Twee ongelukken
op onbewaakte
overwegen
DINSDAG 30 MEI 1939 30ste Jaargang No. 9348
Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarleven zie pag. 2
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat uil
vier bladen.
V De verslagen
wilde autobussen
De vestigingseischen, welke yoor ver
scheidene middenstandsbedryven zijn inge
voerd, hebben niet tot eerste doel: het aan
tal vestigingen te beperken het pri
mair doel is: te verkrijgen een midden
stand, bekwaam en geschikt voor de taak,
welke hij in het maatschappelijk leven wil
vervullen.
Maar feitelijk is toch wel het ge
volg van de vestigingseischen, dat het aan
tal vestigingen wordt beperkt. En dit ge
volg wordt door velen, wordt, naar we
meenen, algemeen toegejuicht.
Concurrentie is goed, m o e t er zijn. Maar
een te groote concurrentie, een moordende
concurrentie is sociaal ongezond. Zulk
een concurrentie maakt, direct en indirect,
noodeloos en nutteloos vele slachtoffers.
Velen, die tegen de hier bedoelde vesti
gingseischen geen bezwaar hebben deze
juist toejuichen, ook, en waarschijnlijk zelfs
voornamelijk, om het hier genoemde feite
lijk gevolg: redelijke beperking van de
concurrentie velen van hen voelen er
wel wat of zelfs veel voor, om zich te scha
ren aan de zijde van de nu overwonnen
autobussen met een kannibalistischen
term aangeduid als: wilde autobussen.
Als men oppervlakkig zlèt, is de sym
pathie voor die wilde -autobussen heel ver
klaarbaar.
't Is prettiger, als men behalve met de
trein en met twee, op verschillende trajec
ten rijdende, trams ook nog van Leiden
naar den Haag kan gaan met één of, liever
nog, met meerdere, verschillende wegen
volgende, autobussen. Als er ook nog een
verkeer te water zou bestaan, zou ook
dat, speciaal op een warmen va'cantïedag
b.v., voor velen een te aantrekkelijke zijdë
hebben, dan dat zij dat vervoermiddel zou
den willen zien verdwijnen.
Maar men mag nu eenmaal, als men een
juist oordeel wil-vormen, de dingen niet
oppervlakkig zien.
Men moet zichzelf de vraag stellen, of al
die vervoermiddelen wel naast elkaar kun
nen bestaan? En, zoo neen, welke dan de
meest gewenschte en noodige, de meest on
ontbeerlijke zijn?
En men kan toch niet meenen, dat de
concurrentie zulks kan en moet uitma
ken. Wat zouden b.v: dezelfden, die nu
voor het voortbestaan van de wilde auto
bussen pleiten, een protest aanheffen, als
de spoorwegen 'ns zouden komen met de
mededeeling, dat zij, gezien het verminder
de vervoer, de treinenloop LeidenDen
Haag tot een derde van het aantal treinen
terugvoeren.
Of we tegen de autobussen zijn? Heele-
maal niet en volstrekt niet! Wij vinden de
autobus een prachtig' modern vervoermid
del. En het zou te betreuren zijn, als het
in zijn ontwikkeling zou worden gestuit.
Het moet alleen in zijn ontwikkeling
worden geleid daar waar de autobussen
wel gemakkelijk zijn, maar geenszins noo-
dig voor het moderne verkeer, moet de
vraag worden gesteld, of hun concurren
tie niet ongewenscht en schadelijk is, be
zien in het algemeen belang.
Men hoort ook wel zeggen: toen de trei
nen kwamen, werden de trekschuiten toch
niet beschermd, 'n Zeer oppervlakkige op
merking. De treinen konden, over het al
gemeen, de taak der trekschuiten overne
men. Dat zouden de autobussen, voorloopig
althans, in de verste verte niet kunnen!
