Nederland op de Wereld tentoonstelling Ons kleine land komt uitstekend voor den dag Franco over Spanje's politiek BUITENLAND WOENSDAG 17 MEI 1939 DE LEIOSCHE COURANT VIERDE BUD - ?AG. 13 Ons paviljoen een der grootste WAT ER TE ZIEN VAET De correspondent van hel A.N-P. te New York schrijft: Het Nederlandsche paviljoen op de we- reldtententoonstelling te New York, was een der eerste buitenlandsche gebouwen, dat zijn deuren officieel opende. Deze opening droeg een min of meer intiem karakter. Andere paviljoens mogen deze plechtigheid wellicht grootscheepscher heb- ben gehouden, Nederland bleef ook hier Nederland. Er was geen „tam-tam" voor gemaakt en men ging van het principe uit, dat het paviljoen en zijn inhoud voor zich zelf die „reclame" voor Nederland moesten maken, die ons mooie en nijvere land zoo zeer toekomen. En dat men hierin goed gezien heeft kon reeds direct na de ope ning blijken. De belangstelling der bezoe kers van de Wereldtentoonstelling, die zoo geweldig uitgebreid is en die zooveel te zien biedt, ging onmiddellijk na het ope nen der deuren van het Nederlandsche pa viljoen, uit en zoolang de tentoonstelling nu geopend is, is dat zoo gebleven. Ons paviljoen is een der grootste van de tentoonstelling. Alleen de Russische, Britsche, Italiaansche en Fransche gebou wen zijn nog grooter dan het kloeke Ne derlandsche paviljoen, dat met zijn aarigen toren, waarin zich een heusch carillon be vindt, reeds van verre zichtbaar is. De prachtige tuin met zijn, zeker voor Ameri- kaansche oogen, verbijsterende bloemen weelde en zijn stille vijvertjes draagt niet weinig tot de uiterlijke bekoring van het gebouw bij. De zoogenaamde eerehal, die zich buiten het eigenlijke gebouw bevindt, biedt met zijn groote, op glas geschilderde allegorie ën, met haar glazen fontein en haar ban ken, die tot rust in de koelte nooden, een aardig gezicht. Zij is als het ware een „trekpleister" die de voorbijgangers tot binnengaan dwingt Wie eenmaal binnen is wordt getroffen door het lichte, kleurige interieur van de Nederlandsche afdeeling, door de geestige opvatting waarvan het West-Indische gedeelte getuigt en door al lerlei typische-Nederlandsche stands, die juist in Amerika, dat steeds zulk een groote belangstelling voor alles wat Ne- derlandsch is, aan den dag legt, groote belangstelling genieten Zonder iets te kort te doen aan de Nederlandsche en West- Indische inzendingen mag toch wel gezegd worden, dat de wijze waarop Neder- Jandsch-Indië hier vertegenwoordigd is, de grootste bewondering geniet Het groote diorama van een Javaansch landschap, dat de geheele achterwand van de Indische zaal in beslag neemt, trekt de verbazing van de vele toeschouwers. Door een kunstige wijze van verlichting immers ziet men de verschillende stadia van een etmaal zich over dit landschap voltrekken. De ochtend- en avondschemering, de dag en de nacht komen over het kleurige berg- tafereel. De blauwe hemel wordt langza merhand duister en dan gaan de sterren t winkelen en een verlichte trein spoedt zich over een viaduct. Fraaie gamelan-muziek begeleidt deze tafereelen, die de bezoekers ten zeerste boeien. Voorloopig mogen wij volstaan met het weergeven van deze algemeenen indruk, waarbij wij ons uiteraard onthouden van het aanleggen van maatstaven voor artis tieke beoordeeling. Wij zullen de gelegen heid vinden om nauwkeurig te vertellen wat er in het Nederlandsche paviljoen te zien is. Het verheugt ons ten zeerste de zen korten algemeenen indruk te kunnen samenvatten in de mededeeling, dat Ne derland uitstekend voor den dag komt op deze reusachtige tentoonstelling en dat de belangstelling der bezoekers