Hitiers vuist in
Midden-Europa
Ook Roemenië slaat
z'n slag
Nederland
Pauskroning
nederland
en
duitschland
VRIJDAG 17 MAART 1939
30ste Jaargang No. 9288
Bureaux Papengracht 32, Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer beslaat alt
vier bladen.
Jaagt de volken in het harnas
Zooals gisteren gebleken is, heeft ook
Slowakije zich onder bescherming van het
Duitsche Rijk moeten plaatsen. De droom
van onafhankelijkheid is dus wel zeer kort
geweest. Slowakije wordt nu, evenals Bo-
hemen en Moravië, een protectoraat.
Slechts krijgen de Slowaken vermoedelijk
een grootere mate van zelfstandigheid
altijd onder toezicht van Duitschland
dan aan de Tsjechen is toegestaan.
In het derde deel van het voormalige
Tsjecho-Slowakije, in de Karpathische
Oekraine (Roethenië) rukken de Hongaren
op, die op verschillende plaatsen tegen
stand schijnen te ontmoeten. De Duitschers,
die wel Slowakije hebben bezet, hebben
tot nu toe in Roethenië niet ingegrepen,
wat nog niet wil zeggen, dat zij het mis
schien later niet zullen doen. In Berlijn
verluidt nl. dat men den Hongaren de vrije
hand heeft gelaten, maar altijd in de ver
onderstelling, dat zij daar de orde zullen
kunnen handhaven. Blijkt dat niet het ge
val, dan kon het oogenblik wel eens aan
breken, dat de Duitschers toch ingrepen.
Inmiddels is de minister-president, mgr.
Wolosjin, naar Roemenië gevlucht en heeft
de hulp van de Roemenen gevraagd. Hij
bood hem aan, geheel Roethenië te annexee-
ren. Op dit aaibod zijn de Roemenen niet
ingegaan. Wel hadden zij ooren naar een
bezetting van die gebieden en plaatsen,
wele oorsprpnkelijk Roemeensch waren en
volgens de laatste berichten, zijn zij van
plan om die plaatsen in bezit te gaan ne
men. De Roemeensche regeering had reeds
gisteren een balletje daarover opgeworpen
en de verwachting uitgesproken, dat de
Hongaren die voormalige Roemeensche ge
bieden vrijwillig aan de Roemenen zouden
afstaan. De berichten van vandaag zijn
blijkbaar bedoeld als een aandringen op
spoedig antwoord. Geef ze nu gauw, of ik
neem ze!
Het blijkt vandaag nu ook, hoe diep de
verontwaardiging en ontsteltenis bij de
volken en regeeringen is doorgedrongen.
Men verwacht, dat Engeland z'n ambas
sadeur uit Berlijn zal terugraepen, zooge
naamd om inlichtingen te komen verschaf
fen. Men zal zich herinneren, dat de Ver-
eenigde Staten, dat verleden jaar ook heb
ben gedaan; de Amerikaansche gezant is
inmiddels niet teruggekeerd!
Vervolgens schijnt de Engelsche regee
ring te worden gereorganiseerd. Eden de
man, die gelijk kreeg komt weer aan bod
en het zou niemand verwonderen, als hij
binnenkort weer in de regeering zetelde. Er
zou dan weer een straffere wind gaan
waaien uit den Engelschen hoek en met
de goed bedoelde paraplu-politiek van
Chamberlain zou het uit zijn. Chamberlain
zal vanavond een rede houden te Birming
ham, welke rede met spanning tegemoet
wordt gezien.
De diplomatieke medewerkers der Lon-
densche bladen melden vandaag, dat Ha
lifax met kracht uiting heeft gegeven aan
de Engelsche verontwaardiging over
Duitschland in Tsjecho-Slowakije, toen de
Duitsche ambassadeur, von Dirksen
Woensdagavond op zijn uitnoodiging naar
het Foreign Office was gekomen.
De „Daily Telegraph" schrijft, dat Hali
fax veel forscher dan in de eerder naar
Berlijn gezonden nota's mogelijk was, zich
tot tolk heeft genteakt van de diepe ver
ontwaardiging, die in Engeland is gewdeka
door de nieuwste Duitsche veroverings
campagne.
Opmerkelijk is ook de treffende verande
ring van toon in de hoofdartikelen van de
„Times", die tot dusverre pleitte voor een
„redelijke regeling" met Duitschland. Van
daag spreekt het blad over sluwe, meedoo-
genlooze nazi-manieren". Het beschrijft de
activiteit der Gestapo te Praag als „een
weerzinwekkend systeem, dat een be
schaafden Staat onwaardig is".
