DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Huis geëxplodeerd
te Hengelo.
Huize „Ter Wetering" aan den Haagweg
te Leiden
DINSDAG 25 APK1L 1839
30ste Jaargang No. 9320
S)e Ccicbch^ Soti^ont
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven lie pag. 2
Giro 103003. Postbus 11.
V Godsdienstige ontwikke
ling en stand.
Naar aanleiding var. een gehouden en
quete onder katholieke studenten is er
dezer dagen geschreven over de wensche-
lij'kheid en de noodzakelijkheid van meer
dere godsdienstige kennis en meerdere
godsdienstige ontwikkeling onder de ka
tholieke intellectueelen.
Het resultaat van de bedoelde enquete
is ons niet bepaald tegengevallen. Maar
het wijst toch op een ernstig tekort, als
b.v. zoo velen geen begrip blijken te heb
ben van het leerstuk van de „gemeenschap
der heiligen".
Een katholiek, die vooraan staat in het
openbare leven, mee-praat en mee-besluit
en leiding geeft in kwesties van politieken,
socialen, economischen aard en die niet in
zijn geest heeft opgenomen, die niet kent
en wil beleven „de gemeenschap der hei
ligen, is toch wel iemand, aan wiens uiter
lijk vertoon niet beantwoordt een verstan
delijke kennis, een innerlijke, bij dat op
treden passende, ontwikkeling en bescha
ving.
Godsdienstige kennis en godsdienstige
ontwikkeling is een eerste, vereischte,
als iemand wil woiden gerekend onder de
katholieke „intellectueelen", onder de
„leiding-gevende" katholieken.
Een katholiek, die onder de „notabelen"
wordt ingedeeld en zelf op de eerste plaats
meent tot die bepaalde of onbepaalde ca
tegorie te behooren, moet zich bewust zijn,
dat hij aan zijn standing op de eerste
plaats verschuldigd is, dat hij op góds-
dienstig gebied meer weet, meer ontwik
keld is, dan „Jan en alleman"!
Als wij bij katholieken, zooals men ze
nog wel aantreft die katholieken, die
deftig zijn of deftig doen, en zich terwille
van die deftigheid hullen in een sfeer
van liberale godsdienstige neutraliteit of
onverschilligheid - - als we bij die katho
lieken 'ns een onderzoek instelden naar hun
godsdienstige kennis en godsdienstige ont
wikkeling, wat zou het resultaat vaak be
droevend en ergerlijk zijn!
Onder de eischen van stand, van positie,
moet allereerst staan: kennis van den gods
dienst, ontwikkeling op godsdienstig gebied.
Deze overtuiging moet gemeen goed wor
den!
DE WERELD lit
VOGELVLUCHT
LONDEN. Chamberlain heeft in het
Lagerhuis verklaard, dat geen speciale be-
teekenis zou zijn te hechten aan den on
verwacht spoedigen terugkeer van den
Britschen ambassadeur te Berlijn. On
danks deze verklaring wordt Hendersons
terugkeer toch besproken als een belang
rijke gebeurtenis en gist men naar de be-
teekenis van deze stap. De „Times"
schrijft, dat de regeerjng in deze critieke
dagen een vertegenwoordiger te Berlijn
wil hebben, die in contact kan treden met
de Duitsche leiders zooals alleen een am
bassadeur dit kan.
Volgens de „Daily Mail" moet sir Neville
Henderson te Berlijn zeggen, dat de Brit-
sche regeering den militairen dienstplicht
zal invoeren. Dit zal bij Hitier veel ge
wicht in de schaal leggen, omdat het be
wijst, dat de Britsche garanties geen holle
woorden zijn. De diplomatieke redacteur
van het blad voegt hieraan toe, dat Hen
derson bovendien moet verzekeren, dat
Engeland bereid blijft Duitschland de
voorziening van grondstoffen te verge
makkelijken.
Ten aanzien van het invoeren van den
militairen dienstplicht schrijft de „Times",
dat men niet vergeet, dat de regeering in
der tijd beloofd heeft geen dienstplicht in
te zullen voeren, doch toen kon men de
huidige spanning niet voorzien. Het blad
voegt hieraan toe, dat de leiders van de
Labour weinig voelen voor dienstplicht,
doch het is niet zeker, dat hun aanhangers
hierin zullen volgen. Onder invloed van de
gebeurtenissen kan de meening dikwijls
snel omslaan.