Nu willen wij ten slotte ook nog wel
graag een andere opmerking maken, die
voor de hand ligt. Het verdwijnen van de
wilde autobussen kan aan het verkeer voor
groot vervoer een monopolistisch karakter
geven, dat aanleiding wordt voor een
machts-misbruik, waarbij men géén of te
weinig rekening houdt met de wenschen
van het publiek.
Daarvoor moet ook zeker worden ge
waakt.
Ligt hier niet een terrein voor deskun
dig, onderzoek, en eventueel krachtige ac
tie voor de Kamers van Koophandel.
De „Telegraaf" besluit een beschouwing
over de overwonnen wilde autobussen
aldus:
„Hoe men het ook bekijkt, de feiten,
dat in een slag de werkloosheid wordt
DE WERELD II*
VOGELVLUCHT
WASHINGTON. De Pinksterdagen
zyn in de internationale politiek voorbij
gegaan zonder evenementen. Nieuwtjes
zijn er natuurlijk genoeg, maar zij spelen
geen rol van beteekenis. Wel van betee-
kenis is de overhandiging van het Britsche
ontwerp voor een Engelsch-Fransch-Rus-
sisch verdrag te Moskou, maar behalve het
feit van de overhandiging valt er verder nog
niets te vermelden. Van beteekenis is na
tuurlijk ook de druk, welke Berlijn en Ro
me op Tokio uitoefenen met de bedoeling
Japan deel te laten nemen in het Duitsch-
Italiaansche militaire bondgenootschap,
maar behalve dat Japan er weinig ooren
naar heeft, is het resultaat van Je Duitsch-
Italiaansche pressie nog niet bekend.
Het belangrijkste feit van de laatste da
gen is o.i. wel de indiening van het wets
ontwerp voor de Amerikaansche neutrali-
teitswet door staatssecretaris Huil. Daar
mede wordt deze wet niet afgeschaft, maar
vervangen door een soepeler formuleering.
De practische uitwerking zal zijn. dat de
Vereenigde Staten vrijelijk wapens en mu
nitie ter beschikking stellen aan Engeland
en Frankrijk in geval van oorlog op een
basis van contante betaling, omdat deze
mogendheden samen meester zijn op de
zeeën. Op deze manier wordt het gewicht
van de Vereenigde Staten in de schaal ge
worpen ten gunste van den vrede, omdat
de verzekering van de leverantie van wa
pens en munitie aan Frankrijk en Enge
land de kracht van de naties die naar den
vrede streven op machtige wijze versterkt.
Men kan nog niet zeggen, dat Amerika
zijn politiek van isolement geheel vaarwel
zegt, maar als dit ontwerp van Huil wordt
aanvaard, beteekent het een groote stap in
de richting van actieve deelneming aan het
werk tot verzekering van den vrede.
Een doode, twee zwaar
gewonden
Maandagmiddag is de 45-jarige van der
Knaap uit Apeldoorn op den onbewaakten
overweg in de nabijheid van het Loo door
den locaaltrein Zwolle-Apeldoorn overre
den en gedood.
De man kwam met zijn vrouw uit de Loo-
laan fietsen. Aan het einde van deze laan
bevindt zich een bewaakte overweg, waar
van de boom en gesloten waren. Ongeveer
150 meter verder ligt de onbewaakte over
weg. De vrouw, die haar man vooruit was,
passeerde hier de rails zonder ongelukken,
doch van der Knaap kon niet meer weg
komen en werd gegrepen.
Gistermorgen omstreeks half elf is te
Jellum een auto, bestuurd door C. Sijtsma
uit Dronrijp, op den onbewaakten overweg,
hoewel het zicht ter plaatse goed is, door
den sneltrein SneekLeeuwarden gegre
pen. De auto, welke geheel vernield werd,
kwam dertig.meter verder in een sloot te
recht. De bestuurder is na ter plaatse ver
bonden te zijn per auto naar het ziekenhuis
te Leeuwarden vervoerd. Zijn vader, P.
