbombardementen
wordt steeds grooter-
De oorlog is nog steeds in vollen gang,
en steeds grooter worden de verwoestingen,
door den strijd teweeggebracht. Het mar-
telarenboek der Katholieke Missie is nog
niet gesloten. Maar de ellende gaat ge
paard met heerlijke voorbeelden van lief
dadigheid, en talrijk zijn de bekeeringen.
Na de val van Kanton is Shiu-chow, de
hoofdstad geworden van Kwantung; deze
eer is echter duur betaald, want sinds den
tijd, dat Shiu-chow de hoofstad is, heeft
de stad niet minder dan 34 luchtbombar-
menten doorstaan; tweederde van de stad
is verwoest. Groote schade is toegebracht
aan de missiegebouwen van de Paters
Salesianen van Don Bosco. Het moederhuis
va'n de inlandsche zusters werd enkele
malen getroffen en is geheel verwoest. Ge
lukkig is echter het woonhuis van den
Bisschop, dat hier in de onmiddellijke na
bijheid lag, gespaard gebleven. Hier waren
alle missionarissen bijeen. De missionaris
sen doen wat in hun vermogen is, om de
nood te lenigen. Te Yung Tak is een volks
keuken ingericht, maar de middelen, waar
over de missie beschikt, zijn absoluut on
voldoende tegenover de enorme ellende
onder de bevolking.
Te Lin Chow was de missionaris de
eerste, die aanwezig was op de plaat
sen waar de bommen neergekomen
waren, om de gewonden uit de puin-
hoopen te bevrijden; de mandarijn
heeft het voorbeeld van dezen missio
naris openlijk geprezen, daar het maar
al te vaak voorkomt dat de Chineezen
eerst op schandelijke wijze gaan onder
handelen, alvorens de slachtoffers uit
de puinhoopen te bevrijden. Het moedi
ge voorbeeld van den missionaris heeft
geheele families ertoe gebracht, zich
öp te geven als doopleerlingen.
Tijdens een bombardement bij Ho Sai
werd een Pater Salesiaan op de fiets ver
rast door de bombardementsvliegtuigen;
hij sprong eraf en zag naast een heuvel een
kleine spelonk.
Hij snelde erheen en vond hier reeds een
Chinees; tijdens het verschrikkelijke bom
bardement dat nu volgde, zeide de Chinees
in de "schuilplaats: „Pater, ik ben Christen,
maar ik heb in geruimen tijd niet meer
gebiecht, geef mij de Absolutie." De stad
Kaifeng aan de Gele Rivier heeft het sinds
de bezetting door de Japanneezen tamelijk
rustig gehad. Alleen in de buitenwijken
kwamen nog enkele schermutselingen
voor. De stad Tehung-mow daarentegen,
gelegen op een afstand van dertig kilo
meter van Kaifeng, die reeds door de over
stroomingen iwaar was geteisterd, is door
de luchtbombardementen met den grond ge
lijk gemaakt. De missiegebouwen en de
residentie van de Missionarissen van de
Vreemde Missiën van Milaan zijn even
eens geheel verwoest; de materieele schade
is onherstelbaar, maar men is reeds blij,
dat er onder de Missionarissen geen slacht
offers te betreuren zijn.
In de provincie Shansi ligt de missie van
Luanfu; de stad had tot nu toe nog niet
veel van den oorlog gezien, maar op 24
Maart 1939 werd zij voor de eerste maal ge
bombardeerd; op 11 April volgde een nieuw
bombardement, waarbij de residentie der
Paters Franciscanen werd beschadigd, ter
wijl het hospitaal en het klein Seminarie
totaal werden verwoest.
