De nieuwe status van
Bohemen en Moravië
DAGBLAD VOOR LEIDEN pN OMSTREKEN 103003. Postbus 11.
Hitiers greep in
Midden-Europa
Decreet van Hitier op den burcht
te Praag
DONDERDAG 16 MAART 1939
30ste Jaargang No. 9287
S)e £eid<töli£0oii/Ya/iit
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarleven zie pag. 2
De wereld versteld en
ontsteld
De gebeurtenissen in Midden-Europa
hebben in de wereld alom de levendigste
reactie gewekt.
De wereld staat versteld en is ontsteld.
Er is verbazing en verbijstering om de
snelheid, waarmede wederom een land in
Midden-Europa eenvoudig van de land
kaart is weggeveegd. Men staat versteld
van het feit, dat dit gebeurd is tegen alle
plechtig gegeven beloften in, dwars tegen
de politiek in, welke men op goede gron
den voor de gevestigde politiek van
Duitschland hield en dat alles naar aanlei
ding van z.g. „grieven", waarvan men zich
niet eens de moeite meer genomen heeft
om ze voor de buitenwereld als gerecht
vaardigd te doen schijnen.
Het overzicht van de reactie in de bui-
tenlandsche pers, dat wij elders geven,
spreekt een duidelijke taal.
In de z.g. groote Westersche democra
tieën neemt men de gebeurtenissen zeer
ernstig. Het wordt thans duidelijk, dat er
maar één Duitsche wet bestaat, welke con
sequent wordtt toegepast en dat is: Wat op
een bepaald moment gunstig wordt geacht
voor Duitschland is recht. Een ander recht
erkent Berlijn niet.
Dat is het ontstellende van de geschiede
nis der laatste dagen: de afspraken van
München; de arbitrale uitspraak van de
Duitsche en Italiaansche ministers van
buitenlandsche zaken te Weenen; de woor
den van den Führer, dat daarmede de
grenzen definitief waren geregeld; de her
haaldelijk gegeven verzekering, dat het
Duitsche Rijk geen vreemde elementen in
zich wilde opnemen dat alles wordt met
één slag omver geworpen. En waarom?
Wat wil Berlijn eigenlijk? En waar houdt
dat op?
In de „Figaro" schrijft Dormesson, dat
de zeven millioen personen, waarop Hitier
de hand heeft gelegd, deel uitmaken van
een energiek en trotsch ras, dat de Ger
manen nooit hebben kunnen assimileeren.
Dormessen ziet hier een fout van Hitier.
Zijn propaganda zal thans geen onschuldi-
gen meer kunnen verleiden door te spre
ken over onderwerpen, welke door de ge
beurtenissen worden tegengesproken.
Wat het verloop der gebeurtenissen be
treft, kunnen wij thans den toestand, die
2ich gisteren zoo lawine-achtig ontwikkel
de, dat de berichtgeving onduidelijk werd,
beter overzien.
Het is wel duidelijk geworden, dat Hit-
Ier den Tsjechischen president gedwongen
heeft, door bedreiging met geweld, om het
land in zijn handen over te geven. Hitier
heeft daarop zelf de naar Praag oprukken
de troepen gevolgd en is gisteravond in de
oude hoofdstad van Tsjechië aangekomen.
Wat gistermiddag nog niet viel na te gaan,
was de toekomstige status van dit bezette
gebied. Het wordt ingelijfd, doch bepaald
wordt, dat de Tsjechen een zekere auto
nomie zullen behouden. De heeren Hen-
lein en Bürckel zijn belast met het bestuur
over Bohemen en Moravië.
In Slowakije zijn de Duitsche troepen
eveneens binnengerukt, waar zij de „onaf
hankelijke" regeering thans helpen om de
orde te bewaren.
Het blijkt vandaag nu ook, dat de Duit
sche troepen de Hongaren niet belet heb
ben om de Karpathische Oekraine te be
zetten. Mgr. Wolosjin had zich tot Hitier
gewend en daarna tot Warschau, maar zijn
beden om hulp zijn onverhoord gebleven.
De Hongaren hebben het land thans vrij
wel bezet en de gemeenschappelijke Hon-
gaarsch-Poolsche grens is er.
