Groote warenhuisbrand te Groningen
VRIJDAG 12 MEI 1939
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD - PAG. 13
GEMENGDE BERICHTEN
PERSONENAUTO RAMT EEN CAFé.
Groote schade aangericht. Eenige meisjes
gewond.
Gisteravond waren in het café van den
heer Ten Benzei te Beek (Gld.) twintig
meisjes bijeen voor een afscheidsavondje
van haar naaikrans.
Er werd gedanst, waarbij de heer Ten
Benzei piano speelde. Omstreeks tien uur
werd dit feestje wreed verstoord, doordat
een personenauto pardoes het café inreed
en in haar vaart groote ravage aanrichtte,
terwijl daahbij ook eenige meisjes gewond
werden.
Een vertegenwoordiger van de bier
brouwerij „de Klok" uit Groenilo kwam
per auto uit de richting Beek. Hij reed met
groote snelheid en in den bocht van den
weg, juist bij het hotel Ten Benzei, raakte
Mj de macht over zij-n stuur kwijt. In volle
vaart schoot de wagen door den muur en
het raam het café binnen en kwam eerst
aan de achterzijde van de zaal, waar de
piano stond, tot staan. De heer Ten Ben
zei geraakte hierdoor bekneld. Hij kwam
er echter vrij goed af en had alleen schaaf
wonden opgeloopen. In het café was veel
schade aangericht en door glasscherven en
splinters waren ook eenige meisjes gewond.
De ongeveer twintigjarige mejuffrouw Heu-
veling scheen er het ernstigst aan toe. Zij
geraakte bewusteloos. Twee andere meisjes
kregen snij wonden, terwijl de overigen
kwetsuren van onbeteekenenden aard op
liepen. De chauffeur had inwendige kneu
zingen bekomen.
Inmiddels was geneeskundige hulp inge
roepen. Dokters uit 's-Heereniberg en Zed-
dam waren spoedig aanwezig. Het bleek
echter, dat niemand ernstig gewond was.
Het bewustzijn bij mejuffrouw Heuveling
was spoedig teruggekeerd en nadat de
meisjes waren verbonden, konden zij naar
haar woningen in Beek terugkeeren. De
geneesheeren achtten het echter noodig,
dat de chauffeur naar het ziekenhuis werd
overgebracht, waarop hij naar Arnhem is
vervoerd. Zijn toestand is echter niet ern
stig.
De politie uit Beek en omgeving stelt een
uitgebreid onderzoek in. De chauffeur was
vermoedelijk onder invloed van sterken
drank.
JONGETJE DOOR TRACTOR.
OVERREDEN
Gistermiddag is in Foeliestraat te Am
sterdam een ernstig ongeluk gebeurd,
waarvan een vijfjarig knaapje, wonende
in die straat, door eigen onvoorzichtig
heid het slachtoffer is geworden. Het ven
tje klom n.L zonder dat de chauffeur het
bemerkte op een oplegger welke aan een
tractor gekoppeld was. Toen het voter-
tuig in beweging kwam viel hij er af en
kreeg de tractor over het lichaam. Het
jeugdig slachtoffer is met ernstige kwet
suren naar het Binnengasthuis overge
bracht.
VIJFJARIG JONGETJE
DOODGEVALLEN
Te Amsterdam heeft gistermiddag op
de Ruysdaelkade een ernstig ongeluk
plaats gehad, waarbij een vijfjarig jongetje
den dood vond.
Het ventje, dat alleen thuis was, zag
kans op het dak te klimmen. Hier kwam
de jongen te vallen met het noodlottig
gevolgd, dat hij over den rand van het
dak sloeg en naar beneden stortte. De
knaap bleef dood op straat liggen. Het
lijkje is naar het Wilhelminagasthuis over
gebracht.
KINDJE IN SODAWATER
VERDRONKEN
In een onbewaakt oogenblik is het vijf
tien maanden oud kindje van het echt
paar A. Manniëri, wonende Kruisstraat te
Hoeven, in een teil sodawater gevallen.
