Wat de wereld over Hitiers
rede zegt
Ontspanning heeft zij' niet gebracht
Het opzeggen der twee verdragen
kwam niet onverwacht
De indruk in
Amerika
Dc opzegging van
het vlootverdrag
ZATERDAG 29 APRIL 1939
DE LE10SCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. 5
POLEN WIL WEL ONDERHANDELEN, MAAR NIET
WIJKEN VOOR DWANG
Adolf Hitler tijdens zijn uitvoerige rede, welke hij Vrijdag in den
Duitschen Rijksdag te Berlijn hield
De Duitsche pers acht de
situatie opgehelderd
„NIET ÓF, MAAR WANNEER
KOMT ER OORLOG"
De Duitsche pers verwelkomt de rede van
Hitler met een groote en eenstemmige
geestdrift. De bladen schrijven, dat de- si
tuatie opgehelderd is. In buitenlandsche
politieke kringen is men daarentegen pes
simistisch. Een diplomaat zeide tot Reuter:
„De vraag is niet, öf er oorlog zal komen,
maar wannéér".
In breeden kring ziet men in de rede de
aankondiging, dat Hitier het besluit geno
men heeft de kwestie Danzig op zijn eigen
wijze te regelen, ofschoon hij weet, dat het
lot van Europa afhangt van de manier,
waarop hij dat doet.
Velen vergelijken de procedure ten aan
zien van Polen met die tegen Tsjecho-Slo-
wakije in 1938. Als er inderdaad een even
wijdigheid bestaat, zal de volgende stap
naar men gelooft, bestaan in het Stellen
van verder strekkende en krachtiger
eischen aan Warschau.
Bij het publiek heeft het in de eerste
plaats verlichting teweeg gebracht, dat Hit-
Ier zegt den vrede te wenschen en dat er
nog geen oorlog is uitgebroken. De gewone
man hoopt, dat de rede dien oorlog niet
naderbij zal brengen.
Die garantie is niet wat Roosevelt wilde.
Politieke Duitsche kringen preciseeren,
dat de belofte van Hitier aan individueele
staten, indien zij er om vragen, een ver
zekering te geven, geenszins de aanvaarding
beteekent van eenig deel van de voorstellen
van Roosevelt.
Een dergelijke verzekering zou vermoe
delijk geheel een zaak zijn tusschen
Duitschland en de desbetreffende staten.
Op deze wijze zou eenige schending geen
zaak zijn van eenigen derden staat.
Dantzig beschouwt terugkeer tot
Duitschland als kwestie van tijd.
De verklaringen van Hitler ten aanzien
van Dantzig zijn daar door de menigte lang
durig toegejuicht, en de indruk, die zij in
nationaal-socialistische kringen aldaar heb
ben gewekt is, dat de terugkeer van de
Vrije Stad naar het Rijk nog slechts een
kwestie van tijd is.
Men spreekt te Dantzig reeds van den
len Mei als datum van hereeniging. De
stedelijke autoriteiten zouden de verloven
van politie, S.S. en.S.A. hebben ingetrok
ken. S.S. en S.A. zouden voortdurend in
staat van gereedheid gehouden worden.
In Poolsche kringen bewaart men in tus
schen zijn kalmte. Men gelooft, dat de
Duitsche leiders niets zullen forceeren, maar
de voorkeur geven aan een moreele uit
putting van hun tegenstanders. Ook in han
delskringen gelooft men niet, dat er een
staatsgreep in deze dagen te verwachten is.
Men verneemt, dat de nationaal socialis
tische formaties in de maand Juni groote
oefeningen zullen houden.
De afwezigen.
Van de Fransche en Poolsche ambassade
heeft gisteren niemand de zitting van den
Rijksdag, waarin Hitier zijn rede uitsprak,
bijgewoond. De Britsche ambassade werd
vertegenwoordigd door den raadsheer
Ogilvie Forbes.
TELEURSTELLING EN ERGERNIS.
De rede van Hitier heeft in Amerika een
algemeen gevoel van teleurstelling en er
gernis gewekt. Men wijst erop, dat de rede
aan den dag brengt, dat niets bereikt kan
worden dan door geweld of bedreiging met
geweld en dat Hitier den vrede slechts door
„vrees" begrijpt. De openbare mecning is
dus van oordeel, dat de rede de wereld
weer in een staat van alarm gedompeld
heeft en dat de eenige oplossing gelegen is
in versterking van het algemeene veilig
heidsfront.