Waarom Duitschland zich thans niet ver
zet heeft tegën die gemeenschappelijke
grens, is voorloopig een raadsel. In Octo
ber j.l. is de afscheiding van Roethenië af
gesprongen wegens het verzet van
Duitschland. Thans wordt een geheel an
dere politiek gevolgd.
Waar blijft hier het zoozeer aangeprezen
zelfbeschikkingsrecht der volken?
De vraag is nu: wie volgt? Is het Me-
melgebied thans aan de beurt? Of Dantzig
en de Poolsche corridor?
Protectoraat In het Groot-
Duitsche Rijk
TSJECHO-SLOWAKIJE WAS INNERLIJK
NIET LEVENSVATBAAR
„Duitschland moest wel ingrijpen"
zegt Hitier
De Fuehrer en Rijkskanselier Hitier,
heeft op den burcht te Praag een decreet
over het protectoraat Bohemen en Moravië
onderteekend, waaraan het volgende ont
leend is:
„De landen Bohemen en Moravië hebben
duizend jaar lang tot het gebied van het
Duitsche volk behoord. Geweld en onver
stand hebben ze uit hun oude historische
omgeving willekeurig losgescheurd en ten
slotte door hen te voegen in de kunstmati
ge structuur van Tsjecho-Slowakije, een
haard van voortdurende onrust doen ont
staan. Van jaar tot jaar werd het gevaar,
dat uit dit gebied zooals reeds eenmaal in
het verleden gebeurd was, een nieuwe
reusachtige bedreiging van den Europee-
schen vrede zou ontstaan grooter, want het
was den Tsjecho-Slowaakschen staat en
zijn machthebbers niet gelukt, de samen
leving der volksgroepen, die in dezen staat
willekeurig vereenigd waren, doeltref
fend te organiseeren en daardoor voor alle
betreffende partijen een belang bij de
handhaving van den gemeenschappelijken
staat te doen ontstaan. Deze staat heeft
daardoor bewezen, innerlijk niet levens
vatbaar te zijn en is dan ook thans aan
werkelijke ontbinding ten slachtoffer ge
vallen. Het Duitsche Rijk kan echter in dit
gebied, dat van zoo beslissend gewicht is
voor zijn eigen rust en veiligheid zoowel
als voor de algemeene welvaart en den
algemeenen vrede, geen voortdurende
ordeverstoringen dulden.
Vroeg of laat moest het de ernstige ge
volgen hebben te dragen als de mogend
heid, die door geschiedenis en aardrijks
kundige ligging het meest belanghebbend
was. Het is dan ook in overeenstemming
met het gebod van zelfbehoud, als het
Duitsche Rijk besloten is, tot herstel der
grondslagen van een doeltreffende Midden-
Europeesohe orde beslissend in te grijpen
en de maatregelen te treffen, die daaruit
voortvloeien, want het heeft in zijn dui
zendjarige historisch verleden reeds be
wezen, dat het, dank zij de grootte en de
eigenschappen van het Duitsche volk uit
sluitend geroepen is deze vraagstukken op
te lossen.
Hitier decreteert vervolgens deze grond
slag voor de samenleving:
Artikel 1: De in Maart 1939 door de
Duitsche troepen bezette deelen van de
vroegere Tsjecho-Slowaaksche repu
bliek behooren van nu af aan tot het
gebied van het Groot-Duitsche Rijk
en komen als „protectoraat Bohe
men en Moravië" onder zijn bescher
ming. Voor zoover de verdediging van
het Rijk het noodig maakt, treft de
Fuehrer voor afzonderlijke gedeelten
van het gebied een afwijkende rege
ling.
Artikel 2: De Volks-Duitsche bewo
ners van het protectoraat worden Duit
sche staatsburgers en volgens de voor
schriften van de wet op het Rijksstaats
burgerschap van September 1935 Rijks
staatsburgers. Voor hen gelden daar
om ook de bepalingen ter bescherming
van het Duitsche bloed en de Duitsche
eer. Zij staan onder Duitsche juridic-
tie. De overige bewoners van Bohemen
en Moravië worden staatsburgers van
het protectoraat Bohemen en Moravic.