Sijtsma, eveneens uit Dronrijp, die mede in
den wagen zat, is met den sneltrein, welke
een half uur vertraging had, eveneens naar
Leeuwarden overgebracht, om aldaar in het
ziekenhuis te worden opgenomen. Hun toe
stand is vrij ernstig.
HET CARILLON VOOR HET LEIDSCHE
STADHUIS GEKEURD.
De experts J. Wagenaar, J. Casparie en
Leo Mens hebben heden in tegenwoordig
heid van architect Blaauw van het Leid-
sche raadhuis het uit 47 klokken bestaande
groote carillon, bestemd voor het nieuwe
raadhuis te Leiden, gekeurd. Deze keuring
geschiedde bij van Bergen's klokkengieterij
te Heiligerlee. De totaal-indruk van het
carillon is zeer gunstig. De klokken zullen
spoedig naar Leiden verzonden worden.
vermeerderd en het comfort van het rei
zend publiek wordt gereduceerd, bren
gen talloozen met hun sympathie aan
de zijde der overwonnenen uit den bus-
sens trijd."
We hopen met het bovenstaande te heb
ben bereikt, dat onze lezers de feiten ook
in nog wat breeder verband en wat dieper
zullen bekijken.
Hoe staat het met de
kerk in Mexico
Waar beloften ijdel bleken
hielpen de Katholieken zichzelf
Nu Europa aller aandacht vraagt,
en zich zooveel problemen rondom
ons voordoen, missen de berichten
over de kerkelijke toestanden in
andere wereldaeelen de belangstel
ling. Sommigen zyn dan spoedig
geneigd om aan te nemen, dat het
b v. in Mexico weer heel wat beter
gaat. De gedachtengang „Geen
nieuws, goed nieuws" heeft hier
zeker invloed op. Of deze gedach
tengang juist is, komt tot uiting in
een artikelenreeks van Evelyn
Waugh. waaraan wij enkele bij
zonderheden ontleen en.
Enkele jaren geleden werden aan de
Mexicaansche katholieken van regeerings-
zijde verschillende beloften gedaan. Er
werd gejubeld, maar te vroeg. Want op
nieuw werd er gesproken, maar niet ge
daan. Het Episcopaat meende, dat de ziel
zorg weer kon worden hervat, zonder te
worden lastig gevallen door de regeering.
Maar de ontgoocheling was des te bitter
der.
Voor een simpelen tourist schijnt de toe-
s^nd in de meeste streken min of meer
normaal te zijn. Hij merkt wellicht op, hoe
er vele kerken gesloten zijn of veranderd
in bioscopen, garages, warenhuizen, biblio
theken enz. Maar het raakt hem niet meer,
want iederen keer wordt hem door den
gids voorgekauwd: „Er waren veel te veel
kerken!" En deze vestigt dan telkens weer
de aandacht op het klassieke voorbeeld
van de 365 kerken rond het stadje Cholula,
hetgeen inderdaad te veel was van het
goede, maar wat toch echter geen reden
kon zijn geweest om alle kerken te sluiten.
Merkwaardig was mijn bezoek aan de
stad Vera Cruz. Ik heb altijd gelezen, dat
Vera Cruz te lijden had onder een zeer
anti-godsdienstige regeering, en ik meende
alle kerken geslotcarte vinden. De eerste
kerk, die ik zag, was inderdaad veranderd
in een bibliotheek. Enkele kinderen, waar
schijnlijk van een Middelbare School,
maakten hier hun werk. Een paar mannen
hingen over een geïllustreerd tijdschrift
gebogen.
In de tweede kerk, die ik ontmoette, was
veel volk. De versieringen waren armoedig
en smerig; de prachtige oude beelden wa
ren vervangen door fabrieksmodellen,
maar bij ieder altaar zaten menschen te
bidden, en niet alleen oude vrouwen, neen,
ook jonge menschen.
Midden in de kerk gaf een jonge kate-
chist les aan een groote groep scholieren;
hij leerde hen, hoe zij moesten antwoorden
op de gebeden van de H. Mis. Het had er
hier den schijn van, of de beloften van de
regeering in vervulling waren gegaan.