Eenzelfde verandering is waar te nemen
'bij de „Daily Mail", de laatst overgebleven
advocaat van Duitschland, die nu schrijft,
dat „Hitier tegenover de wereld een hou
ding van verachting aanneemt". Het top
punt van onzinnigheid, aldus vervolgt het
blad, werd bereikt, toen de totalitaire sta
ten uiting gaven aan hun moreele veront
waardiging over de Britsche herbewape
ning. Onze veiligheid, besluit de „Daily
Mail", is afhankelijk van onze eigen gewa
pende macht.
De Fransche regeering gaat volmachten
vragen, om het Fransche leger uit te brei
den, en daar alle landen, welke grenzen aan
of in de buurt liggen van Duitschland
speciaal de Oostelijke staten de angst
om het hart voelen slaan, zal een nieuwe
golf van bewapening het gevolg zijn. De
waarheid heeft zich danook in al haar ont
stellende duidelijkheid en realiteit gema
nifesteerd, dat een land slechts vertrouwen
kan op eigen kracht en op z'n wapens.
ROEMEENSCHE TROEPEN GAAN
ROETHENIë BINNENRUKKEN.
De Roemeensche autoriteiten hebben
besloten de door Roemenen bewoonde dor
pen van de Subkarpatische Oekraine te be
zetten.
De Roemeensche troepen zullen zonder
verwijl de grens overschrijden.
De dorpen, welke bezet zullen worden,
zijn: Biserica Alba met 3200 inwoners, Ap-
sa de Jos met 8300 inwoners, Apsa de Mij
loc met 6000 inwoners en Slatino Ocna
met 3000 inwoners, alsmede enkele ge
huchten.
Dit besluit van de Roemeensche regee
ring schijnt genomen te zijn nadat zij in
lichtingen had ontvangen uit de Subkar-
pathische Oekraine, dat groo-te wanorde
heerschte in het land en dat benden terro
risten het leven der Roemeensche bewo
ners in gevaar brachten.
DE BEZETTING VAN DE OEKRAÏNE.
De Oekrainische persdienst te Berlijn
bericht, dat een detachement gemotoriseer
de Hongaarsche infanterie er gisteren in
geslaagd is, den weg van Munkcas naar dc
Poolsche grens over den Werecky-pas af
te leggen. Hierdoor is de Subkarpatische
Oekraïne door de Hongaarsche trcepen in
tweeën gesneden. Zooals bekend hebben
de Hongaarsche troepen Chust bezet. Ge
vochten wordt nog bij Irsawa en Berecin.
De regeering van de Subkarpatische
Oekraine heeft tot de Westelijke mogend
heden - het verzoek gericht, overeenkom
stig het verdrag van München het nationa
liteitsbeginsel te doen eerbiedigen. Men is
verbolgen op Duitschland, omdat dit niet,
niettegenstaande het verzoek van de
Oekrainsche regeering, het land onder zijn
hij streng bewaakt.
HITLER TE BRNO AANGEKOMEN.
Over Olmuetz is Hitier te Brno aange
komen. Overal in de stad waaien de haken,
kruisvlaggen. De Fuehrer werd op het sta
tion verwelkomd door de militaire bevel
hebbers, gouwleider Buerckel en rijks
stadhouder Seyss-Inquart. Hitier reed ver
volgens onder groote geestdrift van het
Duitsche deel der bevolking naar het raad
huis.
Te twaalf uur vanmiddag zou Hitler, die
den nacht op een onbekende plaats heeft
doorgebracht, een triomfale intocht hou
den te Brno. Sedert gisteren zijn talrijke
Duitsche trcepen de stad binnengerukt, zij
zullen voor den Fuehrer defileeren.
- De berichtendienst uit Bohemen en Mo
ravië staat thans onder zeer strenge con
trole.
Naar verluidt wordt de verblijfplaats van
Hitier streng geheim gehouden en wordt
hen streng bewaakt.
STAP VAN DE AMERIKAANSCHE
REGEERING VERWACHT.
Naar vernomen wordt zal de regeering
van de Vereenigde Staten alles doen om
haar misnoegen te uiten over de laatste
verovering van Duitschland.