Geen van de Missionarissen werd ge
deerd; de seminaristen waren tevoren
reeds naar huis gestuurd en de meeste
Chineezen, die de stad nog konden ver
laten, waren bijtijds naar de omgeving ge
gaan.
volksche eigenaardigheden, wanneer op
een ander lesuur geleerd wordt dat alle
menschen, Duitschers, Boschjesnegers en
Joden het evenbeeld zijn van denzelfden
God. De ondervinding leert ook dat de
christelijke propagandisten die aan hun
leenstellingen trouw gebleven zijn, tijdens
het godsdienstonderricht bij de lessen van
Bijbelsche geschiedenis en voorbereiding
voor de Plechtige Aanneming de jeugdige
kinderharten nog des te hardnekkiger en
meer brutaal bewerken, wanneer zij weten
dat deze kinderen ook onderricht ontvan
gen in een volksche wereldbeschouwing.
Het is hier slechts kiezen of deelen".
DE KATHOLIEKE JEUGD OPGEROEPEN
OM CHRISTUS TE BELIJDEN.
De Duitsche Bisschoppen hebben de Ka
tholieke Jeugd opgeroepen om op Drievul-
digheidszondag een plechtige belijdenis
van Christus te doen. Het parool van dezen
dag zal een woord zyn, dat Paus Leo de
Groote 1500 'jaar geleden de christenen
heeft toegeroepen: „Christen, erken Uw
waardigheid"! In alle Duitsche bisdommen
zal de kaaholieke jeugd de doopbeloften
plechtig hernieuwen.
NEDERLANDSCHE BOLLEN
BLOEIEN IN NEW YORK
Vele moeilijkheden moesten
overwonnen worden
In New York is drie weken lang de tulp
koningin geweest. Meer dan drie millioen
menschen bezochten in dien tijd de wereld
tentoonstelling en zij waren enthousiast
over zooveel bloemenweelde. In de dag
bladen adverteerden de groote magazijnen
met Tulip-coats, de mode-jurk, die al voor
$2.77 te koop was: wie gemakkelijk op de
tentoonstelling wilde loopen moest zich be
slist de Dutch Shoe (een soort schoen
klomp) aanschaffen en wie het verschil nog
niet wist tusschen een tulp en een hya
cinth kon op de World Fair volop kennis
opdoen over het by uitstek nationale Ne-
derlandsche product Drie weken lang is
men in New York volkomen „bulb-min-
ded" (op bollen ingesteld) geweest en wy
allen zullen er in de toekomst wél door
varen. De millioen tulpen, die over een
oppervlakte van 500 H.A. gepoot werden,
hebben een enorme propaganda voor onze
bloembollen ingeluid.
Hierop komt in 't kort het antwoord neer,
op de vraag, die wij gisterenmiddag aan het
bestuur van den Bond van Bloembollen
handelaren voorl gden: „Hoe deden de bol
len het op de New Yorksche tentoonstel
ling?"
De heer G. v. d. Meij, die juist uit
New York was teruggekeerd en deel
uitmaakte van de commissie van drie,
die in het late najaar naar Amerika
overstak om de bollen oordeelkundig te
planten (met hem de heeren B. Korsten
en C. van Zij verden) riep eerst de ge
weldige moeilijkheden, die overwonnen
moesten worden, in herinnering.
Wijlen John Scheepers, een in Amerika
wonend bloembollenhandelaar, wist het
bestuur van de World Fair te overreden,
het terrein in de openingsmaand te versie
ren met bloeiende bolgewassen. De Neder-
landsche bloembol lenkweekers schonken
een millioen tulpen en 25.000 hyacinthen
en het bestuur van de tentoonstel
ling zou voor zoover het niet de be
planting rondom het Nederlandsche pavil
joen betrof de beplantingskosten beta
len. Omdat het terrein een moeras was en
o.a. honderden trucs tuingrond mijlen ver
gehaald moesten worden, hebben die kos
ten tusschen 75.000 en 100.000 dollars be
dragen. Op de plaats, waar de perken moes
ten komen, was stadsvuil opgehoopt, rust
ten afgedankte auto's in vrede en was
slechts grond te vinden, die geen enkel
waardevol levenselement voor een bloem
bezat.
Drie opdrachten waren te vervullen: de
beplanting van de plantsoenen, van den
Hortus (een tuinencomplex onder de zorg
van de door de New Yorksche Tuinbouw-
vereeniging in het leven geroepen Stichting
Hprtus Inc.) en van den voorjaarstuin rond
het Nederlandsche paviljoen.