verheugend groot is. Ook buiten zijn eigenlijke domein vindt Nederland gelegenheid de aandacht op zich te vestigen. Ook in de „Hal of Nations" is ons vaderland vertegenwoordigd met uit stallingen van particuliere firma's. Hier bevindt zich ook de ingenieuze, grootsche inzending der P.T.T., de postsorteermachine die door de bekende moeilijkheden nog niet geheel is gemonteerd. En over het geheele terrein der tentoon stelling verkondigen niet minder dan een millioen tulpen en andere bloemen, den roem van Nederland als bloemenland. Ook „Holland aan de Zuiderzee" het aar dige restaurant, dat hier neergezet is door een van Nederlands' groote bierbrouwerij en, is een stukje Holland op de New Yorksche Wereldtentoonstelling, dat groo te belangstelling geniet. Het bezoek valt tegen Uiteraard is thans nog niet te zeggen of de New Yorksche Wereldtentoonstelling al of niet een succes zal worden. Het aan tal der bezoekers is gedurende de eerste twee weken verre gebleven onder de ra ming der organisatoren, al bedroeg het toch ongeveer twee millioen gedurende vijftien dagen. Doch op den dag van de opening had men rond 1 millioen bezoekers verwacht, terwijl het er „slechts" 600.000 zijn geweest. Over het algemeen hoort men niets dan lof over de tentoonstelling op zich zelf, die de grootste is ooit in de we reldgeschiedenis gebouwd. Vooral des avonds met de prachtige verlichting biedt „de wereld van morgen" een fantastisch fraai schouwspel. Maar voor zeer velen is de entree van 75 Amerikaansche) centen te hoog en ook de prijzen in de restau rants geven tot klachten aanleiding. Al zijn er eenige betrekkelijk goedkoope eet- gelegenheden, de meeste zijn voor een voudige beurzen veel te duur en rekenen bijvoorbeeld voor een sandwich ham en een kop koffie ongeveer een dollar 1.90) Daarbij komt dat er zeer vele gebouwen zijn uiteraard ook in de amusements- wijk die entree heffen. Men heeft uit gerekend, dat wie alles wil zien daarvoor 65 dollar moet betalen. Dit alles doet aan de ongekende fraaiheid en merkwaardig heid van de tentoonstelling op zich zeJve natuurlijk niet af. En het laat zich wel aanzien dat het op den duur tot eenige prijs verlagingen zal komen. NAUWER ECONOMISCHE BANDEN MET ITALIë. Een interview van de „Popoio d'Italia". De Popoio d'Italia heeft Franco geïn terviewd. Dc Caudillo heeft hierin ver klaard, dat Spanje in zijn militaire-, ma rine- en luchtvaartpolitiek rekening zou houden met de economische bronnen van het land en de noodzakelijkheid van het garandeeren van de territoriale integri teit. „Ik geloof, dat het niet overbodig is onze vredelievendheid ten aanzien van andere volken te bevestigen, zeide Fran co verder; wij verlangen vrede voor Spanje, doch de beste garantie voor dezen vrede ligt in een sterk en machtig leger". Ten aanzien van de imperiale politiek van Spanje, zeide Franco: „Wij willen, dat de stem van Spanje over de geheele wereld kan worden gehoord, zooals eer tijds. Wij willen, dat Spanje zijn bescha vende taak zal hernemen, waarop het recht heeft na den jongsten kruistocht te gen het bolsjewisme. Dit behoeft even wel niemand te verontrusten. Het zal een strjjd zijn zonder bloedvergieten, teneinde steeds meer de beschaving langs de Mid- dellandsche Zee te verdedigen, te ver- grooten en te bevestigen". Wat betreft de binnenlandsche politiek, zeide Franco, dat Spanje zal breken met het politiek verleden, het zal zich niet meer blootstellen aan het gevaar van al gemeen kiesrecht. Alle instellingen moe ten ondergeschikt zijn aan het belang van het land, binnen het kader van de georga niseerde democratie. In antwoord op een vraag, zeide Fran co, dat