Wat betreft de diplomatieke onderhan
delingen tusschen Londen en de verschil
lende hoofdsteden van Oost-Europa toont
de Britsche pers zich optimistisch, evenals
over het bezoek van den Roemeenschen
minister van buitenlandsche zaken, Gafen-
cu, aan Londen. De „Times" schrijft, dat,
hoewel Roemenië bereid is met al zijn bu
ren betrekkingen aan te knoopen tot het
verzekeren van den vrede, het toch niet
gaarne toestemming zal verleenen aan
Sovjet-Russische troepen over zijn gebied
te trekken.
BOEKAREST. Het antwoord van
Roemenië op de vraag van Duitschland, of
het zich door Duitschland bedreigd ge-
Provinciale Staten
van Zuid-Holland.
HERDENKING WIJLEN
JHR. MR. L. E. M. VON FISENNE.
De Provinciale Staten van Zuid-Holland
kwamen heden te half twaalf bijeen in het
gebouw van de Eerste Kamer, onder voor
zitterschap van minister van Staat jhr. mr.
ar. H. A. vafl Karnebeek.
De voorzitter houdt, terwijl allen zich
van hun zetels verheffen, de volgende
rede:
Dames en Heeren,
Ik heb mij aan den aanvang van deze
zitting te kwijten van een droeven plicht.
Jhr. mr. L. E. M. von Fisenne, die zooveel
jaren een sieraad is geweest van uwe ver
gadering, is uit het leven heengegaan, zon
der dat wij van hem noch hij van ons af
scheid heeft kunnen nemen. De hoop, dat
hem de dank van het gewest, waarvoor hij
zooveel gedaan heeft, nog bij zijn leven
zou kunnen worden gebracht, is, helaas,
niet in vervulling gegaan.
Vijf en dertig jaren als lid der Staten en
twee en dgrtig jaren als lid van het col
lege heeft hij gewijd aan den dienst van de
provincie, die hij lief had en waarin hij
opging. Gedreven door een plichtsgevoel
van het allerhoogst gehalte, is hem geen
moeite te veel geweest, en heeft hij onaf
gebroken op zijn post gestaan. Twee en
twintig Gedeputeerden heeft hij zien komen
en zien gaan, met drie commissarissen der
Koningin, drie griffiers, drie hoofd-ingeni-
eurs van den provincialen waterstaat en
met vele ambtenaren heeft hij samenge
werkt, en, indien de schare van de leden
van uwe vergadering, die hij in den loop
der jaren als zoodanig heeft gekend, heden
bijeen kon zijn, om deel te nemen aan de
hulde aan zijn nagedachtenis gebracht, zij
zoude de bevatting van deze zaal, waarin
zijn woord jaar in jaar uit geklonken heeft,
te buiten gaan.
In het tijdsbestek, dat door de ambts
vervulling van den heer von Fisenne wordt
bestreken, heeft het beheer der provincie
een ontwikkeling ondergaan, waarvan in
het verleden de weerga niet wordt gevon
den. De taak van den Gedeputeerde in dit
gewest, waarin een vierde deel der bevol
king samenwoont, en de hartslag van het
vaderland sterk wordt gevoeld, is tot een
omvang uitgegroeid, die aan het ambt
vroeger ongedachte eischen stelt. Met deze
ontwikkeling heeft de toewijding van den
heer Fisenne gelijken tred gehouden, al
viel de taak, toen zijn gezondheid hem be
gaf, hem in de laatste jaren zwaar. Hij ken
de de provincie, die voor hem geenge
heimen had, door en door, en juist daarom
was het probleem der wegen, dat van zijn
bijzondere zorg het voorwerp was, voor
hem een levend iets, dat hij in zijn geheel
en in zijn verband duidelijk vóór zich zag
en beter dan wie ook in den bestuurskring
beheerschte. Ook het waterstaats- en pol
derwezen, waarvan hij de beteekenis voor
dit gewest besefte, heeft zich in zijn voor
liefde verheugd en werd jarenlang door
hem behartigd met kennis van beginselen
en de practijk van dezen belangrijken tak
van overheidszorg.
