DONDERDAG 27 APRIL 1939
30ste Jaargang No. 9322
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Drie kinderen
onder den trein.
Groote brand te
Vlaardingen
Twee Eeuwen Armenzorg
Feest in het Wees- en Oudeliedenhuis
S)e Ceidaeli^Goti/fca/nt
Bureaux Papen gracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adr. en Abonn.-tarleren aio paf. 2
Giro 103003. Postbus 1L
Dit nummer bestaat nil
vier bladen.
DE WERELD Iti
VOGELVLUCHT
LONDEN: Hot belangrijkste feit van den
dag is de gisteren door Chamberlain aan
gekondigde invoering van een beperkte
dienstplicht in England.
De commentaren op dit besluit van de
Engelsche regeering zijn natuurlijk uiteen
loopend; zij verschillen naar gelang van
de politieke instelling van den commen
tator. De Engelsche regeeringsmeerderheid
alsmede de democratische landen begroe
ten dit besluit met levendige voldoening.
De oppositie in Engeland bestrijdt het, ter
wijl Duitschland en Italië in alle toonaar
den de beteekenis van dezen stap trachten
te verkleinen. Dit nieuwe legertje zal niets
te beteeken en hebben, zegt men in Rome;
het is ongeoefend, heeft geen kader, heeft
geen traditie. De Duitsche pers vertoont
alle schakeeringen van spot, onverschillig
heid tot verontwaardiging toe. In haar ijver
om den Britschen tegenstander dwars te
zitten spreekt de Duitsche pers zichzelf
tegen, want aan den een en kant schrijft
zij, dat het toekomstige Britsche legertje
niets waard is en dus geen indruk op de
Duitschers maakt, en aan den andere kant
verwijt zij Engeland, dat het thans duide
lijk streeft naar een omsingelingspolitiek.
Met een zóó klein en zóó vfaardeloos
legertje?
Toch is de beteekenis van de nieuwe
koers in Engeland niet te onderschatten. Al
moge het begin nog vrij zwak zijn, daar de
dienstplicht voorloopig beperkt zal zijn,
het psychologisch effect is zeer groot.
Het is een demonstratie van den wil van
Engeland om zich daadwerkelijk te ver
zetten tegen de agressieve politiek der dic-
tatuurstaten. Want men moet niet vergeten,
dat het afstand doen van het traditioneele
Britsche vrjjwilligerssysteem heel wat zeg
gen wil voor den aan tradities zóó sterk
vasthoudenden Brit. Verleden jaar zou het
lanceeren van zoo'n denkbeeld een revolutie
hebben ontketend en uit de oppositie van
de arbeiders en de liberalen blykt, hoe
sterk de tegenzin nu nog is. Deze zal ech
ter wel overwonnen worden en wanneer
'het desbetreffende wetsontwerp in het Par
lement wordt aanvaard, beteekent dat aan
den vooravond van Hitiers Rijksdagrede een
veelzeggende waarschuwing.
Men kan overigens niet zeggen, dat de
Duitsche regeering eenige neiging toont tot
toenadering, want tot nu toe heeft von
Ribbentrop den te Berlijn teruggekeerden
Britschen ambassadeur op vrij onbeschofte
wijze op de mat laten staan. Dat voorspelt
niet veel goeds voor den inhoud van Hitiers
rede.
Op slag gedood.
ONTZETTEND ONGELUK OP
ONBEWAAKTEN OVERWEG
TE WAARDENBURG.
Een ontzettend ongeluk ls vanochtend
gebeurd op den onbewaakten overweg in
den Waalbandijk te Waardenburg.
Drie kinderen zijn daar door den trein
uit Zaltbommel gegrepen en op slag ge
dood.
Om half twaalf passeerde een trein uit
Den Bosch in de richting Utrecht. Een land
bouwer zag plotseling, dat drie kinderen
den overweg overstaken, juist toen de trein
naderde. Een ongeluk was onvermijdelijk.
De kinderen: de vijfjarige Klaas van Oort,
zijn vierjarig broertje Aart en het acht
jarige nichtje Gerrie van Oort werden door
den trein gegrepen en onmiddellijk gedood.
De slachtoffertjes zijn de kinderen van de
landbouwers van Oort, die in de onmid
dellijke nabijheid van den overweg wonen.
In verband met dit vreeselijke ongeval
deelt de burgemeester van Waardenburg
ons mede, dat hij meermalen de spoorwe
gen op de gevaarlijke situatie ter plaatse
heeft gewezen.