Artikel 3: Het protectoraat Bohemen
en Moravië is autonoom en bestuurt
zichzelf. Het oefent de souvereine
rechten, waarover het beschikt in het
kader van het protectoraat, uit in
overeenstemming met de politieke, mi
litaire en economische belangen van
het rijk. Deze souvereine rechten wor
den uitgeoefend door eigen organen
en eigen autoriteiten met eigen amb
tenaren.
Artikel 4: Het hoofd van het autono
me bestuur van het protctoraat Bohe
men en Moravië geniet de eererechten
en de bescherming van een staatshoofd.
Het hoofd van het protectoraat heeft
voor de uitoefening van zijn ambt het
vertrouwen van den Fuehrer en rijks
kanselier noodig.
Artikel 5: Als beschermer der Rijks
belangen benoemt de Fuehrer een rijks
protector in Bohemen en Moravië.
Zijn ambtszetel is Praag. De Rijkspro
tector heeft als vertegenwoordiger van
den Fuehrer en als gevolmachtigde der
Rijksregeering de taak zorg te dragen
voor de eerbiediging der politieke
richtsnoeren door den Fuehrer gege
ven.
Artikel 6 De buitenlandsche aangelegen
heden van het protectoraat, in het bijzon
der de bescherming van zijn burgers in het
buitenland, worden door het Rijk behar
tigd. Het Rijk zal de buitenlandsche aange
legenheden beheeren in overeenstemming
met de gemeenschappelijke belangen. Het
protectoraat krijgt een vertegenwoordiger
bij de rijksregeering met den ambtstitel
van gezant.
Artikel 7: Het Rijk verleent het protecto
raat militaire bescherming. Ter uitoefening
dezer bescherming legt het rijk in het pro
tectoraat garnizoenen en militaire etablisse
menten. Voor de handhaving der binnen-
landsche veiligheid en orde kan het pro
tectoraat eigen organen scheppen. Organi
satie, sterkte, aantal en bewapening wor
den door de rijksregeering vastgesteld.
Artikel 8: Het Rijk heeft de onmiddel
lijke contrale op verkeer, post, telefoon- en
telegraafbedrijf.
Artikel 9: Het protectoraat behoort tot
het tolgebied van het Duitsche Rijk en
staat onder het douanebestuur van het
Rijk.
Artikel 10: Wettig betaalmiddel is naast
de rijksmark tot nader orde de kroon. De
verhouding tusschen beide valuta's wordt
bepaald door de rijksregeering.
TSJECHISCHE VLUCHTELINGEN
IN POLEN.
WARSCHAU, 16 Maart. (A.N.P.) In
den afgeloopen nacht zijn bij Lawoczne
talrijke Tsjechen over de grens gekomen.
Eerst kwam een trein met 550 personen
meest ambtenaren, politie en gendarmen
en 160 vrouwen. Deze trein is naar Bohu-
min geleid, vanwaar hij door zal rijden
naar Moravië. Een wagon met wapens en
munitie werd op Poolsch gebied achterge
laten. Verder zijn twee bataljons van het
36ste regiment infanterie op Poolsch ge
bied aangekomen. De Tsjechische grens
wachten van Siankie en Uzok hebben hun
post verlaten en hebben de Poolsche
grens overschreden, waarna zij werden
ontwapend.
Te Skole zijn tientallen journalisten
aangekomen.
MGR. WOLOSJIN GEVLUCHT.
WARSCHAU, 16 Maart. (A.N.P.) De
Poolsche pers bericht, dat de minister
president van de Subkarpathische Oekrai
ne, Mgr. Wolosjin naar Roemenië zou zijn
gevlucht.
DE HONGAARSCHE TROEPEN IN DE
SUBKARPATHISCHE OEKRAÏNE.
WARSCHAU, 16 Maart. (A.N.P.) De
Hongaarsche troepen in de Subkarpathi
sche Oekraine hebben hun opmarsch naar
de Poolsche grens volbracht door felle
sneeuwstormen. In de bergen moesten zij
tot het middel door de sneeuw waden.
Zoodra de wachtende Polen aan de
grens de eerste Hongaarsche patrouilles
uit de sneeuw zagen opduiken, juichten
zij deze hartelijk toe. Men verwacht, dat
de patrouilles spoedig gevolgd zullen wor
den door grootere af deelingen. Zij zijn op
weg naar Lawoczne en Sianka waar Pool
sche troepen zijn geconcentreerd om de
Hongaren te begroeten.