er geen Joodsch vraagstuk meer bestaat in Spanje. De Joden, die eertijds bekeerd zijn, zijn fanatieke katholieken geworden, doch het bloed is gebleven onder de eerste slachtoffers van de natio nale beweging zijn geen afstammelingen van Joden. Ten slotte sprak Franco over Marokko, waarbij hij opmerkte, dat de Marokkanen Spanje liefhebben en Spanje deze groote, eerlijke strijders bemint. Spanje heeft een toekomst in Marokko; het begrijpt den Islam. Met de wedergeboorte van het im periale gevoel is in het Spaansche volk ook weer 't gevoel en de liefde voor Ma rokko geboren. Bovendien bracht Franco hulde aan de vriendschap tusschen Italië en Spanje en wees hij op de noodzakelijkheid voor Spanje en Italië hun economische betrek kingen te ontwikkelen. Franco naar Italië. Reuter meldt uit Rome: Franco is voor nemens een bezoek te brengen aan Italië, zoodra hij hiertoe in staat zal zijn. Hij wil gaarne kennis maken met den Duce. Triomfale terugkeer der Duitsche .vrijwilligers. Uit Berlijn: Gisteren hebben de Duit sche krantenlezers voor het eerst in de bla den foto's kunnen zien van Duitsche vrij willigers, die aan parades in Spanje deel namen. Velen waren verwonderd te ver nemen, dat er een geheel geregeld Duitsch legioen in Spanje is. Men verwacht, dat de eenheden der Duitsche vrijwilligers terstond na de over winningsparade te Madrid huiswaarts zul len keeren en door Berlijn zullen marchee- ren. De overwinnigsparade. Men heeft thans officieel aangekondigd, dat de overwinningsparade te Madrid op 19 Mei zal worden gehouden. VOLKENBOND MAISKY ZAL DE SOVJET UNIE VERTEGENWOORDIGEN. Potemkin blijft uit Genève weg. De Sovjetrussische ambassade te Londen heeft Reuter medegedeeld, dat Maisky, de ambassadeur van de Sovjet Unie te Lon den, de eenige vertegenwoordiger van de Sovjet Unie ter vergadering van den Vol kenbondsraad zal zijn. Hij zal de verga dering van den Raad presideeren. De ambassade voegde heraan toe, dat Potemkin, de vice-volkscommissaris van buitenlandsche zaken, de vergadering van den Raad niet zal bijwonen. DÜ1TSCHLAND HET AANGEBODEN NIET-AANVALSPACT. De antwoorden der Scandinavische landen. Het Decnsche Nieuwsagentschap Ritzau meldt, dat gisteren tusschen de Noordsche landen onderhandelingen gevoerd zijn over de overhandiging der antwoorden op de Duitsche voorstellen betreffende een niet-aanvalspact. Terwijl Finland reeds gisteren zijn antwoord door zijn afgezant te Berlijn aan het Duitsche rijksministerie van buitenlandsche zaken heeft overhan digd, zouden de antwoorden der andere Scandinavische landen vanmorgen worden overhandigd. Havas meldt nog, dat men te Berlijn in de gemeenschappelijke démarche der ge noemde landen niet ziet, dat de antwoor den identiek zijn. Denemarken zou volgens welingelichte kringen de afsluiting van een niet-aanvalspact met Duitschland aanvaar den, waartegen geen bezwaar zou zyn ge maakt door de andere Noordsche landen, die de bijzondere situatie van Denemarken er kennen. Zweden, Noord we gen en Finland zouden een ongeveer gelijkluidend ant woord geven, waarbij zij zouden wijzen op hun diepe neutraliteitsverdragen, dat het onnoodig maakt niet-aanvalsverdragen te sluiten. BEZETTING DER WESTELIJKE VERSTERKINGSWERKEN. Niets bijzonders, zegt Berlijn. Het Belgische blad „Le Soir" publiceert een bericht uit Verviers, waarin melding wordt gemaakt van „belangrijke troepen bewegingen, die zich gisteren hebben voor gedaan in het gebied ten Oosten van de grens, met het doel de geheele grenslinie te bezetten. Men verzekert, dat het contin gent belangrijk is en bestaat uit gemotori seerde eenheden. Deze beweging wordt voltrokken in het gebied