De omgeving der regeering toont zich
gevoelig voor wat de incorrectheid van Hit-
Ier genoemd wordt ten aanzien van Roo
sevelt: het schijnt inderdaad, dat Hitier
slechts met zijn redevoering wil antwoorden
en overigens geen schriftelijk antwoord wil
geven. En een der duidelijke doelstellingen
der rede is de oprechtheid van den presi
dent in discrediet te brengen. Voorts wijst
men in de omgeving der regeering erop, dat
de rede bestemd is om wapens te geven
aan de Amerikaansche isolationnisten. De
meerderheid der Amerikanen is echter ver
ontwaardigd doordat de vredelievende po
ging van Roosevelt zoo categorisch van de
hand wordt gewezen.
Zonder op de toekomst vooruit te loopen
schijnt het toch, dat:
1. de openbare meening en politieke krin
gen meer dan ooit de overtuiging zijn toe
gedaan, dat Hitier vastbesloten is zijn over-
heerschingspolitiek voort te zetten met alle
middelen;
2. alle hoop op onderhandelingen op den
grondslag van de boodschap van Roosevelt
opgegeven schijnt;
3. de eenige kans op veiligheid voor alle
naties is een versterking van het weer
standsfront;
4. de beginselen van Hitier niet in over
eenstemming kunnen worden gebracht met
een stabilisatie van den vrede.
De burgemeester van New York gaf zijn
meening over de rede van Hitier weer in de
volgende worden:
„Toen ik in mijn jeugd in Arizona leefde,
legden sommigen tijdens het kaartspelen
hun revolver op tafel. Dat waren valsch
spelers en geen heeren".
Bloom, de waarnemend voorzitter van de
commissie van buitenlandsche zaken van
het Huis van Afgevaardigden, heeft ver
klaard:
„Hitier zegt in één adem: „vrede voor
de wereld" en in den volgenden adem stelt
hij feitelijk een ultimatum aan Polen.
Wallstreet heeft de redevoering van Hit-
Ier als „vredelievend" opgevat.
De aandeelen stegen van onderdeelen.
van punten tot meer dan een punt. Er was
geen bijzondere koopdrang, maar bij de
opening ontwikkelde zich meer affaire dan
den laatsten tijd gebruikelijk was.
De koersstijging te Londen verleende de
markt een goeden steun en werkte de koop
lust in de hand.
Roosevelt sliep.
Roosevelt's secretaris op het Witte Huis
heeft verklaard, dat de president geen com
mentaar heeft geleverd op de rede van Hit-
Ier. Men zegt, dat Roosevelt te 8.20 uur
pl. tijd opstond, juist toen de rede in den
rijksdag eindigde.
PARUS WAS NIET VERRAST.
De toestand onveranderd gelaten.
De rede van Hitier heeft in Fransche po
litieke kringen geen verrassing gewekt en
ook geen groote reactie teweeggebracht,
omdat de groote lijnen van de rede wa
ren zooals men verwachtte.
De woorden van Hitier schijnen door de
gematigdheid van den toon, door het dui
delijk ontzien van de openbare meening
in Frankrijk, Engeland en de Vereenigde
Staten en door het streven naar het open
houden van de mogelijkheid van onder
handelingen een poging te zijn, eenerzijds
tot het brengen van een verdeeldheid tus
schen de openbare meening in de demo
cratische landen en hun regeeringen, an
derzijds tot het drijven van een wig tus
schen de vredelievende staten.
Men merkt op, dat de Poolsche bij
standsbelofte aan Engeland op zichzelf
geen enkel element bevat, dat de opzeg
ging van het DuitschPoolsche verdrag
kan rechtvaardigen. De aandacht is ook
getrokken door de lange passage in de re
de, waarin Hitier niet zonder een zekere
verlegenheid de bezetting van Bohemen
en Moravië trachtte te motiveeren door
argumenten van historischen, economi-
schen en strategischen aard, die in het ge
heel niet passen bij de mystiek van den
leider van het Derde Rijk. Ten aanzien
van de FranschDuitsche betrekkingen
heeft de rede, aldus zegt men, geen
nieuws gebracht.
