VANAVOND
WeENSÉE^^APRIL 1939
30ste Jaargang No. 9314
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
KATHOLIEKE
KIEZERS!
LIJST 2
Rector Drost
STADSGEHOORZAAL.
BINNENLAND
3)e Êcki^clveSou^mit
Bureaux Papen gracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven de pag. 2
Giro 103003. Postbus 11.
Morgen Woensdag 19 April gaat u
uw stemplicht vervullen.
Het stembureau, dat aangegeven staat op
uw oproepingsbiljet, is geopend van 8 tot 5.
Verstandig is het, zoo vroeg mogelijk
te gaan stemmen.
Op het stembureau ontvangt u in ruil
voor de oproepingskaart van den voorzitter
een stembiljet. Met dit stembiljet gaat u
naar het stemhokje (één der stemhokjes in
het locaal, waarin het stembureau is ge
vestigd), maakt rood met het daar aanwe
zige potlood één hokje voor één naam op
één der lijsten, vouwt uw stembiljet in den
vereischten vorm, om het dan in de stem
bus te werpen.
Op welke lyst u één hokje moet rood
maken?
Dat is voor u niet twijfelachtig.
Vele redenen zouden wij nog kunnen aan
voeren, dat de lijst van den katholieken kie
zer is de lijst der R.K. Staatspartij.
Maar wij zullen dat vandaag niet meer
doen.
't Zou, ongetwijfeld, overbodig zijn.
Eén overweging nog, die u kan aansporen,
niet alleen zelf uw stemplicht te vervullen,
maar ook anderen, die nog laks en besluite
loos mochten zijn, daartoe op te wekken
op te wekken met vurigheid en geestdrift.
En wel deze ééne overweging:
Als de stembus is gesloten, zullen alle
anti-papisten, die er helaas in ons
land betrekkelijk velen zijn, zich afvra
gen: zijn de Katholieken vóór- of achter
uitgegaan?
En, als het antwoord op die vraag zou
luiden: de Katholieken zijn achteruitge
gaan, dat zouden ze zich verheugen, dan
zouden zij juichen!
Wil één Katholiek door zijn stem mede
werken, om dat resultaat te bereiken, een
achteruitgang in plaats van een vooruitgang
der Katholieken te bewerken?
Neen, geen Katholiek stemt:
op de.... Communisten; natuurlijk niet,
omdat iedere Christen het door den Paus
als goddeloos veroordeelde Communisme
beschouwt als den doodsvijand;
op de S.D.A.P., omdat een goed Katholiek
niet tegelijkertijd een waar socialist kan
zijn. De waarheid van dit pauselijk woord
is ook zonneklaar voor iedereen, die be
grijpt, wat de katholieke beginselen van
ons eischen. Niemand Katholieken of
niet-Katholieken! zullen zich laten ver
schalken door de voorstelling, dat er in de
Provincie veel meer goed zou tot stand ko
men, als de S.D.A.P. in de Prov. Staten
sterker zijn zijn. Iedere Leidenaar, die nu
een vierjarig bewind heeft gezien van
soc.-democratische wethouders, weet nu
toch zéker wel, dat dit.... humbug is;
op de Liberale Staatsartij, omdat de li
berale beginselen voor den Katholiek on
aanvaardbaar zijn, terwijl bovendien de li
berale Staatspartij zich bij deze verkiezings
actie een platvloersch, grof en banaal anti
papisme als hulptroep heeft gekozen;
op de N.S.B., omdat het geen betoog be
hoeft, dat hij zijn rechten en vrijheden als
Katholiek en als Staatsburger wil hand
haven.
Geen Katholiek stemt op welke andere
partij dan ook; iedere Katholiek stemt op
de R.K. Staatspartij, alle eventueele be
zwaren van betrekkelijk ondergeschikten
aard achtend.
Dan en dan alleen is hij verantwoord!
Dan en dan alleen zal hy tevreden zijn, als
hij het stembureau verlaat.
In Noord- en Zuid-Holland is de lijst
der R.K. Staatspartij
spreekt
in de
TE LEIDEN.
Aanvang van dexe katholieke
demonstratie te 87, UUR,
Toegangsprijs slechts 10 cent.
TIEN GEBODEN VOOR
DEN KIEZER
1. Gij zijt verplicht te stemmen.
2. Gij moet stemmen in het lokaal, dat
op uw oproepingskaart staat vermeld.
3. Gij moet uw oproepingskaart mee
nemen.
4. Gij moet stemmen vóór 's middags
5 uur.
5. Gij moet, ook al mocht uw oproepings
kaart zijn zoek geraakt, tóch gaan stem
men en in het stembureau een nieuwe
kaart vragen.