tusschen Aken en Montjoie". Welingelichte kringen te Berlijn geven echter de verzekering, dat zich geen ab normale troepenbewegingen hebben voor gedaan aan de Westelijke grens en dat de versterkte werken door technici konden worden bezet zonder dat er reder, is, daar uit bijzondere gevolgtrekkingen te maken. VON PAPEN NAAR BERLIJN. Om rapport uit te brengen. De nieuwe Duitsche ambassadeur in Tur kije, von Papen, keert naar Berlijn terug, na een verblijf van nog geen drie weken in de Turksche hoofdstad. Naar de „Daily Telegraph" verneemt, moet hij Hitier rapport uitbrengen over de situatie, welke is ontstaan na het sluiten van de Britsch-Turksche overeenkomst en over de mogelijke uitwerking daarvan op de toekomstige Turkséh-Duitsche betrek kingen. De Berlijnsche correspondent van Reuter, die om nadere inlichtingen heeft verzocht, verneemt officieel, dat von Papen binnen kort terugkeert, om zijn persoonlijke zaken af te wikkelen. Hiertoe bestond het voor nemen reeds, toen hij einde April onver- wijl naar Ankara moest vertrekken. Van een terugroepen is geen sprake. Een ongewoon aantal Duitsche indus- trieelen komt in Turkije aan, om tegen dc Britsche concurrentie orders te krijgen, welke de Turksche regeering moet plaatsen ter uitvoering van het tweede vijfjaren plan. Zooals gemeld, hebben Britsche con cerns een opdracht gekregen voor de leve ring van 500.000 spoorwegmaterieel, dat vroeger meestal door Duitsche fabrieken werd geleverd. CIANO WORDT ZONDAG TE BERLIJN VERWACHT. Reuter verneemt, dat graaf Ciano Zondag te Berlijn zal aankomen. Waarschijnlijk zal het Duitsch-Italiaansche militaire verdrag Maandag worden onderteekend. MOEILIJKHEDEN IN HET PROTECTORAAT. Al verklaart de Praagsehe pers trouw te zijn jegens Duitschland, de bevolking in de provincie schijnt moeilijk te wennen aan de Duitsche overheersching. Kenmerkende incidenten komen voortdurend voor: In Nyrany zou een meisje geweigerd hebben met een Duitschen officier te dansen, het geen een vechtpartij tengevolge zou heb ben gehad tusschen Tsjechen en Duitschers, waarbij verscheidene gewonden zouden zijn gevallen. Een dergelijk incident heeft den autoriteiten aanleiding gegeven om den uitzonderingstoestand af te kondigen in het district Vlasim'en de stad Slapy. Mili taire patrouilles zouden in die streken pa trouilleeren om een klandestienen radiopost te ontdekken en de drukkerij op te sporen, die nationalistische Tsjechische vlugschrif ten uitgeeft. VOLKSTELLING. Vandaag, 17 Mei, wordt in geheel Duitsch land een volkstelling gehouden, met uit zondering van de protectoraten Bohemen en Moravië. Deze volkstelling was reeds voorzien voor 18 Mei 1938, doch is toen uitgesteld in verband met de annexatie van Oostenrijk en later van het Sudetenland. Tienduizenden vrijwilligers zijn aangeno men tot het doen slagen van de volkstel ling. Ieder inwoner van het ryk zal een vra genlijst moeten invullen inzake godsdienst, ras en ethnische afkomst. Inzake godsdienst bestaan drie mogelijk heden: lidmaatschap van een der erkende godsdiensten (Katholicisme, Protestantis me, Jodendom), Godgeloovigen d.w.z. zij, die wel in.God gelooven, zonder aangeslo ten te zijn bij een der kerkgenootschappen, en ongeloovigen. Het ras-vraagstuk maakt deel uit van een speciale rubriek. Iedereen moet op straffe van gevangenisstraf, opgeven of zijn ouders en grootouders Joden waren of Joodsch bloed in hun aderen hadden. Som mige antisemietische leiders der nationaal- socialisten zijn van meening, dat er meer Joodsche „besmetting" in het Duitsche volk is, dan men wel aanneemt. Volgens hen zouden ongeveer twee millioen Duit schers Joodsdh bloed