'Maar daarbij bleef het niet. Het gebied
van het provinciaal bestuur in zijn geheel
had zijn actieve aandacht. Het principe van
de collegialiteit, zooals dat in onze staats
instellingen is neergelegd, heeft hij daar
bij op gelukkige wijze tot uitdrukking ge
bracht. Hij verstond daarvan den geest en
bovendien de vormen. Man van overtui
ging, die voor zijn meening eerlijk uit
kwam, wist hij nochtans te geven, waar het
pas had en geacht kon worden te zijn in
het algemeen belang, dat bij hem steeds
op den voorgrond stond. Zijn streven was
gericht op zakelijke en constructieve samen
werking, waarbij hij vóór kon gaan, omdat
hij onbevangen was, geen bijbedoelingen
kende, en het vertrouwen genoot, ook van
hen, die tot zijn geestverwanten niet be
hoorden.
Zichzelf heeft de heer von Fisenne niet
gezocht. Van hulde was hij wars. Thans
echter, nu het oogenblik gekomen is, waar
op uw vergadering van hem afscheid
neemt, moge aan zijn nagedachtenis de eer
bewezen en de dank betuigd worden, die
haar vanwege het gewest ten volle toeko
men. Hij heeft die ruimschoots verdiend;
en een openbaar college, dat zijn beste
mannen eert, eert daarbij ook zichzelf.
Wat het college van Gedeputeerde Sta
ten betreft, men kan het zich zonder hem
nauwelijks voorstellen. Zoo ergens, dan
zal hij in dezen kring, die hem lief was,
en waarin hij werd hooggeacht, nog lang
worden gemist om zijn persoon en zijn
verdiensten.
Ikzelf, tenslotte, zal mij in dank en
vriendschap den man blijven herinneren,
voelt, heeft sterk de aandacht getrokken.
De andere landen hebben zich alle groot
gehouden en verklaard, dat zij zich niet
bedreigd gevoelen, maar Roemenië kon
dat blijkbaar niet over z'n gemoed verkrij
gen. Het antwoordde: „Dat weten jullie
zelf het best". Hierdoor komt duidelijk uit,
dat het alarm, dat koning Carol eenigen
tijd geleden maakte over een Duitsche be
dreiging van Roemenië's onafhankelijk
heid, geen loos alarm is geweest.
aan wien, als mijn vervanger, ik mij bij
zonder heb verplicht gevoeld.
Installatie nieuw lid.
De heer A. C. A. Deerenberg (R.K.), die
in de vacature-von Fisenné tot lid van de
Provinciale Staten is benoemd, legt, nadat
tot zijn toelating is beslisC de vereischte
eeden af en wordt door den voorzitter ge-
lukgewenscht.
BENOEMING LID VAN GED. STATEN.
M. P. van der Weijden.
Aan de orde is de verkiezing van een lid
van het college van Gedeputeerde Staten
in de vacature-von Fisenne.
De heer J. ter Laan (S.D.) beveelt na
mens zijn fractie de candidatuur van zijn
partijgenoot P. Gardenier aan op grond
van de evenredige vertegenwoordiging in
de provincie.
De heer L. de Visser (Comm.) onder
steunt deze candidatuur.
Tot stemming wordt overgegaan.
Uitgebracht worden 76 stemmen, waar
van 41 op den heer M. P. van der
Weijden (R.K.), 26 op den heer P.
Gardenier (S.D.), 2 op den heer A. J.
Kersten (S.G.) en één op ds. P. Zandt
(S.G.) en 6 blanco, zoodat de heer van
der Weijden is benoemd.
De voorzitter vraagt of de heer van der
Weijden bereid is, deze benoeming te aan
vaarden.
De heer van der Weijden zegt, dat hij
gaarne de benoeming zal aanvaarden, al
is hij overtuigd, dat het moeilijk zal zijn
iemand als wijlen d«v. heer von Fisenne in
het college op te volgen.
De voorzitter wenscht den heer van der
Weijden geluk met diens nieuwe functie
en sluit de vergadering na een woord van
dank aan de leden, die wegens niet-her-
kiezing uit de Provinciale Staten van Zuid-
Holland zijn getreden.
