LIJST 2 4—
Reactie op Roosevelts
boodschap
stemmen alle Katholieken
Morgen, Woensdag 19 April,
op de Katholieke lijst,
d.i. in Noord- en Zuid-Holland
Maar één keuze
„Een werkend land"
Zal Hitier gematigder zijn dan de pers?
Het Spaansche
probleem
DINSDAG 18 APRIL 1939
DE LEIPSCHE COURANT
TWEEDE BUD - PAG. 5
No. 1 van lifst 2
No. 1 van lijst 2
van den Statenkrlng Leiden van den Statenkring Gouda
Mr. BOLSEUS de heer DEERENBERG
Op alle terreinen des levens breken
thans nieuwe gedachten baan en ook in
het staatkundig en maatschappelijk leven
tracht men ideëen ingang te doen vinden,
die voor ons Katholieken maar niet zoo te
aanvaarden zijn. Ook thans weer wordt
van verschillende kanten een aanvSl ge
daan op datgene, wat in het verleden zoo
sterk heeft bijgedragen tot de emancipa
tie van het Katholieke volksdeel n.l. de
Katholieke Staatspartij.
Veelal wordt ons nu voorgesteld, alsof
we slechts de Katholieke Staatspartij heb
ben af te breken om van al wat crisis
heet en onfortuin met al z'n gevolgen ver
lost te worden.
Het zou wel een zeer onverklaarbaar
verschijnsel zijn, indien Katholieken zich
door een dergelijk gedaas zouden laten
meesleepen en anderen zouden stellen bo
ven onze Katholieke Staatspartij, die ge
toond heeft niet alleen onze vrijheden op
elk gebied te willen verdedigen, maar ook
geheel overeenkomstig onze beginselen de
noodzakelijke hervormingen, nastreeft.
Maar dit alles gaat niet vanzelf, ook niet
als er is een Katholieke Staatspartij.
Wat we willen valt ons maar niet van
zelf in de schoot. Dat weet ieder, die zit
ting heeft in welk vertegenwoordigend
lichaam dan ook.
En nu vinden sommige kleingeloovigen
het varen wel prettig, zoolang het schip
voor den wind zeilt, doch bij de eerste
windstoot worden ze bang en willen
naar den wal terug.
Niemand echter leeft zonder strijd, ook
niet een groote Katholieke partij. Zij moet
trachten zich met kracht doch mét beza
digdheid een weg te banen in en door onze
wetgeving en deze met haar denkbeelden
trachten tdoordeesemen.
Gebrek aan vertrouwen in eigen partij
en het onophoudelijk terugdeinzen, om me
de te werken met alle kracht, houdt meer
terug van de ontwikkelingsmogelijkhe
den don iets anders ter wereld.
Wat bereikt werd door de Katholieke
Staatspartij is waarlijk niet gering. Haar
werk blijft menschenwerk en vandaar
draagt zij reeds het stempel van onvol
maaktheid, maar dat neemt toch niet weg,
dat zonder eenige overdrijving kan wor
den gezegd, dat zij een zegen was, niet
alleen voor ons Katholieken maar voor
alle Nederlanders zonder uitzondering.
Er zijn echter altijd menschen, die, als zij
in een boomgaard loopen, in de eerste
plaats slechts verschrompelde en zelfs
rotte vruchten schijnen te vinden, terwijl
anderen daarin ook wel goede vruchten
weten te vinden. Per slot van rekening
hangt het er in vele gevallen ook wel eens
van af, welke vruchten men vinden wil.
Tot so*1 mige vertwijfelde geloofsgenoo-
ten kan het geen kwaad nog eens te her
halen, dat geen partij sterker dan de Ka
tholieke Staatspartij overtuigd is, dat nooit
ons doel mag zijn. hen, die reeds veel be
zitten, méér te geven, maar op de allereer
ste plaats, hen die gebrek hebben, te hel
pen aan loonenden arbeid: een ideaal, dat
in wetgeving en bestuur dient nagestreefd
te worden en waartegen geen redelijk den
kend wezen zich verzetten mag.