De opzegging van het vlootverdrag heeft
vrijwel geen practische beteekenis, daar
de Britsche vloot een aanzienlijken voor
sprong op de Duitsche heeft. De rede
heeft, hoewel ze meer dan dynamisch was,
geen wijziging van beteekenis in den in
ternationalen toestand gebracht, aldus kan
de indruk in Fransche kringen worden
samengevat.
MOSKOU EVENMIN VERRAST.
De rede van Hitier heeft te Moskou
geen verrassing gewekt. De groote lijnen
waren in de Sovjet-pers voorspeld en men
betoogt, dat de opzegging van het Britsch-
Duitsche vlootverdrag en van het Duitsch-
Poolsche nietaanvalsverdrag, opnieuw de
waardeloosheid van overeenkomsten met
Duitschland demonstreert. De rede toont
slechts aan, aldus zegt men, hoe gebie
dend een nauwe samenwerking voor de
vredelievende landen is.
LITAUEN BIJFT IN SPANNING.
Hoewel Hitier opnieuw verzekeringen
heeft gegeven voor de veiligheid en de
neutraliteit van Litauen, schijnt men te
Kansas van meening te zijn, dat de rede
ook voor Litauen geen vermindering van
de spanning heeft gebracht, omdat een
toenemende Duitsch-Poolsche spanning
verwikkelingen in Oost-Europa zou kun
nen doen ontstaan. Hitiers verwijzing
naar de markten der Randstaten wordt te
Kaunas beschouwd als een aanwijzing
voor den Duitschen wensch een overheer-
schende positie in den buitenlandschen
handel van Litauen en de andere Rand
staten te verkrijgen.
DE MEENING IN ROEMENIë EN
HONGARUE.
In verantwoordelijke, niet-officieele Roe-
meensche kringen acht men de opzegging
van het Duitsch-Poolsche verdrag het be
langrijkste feit in Hitlers rede. Die opzeg
ging zal, waarschijnlijk tot gevolg hebben,
dat de ontwikkeling in de richting van
Roemeensch-Poolsche samenwerking ver
haast zal worden. Men heeft den indruk,
dat de rede niet bijdraagt tot verminde
ring van de spanning in Zuidoost-Euro
pa. Het gevolg zal, naar men zegt, zijn, dat
het streven van de Sovjet-Unie haar in
vloed in de Balkanstaten uit te breiden,
bevorderd wordt.
Te Boedapest meent men, dat na de op
zegging van het Duitsch-Poolsche pact
door Duitschland de Hongaarsch-Poolsche
betrekkingen verlegenheid zouden kunnen
wekken. Men wijst er echter op, dat de
rede van Hitier de deur heeft opengelaten
voor nieuwe onderhandelingen en men
schijnt te hopen, in officieuze Hongaar-
sche kringen, op een nieuw Duitsch-
Poolsch accoord als ideale oplossing voor
de Hongaarsche regeering, die bevriend is
met de beide mogendheden.
ROME IS HET MET HITLER EENS.
De rede van Hitier wordt te Rome ge
kenmerkt als een stuk werk van een
staatsman. De Italianen beseffen echter,
dat de rede geen verandering in den in
ternationalen toestand brengt. Het is thans
■aan de rijke democratische staten, aldus
zegt men, te bewijzen, wat zij prediken,
n.l. dat de kwalen van Duitschland en
Italië langs vreedzamen weg genezen
kunnen worden. Met voldoening heeft
men kennis genomen van Hitiers vriende
lijke opmerkingen aan het adres van En
geland: zijn antwoord aan Roosevelt noemt
men een knap en ondubbelzinnig pleidooi.
In fascistische kringen is men het vol
komen eens met de opzegging van het
vlootverdrag en het Duitsch-Poolsche niet
aanvalsverdrag.
EENZIJDIGE OPZEGGING ONGELDIG
GEACHT.
De motieven zijn geheel onjuist.
Nog vóór Hitier zijn rede had uitge
sproken, zijn met een speciaal vliegtuig
een aantal Engelsche vertalingen van den
tekst te Londen aangekomen.
De lengte van de rede, een document van
honderd bladzijden, maakt het bevoegden
kringen evenwel niet mogelijk er commen
taar op te leveren, alvorens de leden der
regeering en de diensten van het foreign
office haar grondig bestudeerd hebben.