In twee jaar tijd6 zijn hier reeds zes on
gelukken gebeurd.
Meubelfabriek in de asch
gelegd
Een groote brand heeft vannacht te
Vlaardingen de electrische meubelfa
briek, waarin de fa. Abr. Spreij haar
afdeelingen slaapkamerameublementen
en stoffeerderij heeft gevestigd, in de
asch gelegd.
Tegen vier uur vanmorgen ontdekte een
nachtwaker brand in deze meubelfabriek,
gelegen aan de Koningin Wilhelminaha-
ven Zuidzijde 15, te Vlaardingen. Hij alar
meerde onmiddellijk de brandweer, die
spoedig met volledig materiaal uitrukte.
Door werkzaamheden aan de havenbe
schoeiing en doordat de brandkranen on
der het zand waren gewaaid, kon echter
niet dadelijk water worden gegeven. Het
duurde dan ook eenigen tijd eer men de
noodige maatregelen had kunnen nemen,
zoodat het vuur intusschen voldoende ge-
lègenheid had zich uit te breiden.
Na korten tijd sloegen de vlammen ver
boven het dak uit en zochten zij ook via
de ramen een uitweg, zoodat de achter
zijde van het ruim zestig meter lange en
tien meter breede pand spoedig in lichter
laaie stond. Aan de achterzijde was het
pand twee verdiepingen hoog met een plat
dak, de voorzijde bestond uit drie verdie
pingen met een zolder. Het vuur werd
door de brandweer onder leiding van com
mandant Spuybroek met zes stralen op de
autospuiten en met vier stralen van de
vuurvreters bestreden. Toen men met
deze middelen nog voor een hopelooze
taak bleek te staan, werd ook nog de drij
vende stoomspuit van het havenbedrijf
Vlaardingen-Oost gerequireerd. Deze kwam
de tien stralen met drie versterken, zoodat
massa's water in het brandende perceel
werden gespoten.
Van het achterste gedeelte van het pand
stortten tegen vijf uur de muren met don
derend geraas in. Hierdoor werd een ge
deelte van een belendende houten loods,
toebehoorende aan Sal. Frenkel's Handel
Maatschappij N.V., waar circa 25 ton droge
oude Manillatrossen geborgen lagen, mee
gesleurd. Ook hier vond het vuur gretis
voedsel.
De brandweer kon evenmin verhinderen,
dat de vlammen zich met razende snelheid
voortplantten, naar het voorste gedeelte
van de fabriek. Hoewel alle pogingen wer
den aangewend dit te behouden, mocht dit
niet gelukken en ook dit gedeelte met zijn
vele kostbare, waaronder vier zeer moder
ne machines, brandde totaal uit. Alleen de
muren zijn hier blijven staan.
Het kantoor, dat zich aan de voorzijde
bevond, is eveneens uitgebrand. De kan
toorinventaris en het archief kon men ech
ter tijdig in veiligheid brengen.
Ruim zeven uur was het gevaar gewe
ken en konden enkele spuiten inrukken.
Omtrent de oorzaak van den brand tast
men in het duister. Het pand, dat eigendom
is van den heer Goudappel, was op beurs-
polis verzekerd, evenals de inventaris.
De firma Spreij is echter niet tegen be
drijfsschade verzekerd. In de fabriek wer
ken plus minus zestig man. Het geldt hier
slechts de afdeeling slaapkamerameuble
menten en de stoffeerderij. De andere
meubelafdeelingen zijn in een ander stads
gedeelte gevestigd, zoodat het bedrijf niet
ten volle gestagneerd zal zijn. Vermoede
lijk zal van de zestig werklieden een ge
deelte naar deze andere afdeelingen wor
den overgeplaatst.
DE DUITSCH-POOLSCHE SPANNING.
Berichten over anti-Duitsche uitspattingen.
GLEIWITZ, 27 April (A.N.P.). Volgens
het Duitsche Nieuws Bureau worden in
Oostelijk Opper-Silezië nog voortdurend
Duitschers mishandeld en Duitsche eigen
dommen beschadigd.
Het D.N.B. maakt melding van een „bij
zonder ernstigen overval" op de woning
van een Duitscher te Kattowitz, welke des
nachts door ongeveer twintig Polen met
steenen werd bekogeld, waarbij groote
schade werd aangericht en twee leden der
Duitsche familie, niettegenstaande deze on
der de bedden dekking hadden gezocht, ge
wond werden.
Het Duitsche bufeau meldt nog enkele
andere gevallen van beschadiging van
Duitsche eigendommen en overvallen op
Duitschers, o.a. te Koeningshuette en Or-
zegow.
