DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
De welstand in Leiden en Omgeving
Noodlottige brand
te Haarlem
De Bom#
Cf***0"*
Marinier gedood bij
schoonmaken
van revolver
VRIJDAG 12 MEI 1939
30ste Jaargang No. 9335
S)e Êcki^cHeSoii^mt
Bureaus Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abonm-tarleven sie pag. 2
Giro 103003. Postbus 11.
Het kweekschool-
ontwerp
Een beschouwing over den loop van
zaken in de Tweede Kamer bij het Kweek
school-ontwerp besloten wij gisteren aldus:
Tenslotte zijn wy het ook eens met
degenen, die meenep, dat de katholie
ke Kamerfractie het zwaarste la
tende wegen wat het zwaarste is
beter had gedaan te retireeren, i n-
d i e n zij niet de overtuiging had
gehad, dat op een of andere wijze het
ontwerp weer op gang zou kunnen
worden gebracht naar het Staatsblad.
Men zou hieruit kunnen lezen, dat het
vaststaat, dat de katholieke Kamer
fractie toen zij een amendement pro
pageerde, waarvan de aanneming de be
handeling van het wetsontwerp zou schor
sen wist, dat dit ontwerp toch wel
weer in goede banen zou komen.
Dit hebben wij echter niet bedoeld te
beweren, omdat wij niet weten, of de
katholieke Kamerfractie die wetenschap
bezat. Wij hebben alléén als onze meening
willen neerschrijven, dat, als de katho
lieke Kamerfractie niet de zekerheid had,
dat het wetsontwerp toch wel in het
Staatsblad zou komen, zij, na de onaan-
nemelijk-verklaring door den minister,
haar amendement had moeten intrekken,
zij had moeten retireeren, terwille van het
vele goede, dat verloren zou gaan, als de
minister, na aanneming van dat amende
ment, het geheele wetsontwerp zou in
trekken.
Wij zeggen: het vele goede, dat
verloren zou gaan.
Van onderwijzers-zijde blijkt men echter
er niet algemeen van overtuigd te zijn, dat
het Kweekschool-ontwerp zoo véél goeds
bevat.
In het „Katholiek Schoolblad- van giste
ren lazen we volgend artikel (geschreven
dus vóór de schorsing der beraadslagin
gen over bedoeld wetsontwerp):
„Het voorliggend wetsontwerp draagt
den weidschen titel van „Ontwerp van
Wet tot wijziging van de 1. o. wet 1920 en
van daarmede verband houdende bepa
lingen der pensioenwet 1922 der middel
baar-onderwijswet en der wet van 11 Juni
1921", doch wordt in de wandeling kort
weg aangeduid als Kweekschool-ontwerp,
omdat een reorganisatie van het oplei
dingsinstituut het belangrijkste punt van
het wetsontwerp uitmaakt. Onder de vele
ingediende amendementen is echter dat
van de heeren Suring en Moller, bedoelen
de den zelfstandig werkenden kweekeling
uit de klas te halen, van zóó ver strekken
de importantie, dat het zwaartepunt van
het debat misschien wel naar dat punt zal
worden verlegd.
De Regeering legt met betrekking tot de
opleiding, dé Kamer een vierjarenplan
voor.
Nog maar enkele jaren moest de oude
vierjarige kweekschool vanwege de be
zuiniging worden ingekrompen tot een drie
jarige en nu moet de drie-jarige weer wor
den uitgebouwd tot een vier-jarige. Zoo
blijft er werk op het Onderwijs Departe
ment.
Het K.O.V. diende een verzoekschrift in
om het wetsontwerp niet te willen aan-
iemen.
Niet omdat wij zoo gebrand zijn op de
driejarige, maar omdat naar onze meening
ook deze vierjarige niet voldoende is en
dus het reeds zooveel jaren aanhangige
opleidingsvraagstuk niet oplost.
Wij vorderen de vijfjarige kweekschool
met de ééne bevoegdheid.
Wat de minister aanbiedt, is geen prin-
cipieele en radicale verbetering van ons
opleidingsapparaat, bet is een lap ep een
oude sinds lang hopeloos versleten deken.
Wellicht is er in de Tweede Kamer geen
meerderheid, die zich vóór dit wetsontwerp
zal uitspreken op grond van de overtui
ging, dat het zóó goed is. Maar de Regee
ring is onder geen beding bereid iets meer
te geven, en, omdat men dan de vierjarige
tenminste beter of althans minder slecht
acht dan de krukkerige driejarige, stemt
men vóór. De filosofie van het halve ei en
de leege dop!"