Slechts onverstand kan blind zijn voor
de noodlottige gevolgen van economische
en maatschappelijke onzekerheid op de
mentaliteit ook van oppassende en goed
willende burgers.
Onzekerheid van bestaan is een sloo-
pend gif, en een mensch zonder materiee-
le gTondslag voor zijn bestaan voelt in on
ze hedendaagsche maatschappij zich al
gauw eer ciUestootene. omdat ook in da
gen van nood deze ook nog wel facetten
biedt van wee'de
Zeer velen missen de zoetheid van een
verzorgd bestaan en zij loopen op den lan
gen duur gevaar, te gaan verliezen hun
vertrouwen in de rechtvaardigheid, de
menschelijkheia, óe solidariteit en de deug
delijkheid van ons maatschappelijk bestel.
Niet alleen daaiom wil de Katholieke
Staatspartij oaaraan tegemoet komen, maar
ook en vooral, omdat uit haar beginse
len voortvloeit bescherming van de econo
misch zwakkeren
En hel is etn vuige aantijging van de
atheïsten, die zeggen, dat de Katholieken
den menschen hun recht op een behoorlijk
bestaan trachten te onthouden, door maar
steeds te wijzen op den geestelijken kant van
de vraagstukken. De Pauselijke Encyclie
ken spreken ten deze wel een zeer duide
lijke taal.
Wat heeft dit alles nu te maken
met de Provinciale Statenverkiezingen,
vraagt men nu misschien.
Welnu, hieruit volgt, dat Landsoverheid
maar ook de Provinciale overheid in dezen
tijd radicale maatregelen moeten aandur
ven om deze kwalen te genezen. Heel dik
wijls hangt het van het inzicht van de
leidende personen ook in de Provincie af,
welke taak men zich ten deze toebedeeld
acht.
En dan spreekt het wel vanzelf, dat van
uit ons standpunt de Provinciale Overheid
alle medewerking moet verleenen om
het gestelde doel te bereiken door de
uitvoering van haar eigen werken zoo mo
gelijk te versnellen en aan de plannen der
Regeering (P'.an Westhof) en het plan
voor de industrieele werkverruiming alle
mogelijke medewerking te verleenen.
Verder kan ce Provincie medewerken
aan de econonvsche weerbaarmaking van
het platteland r.oor het verleenen van sub
sidies aan instellingen voor ontwikkeling,
T. B. C.-bestryding en zooveel andere nut
tige zaken tn«c-r
De wel zeer bijzondere omstandigheden,
'waaronder wij nu eenmaal leven, nopen er
vaak toe, vele aan de orde komende za
ken anders te bezien, dan in gewone tij
den. Het is een zeer uiteenloopend terrein,
waarover de Provincie haar bemoeiingen
uitstrekt
De Provinciale Staten stellen de perso-
neelen der Provincie in dienst en op het
Dagelijksch Bestuur kan invloed uitge
oefend worden, indien onze menschen b.v.
om ^elcofswille zouden achtergesteld wor
den.
Zij bemoeit zich met de krankzinnigen
verpleging, heeft vaak aandeel in de elec-
♦riciteitsbedrijven, spreekt recht in onder
wijskwesties, bemoeit zich met streekplan
nen, natuurmonumenten, werkverschaf
fing, werkverruiming, vreemdelingenver
keer, wegen, kanalen, autobusconcessies etc.
Hierbij spreekt dikwijls het beginspl; vrij
zinniger zullen b.v. waar het betreft aan
trekken van vreemdelingenverkeer aan
plassen of strand vaak minder eischen
stellen aan het gedrag dan wij dat
plegen te doen.
De Staten zijn het Kiescollege der Eerste
Kamer, die met 17 stemmen een grondwets
wijziging kan tegen houden en met 26
stemmen een wetsontwerp kan afstem
men.
Het Dagelijksch Bestuur der Provincie
wordt uit de Staten gekozen en vooral in
Zuid-Holland gaat het er om, onze twee
bestuurders in dat colfege te houden.
Al deze zaken moet men zich duidelijk
voor oogen stellen, indien men het belang
van Katholieke vertegenwoordiging meet
en weegt.