Hoewel de moeder reeds kort na het on
geval de vreeselijke ontdekking deed,
mochten pogingen om door kunstmatige
ademhaling de levensgeesten weer op te
wekken, niet meer baten. Dr. Dortmond
kon slechts den dood constateeren.
BABY IN BEDJE GESTIKT
Te IJmuiden is een kindje van tien
maanden van de familie D. uit de Zander
straat op tragische wijze om het leven ge
komen.
Terwijl de baby in de wieg lag is het
met laken en dekentjes aan het woelen
geraakt en hierbij zoo danig verward, dat
het stikte.
PORTEFEUILLE MET GELD VERLOREN
Een bewoner van Barendrecht heeft by
de politie te Rotterdam aangifte gedaan,
dat hij bij een loket van het station Beurs
een portefeuille heeft laten liggen, waarin
700 zat. Toen hij later de portefeuille
miste en hy navraag in het station deed
bleek deze verdwenen.
EEN KRASSE 101-JARIGE
Gisteren heeft de heer T. Polder, wonen
de te Battenoord, gemeente Nieuwe Tonge,
onder groote belangstelling zijn lOlsten
verjaardag gevierd. Toen de heer Polder
verleden jaar zijn eeuwfeest vierde, mocht
hy van H.M. de Koningin een fauteuil ont
vangen. Hij is tevens de oudste inwoner
van Goeree en Overflakkee en maakt nog
eiken dag een wandeling.
EEN VUURZEE, WELKE OOK OMLIGGENDE
PANDEN AANTASTTE
Personeel en bezoekers
wisten zonder ongelukken
het gebouw te verlaten
Een brand, zoo&ls Groningen in geen
jaren heeft gekend, heeft gisteravond
in het centrum van de stad gewoed.
Om zeven uur ontstond het vuur in
het warenhuis T.A.N.T.E. aan de
Vischmarkt aldaar.
In een korte spanne tyds stond het ruim
twintig meter hooge, vierkante gebouw,
waarin een geweldige zuiging stond, in
lichter laaie. De brandweer rukte met groot
materiaal uit en tastte energiek de vuurzee
aan. Zoowel aan de voorzijde, aan de
Vischmarkt als aan de achterzijde, in de
Soephuisstraat, werd met vele stralen de
strijd tegen de vlammen, die meters hoog
boven het brandende gebouw uitsloegen,
aangebonden. In allerijl ging men over tot
het ontruimen van de omliggende wonin
gen.
Ook de juist opgerichte kermiskramen
op de Vischmarkt, die zich op korten af
stand van het warenhuis bevonden, werden
ontruimd. Men trachtte ze af te breken,
doch de gloed van de vuurzee belemmerde
dit werk ten zeerste.
Om vijf minuten over half acht stortte
met donderend geraas het achterste ge
deelte van het groote gebouw in, waarbij
met een enormen knal een vat benzine ont
plofte. Kort daarop werd ook de aangren
zende meubelzaak van de firma Mart in us
ernstig door de vlammen aangetast, even
als aan de andere zijde de boekhandel der
finma Noording en de ijzerhandel van de
firma Wigboldus. Even later tasste het
vuur ook de rechts van het warenhuis ge
legen panden, het fotografisch atelier Cine-
Photo en het London House, een zaak in
regenkleeding aan.
Tegen half negen sloeg het vuur over
naar het rechts van het warenhuis op twee
huizen afstand gelegen perceel van de
firma Ferwerda, een handel in damesstof-
fen. De brandweer hield dit gebouw voort
durend nat. Behalve het vat benzine, dat
zich in het gebouw bevond waren nog en-
kale vaten butagas op de gelijkvloersche
verdieping aanwezig, doch deze kon men
tijdig uit het gebouw verwijderen.
Op het oogenblik, dat de brand bij
TA.N.T.E. uitbrak, was het bedrijf in
vollen gang. Behalve het bijna honderd
man groote personeel, waren ook vrij
veel bezoekers in het op de eerste
étage gelegen café aanwezig. Voor zoo
ver gisteravond bekend was, hebben
allen het gebouw tijdig en zonder on
gelukken kunnen verlaten.