De katholieken bezetten hun
kerken.
Het is hier echter niet de regeering ge
weest, die heeft ingegrepen, maar de ge-
loovigen, die zichzelf gingen helpen, toen
het al te bar werd. De aanleiding was ove
rigens voor Mexicaansche begrippen
een simpel feit. In Orizaba kwam onlangs
een klein meisje uit een huis, waar in het
geheim de H. Mis was opgedragen. De po
litie, die dit vermoedde, stond op den uit
kijk en volgde het kind, dat zoojuist de H.
Communie had ontvangen. Het kind werd
bang en begon hard te loopen, waarop het
door de politie werd doodgeschoten
In een ommezien van tijd was het ge
beurde in de stad bekend. De massa drom
de samen. Plotseling kwam er beweging
in de massa, de geloovigen reden naar de
kerken, de deuren van de gesloten kerken
werden opengebroken, er werden barrica
des opgeworpen, klokken werden geluid.
De politie zend S.O.S.-telegrammen naar
Mexico City. In de geheele staat Vera Cruz
werden geruchten bekend, en overal wer
den de gesloten kerken door de katholie
ken bezet. De president zat in nood, want
hij was juist bezig met zijn plannen over
de confiscatie der petroleumbronnen. Hij
durfde geen nieuwe binnenlandsche op
stand riskeeren.
De massa had de overwinning behaald.
De bisschop van Vera Cruz keerde terug,
de priesters kwamen uit hun schuilplaatsen
en regelmatig kwam het volk weer naar de
kerk.
Eén priester op tienduizend
geloovigen.
In de plaatsen, waar nog al touristen ko
men, is het met de godsdienstvrijheid niet
zoo slecht gesteld. In Oaxaca zag ik zelfs
een priester in priesterkleeren over straat
gaan. In Mexico City was ik er zelfs ge
tuige van, hoe de katholieke studenten van
de Universiteit in processie over straat
trokken naar het heiligdom van O. L.
Vrouw van Guadaloupe.
Maar over het algemeen heerscht in
Mexico nog een heftige strijd tegen den
godsdienst. Op de eerste plaats wordt het
aantal priesters, dat in een staat wordt toe
gelaten, bepaald door den gouverneur. In
de Vereenigde Staten en in Europa is een
priester op de 800 geloovigen normaal. Wan
neer op het platteland een priester de ziel
zorg heeft voor 1500 geloovigen, dan is dit
een zeer zware taak. Nu kan men zich
eenigszins voorstellen, hoe de zaken in
Mexico staan, als men bedenkt, dat hier
één priester wordt toegelaten op de tien
duizend gelooivgen! En ook dit is voor
Mexico nog gunstig te noemen, want er
zijn enkele Mexicaansche staten waarin
geen enkele priester wordt toegelaten, en
in andere staten is weer één priester op de
dertigduizend geloovigen. Daartegenover
staat, dat het in Mexico City, Oaxaca, Pue-
bla, Cuernavaco en Taxaco wel iets beter
is. Vele priesters, die de tourist hier ech
ter ziet, zijn illegaal. Voor de wet zijn zij
misdadigers, en zij kunnen ieder oogenblik
door de politie gearresteerd worden. In
deze omstandigheden genieten de pries
ters van kerkelijke zijde verschillende pri
vileges, zoo b.v. om iederen dag meerdere
H.H. Missen op te dragen.
Geheime seminaria.
Seminaria zijn absoluut verboden; de
wet kent hierbij geen enkele verzachting
en voortdurend worden in dit opzicht huis
zoekingen verricht. Huizen, waar theolo-
gie-onderwys gegeven en waar priesters
worden opgeleid, werden onmiddellijk in
beslag genomen.
In de Vereenigde Staten bestaat nu een
seminarie, waar Mexicaansche priesterstu
denten hun opleiding kunnen ontvangen.