De rede van Hitier wordt thans te Lon
den nauwkeurig bestudeerd. Uit juridisch
oogpunt acht men de eenzijdige opzegging
van het vlootverdrag ongeldig.
De Duitsche zaakgelastigde heeft op het
ROOSEVELT ZAL HITLER
ANTWOORDEN
In ©en praatje bü het haardvuur.
WASHINGTON, 29 April (A.N.P.). In
gewoonlijk goed ingelichte kringen ver
luidt, dat president Roosevelt op de rede
van Hitier zal antwoorden in een „praatje
bij het haardvuur", dat door middel van
de radio bekend zal worden gemaakt. Eén
van de invloedrijke steunpilaren van de
regeering in het Congres heeft verklaard,
dat aangezien het antwoord van Hitier op
de boodschap van Roosevelt voor Rijksdag
en radio werd uitgesproken, dc president
vermoedelijk op gelijke wijze zal antwoor
den.
Senator Pittmann heeft ten aanzien van
de rede van Hitier gezegd, dat deze geen
wijziging brengt in de wereld-toestanden,
waardoor het Congres zou worden genoopt
af te wijken van de procedure tot het opstel
len van een nieuwe neutraliteits-wetgeving.
foreign office de officieele mededeeling
van Duitschland overhandigd, dat de grond
slag voor het Britsch-Duitsche vlootverdrag
wordt geacht niet meer te bestaan.
Deze opzegging heeft te Londen weinig
verbazing gewekt.
Zij, die de vloolaangelegenhedcn bestu-
deeren, zijn van oordcel, dat het opzeg
gen van het verdrag practiach weinig ver
schil zal maken. Gezien de voorsprong,
v/elke de Britsche vloot heeft is het voor
Duitschland practisch onmogelijk de Brit
sche vloot in te halen. Een uitgebreid pro
gramma van vlootbouw zou zwaar druk
ken op de economie van Duitschland.
De Duitsche nota schijnt de onderstel
ling in te houden, dat Duitschland het ver
drag sloot op den grondslag, dat Engeland
zich niet tegen de Duitsche politiek in
Europa zou koeren. Met andere woorden:
Men schijnt het voor te stellen, alsof En
geland in ruil voor het verdrag geen be
langstelling zou hebben voor de Duitsche
gedragslijn in Europa. Doch een dergelij
ke onderstelling is geheel misleidend en
vindt geen rechtvaardiging in de onder
handelingen, die aan het sluiten van het
verdrag voorafgingen.
In Britsche kringen wordt verder met
stelligheid tegengesproken dat de Britsche
pers geïnspireerd zou zijn een anti-Duit-
sche houding aan te nemen of dat Enge
land zich noodzakelijk in alle toekomstige
gevallen tegenover Duitschland zou stel
len.
Engeland wordt niet geleid door antl-
Dultsche motieven. Waartegen Enge
land zich keert Is agressie en het
aanwenden van geweld voor politieke
doeleinden.
Uit de laatste paragraaf van de Duit
sche nota schijnt men te moeten opmaken,
aldus wordt te Londen gezegd, dat Duitsch
land aanbiedt het verdrag te blijven eer
biedigen, als Engeland het de vrije hand
laat. Over het algemeen Is men van mec-
nuing, dat Duitschland beprekingen met
Engeland had moeten voorstellen vóór en
niet na de opzegging van het verdrag.
Men verwacht, dat de Britsche regee
ring de Duitsche nota spoedig zal beant
woorden.
Een radiorede van Winston Churchill.
Winston Churchill heeft een tot Amerika
gerichte radiorede over de rede van Hit-
Ier gehouden, waarin hg zeide, dat deze re
de in karakter en kwaliteit een zekere voor
uitgang toonde bij de, vroeger gehouden
redevoeringen. Deze vooruitgang is zonder
twijfel te danken aan het optreden van pre
sident Roosevelt en aan de herleving van
het systeem van wederzijdsche hulp te
gen een aanvaller in Europa, alsmede aan
de vorming van een blok van vredelieven
de stater.
De rede toonde verder aan, dat Hitier
Polen wenscht te isoleeren en het opzeg
gen van het non-agressie-verdrag moet
worden beschouwd als het meest belang
rijke van de geheele rede en als een reden
voor nieuwe ongerustheid.
Over het algemeen is de Britsche pers
van oordeel, dat Hitier door zijn rede den
toestand weinig heeft veranderd.