Duizenden Groningers sloegen het blus
schingswerk gade, doch werden door de po
litie op gepasten afstand gehouden.
De militairen van het garnizoen te Gro
ningen werden ontboden om de politie be
hulpzaam te zijn.
Tot een wijden cirkel zette de politie de
omgeving af. Al het beschikbare brandweer
materiaal was in actie, ook de drie spuiten,
welke gistermorgen te Groningen in dienst
zijn gesteld, ten behoeve van de luchtbe
scherming, deden dienst Dank zy de om
standigheid, dat aan de achterzijde van
het groote gebouwencomplex een binnen
plaats ligt, kon het vuur zich hier niet uit
breiden.
Aangezien de druk op de waterleiding
kort na het uitbreken van den brand niet
groot genoeg was, werd het reservereser
voir op de Vischmarkt, op last van den
commandant van de brandweer, den heer
P. Ploegh, die het blusschingswerk leidde,
in gebruik genomen.
Op het terrein van den brand waren aan
wezig de commissaris der Koningin in de
provincie Groningen, mr. J. Linthorst Ho-
man, en de burgemeester van Groningen,
mr. P. W. H. J. Ccrt van der Linden.
Omtrent de oorzaak van den brand tast
men tot nu toe in het duister.
Nadere bijzonderheden.
Later op den avond vernamen wy nog,
dat een lid van het personeel in het gelijk-
straatsche gedeelte het vuur het eerst had
ontdekt. Hij waarschuwde oogenblikkelyk
de anderen, zoodat iedereen, ook degenen,
die zich op de verd if pingen bevonden, zich
bijtjjd6 in veiligheid kon «tellen.
Om tien uur kon het gevaar voor uitbrei
ding geweken worden geacht. Van de vyf
aangrenzende perceelen, waarop het vuur
vat had, zyn de bovenverdiepingen gedeel
telijk uitgebrand, of kregen aanzienlijke
waterschade. Ook het aan het warenhuis
grenzende café Barling in de Soephuis
straat is gedeeltelijk door het vuur ver
woest.
Dank zij het ontbreken van wind heeft
deze brand geen catastrophale afmetingen
aangenomen.
De nieuwe tot 27 meter reikende Metz-
ladder bewees voor dr eerste maal zijn uit
nemende diensten bij de blussching en de
nablussching. Deze na blussching nam den
geheelen nacht in beslag,-;
De brandweer hield een waakzaam oog
op den voorgevel, welke weliswaar nog
overeind staat, maar toch zeer wankel is
geworden.
Om elf uur stond nog een duizendkop
pige menigte het blusschingswerk gade tc
slaan. Marechaussees zorgden hier mede
voor het handhaven van de orde. Leden van
de Roode Kruisafdeeli®|g en van de E.H.
B.O. waren op hun post voor het eventueel
verleenen van hulp.
De schade, welke nog niet is te schatten,
wordt slechts gedeeltelijk door verzekering
gedekt.
Een brand zooals men de laatste
tientallen jaren niet ug.
De brand heeft een omvang gehad, zoo
als het tegenwoordige geslacht die in het
noorden des lands nog nimmer heeft ge
kend. Men zou de vuurzee kunnen ver
gelijken met die van den brand in de Gale
ries Modernes onlangs te Utrecht.
T.A.N.T.E., een afkorting van „Tweede
Algemeenc Nederlandsche Tentoonstel-
lings-Expositie" was ondergebracht in een
gebouw, dat een lengte had van circa 60
meter, een breedte van ongeveer 25 meter
en een hoogte van ongeveer 20 meter en
dat thans in enkele uren door het alles
vernietigende vuur is vernield. Vroeger was
in dit groote pand. dat toebehoorde aan een
naamlooze vennoot^chaÉtae Fransche bazar
ondergebracht.
Reeds in het begin ider crisisjaren had
deze instelling mei ocl groote verliezen te
kampen, dat zij uit U^j gebouw verdween.
Sinds ongeveer vijl jaren zetelde „T.A.N.