Daarnaast staan echter in Mexico zelf
verschillende geheime seminaria. De toe
stand van de studenten is uiterst slecht.
Zij moeten gedurende de studieperiode
2 a 3 jaar geheel verborgen leven. Fi-
nantieele steun is er niet, en zoo zijn zij
genoodzaakt dit verborgen leven op de
meest armoedige wijze te doep. Deson
danks is er geen tekort aan priesterstuden
ten. En juist door de vervolging worden
priesters gevormd met een onvergelijkelij
ke zelfopoffering; menschx die zich goed
gerealiseerd hebben, welk een erbarmelijk
bestaan zij als priester zullen hebben.
Godsdienstige herleving.
In de vervolgingen is de Kerk niet ten
ondergegaan, integendeel, zij herleeft. Zij
is innerlijk krachtiger dan voor de vervol
gingen. Er bestaat een klein kernleger van
apostelen, wier moed in staat zou zijn een
ongekende revolutie in Mexico teweeg te
brengen, maar zij hebben wel iets anders
te doen.
Ik kan over hen weinig zeggen. De sluier
van hun persoonlijk leven met een tipje op
te lichten, beteekent voor hen doodsge
vaar. Maar hun werk kan ik niet stilzwij
gend voorbijgaan. Het zijn bijna allen lee-
ken, mannen en vrouwen, georganiseerd
onder de bisschoppen. Er zijn onder hen
geen „pistoleros", geen politici. Zij trach
ten onderwijzers te vormen, die in en bui
ten regeeringsdienst, een tegengift vormen
tegen de officieele godloozenactie; zij ge
ven eenvoudige vlugschriften uit over
godsdienstige onderwerpen; zij organisee-
ren studieclubjes van bestudeerde jon
gens .en meisjes, die gezamenlijk gods
dienstige kwesties bespreken en die de of
ficieele anti-godsdienstige leerstof aan
een nauwgezet onderzoek onderwerpen. Zy
geven aan deze studieclubjes de pauselijke
encyclieken als basis. Het zijn de stille
werkers van de Katholieke Actie, die een
groote belofte vormen voor de toekomst.
Hun werk sijpelt door.
Een nieuwe dag rijst omhoog uit de ca
tacombenkerk der Mexicaansche helden.
GEWONE KLEEDING OP ^STRAAT VOOR
GEESTELIJKEN.
Een aanzegging van Kardinaal Innitzer.
WEENEN, 30 Mei. (ANP). Alle Ka
tholieke geestelijken en Zusters Lebben
aanzegging gekregen van Kardinaal Innit
zer zich op straat in gewone kleeding te
vertoonen. Katholieke instellingen heb
ben oproepen geplaatst den geestelijken
burgerkleeding te verschaffen, waaraan
op bevredigende wijze is beantwoord. Te
vens is voorgeschreven, dat ordesgeestelij
ken voortaan moeten nalaten hun haar
op de voor hun orde kenmerkende wijze
te laten knippen.
NOODWEER IN NOORD-ITALIë.
MILAAN. 30 Mei (A.N.P.). Pinkster-
Maandag is geheel Noord-Italië geteisterd
door zwaar weder. In Chioggia werden 14
zeilschepen door den storm overvallen. Een
der vaartuigen werd tegen de pier geslin
gerd en zonk. Vijf leden der bemanning ver
dronken. Een andere boot werd op het
strand geworpen. Van de bemanning ont
breekt elk spoor. Nog twaalf andere vaar
tuigen zijn gestrand, doch de bemanningen
wisten zich in veiligheid te brengen. Bij
Ferrara is een in aanbouw zijnd huis inge
stort. Eenige vrouwen die voor het onwe-
der 'hierin schuilden werden bedolven. Vier
hunner kregen ernstige verwoed i«t».?n.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Een Turksche minister over de houding
van Turkije tegenover Duitschland (3de
blad).
Een voormalige Tjechisch generaal naar
Polen uitgeweken (3de blad).