Men verwacht, dat de gezant van de Ver
eenigde Staten te Praag daar zal blijven
tot de Tsjechische gezant te Washington
schriftelijk uit Praag opdracht krijgt de
legatie over te geven aan de Duitsche am
bassade.
FRANSCHE REGEERING VRAAGT
VOLMACHTEN.
Om de strijdmacht uit te breiden.
In een bijeenkomst van den Franschen
ministerraad hebben Daladier en Bonnet
hedenochtend hun collega's op de hoogte
gebracht van den buitenlandschen toe
stand. Zij hebben een uiteenzetting gege
ven van de verklaringen, die de regeering
in de Kamer zal afleggen bij de behan< I -
ling der interpellatie over de buitenland-
sche politiek. De raad keurde deze uiteen
zettingen goed.
Daladier legde vervolgens den tekst
van een wetsontwerp voor, dat in het
parlement zal worden ingediend en
dat ten doel heeft de regeering de noo-
dige bevoegdheden te verschaffen voor
consolidatie en uitbreiding van de
Fransche strijdkrachten.
Het ontwerp werd eenstemmig door den
raad goedgekeurd.
Nader wordt gemeld, dat in dit wetsont
werp de regeering volmachten worden toe
gestaan. De omvang en de duur daarvan
zijn echter nog niet bekend.
V „Stempelen"
Minister Romme heeft gisteravond in
een radio-rede gepropageerd het in Breda
genomen initiatief dat reeds in enkele
andere plaatsen is overgenomen om het
„stempelen" te vervangen door sport en
ontwikkeling.
In plaats dat de werkloozen gaan stem
pelen, gaan ze zich bezig houden met sport
of een cursus volgen ter verrijking van
hun kennis of vaardigheid in een of ander
opzicht.
Te Breda zijn op deze wijze 60 pet. van
de „stempelaars" vrijgesteld van dit een
tonige, meermalen min of meer demora-
liseerende „werk".
De werkloozen, de ondersteunden wor
den dan op deze manier gecontroleerd.
Als zij verschijnen in de les, op het sport-
of speelveld, bij de excursie, op de tuin
tjes, die zij bearbeiden, enz. dan is
daar gecontroleerd, of zij niet aan den ge
wonen arbeid zijn, dan is daar gecon
troleerd, dat zij nog werkloos en steun
behoevend zijn. Dat controle-middel is
niet feilloos; ook het „stempelen" is dat
niet. Maar 't is zeker niet minder doeltref
fend dan het stempelen.
E n het is voor het geestelijke en mo
reele véél en véél beter!
In wat wij hier opmerken ligt opgeslo
ten, dat het stempelen bedoeld is als
controle-middel. Het is ook een
noodzakelijk controle-middel, als het
niet door een ander zooals het boven
genoemde wordt vervangen.
Iedereen begrijpt, dat men niet in het
algemeen kan zeggen: zoo lang gij zonder
verdiensten zijt, ontvangt gij steun; als ge
verdient, bericht 't dan even; indien wij
niets van u hooren, gaat uw steun door.
Zóó zou 't niet kunnen gaan!
Maar aan den anderen kant moet de
overheid ook scherp voor oogen houden,
dat stempelen is controle-middel en niets
anders.
Als controle klaarblijkelijk niet noodig
is, mag men niet eischen, dat er gestem
peld wordt!
Natuurlijk kan dit niet altijd indivi
dueel worden uitgemaakt. Indien men
honderd werkloozen of gesteunden heeft
van eenzelfde maatschappelijke positie,
kan men niet gaan onderscheiden in per
sonen, van wie men vertrouwt, dat ze geen
controle noodig hebben, en in anderen,
wien men zoo'n onbeperkt vertrouwen
niet durft schenken. Dat zou een in de
practijk onverdraagbaren toestand schep
pen!
Maar in afzonderlijk staande gevallen
kan vooral daar, waar de gemeente steunt
zonder rijkssteun, ons inziens, veel soepe
ler worden gehandeld, dan vaak geschiedt
kan men veel meer de eisch van stem
pelen laten vervallen.
En ook het Rijk zij in zijn bepalingen
betreffende stempelen royaal met de
uitzonderingen. Het Rijk kan, naar
onze meening, soepeler in zijn eischen
zijn, als het streng vasthoudt aan de uit
sluitende bedoeling van het stempe
len: controle-middel!
Deze gedachten over het „stempelen"
wilden wij hier even onder de aandacht
brengen naar aanleiding van minister
Romme's radio-rede.