T.E." in het gebouwen complex. Een groot
aantal firma's had er verkoopstands ge
huurd, er was een lunchroom in gevestigd
en een automatiek. Het gebouw zelf was
verzekerd, daarentegen vele standhouders
niet en uit dien aard der zaak hebben velen
zeer groote schade geleden. Een der stand
houders, die zich in den loop van den avond
naar het gebouw begaf, cn onderweg hoor
de, dat het gebouw in brand stond, raakte
hierdoor zoo onder den indruk, dat hij be
wusteloos op straat Viel.
De Groningsche brandweer onder de be
proefde leiding van ^haar commandant. P.
Ploegh en van den hoofd brandmeester Roos
verdient een woord van hulde voor de
wijze, waarop zij deze bijzondere kracht
proef heeft doorstaan. V ia vier motorspuitcn
en een paar babyspuiten van den luchtbe
schermingsdienst werden onmetelijke hoe
veelheden water ia-4iei brandende gebouw
geworpen en er werden 4000 meter slang
uitgelegd. Duizenden Groningers trachtten
het indrukwekkendjchouwspel van zoo na
bij mogelijk gade te slaan, doch de omge
ving was in zoo wijden omtrek afgezet, dat
men eigenlijk niets «neer zag dan de hel
roode vuurgloed boven het centrum der
oude stad, temidden waarvan de Martini
toren zoo fier en zoo trotsöh troont. Een
paar honderd militairen van het Groning
sche garnizoen verleenden de gemeentelijke
politie, die bijna geheel in den binnenstad
was samengetrokken, een zeer gewaar
deerde assistentie en met de bajonetten
op de geweren hielden zij het nieuwsgierige
pübllek op een zeer groot en en veiligen af
stand. De schade en vooral de waterschade,
welke aan aangrenzende perceelon is toe
gebracht, blijkt zeer groot te zijn. In al
deze perceelen zijn winkelbedrijven ge
vestigd en vooral de hier opgeslagen goe
deren hebben door het vuur en het water
zeer geleden.
Militairen nemen taak van
brandweer over.
De brandweerlieden, wier taak in den
beginnen byna hopeloos leek, doch dank zy
wier taaie volhardendheid een groote ca
tastrophe is kunnen worden voorkomen,
waren laat in den avond zoo vermoeid, dat
hun taak werd overgenomen door militai
ren, die zich met net nablu^chingswcrk
bezig hielden, hetgeen nog vele uren zal
moeten duren. Ook bestond er omstreeks
middernacht ernstig gevaar, dat de voor
gevel zou instorten. Men heeft met deze
mogelykheid ernstig rekening gehouden
en voorzorgsmaatregelen genomen.
Omtrent de schade konden vannacht nog
geen bedragen worden genoemd.
Het verkeer in de binnenstad moest den
geheelen avond en den geheelen nacht wor
den omgelegd.
Vannacht om twee uur was het nablus-
schingswerk nog in vollen gang cn in de
straten, welke het gebouw omgeven lagen
nog ettelijke slangen. Naar de comman
dant van de brandweer, de heer P. Ploegh,
mededeelde, zou het nablusschingswerk een
geheelen nacht cn ook nog een gedeelte van
den ochtend worden voortgezet.
Van het 200 man sterke detachement mi
litairen, dat zoowel aan het blusschings
werk als aan de afzetting van het terrein
deelnam, kon omstreeks middernacht dc
helft weder inrukken. Tegen drie uur in den
nacht zyn de overige manschappen naar
de kazerne teruggekeerd. Hun komt een
woord van lof toe voor hun kranige hou
ding.
Het café Bierling, in de Soephuisstraat, is
niet, zooals aanvankelijk gemeld, gedeelte
lijk door brand verwoest, maar het bekwam
veel waterschade. Naar .wij vernamen is
de heer Noording, die voor zaken in dc
hoofdstad vertoefde en wiens woning aan
de achterzijde afbrandde en verder veel
waterschade bekwam, niet verzekerd.
De vermoedelijke oorzaak.
Omtrent dc oorzaak van dezen grooten
brand wordt de mogelijkheid veronder
steld, dat tijdens het vischba'kken door het
personeel op een Buta-gastoestel er een ont
ploffing zou hebben plaats gehad. Den ge
heelen nacht was er in de omgeving van
den brand nog veel publiek op de been.