Politiek is nu eenmaal de wijze, waarop
een land en Provincie bestuurd wordt. Zij
wordt beheerscht door de inhoud van de
bestuurstaak, maar daarna door het in
zicht, dat de bestuurders omtrent deze in
houd hebben. En dat inzicht wordt door
beginselen beheersdit.
Moet ik u nu ook nog gaan spreken over
de geestelijke gevaren, welke ons dreigen,
wanneer we niet zorgen goed georgani
seerd onzen invloed uit te oefenen? Ik ge
loof, dat dit na de beleedigingen, welke
oc laatste maanden den Katholieken Mi
nister van Justitie en ons Katholieken zijn
aangedaan, niet noodig is.
De katholieke pers heeft dit in zeer pun
tige, principieele artikelen voldoende
tot uiting gebracht.
Laten we ons er goed rekenschap van
geven, dat ook deze verkiezing weer een
demonstratie kan zijn, dat een geestdrif
tige en opstuwende massa van gelijkgerich-
tf Katholieken achter hun voormannen en
Ministers staat en hun zware en verant
woordelijke taak verlichten en veraange
namen wil.
Zoodat daaruit duidelijk blyke het ver
trouwen in onze vier ministers naar alge-
meene opvattingen niet door betere, harder
werkende en bekwamere te vervangen.
Vertrouwen voorts in onze voormannen
en de Katholieke Staatspartij, opdat deze
haar weg moge vervolgen met nieuwe
moed en ijver voor de goede zaak, tot
zegen van ons Vaderland.
M. P. VAN DER WEYDEN.
De Provinciale Staten hebben een eigen
toegewezen taak, o.m. bij den aanleg en
onderhoud van waterwerken en wegen.
Dit deel van haar taak dient om meer
dan een reden aangepast te worden aan
de tijdsomstandigheden.
Mits een gezonde financieringspolitiek
gevolgd wordt zal een snelle uitvoering
van de voorgenomen werken gerechtvaar
digd zijn. Niet alleen uit een oogpunt van
directe werkverruiming doch ook om elk
deel van de Provincie te voorzien van ver-
keersmogelijkheden te land en te water,
welke voor landbouw, industrie en handel
zoo noodig zijn en wier bestaansmogelijk
heden dienen te worden bevorderd tot be
houd en uitbreiding van werkgelegenheid.
De R.-K. Staatspartij, weïke de verkie
zing ingaat voor „Een werkend land" kan
dit alles niet anders zien; haar streven zal
op dit punt in de bovenaan gegeven rich
ting moeten gaan.
De Gedeputeerde Staten, welke worden
gekozen uit de gekozen Statenleden heb
ben o.m. tot taak toezicht uit te oefenen
op handelingen van Gemeente- en Polder
besturen en zeker waar het betreft uitga
ven te beoordeelen. welke verband hou
den met uitbreiding, aanleg, stichting of
onderhoud van objecten, welke kunnen die
nen tot werkverruiming. Besturen, welke
hun taak juist opvatten, zullen ten behoe
ve van de werkgrage handen middelen be
ramen, welke kunnen leiden tot werkver
ruiming.
Niet mag worden ontkend, dat Gedepu
teerde Staten met zeer bijzondere zorg de
gemeentefinanciën moeten gadeslaan, doch
ook dienen zij zich af te vragen of ook in
dezen tijd het vraagstuk der werkverrui
ming uitsluitend dient te worden bezien
van financieelen kant alleen of dat ook re
kening dient te worden gehouden met fac
toren van werkbehoud en werkverrui
ming.
Niemand zal ontkennen, ook wij niet, dat
bij het bezien van deze vraagstukken een
administratieve voorbereiding gemist kan
worden, doch ook deze voorbereiding, hoe
wel noodzakelijk, mag geen remmende in
vloed gaan uitoefenen op het tempo, wat
in overeenstemming met den ernst van de
zen tijd geboden is.