in hun aderen heb ben. Inzake de ethnische afkomst moet worden geantwoord op drie vragen, betrekking hebbende op de moedertaal, nationaliteit en het volk waartoe men behoort (Volks- zugchörigkeit). In de bij de vragenlijst gevoegde uitleg blijkt duidelijk, welke politiek de nationaal- socialistische autoriteiten willen volgen op het gebied van ethnische minderheden. Men wil hen, die geen Duitsch spreken, willen doen erkennen, dat zy bij de Duitsche volksgemeenschap böhooren. Bij voox^beeld mag hpt Masoerische dialect niet Poolsch genoemd worden. De Poolsche minderheid in Duitschland heeft reeds tegen deze vragenlijst gepro testeerd, aangezien men op deze wijze poogt het aantal van de minderheden in Duitschland te verdoezelen. DE GESPANNEN STEMMING TEGEN DE POLEN. De politie van Dantzig heeft den Ka tholieken Polen verboden den traditionee- len pelgrimstocht te houden naar Wejhero- wo in Polen ter gelegenheid van den Hemelvaartsdae. Deze pelgrimstocht is sinds eeuwen regelmatig door de Katholieke Polen in Dantzig gehouden. Om onbekende redenen heeft de Dant- zigsche politie twee leerlingen van de Pool sche school te Dantzig gearresteerd. ENGELAND DE BESPREKINGEN MET RUSLAND „Lc Matin" meldt uit Londen: De Brit sche ministers hebben, na de suggesties van Frankrijk te hebben bestudeerd, be sloten nieuwe voorstellen te doen, die, naar men gisteravond beweerde, binnen 24 uur naar Moskou zullen worden over geseind. Volgens dit nieuwe plan zouden Frank rijk en Groot-Brittannië aan de Sovjet- Unie een verdrag van wederzijdschen bij stand aanbieden op voorwaarde, dat Sovjet-Rusland, Polen, Roemenië, Turkije, zoomede de Baltischc staten Litauen en Estland tegen agressie garandeert. De eerste te nemen maatregel zou zijn, Sovjet-Rusland te vragen een Fransch EngelschRussische verklaring te teeke nen, waarin het op zich zou nemen Frank rijk en Engeland hulp te verleenen in ge val deze landen zouden worden aangeval len. JOEGO-SLAVIE PRINS PAUL TE BELGRADO TERUG GEKEERD Prins Regent Paul en Prinses Olga zijn gistermorgen te Belgrado teruggekeerd. In welingelichte kringen verklaart men, dat de reis naar Italië niet tot het sluiten van eenige overeenkomst heeft geleid, zoo dat alle gissingen in de buitenlandsche pers als fantasie moeten worden be schouwd. De buitenlandsche vertrekkingen van Zuid-Slavië blijven onveranderlijk beheerscht door twee beginselen: Het verlangen afzijdig te blijven van ieder ideologisch of strategisch statenblok, dat tegenover een ander blok staat, en de onvoorwaardelijke eerbiediging van de verplichtingen, die het land aan andere Balkanstaten, in het bijzonder Roemenië, binden. PALESTINA DE PALESTIJNSCHE PUZZLE Vandaag publicatie van het Witboek Men verwacht, dat de groote Zionistische organisaties ter gelegenheid van de pu blicatie van het Witboek inzake Palestina, waarvan de voornaamste inhoud van ayond door radio-Jeruzalem zal worden uitgezonden, een groote betooging trach ten te organiseeren. In verband hiermede hebben de autoriteiten buitengewone maat regelen genomen. Zij hebben uit voorzorg te Tel-Aviv en in de omliggende kolonies verscheidene revisionistische extremisten gearresteerd. Naar de strategische punten zijn troepen met pantserauto's gezonden. Donderdag, de dag na de publicatie van het Witboek, zal voor geheel Joodsch Pa lestina een dag van rouw zijn. Er zal streng gevast worden en speciale gebeden zullen worden gezegd. Tenslotte heeft de opperrabbijn gelast, dat de shofar moet worden geblazen, de hoorn, die slechts on der belangrijke omstandigheden wordt ge bruikt. Alle Joodsche groepen hebben een over eenstemming bereikt met den nationalen