DE OMGESLAGEN BAGGERMOLEN.
HET LIJK GEVONDEN.
Hedenmorgen heeft de berging plaats
gehad van het stoffelijk overschot van
H. v. d. H„ uit Amsterdam, die eergis
teren bij het omslaan van een bagger
molen op de Zijl om het leven is ge
komen.
Het lijk werd aangetroffen in de
machinekamer. De verongelukte was
39 jaar oud.
V „Fel en onhoffelijk"
Als „fel en onhoffelijk" wordt aangeduid
het optreden van het N.S.B.'sche Kamerlid
Rost von Tonningen tegenover minister
Goseling.
En deze aanduiding is vanzijn ver
dediger voor den rechter. (Zie rubriek
Rechtzaken, 4de blad).
„De houding van verdachte was fel en
onhoffelijkmaar hij had niet den op
zet om te beleedigen" aldus de verdedi
ger mr. Nijgh.
En waarom was deze houding fel en on
hoffelijk? Waarom?
Omdat hij minister Goseling wilde ver
wijten, dat hij het Kerkelijk recht vóór het
Nederlandsch recht liet gaan aldus
met twee maten metend, aldus tegenover
Katholieke Nederlanders anders bedoeld
is: milder optredend dan tegenover niet-
Katholieke landgenooten.
De verdediger van het N.S.B.'sche Ka
merlid was van meening, dat een dergelijk
verwijt niet beleedigend is. De rechter was
bleef echter een andere meening toe
gedaan.
Wie in dit verwijt geen beleediging
ziet, moet wel een heel vreemde op
at t i n g hebben van eer en eerbesef en
eergevoel!
Indien werkelijk eenig Katholiek begin
sel een Katholiek zou nopen, om, geplaatst
in de positie van minister van Justitie,
tegenover de burgers, die door hem allen
gelijk moeten worden behandeld als
zij de wet overtreden dezen plicht
neemt hij als minister op zich; deze
plicht rust per se, van zelf, op hem
niet op dezelfde wijze op te treden, tegen
over hen, in strijd met grondwet en wet,
verschillend recht toe te passen indien
dat waar zou zijn, dan zou het een eerloos
mensch zijn, die als Katholiek de functie
van minister van Justitie zou aanvaarden.
Wij zoeken echter te vergeefs ook
tevergeefs in het verslag van de bedoelde
rechtszaak naar e e n i g e n grond voor
de bewering, dat een Katholiek als minis
ter van Justitie tweeërlei recht zou moeten
toepassen !-
Er kan ook geen grond voor deze bewe
ring worden aangevoerd!
En tóch houdt men van de zijde der
N.S.B. maar steeds vol deze bewering, wel
ke, behalve onwaar, feitelijk voor den be
trokken ambtsdrager beleedigend is.
Erger, veel erger kwalificatie, dan de
toch al niet vriendelijke van „fel en on
hoffelijk" verdient het optreden van ge
noemd N.S.B.'sch Kamerlid, n.l. onwaar
en beleedigend!
Wij vestigen in verband met het boven
staande de aandacht op een uitspraak in
het Nederlandsch Juristenblad (geen or
gaan van de R.K. Staatspartij!!) hier
onder.
Dit nummer bestaat alt
vier bladen.
in i i aacaaaaag
VOORNAAMSTE NIEUWS
Binnenland
De kantonrechter te 's-Gravenhage heeft
het nieuwe reglement auto-vervoer perso
nen onverbindend verklaard. (1ste blad).
De controle op ziektebestrijding van nar
cissen. (1ste blad).
De wegenverkeersbeschikking. (4de blad).
Het Ned. Juristenblad
over Oss
Het Nederlandsch Juristenblad schrijft:
„Een ding echter is thans reeds gewon
nen. De Minister is, eerst in de Kamer en
nu nog weer eens in de nota, met groote
kracht opgekomen voor de onschendbaar
heid van personen en eer van den indivi-
dueelen burger tegenover een mogelijk al
te grooten ijver van de ambtenaren van
politie en justitie. Dit doet het hart van
ieder, die waarde hecht aan den rechts
staat, goed.