Indien Regeering, Gedeputeerde Staten
en gemeentebesturen zich tot taak hebben
gesteld alle middelen aan te wenden tot
verruiming, behoud en uitbreiding van de
arbeidsmogelijkheden, dan kan, bij een
strijd op alle fronten tegen de werkloos
heid, meer dan tot nu toe zichtbaar wor
den het werk onzer regeering, welke zich
taak eesteld heeft: arbeid voor ons volk.
De R.-K. Staatspartij is voor een gezon
de financieele politiek, gericht op behoud
en uitbreiding en handel. Het gevolg hier
van kan zijn: Een werkend land.
A. C. A. DEERENBERG.
DE STEMBUS VAN MORGEN
Aan een artikel in de „Tijd" ontleenen
we:
„Het waren de verkiezingen voor de Pro
vinciale Staten, die, vier jaren geleden,
voor het eerst in onweerlegbare cijfers een
■zekere sympathie voor een Nederlandsch
■nationaal-socialisme tot uiting brachten.
Maar sindsdien is er heel wat gebeurd en
heel wat begrepen, en het laat zich aan
zien, dat het nu de Provinciale Statenver
kiezingen zullen zijn, die in even onweer
legbare cijfers aantoonen, dat Nederland
voor de nationaal-socialistische ideologie
■niet ontvankelijk is, dat wil zeggen, dat
•ons land niet ontvankelijk is voor de af
goderij van den staat, die nationaal-socia
lisme en marxisme met elkander gemeen
•hebben, maar ook, dat Nederland niet al
leen democratisch wenscht te blijven, zoo
als socialisten, liberalen en vrijzinnig-de
mocraten samen als hoogste ideaal propa-
geeren, doch meer, dan dat: de positief-
christelijke beginselen wenscht te belijden
volgens welke niet de Staat, maar God de
hoogste bron is van het recht, en volgens
welke de Staat geen stuurlooze hulk is op
de wisselende golven van den volkswil,
maar verankerd aan de wetten, die de
Schepper voor de individuen zoowel als
voor hun gemeenschap heeft gesteld, en
overstraald door de sterren van Zijn liefde.
Brengt de stembus dat getuigenis, dan
is dat geen overwinning van haat en geen
triomf van leedvermaak, maar een sterk
en waardig getuigenis voor een christc
lijke politiek, die niet in de vernietiging
van tegenstanders, maar in de handhaving
en doorvoering van haar beginselen en in
de volle aanvarding en vervulling van
haar enorme verantwoordelijkheid voor
't welzijn des volks haar taak en haar
plicht erkent."
Amerika zelf Is pessimistisch
Zooals gisteren reeds medegedeeld
heeft Hitler besloten om den Rijksdag
tegen 28 April bijeen te roepen ten
einde in het openbaar te antwoorden op
Roosevelts boodschap.
Volgens sommige berichtgevers zou
dit besluit een nieuwe wending betee-
kenen en gelooft men, dat het genomen
is in overleg met de Italiaansche regee
ring.
Men meent, dat Mussolini ernaar
gectreefd heeft, de ongerustheid, die dc
openbare meening in het buitenland
na de eerste reacties van Duitsche poli
tieke kringen en de Duitsche pers aan
den dag gelegd heeft, niet tc vergroo-
ten.
Het is, zegt men, niet onmogelijk,
dat Hitler, in overeenstemming met de
gemeenschappelijke politiek van de as
BerlijnRome, zich op 28 April op
minder negatieve wijze zal uitspreken
dan de Duitsche pers heeft gedaan.
Hitier zou, hoewel zich baseerend op
de krachtige reactie, die de verklarin
gen van Roosevelt in Duitsche politie
ke kringen hebben uitgelokt, niet de
deur sluiten voor besprekingen in een
min of meer verre toekomst, die
Duit:chland in staat zouden stellen de
regeling aan de orde te stellen van de
vraagstukken, die het na aan het hart
liggen: dat van de koloniën en dat van
de grondstoffen-voorziening, gezwegen
nog van het vraagstuk der vergrooting
van den Duitschen uitvoer.
De waarschijnlijkheid van deze ver
onderstelling wordt er echter niet groo-
ter op, als wij zien, hoe de Duitsche
pers voortgaat met af t? geven op het
initiatief van Roosevelt.