In ieder geval waardeert toch ook nog
het „Katholiek Schoolblad" het Kweek
school-ontwerp als een half ei.
En wij zouden een uitspraak, een dui
delijke uitspraak over het kweekelingen-
instituut van zeer groot belang heb
ben geacht. En daarvoor stond bij een ver
dere behandeling van dit wetsontwerp nu
de deur wagen-wijd open.
Wij hebben nu de situatie van alle kan
ten bezien en willen afwachten.
BIJ VOLMACHT STEMMEN DOOR
MILITAIREN.
WETSONTWERP DOOR DE
TWEEDE KAMER AANGENOMEN.
De Tweede Kamer heeft hedenmid
dag het wetsontwerp voorschriften be
treffende het stemmen bij volmacht
door militairen bij de in 1939 te hou
den gemeenteraadsverkiezingen, zon
der debat en zonder hoofdelijke stem-
mï-g aangenomen.
IN EEN JAAR MET HONDERD MILLIOEN
TOEGENOMEN
Waren de periodieke gegevens over de
vermogenspositie onzer burgerij in vorige
jaren steeds teleurstellend, in het laatst-
verloopen belastingjaar is vrijwel over de
geheele linie een merkbare verbetering
aan den dag getreden.
Niet alleen, dat het aantal vermogende
en dientengevolge in de vermogensbe
lasting aangeslagen ingezetenen in Lei
den en de omliggende gemeenten een flin
ke vermeerdering heeft ondergaan, maar
daarnaast blijkt het gezamenlijk bezit de
zer gegoede inwoners ten opzichte van het
voorafgaande jaar met méér dan honderd
millioen gulden te zijn toegenomen.
Zooals bekend is, zijn uit hoofde van hun
vermogen slechts zij belastingplichtig,
wier bezit tenminste zestienduizend gulden
bedraagt. Van zulke inwoners huisvestten
Leiden en de nabij gelegen gemeenten er
in het voorlaatste belastingjaar tezamen
6354; in het laatste jaar bleek dit aantal te
zijn gestegen tot 6695. Het volgende
staatje geeft aan hoe deze aantallen over
de verschillende gemeenten verdeeld wa-
Aanslagen in de
vermogensbelasting:
1937 1938
LEIDEN 1183
Ter Aar 36
Alkemade 90
Alphen a. d. Rijn 355
B ar wou ts waar der 17
Benthuizen 20
Bodegraven 249
Boskoop 204
Haarlemmermeer 399
Hazerswoude 97
Hillegom 187
Katwijk 170
Koudekerk 32
Leiderdorp 46
Leimuiden 39
Lisse 188
Moercapelle 21
Nieuwkoop 52
Nieuwveen 28
Noordwijk 190
Noord wij kerhout 78
Oegstgeest 447
Rietveld 26
Rijnsaterwoude 16
Rijnsburg 49
Sassenheim 87
Voorhout 44
Voorschoten 142
Waarder 28
Warmond 96
Wassenaar 1199
Woerden 215
Woubrugge 51
Zevenhoven 18
Zoetermeer 18
Zoetermeer 129
Zoeterwoude 81
Zwammerdam 46
1354
217
46
Voor Leiden en de meeste grootere
plaatsen geven deze cijfers een stijging
te zien, in een aantal ldeinere gemeenten
liep het aantal vermogende inwoners iets
terug. In de opgave ontbreken Valken
burg en Leidschendam. Van Valkenburg
mogen geen gegevens worden gepubli
ceerd, omdat het aantal vermogende in
gezetenen zoo beperkt is, dat publicatie
ervan voor de plaatselijk-ingewijden be
paalde aanwijzingen zou inhouden, wat
niet in overeenstemming is met de geheim
houding, die de fiscus aan allen waarborgt.
Leidschendam bestond in 1937 nog uit
Veur en gedeelten van Stompwijk en Noot
dorp, zoodat de gegevens over 1938 met
die van 1937 niet te vergelijken zijn.