En wij brengen vooral onder de meest
ernstige aandacht van allen, die onder dit
opzicht invloed kunnen uitoefenen: Ziet
ook in uw gemeente in practijk te bren
gen, aanpassend aan plaatselijke omstan
digheden, het Breda'sche Segoba-werk,
Sport En Geestelijke Ontwikkeling Brengt
Arbeidskracht!
GEVECHTEN TUSSCHERS TSJECHEN
EN DUITSCHERS.
WARSCHAU, 17 Maart. (A. N. P.). De
„Kurjer Warsawski" verneemt uit Cies-
zyn, dat tijdens de bezetting van Fry dek het
Tsjechische garnizoen tegenstand heeft ge
boden aan de Duitsche troepen. Aan Tsje
chische zijde zijn een kolonel en zestien
soldaten gesneuveld. Ook te Mistek zou een
deel van het garnizoen zich tegen de Duit
schers verzet hebben, hier zouden elf
Duitschers gedood zijn.
BATA NAAR BELGRADO VERTROKKEN
BOEKAREST, 17 Maart. (A. N. P.). De
gisteren hier aangekomen Tsjechische in
dustrieel Bata is nog gistermiddag met zijn
eigen vliegtuig naar Belgrado vertrokken.
EN DE
Tweede Kamerlid Deckers vraagt
inlichtingen over de houding
der regeering.
De voorzitter der katholieke Tweede Ka
mer-fractie, de heer Deckers, heeft aan
den Minister van Algemeene Zaken, voor
zitter van den raad van ministers, de vol
gende vraag gesteld:
Welke overwegingen hebben de regee
ring er toe geleid, Nederland niet verte
genwoordigd te doen zijn bij de kroning
van Paus Pius XII op 12 Maart 1939 te
Rome?
Herdenking
Alberdingk Thijm
KRANSLEGGING OP HET GFAF.
Op het oude, niet meer in gebruik zijnde
en bijna vergeten kerkhofje „De Liefde"
aan de Bilderdijkstraat in Amsterdam-
West verzamelde zich vanmorgen een aan
tal vertegenwoordigers van katholiek Am
sterdam. Zij schaarden zich rond het graf
van den dichter Jozef Alberdingh Thijm,
wiens sterfdag vandaag voor de vijftigste
maal wordt herdacht. Bij deze plechtigheid
waren tegenwoordig de deken van Amster
dam. Mgr. dr. G. C. van Noord, het bestuur
van de vereeniging „Katholiek Amster
dam" en het bestuur van de R.-K. Studen-
tenvereeniging „Sanctus Thomas Acquines"
Mgr. van Noort hield een korte herden
kingsrede, waarin hij zeide, dat Katholiek
Amsterdam zich tot zijn eer verplicht re
kent, op dezen dag een bescheiden hulde
te brengen aan de nagedachtenis van dezen
grooten Nederlander. Wij willen onzen dank
uitspreken, zoo zeide hij jegens den fijn-
zinnigen literator, wiens arbeid noch tij
dens zijn leven, noch door een volgende ge
slacht naar verdienste werd geschat.
Thijm was een Nederlander in de
beste beteekenis van het woord. Een
man, die zijn tijdgenooten er van
trachtte te overtuigen, dat de Neder-
landsche geschiedenis en de vaderland-
sche cultuur niet beginnen met de zes
tiende eeuw.
We hopen en vertrouwen, dat God hem
loon naar werken heeft geschonken. We
danken God voor wat hij in hem aan ons
en aan Nederland heeft gegeven. Spreker
gaf uiting aan de hoop, dat vortgewerkt
zal worden aan het werk, dat Thijm zich
tot levensdoel gemaakt heeft.
Namens het bestuur van de R.-K. Stu
dentenvereniging bracht vervolgens de
heer J. Th. H. Grond met enkele woorden
hulde aan de nagedachtenis van den dich
ter, waarna hij namens alle aanwezigen een
groote kans legde op het graf.
Met een kort gebed is de plechtigheid
hierna gesloten.
Met groote kracht heeft Minister Steen-
berghe zich gisteren in de Eerste Kamer
verzet tegen de nationaal-socialistische
sprekers, die klaagden over een slechte be
handeling van Duitschland door onze Re
geering. De Minister ontkende dit.