Van de vele autoriteiten, die het blus
schingswerk gadesloegen, noemen wij nog
den officier van justitie cn eenige leden
van de rechterlijke macht, alle wethouders
van Groningen en vele leden van den Ge
meenteraad. Ook de hoofdcommissaris van
politie, de heer J. J. Tonckens, was onaf
gebroken op het terrein van den brand
aanwezig. Te twee uur vannacht stond de
groote voorgevel van het pan-d nog over
eind, doch de brandweer nam maatregelen
voor het geval deze mocht instorten.
Dc brandweer is vanmorgen
om tien uur ingerukt.
Na 15 uur van ingespannen arbeid zyn
de Groningsch' brandweer en de haar
assisteerende militairen er in geslaagd den
brand vanmorgen om ongeveer tien uur
volledig onder de knie tc krijgen, waarna
de brandweer de militairen waren reeds
eerder naar de kazerne teruggekeerd -
ingerukt. Dc voorgevel stond weliswaar
nog steeds overeind, doch, aangezien het
instortingsgevaar zeer groot is, zou hij in
den loop van den dag worden omverge
trokken.
Eerst wanneer de voorgevel zal zijn om
vergetrokken, zal het mogelijk zijn de
schade, toegebracht aan de winkelbedrij
ven, aan weerszijden van het verwoeste
warenhuis nauwkeurig vast te stellen,
waarna maatregelen kunnen worden geno
men tot herstel daarvan.
Het gebouw, waarin TA.N.T.E. was on
dergebracht, behoorde nog steeds toe aan
de N.V. Galeries Modernes, hoewel deze
maatschappij het zelve niet meer exploi
teerde, omdat dit niet rendabel bleek te
zijn. Het gebouw is bij een groote Amster-
damsche assurantiemaatschappij verze
kerd voor een bedrag van rond 100.000.
Men heeft niet den indruk, dat er weer
een nieuw warenhuis zal verrijzen.
Een felle brand verwoestte Donderdagavond te Groningen het warenhuis T.A.N.T-E. Een overzicht
tijdens den brand
BOERDERIJBRAND TE DIEVER.
Vier cn twintig stuks vee in dc vlammen
omgekomen.
Gisteravond heeft een felle brand de
i ierij van'den landbouwer J. Doggen,
te Diever, geheel in de asch gelegd. Dc in
boedel ging verloren, terwyl twee kalveren
en twee en twintig varkens in de vlammen
omkwamen.
Toen de brand uitbrak, waren de bewo
ners met de buren op een bruiloft.
Het vuur werd ontdekt door eenige brui-
loftsgar.gers, die te half twaalf huiswaarts
keerden.
Zy sloegen alarm met het gevolg, dat
er een run ontstond van feestgangers naar
het brandende huis.
Gelukkig slaagde men er in de drie kin
deren. die alleen thuis waren, te redden.
De brandweer kon tegen de enorme vuur-
<e niets uitrichten.
Dank zij de gunstige windrichting be
stond er geen gevaar voor overslaan naar
de belendende perceelen. De landbouwer
was slechts laag verzekerd.
Omtrent de oorzaak van den brand tast
men in het duister.
DE KNOEIERIJ BIJ DE STEUN-
VERLEENING TE WEESP
Een schadepost van ruim J* 8000.
De minister van Sociale Zaken heeft
een rapport doen samenstellen over de
km# .erjjen, welke te Weesp bij de steun
verlening aan werkeloozen zyn voorge
komen. Uit dit rapport blykt, dat in een
groot aantal gevallen steun is uitgekeerd
aan menachen, die er geen recht op had
den. Voorts waren verscheidene bedragen
verantwoord met valsche handtcekeningen,
bedragen welke meetelden bij de ver
leening van het rijkssubsidie.