WAT DE „VOLKISCnE BEOBACIITER"
SCHRIJFT.
De „Voelkische Beobachter" bijv. plaatst
tegenover het telegram van Roosevelt de
volgende drie feiten:
1. Deze nota, welke de Fuehrer en de
Duce in den namiddag van 15 April ont
vangen hebben, is op denzelfden dag reeds'
cm 1 uur des middags door het ministerie
van buitenlandsche zaken in Parijs aan de
Fransche pers verstrekt. Ook de Russische
radio kon haar reeds voor in den middag
publiceeren, en tezelfder tijd, dat het Ame-
rikaansche „pamflet" in Berlijn en Rome
voor het eerst kon worden doorgelezen,
begon de democratische wereldpers reeds
stemming te maken. Hieruit blijkt duide
lijk, dat Roosevelts boodschap niet op di
plomatieke doelmatigheid, doch uitsluitend
op propagandistische massawerking be
rekend was.
2. Het eerste staatshoofd, dat op Roose
velt gereageerd heeft, was de president
der Sovjetunie Kalinin, hetgeen doet ver
moeden, dat deze „coup de theatre" door
Washington niet alleen met Parijs en Lon
den, maar ook met Moskou was afgespro
ken. (Deze bewering wordt door Moskou
categorisch tegengesproken).
3. Terwyl het „pamflet" van Roosevelt
en de jongste redevoeringen van Cham
berlain en Daladier het trachtten te doen
voorkomen, alsof langs den weg van on-
cerhandelingen de wcnschen der Middel
landsche Zee-mogendheden konden worden
bevredigd, verbergt hun pers in het geheel
niet, dat het in werkelijkheid om heel iets
anders gaat en wel om de kneveling van
het Duitsche en Italiaansche volk. Deze
drie constateeringen kenschetsen den toe
stand van het oogenblik, en daaraan hou
den wij ons, zegt de „Voelkischer."
EEN ARTIKEL VAN DE „GIORNALE
D ITALIA."
De „Giornale d'Italia" behandelt even
eens uitvoerig het telegram van Roose
velt.
Het blad schrijft:
Deze Amerikansche boodschap beteekent
een nieuw kapittel van de door Engeland,
Frankrijk en de Vereertigde Staten uitgaan
de aanvalspolitiek tot omsingeling van
Duitschland en Italië.
Met het oog op dit feit moet het volgen
de worden vastgesteld
Italië kan Roosevelt geen enkel moreel
of politiek recht toekennen voor een inter
ventie in de Europeeschc geschillen.
Roosevelt probeert heel openlijk door een
efdleidingsmanoeuvre zijn natie in een
donker avontuur te storten om zijn mis
lukkingen op binnenlandsch politiek ge
bied te bemantelen.
Het is tot dc oorlogscoalitie der groote
mogendheden toegetreden. Wat men in zijn
boodschap niet vindt, is de eerlijke wil, den
vrede en de orde op de wereld te dienen.
Roosevelt vormt zeer zeker niet de geheele
Vereenigde Staten. Tu.cschen dezen man,
d/fcn de geschiedenis zal rekenen onder de
meest verderfelijke persoonlijkheden" en
cc massa van het Amerikaansche volk. dat
hü met zijn ongecontroleerde initiatieven
terroriseert, gaapt een diepe kloof.
Zonderling is ook de lijst, welke Roose
velt heeft opgesteld van de landen, aan
welke Italië en Duitschland een garantie
zouden moeten verstrekken. Deze lijst heeft
hechts ten doel den indruk te wekken van
ten geweldig gevaar dat tegen al die lan
den gericht zou zijn, die op een of andere
wijze zouden deelnemen aan de omsinge
ling der totalitaire staten door de groote
plutocratieën. Inderdaad vindt men in de
lyrt de namen van landen, die Italië steeds
als vrienden heeft beschouwd en nimmer
als vijanden zal aanzien.
MOET DE KWESTIE-DANZIG EERST
GEREGELD WORDEN?