Hij verklaarde onlangs in Berlijn
een zeer gunstige stemming ten aan
zien van ons land te hebben geconsta
teerd en, wanneer hierin verandering
komt, is dat zei de Minister een
gevolg van het gehetz en gestook van
de N. S. B. en haar pers, die pertinente
leugens over ons land verspreidt.
Toen de heer von Bönninghausen na de
ze ernstige woorden verklaarde, dat onze
handelsbetrekkingen met Duitschland ver
woest zijn, riep de Minister, doelend op
onze handels-balans: „Driehonderd mil-
lioen gulden!" Een argument, dat genoem
de heer beantwoordde met de opmerking
„Het had nog meer kunnen zijn!" Waarop
de Kamer in een daverend gelach losbrak.
De Minister verklaarde nog, in Duitsch
land een beter inzicht te hebben aange
troffen voor de moeilijkheden, waarmee
ons land te kampen heeft, dan bij de N.S.B.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De ontwikkeling der situatie in Bohe
men, Moravië, Slok;vakije en Karpathen
Oekraine. Ook Slowakije door de Duitsche
troepen bezet. (2de blad).
Vernomen wordt, dat de Engelsche re-
gcering de terugroeping van den Britschen
ambassadeur te Berlijn overweegt. (2de
blad).
De Joden trekken zich terug van de Pa-
lestijnsche conferentie te Londen. 2de
blad).
Dreigende Japansche troepenbewegingen
in verband met het visscherij-geschil met
Rusland. (2de blad).
Binnenland
Hedenmorgen is te Geldermalsen een D-
trein op een stilstaand treinstel gereden,
waardoor veel materieele schade werd ver
oorzaakt. Persoonlijke ongelukken kwamen
niet voor. (1ste blad).
Te Tilburg is een vrouw door gasverstik-
king omgekomen. (1ste blad).
Bij een botsing van een autobus op een
stilstaande auto te Vries werd een inzittend
meisje een been afgerukt. (4de blad).
DE WILDE BUSSEN.
Zooals gisteren uit de courant is geble
ken, verschillen de rechters van meening.
of art. 39 van de nieuwe R. A. P. verbin
dend is.
De Haagsche kantonrechter is van oor
deel, dat het nieuwe R. A. P. niet bindend
is. dat d u s de wilde bussen hun wilde vaart
kunnen voortzetten!
In Amsterdam heeft de kantonrechter
een boete uitgesproken, in overeenstem
ming met den eisch van den ambtenaar
van het O. M.
In hooger beroep zal nu deze kwestie
moeten worden uitgemaakt en een beslis
sing worden genomen.
TREINBOTSING TE GELDERMALSEN.
Geen persoonlijke ongelukken.
Hedenmorgen is de D-trein, die uit Zuid-
Duitschland komende over Nijmegen en
Geldermalsen reed in de richting Utrecht
op het stations-emplacement te Geldermal
sen om kwart over negen in botsing geko
men met een stilstaand treinstuk. Bij deze
botsing, welke met groote materieele scha
de gepaard ging, deden zich geen persoon
lijke ongelukken voor.
De D-trein, welke moest stoppen in Gel
dermalsen kwam door een verkeerde wis
selstand in botsing met een stilstaand trein
stuk, bestaande uit een locomotief, baga
gewagen en een derde klas rijtuig, dat ge
reed stond om het gedeelte van den D-
trein bestemd voor Rotterdam en Den
Haag, dat ter plaatse wordt afgekoppeld,
naar het' eindpunt te bi-engen.
De botsing ging met een geweldigen klap
gepaard. In het stilstaande treinstuk be
vonden zich geen passagiers. Deze worden
pas toegelaten, wanneer de internationale
trein is gearriveerd en het treinstel voor
het gedeelte, bestemd vo.or Rotterdam, is
gerangeeerd.
De reizigers van den internationalen
trein ondervonden natuurlijk een grooten
schok, werden door elkander geworpen,
vielen omver, doch zonder dat zich hierbij
persoonlijke ongeluken voordeden.
Het stationspersoneel bleek erger ge
schrokken dan de in den trein gezeten rei
zigers. Velen van hen kwamen tenminste
lachend den trein uit.
Het materieel heeft ernstig geleden,
evenals de rails.
De reizigers vervolgden hun reis met de
later vertrekkende electrische treinen.
Door omlegging, hetgeen ter plaatse mo
gelijk is, ondervindt het doorgaande trein
verkeer slechts een geringe vertraging van
nog geen vijf minuten.
Het opruimingswerk in is vollen gang.