De heer v. d. Weijden, wonende te Zeven
hoven, is sedert Juni 1933 lid van de Tweede
Kamer en sedert Juni 1935 lid van de Prov.
Staten.
De nieuwe Gedeputeerde is geboren 30
Januari 1900.
Vooral in landbouw-kringen is de heer
v. d. Weijden, die zelf eigenaar is van een
veehoudersbedrijf, een zeer gerespecteerde
persoonlijkheid om zijn kennis en ervaring
op landbouw-gebied en zijn toegewijde
activiteit voor de landbouwbelangen.
Een gas- ol centrale ver
warmingsbuis gesprongen?
Geen persoonlijke
ongelukken.
Een explosie, waarvan men de oor
zaak nog niet kent, heeft vanmiddag
een aan den Woltersweg te Hengelo (O.)
staande, voor ecnige jaren nieuw ge
bouwde villa van de weduwe Santman
nagenoeg geheel vernield. De voormuur
en een gedeelte van den zijmuur en ver
schillende binnenmuren zijn volkomen
weggerukt. Het huisraad werd nagenoeg
volkomen vernield. Alles ziet er uit, als
of het huis door een bombardement is ge
troffen.
Door de explosie, welke tot ver in den
omtrek hoorbaar was, zijn de ruiten van
een aantal omliggende huizen ingedrukt.
De oorzaak van de explosie zou misschien
gezocht kunnen worden in het springen
van een gas- of centrale verwarmingsbuis.
Omstanders zagen plotseling aan de ach
terzijde van de villa een steekvlam om-
hoogschieten en vrijwel tegelijkertijd ge
schiedde de explosie.
Er hebben zich geen persoonlijke onge
lukken voorgedaan, daar er niemand in
huis was.
RIJKSDAG KOMT VRIJDAG BIJEEN.
BERLIJN. 25 April. (A. N. P.) Het
presidium van den Rijksdag deelt me
de, dat de Rijksdag Vrijdagmiddag om
12 uur (11.20 Ned. tijd) bijeen zal ko
men om de verklaring van Hitier aan
te hooren.
De officieele convocatie van het par
lement is niet gepubliceerd.
Hitiers rede zal ovfer radio worden
uitgezonden.
BERLIJN, 25 April. (A. N. P.). De rede
van Hitler in den Rijksdag, die om 12 uur
(11.20 Ned. tijd) begint, zal over de radio
worden uitgezonden, en in de fabrieken
zullen de arbeiders van 12 uur tot half
twee de rede door middel van luidspre
kers kunnen beluisteren. D» winkels zul
len gedurende dezen tijd gesloten zijn. De
rede zal ook voor de schooljeugd te vol
gen zijn.
Een kerk stichten
of haar lasten verlichten
zal priester en volk tot dank verplichten.
Jiro 135198 „Bisschopsfonds"
H. Sondaal, pr. Secr.-Penn.
Oegstgeest.
BIJZONDERE HULPVERLEENING AAN
BOOM- EN BLOEMKWEEKERS.
Regeling in liet rayon Leiden.
Door den Minister van Economische Za
ken, belast met de uitvoering van de Land-
bouw-crisiswet 1933, is aan de commissies
tot regeling van de vaste lasten in den
Tuinbouw verzocht hare bemiddeling te
verleenen voor de bijzondere financieele
hulp aan de boom- en bloemkweekers,
wier bedrijf in zoo ernstige mate van de
in December 1938 plaats gehad hebbende
vorst heeft te lijden gehad, dat dienten
gevolge gevreesd moet worden voor het
behoud van de bestaansmogelijkheid van
dat bedrijf.
Deze hulpverleening zal voor de in het
rayon Leiden gevestigde boomkweekerij en
bloemistenbedrijven worden uitgevoerd
door bovengenoemde commisie welke voor
Leiden en omstreken was ingesteld.
In aanmerking komen alleen de bij de
Crisis- organisaties aangesloten kweekers.