De Fransche pers bespreekt uitvoerig
het besluit van Hitier den Rijksdag op
2d April bijeen te roepen om te antwoor-
n op de boodschap van Roosevelt. Pietrl
schrijft in „Le Jour", dat het niet de ge
woonte is van Hitier de zaak op de lange
l aan te schuiven, wanneer hij een besluit
heeft genomen. Hij heeft dus nog geen be
sluit genomen en het eindresultaat zal
voornamelijk afhangen van de gebeurte
nissen in de komende elf dagen.
De meerte correspondenten der Fran
sche bladen te Berlijn zyn pessimistisch
en verklaren, dat het uitstel te wijten is
aan het verlangen, voordien nog het vraag
stuk van Danzig te regelen.
In „Le Journal" schryft Blum eveneens,
dat het onmiddellijke doel thans Danzig
is; de volgende week kan men zeer goed
een nieuw voldongen feit zien ontstaan.
AMERIKA VERWACHT NIET VEEL
GOEDS.
De reactie van de Duitsche en Italiaan
sche pers op de boodschap van Roosevelt
heeft in Amerikaansche diplomatieke krin
gen een zeker pessimisme veroorzaakt.
Men wijst erop, dat één der redenen van
de boodschap do ernstige berichten uit Eu
ropa waren, welke een snel handelen noo
dig maakten om ernstige gebeurtenissen te
voorkomen. Ook schijnt de boodschap be
doeld als een waarschuwing aan de dicta
toren, dat dc Amerikaansche openbare
meening besloten is, zich te voegen by het
eenheidsfront tegen den aanval. Men re-
l.ent erop, dat de „as" zal pogen vóór 28
April propaganda te maken tegen het
initiatief van Roorevelt, teneinde dit in
cbscrediet te brengen.
In Amerikaansche regeeringskringen
geeft men twee redenen op voor de mea
ning, dat de boodschap van Roosevelt raak
is geweest:
1. Het besluit van Hitier den Rijksdag
bijeen te roepen om zijn antwoord te hoo
ien, wordt beschouwd als een aanwijzing
dat de boodschap het Duitsche volk zooda
nig heeft getroffen, dat zijn redelijke voor
stellen niet kunnen worden genegeerd zon
der de nationaal-socialistiscshe leiders
bloot te stellen aan critiek, zoowel in bin
nen- als buitenland.
2. Het woedende commentaar der pers
wordt te Washington beschouwd als een
zeker teeken van een kwaad geweten en de
erkenning van de onprettige noodzaak
zelfrechtvaardiging te zoeken voor de vcr-
cordeelendc meening der wereld.
HET KOMENDE DEFILé TE MADRID.
Franco zal dan een belangrijke rede
houden.
Ongeveer 150.000 man zullen deelnemen
aan het overwinningsdefilé, dat op 15 Mei,
den naamdag van St. Isidorus, den be
schermheilige van Madrid, in tegenwoor
digheid van Franco te Madrid zal worden
gehouden.
De buitenlandsche troepen zullen in dc
daaropvolgende dagen Spanje verlaten,
hetzij over Cadiz, hetzij over Almeria. Dc
geleidelijke demobilisatie van het Spaan
sche leger zal in de derde week van Mei
beginnen. Zij zal samenvallen met een al-
gemeene reorganisatie van de politiek.
Ter gelegenheid van het défilé zal Fran
co op 15 Mei te Madrid een belangrijke re
de houden.
De Italianen in Spanje.
Gisteravond zijn te Cnstellamare di Sta-
bia tweeduizend legionarissen en twee ba
taljons Alpenjagers, die in Spanje gestre-
d,n hebben, aangekomen.
De diplomatieke redacteur van de „Eve
ning Standard" zegt uit betrouwbare bron
tc hebben vernomen, „dat minstens twee
bataljons Italiaansche Alpenjagers naar
Cadix zijn gezonden en dat twee andere
bataljons zich in de Pyreneeën bevinden".
Hetzelfde blad geeft te kennen, dat zich
ongeveer zes Duitsche divisies thans in ver
schillende declen van het Italiaansche r
bevinden.