Druk op Japan tot aansluiting bij het
Duitsch-Italiaansche pact (3de blad).
Staatssecretaris Huil dient ontwerp van
wijziging van de neutraliteitswet in (3de
blad).
Binnenland
Tijdens de Pinksterdagen hadden ver
schillende verkeersongelukken plaats. (2e
blad).
Oude vrouw te Groningen door gasver-
stikking om het leven gekomen (2c blad).
Twee aanrijdingen op onbewaakte over
wegen; één doode, twee gewonden (1ste
blad).
Deken E. P. Rengs t (2d>e blad).
Pater A. van Lubeck t (2de blad).
Sporl en Wedslrl|den
De wedstrijd Zuid-Holland te Schijnt^,
door het Noordelijk IVCB-elftal gewon
nen (4de blad).
Vosta versterkt haar positie in de kam
pioenscompetitie van den IVCB (4de bl.).
Fraaie successen der Docos-junioren op
de wedstrijden van GDS (4de blad).
De EDO-spelcr B. Timmcrmnas op het
voetbalveld doodgebleven (4e blad).
NEC verslaat DWS en neemt de leiding
in de kampioenscompetitic van den KNV
B; nieuwe nederlaag van ASC, LFC ver
sterkte haar promotiekans (4c blad).
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
DE KATHOLIEKEN HEBBEN
HET GEDAAN!
Naar aanleiding van het aftreden van den
minister van financiën, den heer de Wilde,
wordt er wéér 'ns een anti-katlholiek vuur
tje gestookt! Liberale bladen en ande
ren, vóórop, zooals wij reeds citeerden,
natuurlijk het „Nationaal Dagblad"
schrijven van „r. k. eischeitf' en nog veel
erger dingen!
De Chr. H. Nederlander komt tegen
het geschrijf van de bedoelde bladen in
verzet.
Het blad schrijft o.m.:
„Even weinig of nog minder door
zicht toont de „Nieuwe Rotterdamschc
Courant". Liet dit blad in een nabe
trachting, heet van de naald, althans
nog die mogelijkheid open, dat de „r.k.
eisohen" niet de eenige factor zouden
zijn geweest bij de overwegingen van
den heer de Wilde in het avond
blad van Maandag j.l. wordt in een
hoofdartikel gesuggereerd, dat de voor
genomen plannen tot bestrijding der
werkloosheid ten slotte de reden van
het aftreden van den Minister zijn ge
worden.
Over de defensie-eischen (die slag
kruisers) wordt in dit verband niet
meer gesproken. Het ware ons liever ge
weest indien de lezers der N. R. C. ook
kennis hadden kunnen nemen van de
aan zekerheid grenzende waarschijn
lijkheid dat deze eischen óók een rol
hebben gespeeld.
Maardan had de N. R. C. ook po
sitie moeten kiezen tegenover den af
getreden Minister, daar het liberale
blad immers blijkens haar hoofdartikel
van 17 Mei j.l. de 300 millioen bonoo-
digd voor den bouw van slagkruisers,
vlotweg wil voteeren en van oordeel
is, dat daarvoor heusoh wel dekking is
te vinden. Terwijl het zelfs de vertra
ging in de definitieve beslissing, die
naar het blad vermoedde lag in het
raadplegen van den Minister van Fi
nanciën, „onverantwoord1" noemde!
De N. R. C. houdt echter de bezwa
ren, die de heer de Wilde, blijkens de
a.r. persstemmen óók tegen de opvoe
ring der defensie-uitgaven had, in het
donker om het volle licht te laten vallen
op de kosten der voorgenomen maat-
regen tot bestrijding der werkloosheid,
in het bijzonder het plan Westhoff. Erg
objectief kunnen wy deze houding niet
vinden".
Tot zoovere „de Nederlander". De hou
ding van de liberale pers is hiermede vol
doende geteekend. De anti-Roomsche vlie-
g r van de „N. R. C." gaat niet op.