Haarlem's Bisschop viert het mee
ven, maar
hier zien staan,
en de onmo-
imaal honderd
•n te persen. En
ieid zijn als die
Het is zoo gauw m
als wjj die enkele w
beseffen wij in eens
gelijkheid, de onmacl
jaren in drie woordi
het zou zelfs een dwj
tweehonderd jaren niet gevuld waren met
liefdadigheid. En liefdadigheid vraagt
geen dikke boeken, alleen wèl-gevulde
harten. En zoo is er de dag van vandaag
ook niet om te prijzeè, maar om te dan
ken, dat er tweehonderd jaar zoo veel van
zulke harten in Leiden gevonden werden
en verderom alleen maar blij te zijn.
En omdat blijheid jen vreugde iets méér
vragen dan alle da^fclijksche dingen van
het huis, hoe prettig dal overigens ook is,
omdat deze vreugde over twee eeuwen in
iets moet worden geU hangen er slingers
van licht aan de stille, steile, onaandoenlij
ke gevel van het oude "huis aan de St. Ja-
cobsgracht. welke dien naam misschien al
kreeg, toen Sint Jacobus ook hier in de
lage landen op méér recht had dan op een
beeld in de kerk en een jaarlijkschen feest
dag aan het altaar. J
In de hall staan nu kleine groene hoo
rnen in ronde tonnen, fc de schemer is het
groen ervan donker -als van cypressen,
maar het leeft en het heet: vreugde.
En in de lange gangen hangen kunst
zinnige slingers en ddZen in schoone cou-
leuren en, als men die gpzien heeft, wil men
andere gangen zien, het heele feestelijke
huis, waar ook zoo feest kan zijn als in
onze huizen, al gelooven wij dat soms niet.
Maar hier is het gevaarlijk dit te doen,
vooral als men onbekend is in dit huis van
honderd gangen en duizend deuren. Slechts
aan een der ijverige wet roode wangen
poetsende meisjes, i'mij uit dit labyrinth
naar den uitgang *racht, is het te danken,
dat u dit verslag te lezen krijgt, zonder haar
zou ik daar nu nog ronddwalen, in blinde
en tastende onzekerheid schuifelend op de
al te glad geboende vloeren. Dat de Zus
ters niet rijk. zijn, weten wij, maar wij ge
looven zeker, dat zjj dividend trekken uit
de N.V. Vereenigde Boenwasfabrieken.
En als u er nog eens zijn moet, raad ik
u aan, zwaar bespijkerde bergschoenen aan
te trekken.
Hiermede is de blijdschap natuurlijk nog
niet ten einde. O, nee, het begint pas.
Beneden ook daarom kan men beter
beneden blijven zijn twee aardige tuin
tjes. Of eigenlijk een pleintje en een tuin
tje. Een pleintje, omdat het geen, een tuin
tje, omdat het wel boomen heeft. En daar
zal een paar dagen kermis worden gevierd.
Echt kermis. En niet een kermis om zoo
als wij dat kennen op een lieftallige ma
nier een stevig fonds te vormen voor de
onkosten van het komende jaar.
Maar een echte kermis, heelemaal alleen
ten pleiziere van de kinderen en de ver
pleegden. Met een echte draaimolen, een
echte poffertjes-kraam, een echte danstent
mét muziek en alles echt en met licht
in de groene boomen. En prijzen en verras
singen? Ik heb ze gezien, een kamer vol.
De drie heeren, die het nu zóó speciaal
hebben gearrangeerd verdienen wel een
10, een gouden griffel en den'dank der en
gelen. Ik bedoel maar te zeggen, dat er
echt feest zal zijn.
Boven in dit feestelijke huis, waar twee
eeuwen milde daden liggen opgestapeld,
is de kapel.
Een ruime, frissche kapel, waar men de
reinheid met volle teugen inademt. Waar
in je direct in een weldadige stemming
ondergaat
H. MIS. GECELEBREERD DOOR DEN
BISSCHOP.
In die kapel is hedenmorgen dit blijde,
groote feest ingezet.
Er werd een H. Mis opgedragen, een
stille H. Mis van dank aan God voor twee
voorbije eeuwen en deze H. Mis werd op
gedragen door Haarlem's Bisschop Z. H.
Exc. Mgr. J. P. Huibers. De bisschop werd
hierbij geassisteerd door den hoogeerw.
heer A. H. M. J. Homulle, Deken van Lei
den en den zeereerw. heer Th. Beukers,
pastoor der St. Pet rus-parochie alhier.