Ieder onderdeel bood onverwachte moei
lijkheden. De Hollandsche wijze van plan
ten werd toegepast: eerst de bovengrond
tot op 15 c.M. diep verwijderen, dan laagje
rivierzand storten, dan bollen planten, dan
met den bovengrond weer toedekken. Gelet
moest worden op de kleur van de gebouwen
in de omgeving en op de kleur van het wijk,
roode tulpen by roode gebouwen, witte bij
witte buildings etc.
Een en ander geschiedde met de zeer ge
waardeerde medewerking van Mrs. H. I.
Pratt, presidente van de Hortus Inc. en van
Mr. Nije, architect van den buiten planten
en tuinaanleg.
We zeiden, dat er moeilijkheden overwon
nen moesten worden. Een sneeuwstorm
maakte planten onmogelijk en toen de
sneeuw ontdooide ontstonden groote mod
derpoelen, waardoor speciale drainage van
den grond door middel van riviergrint nood
zakelijk was. Eens was een perk gereed,
toen zware stoommachines voor de stand
der General Motors er dwars doorheen
reden. Men vindt dit in Amerika niet zoo
heel erg. Waar de werkzaamheden aan de
gebouwen nog geen planten toelieten, werd
het pot-systeem toegf-past. Dertigduizend
bollen werden in potten gezet en op een
andere plaats ingegraven, om later overge
plant te worden. Op deze wijze werd ook
een reserve gekweekt voor mogelijke gaten
in de beplanting.
Tot overmaat van ramp brak in Maart
een staking uit, waardoor de opbouw van
de tentoonstelling 3 weken stil lag en en
kele bedden in tusschen verdronken.
Toen de World Fair geopend Werd. de
hyacinthen langs de boulevards, die toegang
geven tot de tentooiistelling in bloei ston
den en de eerste tulpen zich fier verhieven,
brak een hitte-golf uit (111 graden in de
zon en 88 in den nacht), zoodat die eerste
bloemen in minder dan geen tijd verbrand
waren. De commissie zat met d" handen in
het haar en vreesde het ergste. Gelukkig
kwam spoedig daarna koel weer en als
pleister op de wonde, bleef het weer drie
weken zoo aangenaam, zoodat de tulpen
zeer lang mooi bleven en werkelijk niet
fantastischer hadden kunnen ontluiken.
Zoover het zicht reikte kon men tulpen
zien en men begrijpt, wat dit voor de Ame
rikanen beteekende. Ze kwamen er niet
over uitgepraat, de geheele tentoonstelling
werd vergeten voor „the marvellous tulips",
die ons kleine landje op grootsche wyae
vertegenwoordigden. De telefoongesprek
ken gingen over de sprookjesachtige tulpen,
verkeersstagnatie ontstond waar de tulpen
het mooist waren „tulips, one million", stel
U voor, een millioendat sprak tot de
Amerikanen.
Van 14 tot 20 Mei werd een tulpen -
week gehouden en werden demonstraties
gegeven door een paar honderd Hollanders
in nationale kleederdrachten. En de kran
ten schreven, schreven kolommen vol
over.... de tulpen, de tulpen.
„Zeg aan de menschen". aldus de com
missie, „zeg ze, hoe geweldig blij we mogen
zijn met dit cadeau aan New York. We kon
den geen betere reclame maken, nu de
export van bloembollen naar Amerika spe
ciaal gestimuleerd moet worden. Ge zult
eens zien, hoe lang deze show nog in Ame
rika nawerkt".
We kunnen er slechts de hoop aan toe
voegen, dat ons landje vruchten zal trek
ken van de demonstratie, die onze koene
kweekers gegeven hebben. De organisatoren
hebben een flink resultaat volop verdiend.
DE EXPORT VAN BLOEMBOLLEN
De Vereeniging tot Behoud van het
Bloembollemva'k in Nederland (Anti-
Sa neering) deelt ons mede, dat, met het
oog op de dit jaar te verleenen import
vergunning voor bloombollen in Dene
maken, in dit land momenteel een tel
ling wordt gehouden over den te ver
wachten eigen oogst aan bloembollen.