De minister heeft grond voor de ver
onderstelling, dat B. en W. steeds uitkce-
ringen aan zieke ondersteunden in strijd
met de voorschriften voor subsidie in re
kening hebben gebracht Hij wil niet ver-
I r teruggrijpen dan 1935; het bedrag dat
dan ten onrechte is gedeclareerd stelt de
minister op 3120.
In totaal zal de gemeente 8022.49 aan
het Rijk moeten terugbetalen. Dit bedrag
zal van het subsidie voor 1938 worden af
gehouden.
B. en W. «tellen thans den raad voor
de begrooting hiermede in overeenstem
ming te brengen.
De beide ambtenaren, dl bij de onregel
matigheden betrakken zijn, zijn nog
steeds geschorst, met behoud van salaris.
CLANDESTIENE ZENDER IN BESLAG
GENOMEN
De „Roode Radio Omroep" oefende
critiek op de regeering
In den nacht van 10 op 11 Mei omstreeks
half één is door den radiocontrolcdienst
der PTT in samenwerking met <!-• Gem.
politie tc Rotterdam een clandestiene zen
der in beslag genomen in een perceel in
de van Vlooswijkstraat te Rotterdam.
De zender werkte op de 301 M., onmid
dellijk na het VARA-programma, onder
den naam „De Roode Radio-Omroep".
Tegen de betrokken personen zal proces
verbaal worcl.n opgemaakt.
't Is dc laatste maanden, aldus lezen wc
in de „Msb.", geen ongewoon verschijnsel
geweest, dat, wanneer de VARA haar uit
zendingen des avonds had beëindigd, een
geheime zender op dezelll-* golflengte po
litiek cn 'dan meestal van geen hoog ge
halte ging bedryven in den aether. De
bevoegde instanties zijn zorgvuldig gaan
speuren en men slaagde erin enkele clan
destiene zenders te achterhalen. De laat
ste weken en dit meestal op Woensdag of
Zaterdag werd desnachts om 12 uur, na af
loop van het VARA-program, weer door
'n geheimen zender een korte uitzending
verzorgd, welke uitzending behalve dan
door de „internationale" werd aangekon
digd met: „Hier dc roode omroep".
Gisteravond, of liever vannacht werd
hetzelfde spelletje weer herhaald. Nauwe
lijks was de VARA-uitzending om twaalf
uur besloten of ev klonk weer een onbe
kende stem uit den luidspreker, welke
afkomstig bleek van een meneer, die zeide
revolutionnair-socialist te zijn en zich
daarna te buiten ging aan critiek op de
regeering.
Ongeveer een kwartier is de zender aan
hei woord geweest en de omroeper had nog
net de gelegenheid om - met veel bravour
aan tc kondigen, dat men Zaterdagnacht
wederom zou uitzenden, toen aan het
kortstondig bestaan van dezen aethcr-
piraat al een eind was gemaakt.
De radio-controlc-dienst der PTT had
namelijk ook deze uitzending opgevangen
cn deze slaagde erin. in .amenwerking
met den justitltieelen dienst van het hoofd
bureau den zender op te sporen, die zich
bleek te bevinden in een pand in den Van
Vlooswijkstraat (Blijdorp). Terstond werd
'n inval gedaan in genoemd perceel, dat
door de peilapparaten werd aangegeven
als de standplaats van den zender en inder
daad werd deze daar aangetroffen.
De man, in wiens woning de uitzending
plaats had gehad bekende aan dc recher
che lid te zijn van de Rev. Socialistische
Arbeidersparty. Behalve deze bewoner, de
39-jarige behanger W. J. M. en diens
cchtgenootc, werden nog in het huis aan
getroffen de 34-jarige J. H., secretaris
van de afdceling Rotterdam van dc R.S.A.
P., de 32-jarige meubelmaker P. S. en een
inwonend kostganger de 35-jarige ijzer-
viechter J. J.v. d. H. Alle personen wer
den naar het hoofdbureau van politie over
gebracht, alsmede de 38-jarige G. de W.,
die juist de woning wilde binnengaan, toen
de recherche naderde.
Beide „woordvoerders" alsmede de be
woner van het pand zyn in het hoofd
bureau ingesloten, terwijl tegenover de
overige personen proces verbaal is opge
maakt.