6. Gij moet een nieuw stembiljet vragen,
indien u zich bij het stemmen vergist
hebt. Dat kunt gij slechts één keer doen.
7. Gij moogt u, indien ge lichamelijk
hulpbehoevend zijt, bij het stemmen doen
bijstaan.
8. Gij moet slechts één hokje rood ma
ken.
9. Gij maakt het hokje rood voor den
naam van den eersten candidaat der R.K.
Staatspartij.
10. De Mjst der R.K. Staatspartij is in
de provincies Noord- en Zuid-Holland
LIJST 2.
Mevr. Theo Mann
Bouwmeester overleden
OP HAAR 89STEN VERJAARDAG.
Hedenmorgen vroeg is in haar wo
ning te Amsterdam, op den dag van
haar 89sten verjaardag, overleden
mevrouw Theo Mann-Bouwmeestcr.
Toen men haar vanmorgen vroeg wilde
wekken, bleek zij kort tevoren reeds te
zijn overleden.
Met mevrouw Theo Mann-Bouwmeester
is een der laatste groote figuren van een
grootte Nederlandsche tooneelperiode heen
gegaan, en van deze gróote figuren moest
zij, tezamen met haar broer Louis, wel als
een van de grootsten worden beschouwd.
Zij beheerschte het Nederlandsche tooneel
in een periode, toen de tooneelspeelkunst de
volle belangstelling van breede lagen der
bevolking had en in vele opzicaten ook
breeder en grootscher van allure scheen
dan het moderne tooneel, dat uiting is van
den modernen geest van techniek en intel
lectualisme, waartegenover het tooneel uit
de gloriedagen der Bouwmeesters aandoet
als romantischer, zwieriger, vervuld van
fellere en minder gecompliceerde contras
ten, waardoor de jongere generatie dikwijls
in de verleiding komt op de glansstukken
van deze oude tooneelperiode neer te zien
als „draken" en comedies van uitsluitend
luchtig genre.
Natuurlijk is dit een uiterst oppervlakkig
oordeel, maar zelfs waar aan het oude re
pertoire een zekere „drakerigheid" niet
altijd kon worden ontzegd, boden deze
stukken den spelers de gelegenheid tot een
vol en levenswarm spel als in onze moderne
„redeneerstukken" slechts zelden het geval
is.
Mevrouw Mann-Bouwmeester of Door
Frenkel, zooals zij in de eerste periode van
haar loopbaan genoemd werd heeft zich
in dit oude repertoire zoowel als in de klas
sieke stukken, waarin zij groote rollen heeft
gespeeld, ontwikkeld tot een der grootste
tragediennes van ons Nederlandsch tooneel.
Zij werd op 18 April 1860 te Zutfen ge
boren, Theodora Antonia Louise Cornelia
Bouwmeester, dcchter van een acteur, die
midden in het hatde en vermoeiende leven
stond, dat toen voor den tooneelspeler was
weggelegd, in een periode toen het reizen
en trekken nog zooveel minder comfortabel
was dan tegenwoordig en toen het spelen
op de kermissen een der belangrijke on-
derdeelen van het vak was. Zooals zoovele
tooneelspelerskinderen speelde de kleine
Door Bouwmeester haar eerste rol op 6-
jarigen leeftijd in den schouwburg te Rot
terdam, waaraan haar vader toen verbon
den was. Haar eerste debuut was in „Ga-
brielle" onder regie van haar vader. Zij
bleef hier kinderrollen spelen met haar
broers Louis en Frits. Van de eene ambu
lante troep ging men naar de andere. Men
trok soms met kermiswagens, waarin dik
wijls overnacht werd, wat niet eens altijd
slechter was dan de tweede of derde rangs
logementen, waarin men vaak moest ver
blijven.
In 1873 gingen Doortje en Frits tezamen
met hun broer over naar het gezelschap
van Judels in de Salon der Variétés te Am
sterdam.
De jeudige actrice was toen al een vier
tal jaren getrouwd met den kapelmeester
Frenkel, die juist in die dagen ernstig ziek
werd en in de pauze van een der voorstel
lingen, waarin zijn vrouw de hoofdrol speel
de, voor het orkest in elkaar zakte. Vier
dagen later stierf hij, en bleef de 23-jarige
actrice met de vier kinderen, die uit dit hu
welijk waren geboren, achter. Kracntig
heeft zij zich door de moeilijkheden heen
geslagen en ontwikkelde zij zich tot een
actrice van beteekenis, die ïelfs een zeer
voorname plaats ging innemen toen zij later
onder leiding van Abram van Lier de groo
te rollen vertolkte, die haar door kunst
kenners en critici deden erkennen als een
van de talentvolste actrices uit die periode.