Van de uitkomst dezer telling zal af
hangen welk bedrag aan importvergun
ning voor Nederlandsche bloembollen
in dit jaar zal worden afgegeven.
GRENSTROEPEN EEN MAAND VERLOF.
Telkens een tiende gedeelte.
De minister van Defensie heeft bij
beschikking bepaald, dat zoo spoedig
als de omstandigheden zullen toelaten,
een regeling zal worden ingevoerd,
waarbij telkens aan een tiende gedeelte
van de opgeroepenen van de grenstroe
pen een maand verlof zal worden ge
geven. Het ligt in de bedoeling voor dit
verlof in de allereerste plaats in aan
merking te doen komen de militairen,
die uit de burgermaatschappij noode
kunnen worden gemist.
DE WERELD IK
VOGELVLUCHT
MOSKOU: De nieuv/e Russische volks
commissaris voor buitenlandsche zaken
hc-eft gisteren in zijn aangekondigde rede
het standpunt van Rusland uiteengezet
tegenover de voorstellen van Engeland en
Frankrijk over een driezijdig accoord.
Men was in Engeland nogal optimistisch
en verwachtte dat Molotof dan den volke
l'cnd zou doen, dat Rusland de Engelsch
Fransche voorstellen aanvaardde. Dat is
echter niet gebeurd, integendeel uit de rede
biiikt, dat er nog verschillen bestaan tus
schen Londen en Moskou en dat het ver
drag nog lang niet in kannen en kruiken
is. Rusland voelt zich sterk in het bewust
zijn, dat zijn medewerking noodzakelijk is
voor een doeltreffend veiligheidsfront en
neemt daarom geen genoegen met compro
missen. Het is niet van plan, om zooals
Molotof het uitdrukte voor anderen de
kastanjes uit het vuur te halen. Met andere
woorden, het is niet bereid om garanties
te geven aan die landen, die van belang
zijn voor het Westen, zonder dat daarte
genover staat een garantie van Engeland
voor die landen, welke voor Rusland van
belang zijn, nl. de Oostzeestaten.
Volgens de „Daily Telegraph" is de posi
tie der Oostzeestaten het moeilijkste vraag
stuk in deze kwestie, omdat deze landen
zelf hun neutraliteit niet willen compro-
mitteeren. Het blad acht de moeilijkheden,
hoewel ernstig, niet onoverkomelijk.
De „News Chronicle" schrijft dat achter
docht hier de grootste moeilijkheid berok
kent. De ieiders te Moskou zijn er nog niet
van overtuigd, dat de Westelijke mogend
heden vastbesloten zijn een einde te ma
ken aan de agressie, waar die zich ook zou
voordoen in Europa Het blad oppert het
ocnkbeeld, dat Halifax een bezoek aan
Moskou zou brengen. Zoowel de „News
Chronicle" als de „Daily Mail" leggen er
den nadruk op, dat het vraagstuk der
Oostzeestaten een verdrag niet mag ver
hinderen.
In Frankrijk is men over het algemeen
van mecning, dat het om bijzaken gaat
en dat men het over de hoofdzaak eens is.
De „Petit Parisien" verwijt Molotof, dat
hij verschillen, die niet van fundamenteele
beteekenis zijn, in overdreven afmetingen
naar voren brengt.
In Amerika is men van meening, dat
de ware reden voor de Russische aarzeling
riet het vraagstuk der garanties aan de
Oostzeestaten, maar de toestand in het
Dit nummer beslaat uil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Molotof maakt nog voorbehoud inzake
het pact met Engeland en Frankrijk. (2de
biad).
Graaf Ciano over de militaire hulp der
Italianen aan Franco. (2de blad).
Binnenland
Verlof voor grenstroepen, (lste blad).
De invoer van bloembollen in Denemar
ken. (lste blad).
Een -zware brand op de Veluwe legt
eenigc honderden hectaren heide in asch,
(3de blad).