Indertijd, naar aanleiding van een an
dere geruchtmakende zaak, (de zaak Ries)
hebben wij gewezen op het enorme belang
van de beveiliging dezer meest elementaire
vrijheidsrechten door de hoogste over
heid, dus hoe zouden wij ons niet verheu
gen, nu wij ze bij monde van den thans
in het ambt zijnden Minister zoo warm
verdedigd vinden?
Geen twijfel mag rijzen, of hij zou
dezelfde houding aangenomen hebben
en zal, als het noodig wordt, weer de
zelfde houding aannemen, wanneer de
bedreigde personen in gezindheid, ge
loof of politieke richting, van de zijde
mochten afwijken".
De autobuskwestie nog
niet de wereld uit
Het Haagsche kantongerecht heeft art.
39 van het nieuwe reglement autovervoer
personen en daarmee de belangrijkste
bepaling van het R.A.P. onverbindend
verklaard.
Gisteren diende in raadkamer voor den
kantonrechter mr. Ferguson een verzet
van Sommeling tegen de inbeslagneming
van eenige oveïtuigingsstukken. Mr. Fer
guson annuleerde de inbeslagneming op
grond van de overweging, dat art. 39 R.
A. P. onverbindend is.
Eenzelfde uitspraak heeft de kanton
rechter mr. van Haeften hedenochtend
geveld ten opzichte van de ondernemers
Stoop en Nieuwland.
Het is te verwachten, dat de onderne
mer van der Weyden, die onlangs bij ver
stek tot 1000.boete is veroordeeld,
thans met succes in verzet zal komen.
Artikel 39 van het R.A.P. luidt:
1. Het is verboden een motorrijtuig tot
vervoer vah personen te exploiteeren an
ders dan krachtens een vergunning als be
doeld in artikel 2.
2. Overtreding van het vorig lid vormt
een strafbaar feit in den zin van afdee-
lin g9 van de wet van 29 November 1935
(Staatsblad no. 685).
VONNIS TEGEN WILDE BUSSEN.
De Kantonrechter mr. I. van Creveld te
Amsterdam heeft vandaag een schriftelijk
vonnis met uitvoerige motiveering gewe
zen in de strafzaak tegen den autobus ex
ploitant J. B. Pool, die als directeur van
ae N.V., Nederlandsche Unie, terecht heeft
gestaan, omdat hij na 15 Februari zonder
vergunning een autobusdienst had ge
ëxploiteerd tusschen Amsterdam en de
Belgische grens. Voorts had hij een bus
dienst geëxploiteerd van Amsterdam naar
Bussuc en Hilversum.
De ambtenaar van het O. M. had 500
boete geëischt.
Voor denzelfden kantonrechte te Amster
dam diende vanmorgen weer een zaak te
gen een wilden autobusdienst en wel te
gen A. Koch, die als hoofd van een te Am
sterdam gevestigd bedrijf na 15 Februari
dus na het inwerking treden van het nieu
we R. A. P. een autobusdienst zou hebben
geëxploiteerd tusschen Amsterdam en Bus-
sum.
De ambten, van het O. M. eischte weer
500 gld. boete.
DE TOESTAND IN SPANJE.
Kalmte te Madrid weergekeerd.
MADRID, 16 Maart. (A. N. P.). Na de
onderdrukking van den communistischen
opstand is te Madrid de kalmte weerge
keerd en de verdedigingsraad heeft haar
werk tot het verkrijgen van een eer vollen
vrede kunnen hervatten.
De personen die thans te Madrid de lei
ding hebben, verheugen zich in een popula
riteit, welke de oude regeering verloren
had. Men weet, dat de besluiten van den
Raad zullen worden ingegeven door de
liefde tot Spanje.
Maarschalk Petain heeft de grens
overschreden.
HONDAYE, 16 Maart. (A. N. P.) Maar
schalk Petain heeft de grens van Spanje
overschreden om te Burgos zijn functie van
Fiansch ambassadeur te aanvaarden.
„DER S. A.-MAN" VERBODEN.
BERLIJN, 16 Maart. A. N. P.) Het or
gaan van de S. A. „der S. A.-mann" waar
van het laatste nummer in beslag is ge
nomen, is op last van de politieke politie
verboden. De redenen hiervoor zijn niet
bekend. j