Het is ondoenlijk alle belangrijke rollen,
die zij op het Nederlandsch tooneel heeft
vertolkt op te sommen.
Zij huwde ten tweeden male met den
musicus G. Mann, die in 1904 overleed, en
ook onder den naam Mann-Bouwmeester
boekte zij vele triomphen. Velen waren van
meening, dat zij in die periode slechts ver
geleken kon worden met de groote trage
dienne van het Fransche tooneel, Sarah
Bernhardt.
Met de vitaliteit, welke ook haar broer
Louis kenmerkte, bleef zij tot op hoogen
leeftijd doorspelen, en pas in October 1926
nam zij officieel afscheid van het tooneel,
waarbij zij van alle kanten gehuldigd werd
en haar verdiensten o.a. erkend werden
door de toekenning van de groote gouden
medaille van Kunsten en Wetenschappen,
terwijl de stad Amsterdam deze erkende
door haar, als eerste en tot nog toe eenige
kunstenares, wie iets dergelijks te beurt
viel, een toelage toe te kennen, welke het
haar mogelijk maakte onbezorgd /anhaar
ouden dag te genieten.
Haar belangstelling bleef onverzwakt
voor alles wat het tooneel, de tooneelspe-
lers en de plankenwereld betrof, en by
geen enkele belangrijke gebeurtenis, gala-
première of jubileunrvoorstelling, ontbrak
zij in den Stadsschouwburg, waar het pu
bliek altijd weer, wanneer de kleine gryze
gestalte in de loge rechts van het tooneel
werd ontdekt, door een ovatie te kennen
gaf, dat het niet was vergeten, wat liet Ne
derlandsche tooneel aan Theo Mann-Bouw
meester verschuldigd was. Nog in het na
jaar viel de 88-jarige actrice de eer te beurt,
namens een verdwenen tooneelspelers-ge-
neratie het woord te voeren bij het 300-ja-
rig bestaan van den Amsterdamschen
Stadsschouwburg.
Ondanks haar hoogen leeftijd is haar
overlijden vrij plotseling gekomen, cp den
dag waarop zij haar 89sten levensjaar vol
tooide, en waarop het haar zeker niet aan
belangstelling zou hebben ontbroken. Zij
is zacht en kalm overleden in haar woning
aan de Roemer Visscherstraat, waar men
haar dood in bed vor.d, toen men haar kwam
wekken. De vrouw die zoolang in den gleed
van het voetlicht middelpunt heeft ge
vormd van de belangstelling van het pu
bliek, is stil en ongemerkt van het levtns-
tooneel heengegaan.
„DE AANVALLEN OP DE KERK VAN
CHRISTUS MAKEN DE EENHEID VAN
DE LEDEN DER KERK NAAR BUITEN
MEER DAN OOIT NOODZAKELIJK".
Mr. Marchaot in een politieke
rel gisteren te Rotterdam ge
houden.
RIJKSMIDDELEN
Over de eerste drie maanden van dit jaar
beneden de raming gebleven
De Rijksmiddelen heben over de maand
Maart opgebracht 36.325.998, zijnde
989.089 minder dan over Maart 1938 en
484.418 minder dan de raming.
Over de eerste drie maanden van dit jaar
was de opbrengst 109.559.982, waarmede
871.268 beneden de raming gebleven is.
Deze opbrengst gaat echter f 5.525.371
uit boven die over de eerste drie maanden
van 1938.
DE VERVROEGDE PENSIONNEERING
IN HET GRAFISCH BEDRIJF
Vanaf 1 April j.l. was het in het typo
grafisch bedrijf mogelijk, dat werknemers
van 60 tot 65 jaar met vervroegd pensioen
zouden gaan, indien zy werden vervangen
door een werklooze.
Die vorm van werkloosheidsbestrijding,
welke met medewerking van de regeering
door het bedrijfsleven zelf is tot stand ge
komen, blijkt een succes. Tot dusver zijn
reeds meer dan 200 gevallen van vervan
ging van oudere door jongere werknemers
ingegan en nog dagelijks melden zich
nieuwe belanghebbenden aan.
De a.s. GemeentenuuLsverkeizing te Delft.