Ernstig geval van typhus in schippcrs-
gezin te Groningen eischt drie dooden.
(3de blad).
Verre Oosten is. Men gelooft, dat Rusland
meer aandacht schenkt aan zijn verhou
ding tot Japan.
Wat er ook van zy, een ding staat vast:
het drievoudig verbond is er nog niet. Tot
groote voldoening van Berlijn, dat de laat
ste dagen met veel ophef gewag maakt van
den beslissenden invloed, welke de Duit
sche hulp heeft uitgeoefend op het verloop
van den Spaanschen burgeroorlog. Dat is
n ede bedoeld als een waarschuwing, dat
het Duitsche legerapparaat effectief is.
UIT HET BOEK DER SPAANSCHE
MARTELAREN.
De verliezen van de Congregatie der
Ziekenverplegers.
De Overste van de Congregatie der Zie
kenverplegers heeft een lijst opgesteld
van de kloosterlingen dezer Congregatie,
die tijdens den burgeroorlog door de
Marxisten vermoord zijn. Van deze Con
gregatie der kloosterlingen Camilianen
werden 7 Paters, een theologant en vijf
geprofeste Broeders vermoord, hetgeen
procentsgewijze tamelijk hoog is, daar zich
slechts weinig kloosterlingen van deze
Congregatie in Spanje bevonden.
Verschillende Paters en geprofeste stu
denten waren kort voor het uitbreken van
den burgeroorlog naar Argentinië en Chili
gegaan voor de oprichting van nieuwe zie
kenhuizen. Wij laten hier de lijst van de
slachtoffers volgen:
Pater Gaviria, van het klooster te Ma
drid, vermoord op barbaarsche wijze, om
dat hij priester was.
Pater Francesco Miret. Deze was vanuW
Vich naar Valencia gevlucht, maar werd
hier gevangen genomen en veroordeeld.
Toen hij naar de auto gebracht werd, die
hem naar de plaats van de executie zou
voeren, zag hij zijn moeder. Hij riep haar
toe: „Tot weerzien in den hemel". Tijdens
de tocht naar de plaats van de executie
biechtte hij bij een pater, die tegelijk met
hem gefusilleerd werd.
Pater Hyacinthus Hortoga van het kloos
ter te Vich, sinds korten tijd ziekenverple
ger in het hospitaal van Cicupozuelos.
Pater Saldana, die bij zijn poging om
te vluchten bij de Fransche grens gevan
gen werd genomen en te Puigcerda gefu
silleerd.
Pater Mauleon, die een vrijgeleide had
gekregen van de Rooden, maar dit docu
ment gebruikte, om zijn medebroeders in
de gevangenissen te bezoeken en te hel
pen. Hij werd echter herkend en op 4 Sep
tember 1936 in de straten van Barcelona
doodgeschoten.
Pater Cabrero, van wien men sinds hot
uitbreken van den burgeroorlog niets
meer gehoord heeft. Men vermoedt, dat hij
door de rooden vermoord werd.
Pater Carlo Barber, die met blijdschao
den dood in ging en op het laatste oogen
blik nog uitriep: „Leve Christus Koning"
Zijn moeder stierf van verdriet.
Frater Jozef Caleja, werd in de gevan
genis van Bilbao geworpen en daar ver
moord.
Frater Eguisazu was bij het uitbreken
van den burgeroorlog ziekenverpleger
bij een particuliere familie. Hij werd ech
ter ontdekt en doodgeschoten.
Frater Pompilio Munoz werd in de stra
ten van Madrid neergeschoten.
Frater Formin Fernadcz werd te Valen
cia vermoord.
Frater Andrea Garcia werd tcsamen met
Pater Gaviria gearresteerd en doodge
schoten.
Verschillende kloosterlingen van deze
Congregatie werden naar de concentratie
kampen gestuurd, waar zij werkzaam
moesten zijn in de ziekenverpleging.
Een van de Paters schreef, dat het hem
onmogelijk is de gruwelen van deze con
centratiekampen te beschrijven.