Op het altaar hadden bovendien plaats
genomen Z. D. H. Mgr. H. J. M. Taskin,
Proost van het Kathedraal Kapittel en
President van het Theologicum te War
mond en de zeereerw. pastoor S. Smitz,
O.F.M. Ook pastoor I. Smeets O.F.M. was
in de ksDel aanwezig. Voorts woonden het
H. Misoffer bij de Algemeen Overste der
Dominicanissen Priorin Hortensia uit Voor
schoten, de eerste Priorin van het huis
Moeder Veronica uit Doornenburg, Priorin
Herminegilda uit Rotterdam, Zuster Reg-
naldina, vroeger Vicaria van het huis, uit
Amsterdam. Voorts de regenten de heeren
J. Noordman, A. Filbry, J. Pieck, J. Brand,
ir. dr. P. Fehmers, F. Gründemann, mr. E.
Bolsius, dr Ph. Nyst en B. Stumpel, en de
dames der regenten.
Onder het zingen van „Sacerdos et Pon
tifex" werd de bisschop de kapel binnen
geleid, waar vier in 't wit gekleede meis
jes met een palmtak in de hand den bis
schop hadden opgewacht.
Terwijl het koor „O quam suavis est"
zong, bekleedde de bisschop zich met de
liturgische gewaden.
Hierna nam het H. Misoffer een aan
vang.
De Bisschop spreekt.
Na het Evangelie hield de Bisschop een
predikatie naar aanleiding van de tekst:
Haec est gloria, quae vincit mumdum, fides
VOORNAAMSTE NIEUWS
Bollenland
Chamberlain heeft risteren de invoering
van een beperkte dienstplicht aangekon
digd. Oppositie van Labour en liberalen.
(3de blad).
Van Rib ben trop laat den Engelsehen am-
hemde or op de mat staan. (3de blad).
Binnenland
Dank van de Koningin aan studenten
organisaties inzake de actie voor geeste
lijke en moreele herbewapening. (3de blad)
Drie kinderen gedood op onbewaakten
overweg, (late blad).
Een groote brand in een meubelfabriek
te Vlaardingen. (late blad).
Lelden
Tweehonderd-jarig Jubileum R. K. An
bestuur, (late blad).
Omgeving
Een bloemenfeest op Noord wijk. (2de
blad).
nostra Dit ia de overwinning, die de
wereld overwint, ons geloof. (1 Joës 5, 4).
Dit groote feest, aldus Mgr., staat wel in
't bijzonder in het teeken van groote dank
baarheid. Dankbaarheid, dat hier twee
eeuwen lang het geloof zóó heeft geleefd en
gewerkt. Dat op deze plek op aarde zóó
Gods H. Wil is volbracht.
In het geloof alleen zullen wij alles kun
nen overwinnen, als dat geloof slecht
leeft en werkt in de liefde tot God. Want het
is de .liefde voor Christus, die allen in
twee eeuwen hier heeft samen gebracht.
Ik denk dan, aldus Mgr., aan de stich
ters, die geld noch moeite spaarden om dit
tot stand te brengen, aan hen, die dat weric
hebben voortgezet en stoffelijk en geeste
lijk gaven wat zy konden, aan hen, die hier
dc rust vonden in laatste levensjaren en
zich gingen voorbereiden op het eeuwig
geluk, aan hen, die het grootste geluk mis
sen, dat de mensch hebben kan. Wat ons
het meest dierbaar is, wat ons een kracht
en steun 'is in de opvoeding, wat ons dier
baar is in den ouderdom, een goede vader
en moeder, zij die zulk een vader en moe
der hebben, weten welk een verschrikke
lijke beproeving het is, dat te missen. Hier
heeft men getracht dat gemis te vergoe
den.
De heilige man Job mocht zeggen: „Ik
was het oog der blinden, de voet der kreu
pelen, de vader der armen". En de H.
Augustinus zegt daarbij: hij zeide niet: ik
was als het oog der blinden, neen, ik was
het. Zoo mogen dit ook de stichter» en de
bestuurders zeggen van dit huis. Zoo te
zijn voor vreemden, als voor zijn eigen
kinderen, dat ia een werk dat God be
haagt.
Daarvoor, aldus Mgr., danken wij God.
EEN PHOTO, VANMORGEN GENOMEN IN DE FEESTZAAL VAN HET R.K. WEES- EN
OUDELIEDENHUIS TE LEIDEN.