Door het advies-college der afd. Delft
van de R.-K. Staatspartij is het volgende
advies tot samenstelling der definitieve
candidatenlijst der R.-K. Staatspartij uit
gebracht voor de as. gomenteraadsverkie-
zing: 1. M. P. Kramer; 2. L. J. v. Buitenen
(aftr.3. C. J. A. Rijt (aftr. ex-K.D.P.'er)
4 C. J. J. v. Koppen; 5. Max Zomerdijk
(aftr.); 6. J. Verhulst; 7. P. Th. Oostendorp;
8. J. Bottelier (aftr.); 9. J. Bühler; 10. G.
Ph. A. van Dam; 11. B. J. Sluis (aftr.); 12.
J. A. v. Etten; 13. S. P. Lamers; 14. mevr.
W. J. C. Lutz; 17 J. H. v. Dorsten (aftr.);
18. H. J. Th. H. Huijbers (aftr.); 19. J. B.
A Loomans en 20. A. Janssen.
SOBRIëTAS IN ACTIE.
DE MATIGHEIDS-ZONDAG.
In het Jaarbeursrestaurant te Utrecht is
Zondag de Nationale Sobriëtasdag gehou
den.
Nadat de congressisten gezamenlijk het
„Sobriëtaslied" hadden gezongen, sprak de
voorzitter, dr. C. Verbeek, het openings
woord, waarin hij o.m. betoogde, dat als
ieder leefde in den geest van „Sobriëtas"
onnomelijk veel leed aan duizenden gezin
nen bespaard zou blyven.
De Nieuwe Gemeenschaps-gedachte werd
voorts byzonder aanbevolen.
Medegedeeld werd, dat Zaterdag op de
federatievergadering een nieuwe voorzitter
moest gekozen worden in verband met den
gezondheidstoestand van den heer J. G. Su-
ring. Aan de eminente kwaliteiten van de
zen oud-voorzitter wijdde dr. Verbeek
ec-nige woorden van buitengewone erken
telijkheid.
De burgemeester van Maastricht, fhr.
Michiels v. Kessenich, is inmiddels met al-
gemeene stemmen tot voorzitter gekozen.
Onder de gasten werden speciaal verwel
komd de heer A. C. de Bruyn, voorzitter
van het R.-K. Werkliedenverbond, en de
heer Beumer, secretaris vr- het landelijk
comité der actie voor de Nieuwe Gemeen
schap.
Paters dr. Nic. Sanders O.F.M., lector in
de Dogmatische Theologie te Weert, hield
vervolgens een inleiding over De Nieuwe
Gemeenschap en Samenwerking tusschen
Sobriëtas en de gosdienstige vereenigingen.
De mensch is verplicht zijn doen en la
ten in overeenstemming te brengen met z'n
geweten. Ons verstand leert ons, hoe te
handelen in aangelegenheden, welke een
geoorloofde zinnelijke voldoening schen
ken.
Overal en altijd heeft de genotzucht de
menschen tot excessen verleid, maar zel
den was dit zoo erg als tegenwoordig. Ze
ker is de lust van eenige zinnelijke bevre
diging noodig, om den last van het leven te
dragen. Tot op zekere hoogte heeft de mo
derne maatschappij een tekort aangevoeld,
■maar eerder nog is er reden, haar ten
(scherpste wegens overdrijving aan te kla-
'gen: de genotzucht is misbruikt ter bevre
diging van haar hebzucht, waarbij op
■tientallen wijzen gespeculeerd wordt op de
'hartstochten, zoodat de deugd van Christe-
QilTce matigheid op de ergste wijze in de
(knel is gekomen. Door de overdreven ge
notzucht wordt de mensch een afschuwe
lijke egoist, niet in 't minst in de neo-mal-
'thusiaansche huwelijksbeleving, welke dan
teelfs nog als altruistisch wordt voorgesteld.
Van een nieuwe Gemeenschapsvorming
■zal zeker geen sprake kunnen zijn, als niet
tevens de matigheid in eere wordt her
steld. Zonder reden te hebben om ons ern
stig te beklagen over de regeering in ons
lend integendeel staat toch vast, dat
er nog te veel gactoren in 't spel zjjn, waar
van men geen heil en verbetering kan ver-
Wachten: en de Kerk heeft wel groote mo-
•reele macht, maar haar invloed wordt niet
•"oldoende erkend door allen, die zy berei
ken wil.
Toegevend, dat Sobriëtas een tyd heeft
dooi gemaakt, waarin van frisch en krach-
lig leven niet veel te ontdekken viel, kan
Spr. allerminst toegeven, dat Sobriëtas be
stemd is om weg te kwijnen; veeleer zal
het zyn actie krachtig moeten voortzetten.