raad betreffende een program van weer stand tegen het Witboek, O.m. werd be sloten. dat er betoogingen van uitsluitend vreedzamen aard zouden worden gehou den, waarbij de grootste tucht in acht zal worden genomen. De Arabische Staten ook al niet tevreden. Het verluidt, dat de regccringen van Irak en Saocdisch-Arabië de Britsche re geering er van in kennis hebben gesteld, dat zij dc Britsche voorstellen inzake Pa lestina beschouwen beschouwen als een afwijzing der eischen van de Arabische staten. Engclschman doodgeschoten Een 22-jarige jongeman uit Londen, die een reeks artikelen schreef voor een Lon- densch Zondagsblad, is gistermiddag, toen hij op een motorrijwiel over den weg van Rehoboth naar Tel Aviv reed, door een Arabischen scherpschutter doodgeschoten. AMERIKA EEN TOURNéE VAN ROOSEVELT Propaganda voor zijn politiek President Roosevelt heeft het voornemen omstreeks 15 Juni een reis door verschil lende staten der Unie te maken, die hem tot aan de kust van den Stillen Oceaan zal voeren, en bij welke gelegenheid hij ver- cshillende redevoeringen zal uitspreken, die dc openbare meening opheldering om- heldering omtrent zijn binnen- en buiten landsche politiek zullen moeten geven. Gezien het feit, dat het congres geen beslissing heeft kunnen nemen omtrent wijziging der neutraliteitswct, ondanks de gedurende meer dan vier maanden ge houden debatten, meent men op het Witte Huis, dat de reis den president tevens in staat zal stellen de openbare mecning te wijzen op het belang, dat er gelegen is in een wijziging eener onvolkomen wetge ving, die niet in overeenstemming is met den tegenwoordigen toestand, zooals hij ook in zijn boodschap van Januari j.l. aan het Congres tot uitdrukking heeft doen komen. Bovendien zou dc president, die ervan overtuigd blijft, dat de binnenlandsche problemen van Amerika voortaan geheel overheerscht worden door den internatio nalen toestand, het voornemen hebben op voorzichtige doch afdoende wijze het in zijn boodschap aan Hitler van 15 April ge schetste programma tot uitvoering te brengen. Buitenlandsche Berichten HET BRITSCHE KONINGSPAAR GEARRIVEERD. De „Empress of Australia" is legen mid dernacht (16 uur o5 pi. tijd) op 20 K.M. ten Oosten van de haven van Quebec voor an ker gegaan. Het schip bleef daar gedurende den nacht liggen en zou zich in de ochtenduren via dc rivier naar Quebec "begeven. SPOORWEGONGELUK IN ZWITSERLAND. Twee treinen zijn bij Sihlwold (Zwitser land) met elkander in botsing gekomen. De beide machinisten en een conducteur wer den ernstig gewond, vijf cmploé's en een reiziger bekwamen lichte verwondingen. WEERBERICHTENDIENST VAN HET ZUIDPOOLGEBIED. De bekende ontdekkingsreiziger sir Hu- bert Wilkins is in Zuid-Afrika aangekomen met het doel de regeering van dc Unie een plan voor te leggen tot de oprichting van meteorologische ..tations in het Zuidpool gebied. Hij is n.l. van meening, dat deze stations de weersomstandigheden op het Zuidelijk halfrond jaren tevoren zouden kunnen aankondigen, zoodat een belang rijke som zou kunnen worden bespaard, in dien de boeren weten, dat een droog jaar op komst is. Kort geleden keerde Wilkins terug van de Zuidpoolexpeditic onder leiding van Lin coln Ellsworth, waarbij zijn werk voorna melijk was het onderzoek naar de meteoro logische toestanden en hun invloed op de bewoonde gebieden van het Zuidelijk half rond. „Indien de regeeringen van Zuid- Afrika, Australië en de Zuid-Amerikaan sche staten zouden samenwerken tot de op richting van deze meteorologische stations", aldus Wilkins, „zou dit hun groote voor- deelen brengen".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 13