Voor het overige worden bovenstaande
gegevens door twee verschillende factoren
beïnvloed. Naast de veranderingen in den
vermogenstoestand, d.w.z. stijging van
iemands bezit boven de belastinggrens van
zestienduizend gulden af daling tot bene
den die grens, heeft ook de vestiging in of
het vertrek van kapitaalkrachtige ingeze
tenen uit een bepaalde gemeente een be
grijpelijke uitwerking op deze cijfers. Het
verdient daarom aanbeveling, de cijfers
over 1937 zoowel als die over 1938 per dui
zend zielen om te rekenen, waardoor te
vens een betere vergelijking tusschen de
verschillende gemeenten onderling wordt
mogelijk gemaakt.
Doen wij dit, dan blijkt er in Leiden en
in zeventien nabijgelegen gemeenten een
meer of minder beduidende vooruitgang
vastgesteld te kunnen worden.
Aanslagen in de ver
mogensbelasting per
1000 zielen:
1937
1938
LEIDEN
15,7
17,1
Alphen a.^ d. Rijn
18,8
18,9
Benthuizen
18.2
19,9
Bodegraven
37,6
39,1
Haarlemmermeer
12,8
13.8
Hazerswoude
19,3
22.1
Leimuiden
18,2
21,4
Moercapelle
22,6
24,8
Nieuwkoop
15,1
16.—
Noordwijk
Oegstgeest
Rijnsaterwoude
Sassenheim
Voorhout
Waarder
Wassenaar
Zevenhoven
Zoetermeer
16.3
51.4
22,6
14,6
12.2
30.—
71.8
16.3
24.9
Ver boven de verhoudingscijfers van de
andere gemeenten uit steken die van
Oegstgeest en Wassenaar. Vooral in laatst
genoemde gemeente moet de sterke rela
tieve vermeerderoing goeddeels worden
toegeschreven aan de nieuwe vestiging van
vermogende inwoners. Het Leidsche ver-
houdingscijfer is ook nu nog aan den vrij
lagen kant, maar het heeft in het laatst-
verloopen jaar toch een bevredigende
stijging ondergaan.
Onveranderd bleven de verhoudingscij
fers in zeven gemeenten:
Aanslagen per duizend
inw. in 1937 en 1938
Ter Aar 8,8
Barwoutswaarder 22,1
Boskoop 25,8
Katwijk 9,5
Lisse 20,4
Noord wij kerhout 11,1
Woubrugge 20.
Het laagste cijfer van alle gemeenten in
onze omgeving had en heeft Ter Aar. In
de resteerende twaalf plaatsen vertoonde
het verhoudingscijfer eenige verminde
ring, nl. in:
1937 1938
'.lkemade 14,3 13,7
Hillegom 16— 16
Koudekerk 17,4 16.2
Leiderdorp 15.2 13,7
Nieuwveen 15.9 14,8
Rietveld 38.9 37,3
Rijnsburg 10.2 9,4
Voorschoten 21,4 21.
Warmond 31,2 30,9
Woerden 25,3 24,7
Zoeterwoude 18,4 18.
Zwammerdam 18.17,4
In een volgend artikel zullen wy na
gaan welke wijzigingen het laatstverloopen
belastingjaar gebracht heeft in het ge
middeld bezit der aangeslagenen.
Bewoner ln de vlammen
omgekomen
In den afgeloopen nacht heeft in een
bovenhuis aan de Hertzogstraat te
Haarlem een hevige brand gewoed,
welke noodlottige gevolgen heeft ge
had. De bewoner, de dertigjarige as
suradeur F. de la Chambre, is namelijk
in de vlammen omgekomen. Bij de na-
blussching vond men het gedeeltelijk
verkoolde lijk in de keuken.
De brand werd vannacht omstreeks vier
uur ontdekt door een agent van politie, die
onmiddellijk de brandweer waarschuwde.
Een buurman, die door het geknetter was
ontwaakt, wist zich door het inslaan van
een ruit toegang tot het bovenhuis te ver
schaffen. In de slaapkamer wa^ niemand
aanwezig, zoodat de buurman in de ver
onderstelling verkeerde, dat de bewoner
niet thuis was. Hij wekte daarna den be
woner van het benedenhuis, den heer Post
man. Diens slaapkamer bevond zich onder
de brandende keuken en nauwelijks was
de heer Postman opgestaan, of een ge
deelte van het plafond stortte naar beneden.