Gelukkig is het drankmisbruik, sinds So
briëtas zijn actie begon, sterk verminderd,
«mede dank zij den invloed van andere fac
toren. Tooh is er nog drankmisbruik en dit
(dreigt weer sterker te worden, hetgeen te
•meer te betreuren is, nu Sobriëtas de laat
ste jaren zooveel eminente krachten door
*den dood verloor.
Toe te juichen valt inmiddels, dat So
briëtas begon met een verjongingskuur en
dat het zich meer gaat aanpassen bij den
«geest van dezen tyd. Bij het aanpassen aan
•do nieuwe richting deed het aansluiten een
nieuwe werkwijze, wélke spr. nader uit
stippelt.
Het meerendeel der godsdienstige ver
eenigingen heeft zijn karakter min of meer
gewijzigd, om zich beter aan te passen aan
den tydgeest; dit feit maakt het begrijpe
lijk, waarom Sobriëtas thans aanstuurt op
samenwerking met de godsdienstige ver
eenigingen.
By het zoeken van contact cn onderlin
ge samenwerking zullen de godsdienstige
vereenigingen cr profijt van kunnen trek
ken, daar Sobriëtas ervaring heeft op het
gebied van Christelijke matigheid.
Spr. adviseert o.a. jaarlijks in de paro
chies een Matigheids-Zondag te laten hou
den, met zoo noodig een buitenkerke
lijke vergadering, waarvan het progTam-
tna aantrekkelijk genoeg zy, om publiek
te krijgen.
Het voorbereiden en organiseeren van
zoo'n dag wordt nader uitgestippeld.
Spr. hoopt, dat de godsdienstige vereeni
gingen tot samenwerking bereid zullen blij
ken te zijn, waarbij nochtans veel zal af
hangen van de medewerking der geeste
lijkheid. die uit haar priesterpractijk voort
durend de gevolgen der onmatigheid kan
leeren kennen.
Heeft men elkaar op godsdienstig ge
bied eenmaal gevonden, dan zal ook de sa
menwerking op sociaal terrein betere
vruchten dragen. Godsdienst en zedelijk
heid moeten die plaats in de nieuwe ge-
Dll nummer beslaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Duitsche en It&liaansche perscom
mentaren op het telegram van Roosevelt
geven weinig hoop, dat Hitiers antwoord
in den Rijksdag gematigder zal zijn. (2e
blad).
Het nieuwe Belgische kabinet na een
halve dag weer afgetreden. (2e blad).
Chamberlain zal vanmiddag een ver*
klaring afleggen. (2e blad).
Binnenland
Mevrouw Theo Mann-Bouwmeester
overleden. (Ie blad).
CARL SCHURICHT
die Donderdag a.s. voor het eerst In Leiden
met het Residentieorkest in de Stadsge
hoorzaal zal optreden.
meenschap krijgen, welke aan beide nood
zakelijk moet worden voorgehouden.
Na deze rede werden eenige huishoude
lijke zaken geregeld.
Hierop volgde een gedachtcnwlsseling
•over practische punten voor de propaganda.
Daarna sprak de voorzitter een kort
dankwoord.
De heer Beumer, secretaris van het Co
mité voor de Nieuwe Gemeenschap, sprak
het slotwoord
„Tijd".
KATHOLIEKE VROUWENBONDEN
Mgr. Hoogveld en mevr. Stecnberghe—
Engering herbenoemd.
De Romeinsche correspondent seinde d.d.
15 April:
In de gistermiddag gehouden openings-
vergadering van het Internationale Con
gres van Katholieke Vrouwenbonden deel
de Kardinaal Dolci mede, dat het den H.
Vader behaagd had Mgr. dr. J. H. E. Hoog
veld als geestelijk adviseur en mevrouw F.
SteenbergheEngering als presidente van
de Union International des Liguex Fémini-
nes Catholiques voor de volgende vier
jaren te herbenoemen.
Heden werd als secretaresse-penning-
meesteresse herbenoemd mej. M. Romme.
Verder werden zes bestuursleden, waarvan
er vier reeds de vorige vier jaar zitting
hadden, gekozen. De twee nieuwgekoze-
ncn zijn mevrouw A. Sarachon Hooley
(Amerika) en mevr. Stojowska (Polen).
De verschillende vertegenwoordigingen
werden hedenmiddag in hgt Centraal Bu
reau voor Katholieke Actie door Kardinaal
Pizzardo ontvangen. In de kapel gaf Z.
Em. den Zegen met het Allerheiligste.
De bestuursverkiezing voor de jeugd-
sectic bracht weinig veranderingen.
Slechts mej. Bridges (Engeland) werd niet
herkozen. In haar plaats werd gekozen
mej. Dörsinger (Zwitserland).