Gemengde bedrijven (b.v. Groenten- en
Bloementeelt) komen in aanmerking, als
de teeU van bloemisterij, resp. boomkwee-
kevijproducten een zoo belangrijk onder
deel van het bedrijf uitmaakt, dat de be
staansmogelijkheid in zeer ernstig gevaar
wordt gebracht en dat bijzondere finan
cieele hulp derhalve ten volle noodzakelijk
moet worden geacht.
Kweekers, wier financieele positie nog
zoo krachtig is, dat zij in staat kunnen
worden geacht deze schade zelf te dragen,
kunnen voor deze hulpverleening dus niet
in aanmerking komen. Evenmin zal een
bijdrage kunnen worden toegekend aan
die bedrijven, wier financieele positie zoo
zwak is, dat de bestaansmogelijkheid reeds
vóór de vorstperiode practisch niet meer
geacht kan worden aanwezig te zijn.
Dit nummer beslaat uil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De strooming in Engeland vóór invoe
ring van den dienstplicht wordt steeds
sterker. (2de blad).
Roemenie antwoordt ontwijkend' op de
Duitsche vragen. (2de blad).
Volgens verklaring van Chamberlain
heeft de terugkeer van Henderson te Ber
lijn geen speciale beteekenis. (2de blad).
In Bolivia heeft de president het parle
ment naar huis gestuurd en zelf liet be
wind in handen genomen. (2de blad).
Binnenland
De heer M. P. v. d. Weijden is gekozen
tot lid van Gcd. Staten van Zuid-Holland.
(lste blad).
Te Hengelo is vanmiddag een villa door
explosie grootendeels vernield, (lste blad)
Lelden
De eerw. zusters van de St. Margarita
van Cortona-Stichting zullen huize „Ter
Wetering" aan den Haagweg als klooster
en pension inrichten (lste blad).
WIJ GEVEN ARTIKELEN OVER:
Het Koninkrijk Luxemburg. (2de blad).
De geschiedenis van Zoetcrwoudc. (4de
blad).
De evcntueele uitbetaling van het toe
gekende bedrag geschiedt namens de Com
missie door den secretaris.
Aanvragen moeten geschieden bU den
secretaris der Commissie tot regeling der
vaste lasten in den tuinbouw, den heer Tj.
Kuypers, Rapenburg 63, Leiden (tel. 1452)
bi men veertien dagen na deze medodec-
ling, zoodat na 7 Mei a.s. de dan nog in
komende aanvragen zullen worden gewei
gerd, tenzij bijzondere omstandigheden de
toelating alsnog noodzakelijk maken.
Degenen, die dus meencn te voldoen aan
bovengenoemde voorwaarden, kunnen zich
daarvoor aanmelden.
Zal worden ingericht als klooster en pension
Naar wij vernemen is het huis „Ter We
tering", Haagweg 49, van wijlen mevrouw
Kamerlingh Onnes-Bijleveld door verkoop
in handen van een nieuwen eigenaar over
gegaan en door dezen in huur gegeven
aan den Congregatie van het St. Elisabeth-
Gesticht te Breda, welke reeds iaren ljr.g
het- St. Elisabeth-Ziekenhuis aan de Hooi
gracht tn de St. Margarita van Cortona-
Stichting aan den Haagweg verzorgt
De Zusters zullen zich nu ook in het
nieuwe huis gaan vestigen, en er een klein
pension voor bejaarde dames en heeren
inrichten met een eigen kapel.
Gaarne wenschen w(j den Eerwaarden
Zusters Gods besten zegen toe voor de
nieuwe Stichting.
Naar wij vernemen ligt het in de bedoe
ling van bet huis 'n zevental kamers al»
pension te verhuren, terwijl hier tevens
Je in de St. Margarita van Cori-.na Stich
ting werkzame Zusters gehuisvest zullen
worden.
Het Coi tona-gebouw was reeds gerui-
men tij f te klein voor het aar.tal bewoon
sters, zocdat de behoefte aan uitbreiding
langen tijd een punt van overweging heeft
uitgemaakt. Daarom ook was enkele
maanden reeds tijdelijk een deel van het
Jeugdhuis aan den Haagweg in gebruik
als logccrgelegenhcid.
Doordat de Zusters thans e»n onderko
men zul.en krijgen in ,Tor Wetering",
biedt Je huisvesting voor de overige bewo
ners in het Cortona-huis meer mogelijk
heden.