De brandweer tastte het vuur, dat voor
namelijk in de keuken aan de achterzijde
van het bovenhuis woedde, met. drie stra
len op de waterleiding aan. Na een half uur
waren de vlammen gedoofd en toen een der
brandwachts in 't grootendeels uitgebrende
bovenhuis een onderzoek instelde, deed hij
de ontstellende ontdekking, dat in de keu
ken het gedeeltelijk verkoolde lichaam van
den heer de la Chambre lag. Het werd met
een ziekenauto naar een der ziekenhuizen
vervoerd.
Omtrent de oorzaak van den brand tast
men nog in het duister. Omwonenden heb
ben verklaard, dat de heer de la Chambre,
wiens echtgenoote in het ziekenhuis ligt,
daar zij enkele dagen geleden moeder i.
geworden, laat thuis gekomen is. Waar
schijnlijk heeft hij in de keuken een petro
leumkachel aangestoken en men vermoedt,
dat hij deze-per ongeluk heeft omgestooten,
waardoor de brand zou zijn ontstaan. Uit
het feit, dat de waterkraan na den brand
nog liep, leidt men af, dat de bewoner nog
gepoogd heeft het vuur te blusschen.
ooet reeds nu haar intrede bu
ALLEEN MORGEN
bl| .»nl«>°P ""rTljT
in een o n x e r
gratis
kom met goudvissen
0„„ .dv.rt.nll. OP PM
Bij het schoonmaken van revolvers heeft
zich vanmorgen omstreeks acht uur in het
mariniers kamp te Hoek van Holland een
ernstig ongeluk voorj daan, waarbij de
marinier D. J. Compas te Rotterdam, het
leven verloor.
Plotseling ging een der revolvers af,
waardoor C., die met het reinigen der re
volvers was belast, werd getroffen. Nog
even heeft hij geleefd, doch toen gaf hij
den geest.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
PARIJS. De Fransche minister-pre
sident heeft gisteren een groote rede ge
houden in de Kamer, waarmede hij een
geweldig succes heft bereikt. Hij was zeer
beslist in zijn uitlatingen en liet er o.a.
geen twijfel over bestaan, dat Frankrijk zal
ingrijpen, indien Polen wordt aangeval
len.
De Engelsche minister-president heeft
tegelijkertijd een rede uitgesproken voor
een gehoor, waarvoor men een dergelijke
rede niet zou verwachten, n.l. voor een
vrouwenvergadering. Hij heeft daarin Da-
ladiers verklaringen krachtig ondersteund
en met name ook de houding van Enge
land ten opzichte van Polen onderstreept.
De „Times" noemt deze niet aangekon
digde rede van minister-president Cham
berlain een der belangrijkste, welke hij
ooit heeft gehouden. De „Daily Telegraph"
schrijft, dat er misschien nooit een tijd is
geweest, dat twee vrije, democratische lan
den, zoo volkomen eensgezind zijn geweest,
als thans Frankrijk en Engeland.
Men heeft dikwijls gezegd, dat niemand
ooit volledig zeker is van de Britsche be
doelingen. Thans kan niemand dit zeggen.
Noch de Duitsche rogeering, noch iemand
anders heeft het minste excuus voor een
misverstand.
Uit de redevoeringen van de beide pre
miers viel een besliste toon en een ferme
vastberadenheid te beluisteren.
Merkwaardig is, dat thans de heele Fran
sche Kamer achter Daladier stond. Zelfs
d» communisten juichen de woorden van
Daladier toe, ongetwijfeld omdat hij een
lans heeft gebroken voor een samenwer
king met de Sovjets. De communistische
„Humanité" schrijft zelfs: „In deze rede
zullen alle Franschen, welke dezen naam
waardig zijn, woorden vinden, welke hun
eigen gevoelens en eigen wil weerspiege
len."
De ontvangst van Daladiers rede is een
groote manifestatie geworden van de her
wonnen Fransche eenheid.
ROME. Naar vernomen wordt, schij
nen Hitler en Mussolini op het vredes-ini-
tiatief van den Paus geantwoord te hebben,
dat het li.i. heelemaal niet urgent is om tot
spoedeischende maatregelen over te gaan,
daar zij den vrede in Europa niet in ge
vaar achten. Is dit een aanwijzing dat
Duitschland en Italië voorloopig gaan in
binden? Laten wij het hopen.
PRINS PAUL BIJ DEN PAUS
ROME, 12 Mei (A NP.) Z.H. de Paus
heeft vanmorgen den prins regent Paul
van Joego-Slavië en zijn gemalin prinies
Olga in plechtige audiëntie ontvangen. De
prins droeg by deze gelegenheid de ver
sierselen der hem door den Paus verleende
Orde van de Gouden Sporen. In aan
sluiting hierop bracht de prins een bezoek
aan den kardinaal-staatssecretaris Mgr.
Maglione, die hem daarna een tegenbe
zoek bracht.
Dll nummer bestul
vier bladen.
nil
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Fransche minister-president Daladier
heeft gisteren een krachtige rede gehou
den, welke tot een ovatie van de geheele
Kamer leidde. (3de blad).
Ook de Britsche minister-president Cham
berlain heeft een stevige rede gehouden.
(3de blad).
Hitler en Mussolini zouden den Paus ge
antwoord hebben, dat de Europeesche
vrede niet in gevaar verkeert. (3de blad*
Binnenland
Wetsontwerp inzake stemmen bij vol
macht door militairen heden aangenomen.
(Isle blad).
Marinier te Hoek van Holland bij schoon
maken van revolver gedood. (1ste blad).
Bij een brand te Haarlem is de 30-jarige
bewoner omgekomen. (l6te blad).
Vuurzee legt warenhuis te Groningen in
de asch. (4de en 1ste blad).
Bij een boerderijbrand te Diever kwa
men 24 stuks vee in de vlammen om. (4de
blad).
Sport en Wedstr!|den
Overeenstemming bereikt tusschen den
Kon. Ned. Zwembond en de Katholieke
Zwemclubs. (3de blad).
PROTEST VAN BRITSC1IEN
AMBASSADEUR TE TOKIO.
Barbaarschlicdcn in den oorlog.
TOKIO. 12 Mei (A.N.P.). De Britsche am
bassadeur te Tokio. Craigie, heeft vanoch
tend krachtig bij den Japanschen minister
van buitenlandsche zaken, Arita, gepro
testeerd tegen het bombardement van
Tsjoengking door Japansche vliegers.
Craigie wees er in het bijzonder op, dat de
Britsche ambassadeur in China, Archibald
Kerr, ternauwernood is ontsnapt aan vier
bommen, die op het consulaat-generaal zijn
gevallen. De leden van de Britsche ambas
sade en het personeel van het consulaat
hebben zioh tengevolge van het Japanschc
bombardement in doodsgevaar bevonden,
terwijl geen Chineesch luchtdoelgeschut
binnen een mijl afstand van het consulaat
stond opgesteld.
Verder wees Craigie op het onmensche-
lijke van een bombardement met brand
bommen van een zoo dicht bevolkte stad als
Tsjoengking.
LAGERHUIS-NIEUWS
LONDEN. 12 Mei (A.N.P.) —'Minister
president Chamberlain heeft vanochtend in
het Lagerhuis verklaard, dat hij bereid
was vanmiddag even voor vier uur een
verklaring af te leggen inzake de overeen
komst met Turkije.
Verder zeidc de minister-president, dat
de regeering bereid is de meest vérgaan
de faciliteiten tc verleenen voor iedere
vestiging van emigranten in Britsch-
Guyana, waartoe de vluchtelingen-organi
saties zouden besluiten. De regeering
hoopt, dat maatregelen zullen worden ge
nomen tot het beginnen met vestigen in
het najaar van 1939 en dat, met goeden
wil en medewerking van alle betrokkenen,
een vestiging op groote schaal mogelijk
zal blijken, hetgeen aanmerkelijk zou bij
dragen tot het oplossen van het moeilijke
vraagstuk der vluchtelingen.
De minister-president voegde hieraan
toe, dat de regeering aanneemt, dat deze
poging tot vestiging zal worden gefinan
cierd uit particuliere bronnen en wordt
geleid door deskundigen, die worden aan
gewezen door de vluchtelingen-organisa
ties, die op de eerste plaats verantwoorde
lijk zijn.
De regeering van Britsch-Guyana is be
reid tot volledige samenwerking en zal ad
ministratieve krachten ter beschikking
stellen en de Britsche regeering zal even
eens de vluchtelingen-organisaties de noo-
dige medewerking verleenen.
De Britsche regcering is van meening,
dat iedere mogelijkheid van vestigen op
groote schaal afhankelijk is van de moge
lijkheid van industrieele ontwikkeling en
zij zal zooveel in haar vermogen is, mede
werken tot het scheppen van werkgele
genheid in industrie voor de vluchtelin
gen.
